/•*« * *. ’*

■

.. r

.

, ' V

V*

T j ?s , , sr

<

DIRECTO PJVM/

inq/isitorvm i

y F- NICOLAI EYMERICI

OlDINIS PRAED-
AM COMMENTARIIS FRANCISCI TECyNAH
Sacri, ' heologu ac Jitru r vtriujquc \ Dottoris .

In hac poftren editione iterum emendatum & au&um,& multis
iitteris Apodolicis locupletatum .

AD S- D > GREGORIVM XIII- PONT MAX-

%

ACCESIT HiERESVM, RERVM ET VERBORVM

multiplex & copiofifsimui Index.

t/ «Vi

r/wc ■

\i ,

V (uni Prtutlcgto , Superiorum approbatione. ^

ROMvE/ in jEDIBVS POPVLI ROMANI. MDLXXXV

Coo* Mfefe )

' i

. JK • ; :©& IjySQ* ‘c/aia

-' 'i'~ 3 feaiwfee.

j^itizerj

. •

jjiil . ! 1 ” !W«t[ffirM;'3i<jfelwTi

•v Jp*A. /I ; I C *

i *• ( ■.

: ■

V ■

BEAT SSIMO PATRI

ET D>GREGORIO XIII-

pNTIFICI MAXIM O

•RANCISCVS PEGNA,

\ V Reipub. Chriftianx pij principes tcrramarique prxpo-
ites multo militum fufo fanguine catholicx religionis ho
s aperto marte fortiter debellare contendunt, Vt Ecclefix
J litatem, Sedis Apoftolicx auctoritatem, tuamquc Beatif-
j me Pater poteftatem ab eorum audacibus, impijlque cona-
ibus tueantur, non dcfunt qui in otio & pace, intra priuatos
parietes eorundilacrx religionis violatorum nefarias ,& verx pietati ad-
uerfas opinioneferibendo refellant , iura legefque vel ad conuei tendos.vel
ad coercendos e arment, edoceant, aut interpretentur: vt cum fe tam eminus
quam cominusrg«> reprimique viderint, poftquam virtutis amore in offi
cio non continur, falcem poenarum acerbitate, & magnitudine fupplicij ma-
leficio fubmoirtur.Inter hos poftrcmos,& fi infimu locum 6c ingenij acumi-
ne, & cruditios fplendore obtineam, omnia tamen conor libentiffime,qux
ad reprimendn impiam hxrcticorum audaciam , coercendamque immane
prauitatem c nmodiflima aptilfimaque cfle vidctur:quod teflabun tur fideli-
ter, vt Inero, tquando nonnulla mea,'qux de poenis hxreticorum ab exordio
nafccntis Ecefix vfq; ad hxc te mpOra aflidue meditor: teflaturque nunc ex
parce ille qi.lifcunque labor , quem fuperioribus annis libens fulcepi ; dum
omne meur fludium induftriamquc conuerti ad illuflradum Nicolai Eymc
rici Di redici um Inquifitorumiprxclarum fane & vetuftate venerandu opus,
in quo furma religionis capita continentur, & qux ad hxreticam iniquita-
tem cocrcodam Scextirpandam conducunt,pie,&t erudite prxfcribuntur,&
quidquid 4 facium Inquilitionis officium fccure exercendum exigitur, arti-
ficiofeaciethodice demonftraturrquod cum omnibus numeris ablolutum
Romx cllt excufum,id eo potiffimum nomine Bcatitudini vcftrx dicare pia
cuit , vt i.audlor qui religione Chriftianam tuetur, S: hxreticos fortiter de-
bellare aque coercere demonflrat,a Sandlitatc veftra, qui in republica Chri-
ftianadiunitus es caput conftitucus, benigne receptus, a tot inimicorum ca
tcruis deendatur,vt catholicx fidei negotijs nonleuem afferat vtilitatem:
quod ccicilfime futuru fpero , cum nemo ignoret Beatiffimc Pater te,ctfi mo
le mulcoum St magnorum totius rcipublicx Chriftianx negotiorum diftri-
dlum ; illid tamen lingulari prouidentia quod ad fidem attinet, vigilantif-
fime cuiare.eoque prxeipue curam St follicitudinem omnem referre, vt cau-
fx religionis integrx, abfq;nouarum opinionum procellis cpnleructur,incor
ruptaque Sc inuicTlata fides vbique foueatur ac pi opagetur.quodvt fiat am-
plios, Deum Optimum Max. cuius negocia in Eccleiia (ua prudctiffime & ar-
uctilTKnc cradlas, precor, vt bcatitudinem vcllram diu conferuct incolunu-m.

GREGORIVS PA

eAd Futuram rei memoriam

| X P O N I nobis fccerunr dile&i filij Populus Roi\ ls 5 q U j Officinam im-
' prcfToriam erexerunt , & eredlam retinent,quod ipt> n fine magno fumptu
librum Diredorium Inquifitorum nuncupatum, oli quon. Nicolao Eyme
rico ordinis Fratrum Prpdicatorum profciTore comium, praecipua catho-
lica: fidei capita continentem, & ea fere omnia, qua e xtirpandamhxrcti-
cam prauitatem conducunt,tradlantcm,ac nunc demum a diledto fiFratre Paulo Confta
bili facri Palatij noflri Magiftro diligenter examinatum , recognitu; & approbatum plu-
rimifquc Apoftolicisconftitutionibus Romanorum Pontificum pr»c(Torum noftrorum
contra hxreticos , & pro officio fandae Inquifitionis editis , audfuiruScholijs , fcu adno-
tationibus per diledum filium Francifcum Pegnam iuris vtriufquc inorem illuftratum,
in eorum officina imprefloria prxdida imprimi faciunt, ac vehcmentfirncnt , ne cum pri-
mum in lucem editus fuerit, ab alijs etiam forfan corrupte imprimatufcfique fua impenfa,

& labore fruflrentur . Proptcrca nobis humiliter fupplicari fecerunt, torum indemnitati
in prxmifsis opportune confulerc de benignitate apoflolica dignaremi Nos igitur huiuf-
modi fupplicationibus inclinati , volumus, Se audoritate Apoflolica alrnimus,nc prxdi-
dus liber tam in Iralia,quam extra, intra annos decem proxime futuroidic illius impref-
fionis computandos, fub excommunicationis latx fententix, ipfo fadlicurrcn.& quo ad
exiflenres inTerris SandxRomanxEcclefix mediate, vel immediate fifcdis, vitra cenfu-
ramprxdidam etiam quingentorum ducatorum auri ipfo fado Camerlpoflolicx appli-
can. po 2 nis,fincexpre(Ia iplorum Populi Romani, feu ad id ab eis deputa t|im, vel deputan
dorum voluntate, 8c licentia in feriptis habita, imprimi, aut alibi impreffu dido decennio
durante, vendi, donari, aut permutari a quoquam pofsit, aut valeatjac infier.vt nemini li-
ceat eidem libro quicquam addere, detrahere, vel immutare, aut inuertere,\llave interpre-
tamenta adiungercjicd prout Romx nunc impre(rusfuit,(emper,& perpetiiinteger , & in-
corruptus conleructur .prohibemus, Sc mandamus: Decernentes tranfgry,rcs quoslibet
prxdidas ccnluras,& poenas pecuniarias incurri (Te, a quouis Sedis Apoflolipetia de latere
lcgato,ordinario,veI delegato, aut quocunqtic alio ecclcfiaflico indice dccla^i, aggrauari,
& reaggrauari, & ad parendum, foluendumq; poenam, inuocaio etiam,fi optfuerit, auxilio
brachij fecularis,cogi & compelli pofic.Sc debere. Non obilantibus conflitutjnibus,& ordi
nationibus apoftolicis,ac etiam juramento, aut quauis alia etiam Apoflolica bdoritate ro-
boratis flatutis.Sc c6fuctudinibus,priuilegijs quoque, indultis,& litteris apoftucis fub qui-
bufctinque tenoribus, & formis etiam motu proprio,& ex certa fcientia.acdcvpoftolicxpo
te (latis plenitudine, vel fi forfan fpccialirer alicui effet indultum, & concefTumtc excommu
nicari, interdici.declarari, capi, aut arrcflari pofsit, ac alias quomodolibet concisis, approba
tis, confirmatis, 5c innouatis : quibus omnibus,etiamfi de illis fpccia!is,fpecificlexprcffa,Sc
indiuidua mentio, non autem per derogatorias generales claufulas facienda e (lV, eorum om
nium tenore s,hic pro infertis, & fingulariter exprefsis habentes, illis alias in fueoborc per-
manfuris,hac vice dumtaxat fpecialiter,8c exprclTc derogamus, cxterifque cotrtijs quibuf-
cunque.Et qu ia difficile foret prxfcntes litteras ad qux cunque loca, vbi opus ciet, deferri,
volumus, & eadem apoflolica auctoritate decernimus,earum rranfumptis,& excipiis , etia
in ipfo libro,vel per fc fblum imprefsis, plena & indubitatam fidem in iudicio,3c ixtra adhi-
beri, qux cifdcm originalibus litteris adhiberetur, fi offenderentur.

Datum Romx apud San&um Petrum fub annulo Pifcatoris. Die xiij. Augifli.

M. D. L XX VIII. Pontificatus nollri Anno Septimo.

Cxfar Glorierius.

gp F.Thomei Zobhim Brixienfit, ordini, Trxdicatorum.facri Valatii Maginer,teflificor,tiudd Dorri-
mu noflerVapa Cregorim te nixi decimm, (me petetur 'orjrw/o 'rodi comrfiil,quod D.Frantifiw Teghi
td publicemvtihtjtern , nonnulla fuit Stbolui ,fcu Commentarni in Direfiorium Imjmfuorum editis , <7 I\onis
imprefiit anno M. D. LXXVUI. addere pcjjet, £r detrahere, is aliqua mulare in cii contenta, non ob-
flante f operior i priuilegio.

Iu cft F.Thomas qui Cupri.

ILLVSTRISsTaC reverendiss-

2). T>. IAfOBO EPISCOPO PO%TV ENS I
Sabello , Joan. Francifco Spifcopo Pranejlin. deCambara ,Lu-
douico tt. fandi Honuphrij Madrutio, luito Antonio Sancior io
tt. fandi Bartholom ai in Jnfula , fanda S euerina nuncupa-
to, Ioan- Antonio F acbtnctto a Nuce tt. ss. Ojtatuor Co-
ronatorum,^ Ioan.BaptiJla Caji anco tt. fandi zFFtar
celli presbyteris mi fer at tone dtuina S.R. E. Car-
dinalibus in r vniuerfa Republica Chrifiana
aduerfits h aret icam prauit at em generalibus
lnquifitoribus a fanda fede Apojlo- fu-
lica Jpecialiter deputatis, ,'V

FRANCISCVS PEGNA.

L V R I M A findebant Illuftrifs. & Amplifs. Patres , vt in illudrando
& perficiendo egregio Dirc&oiij Inquifi torum opere,omnem nodi a m
diligentiam, ftuaium,follicitudinem,3i laborem adhiberemus.primum
communis vtilitatis amor , tum non mediocre commodum, quod inde
omnibus hxretici prauitatis lnquifitoribus euenturum haud dubie
fpcrabacuruum vero in primis iudifsimum illud ve(lrum,piuin,ac vere
catholicum defiderium, quo tanquam integerrimi , & acerrimi fidei
Chridianxquc religionis defenfores , ob publicam vtilitatem optaba-
tis, vt quamabfolutifsimum opus prodiret in Iuccm.hxc enim effecere, vt plufquam integri
quinquenni) fpatio ex quo coepimus huic operi illufirando operam dare vlque in pryfentem
diem nihil magis diligenter cogitaucrimus aliud, nihilque moliti fuerimus prxtcr emenda-
tionem & interpretationem illudris operis i coa&ique fumus in tenuibus hifce nodris vigi-
lijs e breuitatis fxpc limitibus egredutum quia opus ipfum vctudum,& larpe ob breuitatem
obfcurum ita fieri poftulabat: tum vt lnquifitoribus valde occupatis fatisfaceremus , cofque
liberaremus moledia multorum aliorum librorum euoluendorum . In his nodris commen-
tarijs rei«£ia procul difputandifubtilitate,fecuti fumus vtplurimum communes fententias,
& eas, qui fine vllo erroris periculo pofsint obferuari. In dubiis, & grauioribus caufis Inqui
fitores ad fupremum facrofan&x & generalis Inquifitionis Romani Senatum , cui Vos
prudcntifsime & vigilantilsimc praedis, dedinamus feu remittimus .In multis dylum & con
fuetudinem eiufdem facri & fupremi Senatus indicamus , & obferuandum monemus : ac ita
(nifi fallimur) eunda , Deo Opt. Max. afpirante,difponimus,vt pauci difficultatum articuli
in hac caufa parum explicati relidi efle videantur . Quod ft quandoque fortafsis (vt quibuf-
dam videbitur) nimis leniter in nonnullis articulis, ac difficul tatibus de puniendis hxrcticis
locuti fumus, vcluti de Hyrefiarchis fiuc dogmatidis , quos nonnulli e nodris curiy ijculari
eradendos omnino arbitratur, & de alijs nonnullis,vt difputationum feries indicabit , non id
facimus, vt hyreticis faueamus,quos & acri odio profcquimur,&: penitus extirpari cupimus:
fed quia nec contrarium aperto iure Aatutum videbamus , nec facri tribunalis Romani In-
quifitionisvfu aut confuetudinc rcceptum,vtvel hac etiam benignitate conucrtantur, qui
virtutis & veritatis amote a maleficio non fubmouentur. Hoc prodremo cupimus^ exopta
mus relioiofilsimi principes, vt hos nodros qualefeunque labores benigne ( vt foletis ) acci-
piatisjfiiuquc apud Vos velut certifsimum pignus & arrha prompti ac parati animi nodti
ad fubeunda quilibet alia quamuis grauiora onera, inferuiendumque facro Inquifitionis Se
natui , quotiens & oportuerit Si idoneos nos ad id iudicaueritis . Deus Opt. Max. diu Vos
confcruct incolumes, vt negotia lua in Chridiana Republica, vt facitis, integerrime traftare
pofsitis. RomxCalcnd. Dcccmb. M. D. L XX XI III.

IN D1RECTORIVM INQVISITORVM

NICOLAI EYMERICI PRAEFATIO. .

FR ANCISCVS PEGNA LECTORI.

XTI TI T olim, ledlorbcncuole , Nicolaus Eymericus inftituri Dominicarii
acer hxreticx prauuatis in regnis Regis Aragorium lnquifnor,Pont.Max.Vr-
bapo v. & Grcgorio xj. Regfque Aragonix Petro cius nominis quarto, ca-
rus.hic opus edidit, quod Directorium Inquifitorum appdlIauiI,quo vtilifsimc
funt femper vfi iudiccs violata: religionis iu caulis fidei prudenter & fecure
tradlandis. Id opus a paucifiimis habebatur, quoniam ante annos ducentos , quotempore
Eymcriciis florui t.poll inucntain artem iinprcflbriam femcl tantum (quod ego Iciam) xnci s
fuit typis impreflum Barcinone anno Domini M. D. ' I I I. Erant autem omnia exempla-
ria tam imprefla, quam manuferipta infinitis prope locis petritus deprauata & mendofa, ea-
que vix iam reperiebantur : defiderabatur veto hoc opus atque efflagitabatur communibus
& vehementibus omnium votis & preci busynaximc vero jlli ardentius expetebant.qui fidei
negotia aut iudicando, aut conliilendo, aut feribendotradfabant : cumque fuperiori anno
me huic fufeipiendo labori emendandi interpretandique , aut faltem non leuiter illuilrandi
operis facilem, ac promptum exhibuiflem , multi viri dodlifsimi atq; intcgcmmicx illis qui
Senatui S. Romana: generalis Inquifltionis in caufis fidei deferniut,intc!ligcntes quantii vti-
litatis publicis commodis accederet, li denuo id opus quamcmendatifsimnm prodiret in lu-
cc;nos(quos huic fortafsis oneri fubeundoidoneos, lingulari fua benignirite ho meritis, aut
eruditione noftra iudicarant') cohortati lunt,vr hanc proni Ociam noftris non squalem viri-
bus fufcipercmus.id tunc eo libentius &i ardentius nullis laboribus,aut vfgilijs parccntuvag
grcfsi fumus, quo euidcntiuscerncbamits,(ihoc indefideratum finem perducercrur.grltuin
in primis Deo Opr.Max.obft quiinfad cuius laudem & gloriam omnes viri Chrifiiam atrio»
nes referri debent)vniuetf« vero litteratis, ac in primis Inquifitoribus hxreticc prauiratis i«
forfan gratam, nec afperneudam efTc fathrros. Itaque vt hxc facilius & commodius fierent»
ijdcm illi dodifsimi viri , & iu publica commodapropenfifsimi , varios codices nobis exhi-
bendos curaruntiprimum illum Barcinone impreflum, & tres alios manuferiptos , quoruni
vnus erat IIluftrils.&: Rcucrendils. Cardinalis Iacobi Sabelli Inquifitoris maximi in tora Re-
pub. Chriftiana , quem codicem in commcutarijs noftris Sabellanum vocamus, it hic erat
vetuftus fatisialius fuit Illuftrifs.& Rcuerendifs. Cardinalis Io.Francifci de Gamba ra gene-
ralis etiam populi Chriftiani Inquifitoris, recentioribusIitteriscxaratus,fcdfidclis fatis-. vl.
timus fupctucnit codex ex Inquifitione Bonomcnfi,qucm propterea Bononienfem <!cpe no-
minamus ; & hic erat ceteris vetuftior & emendatior , dclcriptus quippe fumma diligentia
temporibus Pij papa: eius nominis fecundi . Singuli hi codices infinitis prope locis erant det-
prauatifsimiiex omnibus tamen vnus eft conflatusfnifi fallor) perfedhis, qtialcm abEymcrit
co prodijflc putandum eft, quoniam fingulas non modo periodos & fcntemias,vcrutn (quod
laboriofius erat) fingula etiam verba perpendentes, nullum pafsi fumus tranfire Iociini, tino
iufta emendatione & animaducrfione.Eranc codices omnes non modo deprauati circa feni
fum verborum, verum etiam in multis locis imperfedri & mutili.in quibus deerant plurima*
qux ab autftore fuitfc feripta apertifsime intclligebatuncui incommodo magnum auxilium
attulit codex Bononienfis.

Quoniam vero afsidua nos hic perficiendi operis cura premebat, vbique in cgrcgijs Bi-
bliothccis vetuftilsima qu.rq; qujercbamus, qux lucem fufceptx emedationi afferre pollent,-
cui rei non mediocrem opem attulit vetuftus quidam codex membraneus manuferiprus
repertus in interioribus 1-ibliothccx Vaticauxconclauibus, in quo plurima erant eorum
temporum, qux proxime Eymcricum prxccflerunr, plurima eodem fere ordine & verborum
ferie concepta,quibus Eymericus in Diredlorio fuerat vfus,adco vt fxpe fufpica ti fimus, Ey-
mericum cum ipfurn librum in manibus quandoque habuifle, coque vfum fuifle. nam & Bi-
bliothccx cuftos alfcrcbacputare fecum librum Auinionc Romam cum alijs multis fuifle

delatum.

f

•FRIFATIO.

rfcla tum.hic ergo plurimum etiam iuuit , vt ex commcntarijs noftris fxpe poterit depreherf-
di .Quid fit denique pr.rfiitnm , non facile dici poteft : id tamen facile iutclligct, qui nouam
hanc editionem cum vecti Ais codicibus conferetihoccft certum, plufquam bis mille loca de-
prauatafuxpriflinx integritati cflerefticutB.iain id in prunis curauiniiis,nc a vetuftatc rece-
deremus : nihil enim inuertimus, nilul iminuuumuis,mhil detraximus, fed auctorem in fin-
-gulis fuum tenere curfuin,ac methodum voluitnus;dcficientia lolum ex alijs addentes, fle co-
torta dirigentes .

In his iolum confulto videbimuia vulgatis rccefsiCTe, quod in prima parte addiderimus
-expofitionem beati Thomxfuperc. Fi tmitcr.de c. DamnaiTius.dc lum.trinit. & fide cath. cu
in manuictiptisnufquam reperianw: in Uarcinonenfi tamen imprefib fuper vtrumq; caput
expofirio promittitur, fed tantummodo illa apponitur, qujeft fuper c.Firmiter.nos vtra-
que vtilem iu dicantes, imprimendam curauimusjquamuis incertum nobis fir^u Eymericus
illis appofucrit.Rurfus in fecunda parce fuper rit. de hxrcticis in Decretalibus integras Flo*
fticnlis & loannis And. lednras(vcvocanr) appoluimus, quamuis in imprefio & manuferi-
•ptis pauca quaedam recicciuc-tuper vnoquoquecapite eorum gloflematum imperfeda frag-
•mcnta,qux nos ex caufa fupplcnda duximus.

Adhxc,quia nullus in ceteris erat hactenus editus adnotationunt labor, nulla lucubra*
tio, quibus Icdoresiuuarenturadintjelligcndam commodius httius audoris mentcyea quo-
que rcs prxftanda in primis fu it : itaque primum initio glotleinatum, flequxfiiomim lingu-
larum, (ummaria, qux vulgo vocam,func adhibita 5 uumcrifque notatx mligniores quxdam
•Sc illnfinorcs res & fcntcntix,vt vnoobtutu facile pcrcipiauir quod prxcipue in lingulis di-
fputationibus tradetur, & quoniam multa etiam nos obfcura & dithciha in commcntarijs
antcrpreiaraur,prxnotatus eit quoque numerus commentariorum, qui fingulis capitibus fle
qtixlliourbiis adnedutur facilioris iludij gratia ita vt nulla fete occurrere pofsit difficultas,
qux his adiutjtcntis non valeat lupcrari.Notati verofunt in his commcntarijs magna ex par
tc rccctiores sudores quonii ab his veteres citantur, vt quihosnouerit, illos quoq;no!car.

In his omnibus non modo hortacorcm veru fle coadiucorcm habuimus obfingularc illius
bcnignitatemJ-.PaulumConftabilemfacri Palati; Magiftrum,virum integerrimum ac pru-
dentifsimum,ac incaufis fidei rradandisoculatifsimutn; qui deinde creatus eft totius ordi-
nis Dorainicani Magifter GcricralisySe F.Thoniam Zobbiuin ilnxicnlcm fandx fle viduer-
is iis Romana Inquilitionis Commifiaritjm Generalem , 'nunc vero (acri Palati; Apoftolki
Magi(lrum,quibus magna cura fle labor etiam fuit , vt quamcmcndatifsimus liber prodiret
in lucem. '

Iam quoniam mulra erant in hoc opere ob vetullatcm pene incognita & abolita , multa
obfcura fle pammcxplicata, nonnulla vero immutata, bbfiibicqucntcs iiimmorum Pontifi-
cum, qui poft Eymcricu floruerunt, fandioncs,vt in hic quoque parte plene cllct ledoribus
fatisiadum,hxc omnia breuibus interdum notis, plenioribus quandoque commentarijs., vt
natura ctiiufqiic difficultatis poftulabat.declarauiinus ; ea in primis pcrftringentes, qux ad
negotium Inquilitionis fuo quafiiure viderentur pertincrcmam alia inulta pcrfcqui,quoru
dii putandorum frequentem Eymericus oifert oeeafionem,velut fuperuacanea fle ad infiitu-
tum parum accommodata libenter omifimus.ln.his vero commcntarijs mulca confulto prj-
fiicimus,qux forte alicui videantur reprehendenda, fpedata horum temporum Icribendi ra-
tionemam Se ab improba & prolixa legum, canonum, fle interpretum citatione , (cu allega-
tione fxpifsime abfiinemus . rurfusomifsisinukis,cosin primis citamus, qui de hxrciicisfle
eorum poenis tradatus fcripfcre : quod fecimus non abfquc ratione, cum peritis in arte po-
tilis iit fidendum . in his vero prxeipuus noficr labor fuit tradere ea, qux iuri communi con-
(eutiunr,nam priuatasprouinciarum,aiitlnquifitionum(andionesfleconfuetudines nolui-
mus confulto in hoc opere vim legum obtincrc,quamuis fxpc iliis vtamur vclut equis fle iu-
ftis,innneamufque interdum obleruandas.

In his omnibus plilfquam afsiduus annus confumpnis efi , vfiquc I umtis multa diligentia
flt labore, iuuicque nos ad multas difficultates fuperandas Honoratus 1-iguerola patritius
Valenti missuris vrriufq; Doctor erudit ifsimus, & niiceccleiixValcminx Canonicus, qui
«•bis Icribcntibus frequentia iuris loca ad vatias fle difficiles controuerfias diluendas lup-
peduahat -Poftrcmo ita iam opere conliituto , vltima defiderabatur imprcfsionis perfedio,
quam vt m lllullri officina fua imprefibria confcqucrctur, nullis impenfis pepercit inclytus
• ’ • • Populus

P R JE F A T I o:

Populus Romanus, qui induftria&: diligentia Petri Politi Senenfis,cui emendandi & corri-
gendi operis dum imprimebatur , cura commilTa fuit, perfcdum(nifi fallor} & omnibus nu-
meris ablblutum opus in lucem dedit.

Atque hxc quidem omnia in priori editione fuerunt diligenter & prxftita, & obferuata:
Qui i (it in cum vero iterum opus imprimendum foret ,& per integrum triennij tempus,quod a prima
j! J< un f ,r '*? imprefsione vfque in hunc dicm,elapfum fuit, plura nobis ad idem inditurum (pedantia ef-
uX Pt * " fent propofita tum a diucrfis Rcucrcndifsimis Epifcopis, tum a vigilantifsimis hxrcticx pra
uitatis lnquifitoribus diucrfarum terrarum, tum etiam ab alijs viris dodis ac pijsiquibufdam
polluiatibus vtcopiofius aliqua enarraremus: alijs vero petetibus vt apertius nonulla expli-
careinusialijs denique flagitantibus, vt nouis propofitis dubijs,qux ficquenrcr folent occur
rere,fatisfacercmus atque rcfpondcremusjproptcrea fidum cft,vt omnes ingenij vires 5 cogi
tationes & ftudia eo retulerimus, vt denuo impre(Tum,emendatifsimum,8c locuplctilsimum
prodiret in lucem . Itaque coufultis de nouo veteribus exemplaribus, nonnulla in hac fune
imprefsione emendata. quxftioncs St dubia, qux nobis fuerunt propofita.compctcntibus lo-
cis funt cxplicara.nomen Scholij in nomen Commentarij prudenter tranlmutatum cft, quo-
niam fulior Se copiofiorcxplicatiojScholiorum nomen relpuebat: Scholia enim brcuiter po
tius indicare aliquid, quam enarrare plene folent . Multorum querelis facisfaciendum ctia
omnino putauimus,qui cum vere diceret magno ftudijs legenti! impedi meto ellc feparatos
habere commftarios a quxftionibus & capitibus, qux dccTaranrur,idco niic continenter (in
gulis capitibus 3c quxftionibus fingufi comentarij anncdunturjne (itlaboriofum ledoribus
in diucrlis locis quxrcre , qux in eodem (imul commodius cftc deberent, lain quantum fpe-
dat ad dodores,quorii audoritate nitimur in his comcntatijs,id in primis curauimus,vt vc-
rifsimc ta quoad dodrtnamjquim quoad loca citarentur, tametii artis imprefforix lubrici-
tate aliquid quadoq-, erratum fit.quod quada ex parte in notis erratoru animaduerfum cft.

Denique ita conati fumus in hac impreiUonc omnia quantum in nobis fuit, perficere, vt
non fimus amplius in eo quicquam magni momenti immutaturi, imo vero hoc cupimus &
Quid au- rogamus penitus quoslibet, qui nobis vel viuentibus , vel vita fundis hoc opus impreffurt
<dsr leruari f unr>3lIt iufturi.vel pcrmiffun vt imprimatur , ne permittant aliquid immutari, addi vel tni-
c -i» in hoc nui, aut deleri.

opere, Quoniam autem his nouis additionibus atque immutationibus ex caufa fadis ( vt paulo
antea didumcll) obftabatprxccdcnsS.D.N.Grcgorij 1‘apx xiij . referiptum inclyto popu
lo Romano in prima huius operis imprefsione concelfum,quocaucbatur ne alicui liceret
huic libro quicquam addere, detrahere , vel immutare aut muertere, vel aliqua interpreta-
menta adiungere, proinde eius rei reddita ratio fuit Sandifsimo Domino Pap.r,& confilium
noftrum plene explicatum per R.F.Thomam Zobbium facri Palatij Apoftolici Magilhiim,
cui viux vocis oraculo rcfponfum cft a Sandifsimo,vt non obftancc pra dido induito, h^c no
bis licerent ob publicum commodum, &; communem Chriftianx reipublicx vulnatcm,quc-
admodum idem Magiftergrauitcr teftatur.

In hoc egregio opere proptcrca immerito feueriores quidam Eymericum carpunt , quod
multa in eo fine mechodo,ac indicio cuimilaflcvidcatur,mulia inculcalTe fxpius, multa fx-
pius varijs locis rcpctiuiflc ; qui fi audotis inftitutum 8c artificium paulo diligentius confi-
deraftcnt, plane iniuftc fe reprehendere virum tantum intellexilTcnt : cum enim Eyrrei icus
eunda colligere in vnum dccrcuiftct , qux ad negotium Inquifitionis (pedarent , id effecit
confulto,quod illi viruperat. fuit ab hinc quadringentis fere annis magna multorum St val-
de commendanda diligentia, qui opera de rebus ecclefiafticis componebant in communes
locos referentes vniucrfa decreta fimilia cadcqs continentia, in quo egregiam laudem com-
paralfe Burchardii,Iuonem Camotcnfcm,Hugone Cathalanum, Gratianu & alios quaplu-
res cxploratifsimu cft.quos in folo hxreiis crimine dum imitaturEymerictis, eunda colliges
in locum vnum,quxadhoc negotium fpedant, laudandus etia vehementer eft, eiulq; indu-
ftria commendanda-, hinc fxpc cade repetit, & diuetfis interdii locis inferir, quia difputatio-
nis feries & ordo na poftulat,vt(uis locis in commentarijs explicamus, du obferuandu admo
nemus quo confilio,qua mcthodojSc ratione quxqi vbiq; tradat atq; dilponat.longu effet ce
tcra pcrlcqui,quxa me vere de huius operis methodo & artificio dici potuiffent, nifi & bre-
uitas tacere compelleret , & aliqua ex parte oftenderim in prxfationibus fecundx St tertie*
partis. T u interim lcdor boni omnia coululc,& perfedum opus accipe. Vale.

Komx cx Bibliotheca noftra, Calendis Dcccmb. ann. M. D. LXXX1IIL

Itized

NICOLAI EYMERICI VITA

PER EVNDEM FRANCISCVM PEGN AMr —

BREVITER COLLECTA.

rfifc

ICOLA VM EymericumCataloniainfignisHifpanix TarraconS-
fis prouincia genuit.Fuit is monachus ordinis Praedica torG,facne thco
logix magider,a Gcrunda oriundus, qux ciuitas cft ciufdcm prouincix
nobilis & clara. Floruit in primis temporibus VrbaniV. Se Gregorij
xi.Pont.Max. Sc Petri quarti regis Aragonu,qui Ceremoniofi cogno-
men accepit,ad annos Domini M. CCC. LX.EratinregnisAra-
gonix ea tcmpcdatc, eruditione Se fan&itate clarus Nicolaus Rofell
indituri Dominicarii facrx theologix magidcr , ac in toto dominio
regis Aragonum Inquilitor generalis : is ab Innoccntio vj. anno Dominicx Natiuitatis
M. CCC. LVI. Cardinalis tituli fandi Xifti creatur : Et cum quxreretur quis ei in ta-
to Inquifitionis officio fururus edet fucce(Tor,inuentus ed alter hic noder Nicolaus cogno-
mento Eymeticus,vir doctrina Se folertia prxdirus ( vt redatur Scbadianus Olmcda in cnro-

licisde initio & progrelTu ordinis Fratrum Prxdicatorum)qui hxreticx prau itatis genera-
is Inquilitor in cifdcm regnis ed conditu tus,vt ipfe etiam telutur in hoc luo opere, parte a .

quxd.io. erat enim in hoc viro prxter illudremSe inlignem theologix cognitionem, iuris
canonici peritia multa, & legum notitia non vulgaris: qux res facile cum ceteris fui ordinis
& xtaris litteratis prxferebat; cum hxc ad exercendum Inquifitionis officium in primis fint
neccflaria. Creatur autc Eymcricus generalis Inquilitor circa an. Domini M. CCC.LVIII.
cum fuerit in eo officio immediatus fucccdor Nicolai Rofell ad Cardinalatus apicem alTum
nijficut ipfemet loquitur in Directorio parte i. quxd.to.nam Sc hoc anno, iam eo munere
iin&um non obfcure colligimus ex ciufdcm operis par. a. quxd. 47. iuxta quxdam vetuda

l

Directorij exemplaria, quemadmodum ibidem annotatum ed. Hic pro grauifsimis fidei ne-
gotijs relicta H ifpania Auinionem proficifcitur,vbi tunefedes Apodolica degebat, & a Gre
gorio xj. Pont. Max. benigne receptus,Capellanus(vt ipfemet loquitur) illius condituitur:
ab eoque pro varicate negotiorum St caularum multa fxpius impetrauit ad officium facro-
fan&x Inquifitionis commodius exercendum , ueccdaria. quod prxter alia fatis indicat rc-
feriptum quoddam, quod ipfe recitat parte j. huius operis, quxd.ao.Plurimafcripfit, quibus
nomen fuum cum gloria tranfmifit ad notitiam poderitatis : nam fuper fcicntijs phy (icis Se
logicis codices edidit : item fuper quaruor fanda Euangelia commentarios : Sc plurcs etiam
fermones ram de tempore, quam de fan&is,Se nonnulla alia, qux ad manus meas non perue-
nerunt, alternantur tamen(vt audio) manu feripta Gerundx in monaderio fandti Dominici
ordinis Fratrum Praedicatorum.Compofuit prxterea librum inlignem Sc Chridianxrcipti-
blicx valde vtilem , quod Dirc&orium lnqui litorum voce valde accommodata nuncupauit,
co quod,id in primis agat in eo,vt regulas tradat, quibus Inquifitores ad hxrefcs cognolcen-
das&extirpandas, cxclufa omni perfonanim differentia Sc acceptione, dirigantur acin-
flruantur in co vniuerfa fere qux ad negotium Inquifitionis St poena s hxreticorum fpedat,
ex varijs locis & audoribuscolligens,repofuitiimitatus in ea re(vt alibi fcripfimus)dodifsi
mos viros.Fuit quidem olim is labor in tanta librorum paucitate atque penuria pcrneccda-
rius, hodie vero valde etiam vtilis, & dudijs Inquifitorum accommodatus. Memorix proditu
inucnio id Dire&orij opus ab eo Auinione compolitumiquidam in A 1 agonia collc&um tra
dunt 1 fed de hoc nihil certi cxtat.Hoc tamen certifsimum ed, adhuc eo viuente per diucrfas
prouincias publicatum, & apud earum Inquifitores tranferiptum, & alferuatum. Tr affatum
infuper fcripfir de fchifmate,vt tedatur Aegidius Rcllamrra in cap.facris.cxtra de his,quf vi
metufve cau. fiunt, in quo luculenter odendit quot fthifmata varijs temporibus fandam Ro
manam Sc catholicam Ecclefiam infcdauerint , qux prxeitato loco cx eo Eymcrici tractatu
Bcllamcra te tulit , ficut ipfemet ingenue confitetur. Compilauit quoque vitam Sc miracula

Beati

Beati fratris Dalmatij Moner,cuins ipfc fuerat alumnus.Deniqttc cum multa iam artate eflet
granis, 3 cup5cn?in fani3isScquietisoccuparionibus,dirnilTbiudiciorum ftrcpitn,vlrimiim vi-
ti dieni claudere, cum per quadraginta &quatuor continuos annos officium facrofan&x
lnquifitionisconrrahaftcs fidei fortiter cxercuiflet, reuerfus Gerundam, quam charam ha-
buit patriam,in conucntu fanifti Dominici poftquamftipcr epiftolas Beati Pauli ad Galatas
& ad Hebrxos fcripfiflct commentarios, & epiftolam ad Romanos enarrare coepi(Tct,ab hu-
manis ereptus cft, quarto die Ianuarij annoDominicxNatiuitatis Millefimotrccentcfimo
nonagefimo tertio, ficut docet vetuftutn epitaphium cius fcpulchro incifum Gcrundxin
eodem famfti Dominici conucntu vbi fepultus iacet,in quo plurima eorum , qux fupra nar-
rauimus, continentur. Multos habuit vir ille dum viucret aduerfariosifed non cft mirandum
cum ea fere iit eruditorum condicio, aut potius infelicitas . Habet quxque virtus lita aducr-
fa & obftantia vitia , Sc quo altiores fune turres, maioribus ventorum flatibus concutiuntur.

Horatius ^ yt re £ c p rotu Jj t jl] c j

lib. x. car-
minum o3c
ro.

S apius ventis agitatur ingens
Pinus, &celf& grauiore cafu
Decidunt turres, feriuntejue fummos
Fulmina montes .

Hxc magna cft &: poftrcma viri laus, cum acri odio hxrtticos omnes habuiflc : cun(ftafque
bxrcfes dctcftatum fuilTctrcs' veroad fidem Chriftianam Sc religionem catholicam propa-
gandam fpc&antes,fumtna religione & pietate coluifTc . Ac talis quidem viri vita & exitus
fiiit, quantum nobis ex monumentis vctuftatis colligere licuit.

.Jii. i : • .

•n

tv r imo v. >L

/ * '4* HI

rrn^r”

at;:

9 1 -

3ric

ntl

. • • " ‘ •*' ’ *’

6^" • MI. k. * « « ‘ 1

Itllijfttvj rr»E v-.-, ulu ;i;L

ftK.u»»aj!ilq -i ijojWJnofiTTo :- 1

bgncuH . -.UUfx

. n _ _

' . ' fi : iiiiab V- C jnclnbi

btn rnil ja' .ii:.: r !cnoa; ::: a ,’u

«ccjaca aaqii i: u.iirr: v ’s.b

. • ■

iffliitt- 'i 'oqmo'.'.

-•"•v.if

nr>? tl nni i«-l

-fihaaui ; Jnrnf. i.6 n uailVt. i ■

;f .•udlilo.ii.n. l: I !

• fe-jsfjriiaxain: .

xU cii.v/tiH afiils' •

. ii ,rr- ,j

. nti nt>;K-o-. ■ 7 -rt; ir/rnqo
sV.a iuihoi : ■>':! jit” !t. : hitpcl t.l
ai i}q: rrn.s!?6up nnn tinift

libus Ilii. sWlil er n*n

riul m au : aiiiia tuiboii:
mtur { w ;nt*j elmit» » >•

entmeu' jp. > - . , ,n
itmiit. -irusvl iiiiffic 1 1 i-

«ni;

r. :>>c i. o >»i i uinSnrit fotiUfiolisqxainax!: ,?xM:eqiixs

-ji 'tijj ; . • oililiDpriTf' 111 ' hu\lio 9131 fiaiiinv nani :• •

’.;!>'}xs f MjlicliliWjaiiil : tiTEHnrpiijlt 'r-.noojl.dhofinR i. >.!

•fci; * allia 190 -
[IUM.

Iit. 3 -UlVOStrtlduL

t«i;rr'-.riT .n.iitmvts
i.-.u iVisb . y, i.r.qif* •••
o.im;.?>nc’ ■rltiaimtM ■ii^. -

u - vst; i-itaor^i 03 v-i »:v.? r,»

tljjtiUI: .jt CJl» 3.1 P ilu— l

<-na

u. T c! ?i miloniabiiip siti*!.

ulilrir i JuLIi/C-liV

i5uonp;K inhior? mtrtnidti manno»

* ■» ut spa re» ; .a .nurjifliuf • -lio!! .-:::i r.
isi h ni riifcoiuplrnuliit^niosa.ioiiUU.Aoadj; • i iu paofiusiU i.:
jiumwtinv. it
/.'mi uu ; ’ .i
i.radWfrii',

..'iiirlv tona :

jiJCrcILuiM Irdih

w.i .ts i>uc:s -icfttintiih , ior
- i..' tilai Jr^i.ttni.ojl ;> ii.ar.
'h •:'rr'» 3 ?TbU? flifp W.imiii fit

cmJlaiiirmeii.-' aS j wiS fei lr i' Jt i

JitlO-t . 111131 5 '. Oj

:nra

ir* . I. *

- zLb
utnPi

4 •

JX

SVMMA EORVM Q_V AH A B

eymerico in singvlis

«mswrrtrv;
OUQ obiit;}
Dod u
jf*ac*> ? i r a» o

DIRECTORII PARTIBVS

TRACTANTVR.

Summa feu wft tutum prima partu.

' R ADITVRVS Eymcricus quicunque ad negotium Inquifitionis
contra haereticam prauitatem (poSant, & que ad inftruendos, ac dir i-
gendos iudices violari religionis exiguntur, vt munus fuum mcaufi*
fidei plene perfefteque pomnt adimplere, cum nequeant notie camam
hxrcfis, ad quam extirpandam funt conllituti, nili orobe intclligant
quxex fide funt credenda , Sc catholicas vcritatcs,quibus hxrcfis oppo-
w - nitut: ideo in prima operis parte ea commemorat , qux ad confutuen-

dam, & llabtliendam, fcufvt ipfe loquitur)ad plantandam fidem pertinent, vt vno contrario
cognito alterum facilius percipiatur.itaquc ex varijs locis m vnum locum cofcrt &
rum Pontificum,8c conciliorum,& canonum,& fandorum patrum, & legum decreta ad lidc
Sd varios fidei articulos & catholicas veritates conftitucndas fpcdantia, nihil ferme de luo
apponens, contentus lola decretorum recitatione: vnde primum congerit ex ture canonico

decreta titulorum de fumma trinitate & fide catholica, & ea occafione inf.gn.um quorun-

dam interpretum expofitiones fuper ea: inde leges ex Codice, tit. de fumma trinitate, inde
fuo ordine cetera eodem confilio .Poftrcmo duodecim addit quxftioncs, quibus fatisfacit
plurimis difficultatibus, qux circa fidem fideique articulos contingere potfunt, quas paucis
additis demutatis defumpiit ex beato Thoma Aquinate.

Summa feu inftitutum fecunda partis.

BSOLVTIS in pruna parte qux ad fidem confli tuendam attinent, expli-
cat protinus in fecunda quicunque fidem ipfam corrumpere poliunt ac vio
lare , vt catholici ab his abflmcant; primum tamen refert vniuerla decreta
contra hxrcticos,& de poenis eorum fancita,qux in toto iuris canonici cor-
pore fub titulis de hxreticis continentur •• inde ex varijs etiam ciufdem iuris
titulis eodem confilio accumulat multas decretales , qui etiam huic nego-
tio dclcruiut : inde extrauagantes nonnullas & litteras Apoftolicas, qui de hiretica praui-
tate coercenda ediderunt: addit praeterea ob eandem caufaminfigmumquorundam iuris
interpretum glolTenuta, quibus pricedentia de hxreticis decreta dcclaramurunde propius
ad rem accedens ex vetufto concilioTarraconenfi fragmeta quxdam commemorat, quibus
agitur de multiplici hxrcticorum genere, & vetuftis panis, ac pxnitcntijs eorundem: inde
addit quxft. 58. quibus quid hxrefis, quid hxreticus,quid error fit, ollendit: rurfus vfque ad
quxft. 3 8. multorum Philofophorum , & omnium fere hxrcticorum ram veterum quam re-

ccntiorum

iorum fcOas , nomina & errores recenfet : tandem a quxft. 3 8. vfouc in finem ciufdem
partis fecundi, lingulari methodo de his omnibus figillatim agit , qui Inquilitorum 'urildi-
ftioni fubijciutuur . itaque de hxreticis, de blafphcmis, de fortilegis , de inuocatoribus dx-

aioni fubijciuntur . itaque de hxreticis , de blafphcmis, de fortilegis ,
monum,dc a poliatis, Se de ceteris huiufmodi accuratilsimc dilfcrit

Summa

Summ* fcuinjiitutum tertupartts. " r

VM coercendi finth?retici,de quibus differuerat parte fecunda,inpofl:remapra

xim doccr, qua in officio fanfix Inquifitioms res fidei, fcu delito in fidem com-
mina tratoti debeant & puniri . Primum tamen quid Inquifitonbus denouo
creatis fit agendum docet, inde qua ratione proccflus initium accipiat,tradir,&
quia tribus modis potiffimum in catifis fidei procedi poteffiper Accurationem,
Dcn(itiationem,& Inquifition C m,de fingulis difIerit,Sc appofitis exemplis llluilnit: inde quo
modo idem proccfTus fit continuandus fimiliter mdicat.doccns quidquid ad perfonas in hoc
Licio requifitas fpeAat: inde modos tredccim Cingulares perfequmir, quibus omnis caufa
hirefis in/anOo Inquifitioms officio finiri poteft.Tandem in fine operis 131 quxft.ones pro
ponit, quibus dirimit omnem fere difficultatem fpetontem vel ad ludiccs violat* religionis,
vel ad eorum poteftatem&iurifdiaionem& priuilegia feuprwogatiuas, vel ad mimftros
fandi i officij, vel ad peritos & aduocatos.vcl ad teftcs, vel ad reos, vcladpanasreonim .
his itaque partibus ita fune ordinata traditaque omnia, vt nihil fere defideres ad fandiUi-
mum Inquifitioms officium fpetonsiquod in hoc opere lingulari non contineatur.

-nsuiijinoj «up 1 3troni..tM:oi £j s:i£:j ■ ; ■ ■ smiiq mo' 1 . unin " C .

c ri'.o ^'uanrTraqmsi ’• mibritrui’ ■. 'niJiupuialr.i .mtbfisihltf! j&tfTTab

i . tui 1 ) . ' 1 rnnol m:;rp. - 1 ! p» •uin.ifi m ii 1: ril flui 1 k o : injieo

ai. '•amai > .qi -JS ' «nrr^Wr' *!•, r riU£i'~d li* J Mffllii «.

cTul ok&iLj L iiui&i Axi£ii3anlUxi>i .^ 7 * ? j . AfaibsSx <jo'.u#n$ ilfca «aiiWjS

,;iinr'uc> Eure

jOLiiXlil i: r .
zbllKJttii

-j! J 7.3 ApVHl
oiv JCJUUllj. 3:5-:;

£hflt !M 1 ^

It, ,taiIol!:.

••'UJMiijJi tlol ni:nsi;.c3 .tr.enoqq c
risti rns vr.r. :ul slj mir.c! uih msn-!>
1 ir ;ui ;-sv >:• irumqninimli
’.ti! . :. V'7 *r>*3T 0111

-t.:;: «^udi: njlirat^ib eiroiiniq

o.i si 2 a ;i thtuin:

3il?t7U!f

1103 rr.:

' sLUL-eituf: Mii'i t-nHjni 2 iT Y.l O?. fT«--
•i mabB 3 Uptni.-Mi ■ rbniijslri . uiiioiq Jii l?

■ ...,i I?:

eiansbshagui» sialsi ojh ... c.ui.-nkq
«•■wo binouc.i ■- minios ni r.uo.snonil minea .-iaajv »!> .. ..

' *h« j msliluij :n '-*• ^ ^usmnisr j ., ■ > ;..ci si, iiunii dulsioq
-"saii oiittl insi;:» sitp ( .•-• s 1» stilum itli... .j* uiiu.iojn 't -siln 'j

-iqxjh; ;r.j! shsup^tsi.vi .-AttauL*. . fima sini : jf •• -boa

, u ; ... tioaanns-» d • ■ : . msDllra «brt: u««

euiqojqshnjiiijiiici.v . r.33T,iqjtKli)ip < Cif.m3ll'j!2 iqiaJni

tud^jp. c «sogP tn mo> rnsb' : f»s! jnigtii ilijan stupT oiionos rfl usav jt» 2H?b3b2a t.i»j bc
sEmtiijyL.mioa a^bnasiiceqbc ; ein-joq iilluiav & ,s»nDg tnu lojin mi iailqislum oh rnige

•»i> «wfiiosooi.Tii ab , tigali-lol ab c zin»d.-jUl<i ab , *b«sT>-tl t-l : «i .

•liisiMi aaiiiiiuiua^s itwiiluiurl tipsss c

C ATALOGV S

;cd by Go

CATALOGVS EORVM

Q VAE IN SINGVLIS

HVIVS OPERIS PARTIBVS
co ordine quo imprefla funr, continentur .

PRIMA PARS EST DE FIDE CATHOLICA.

PlSTOLA Allflo-
ns de lubiefto ac
diuifionc totius o-
peris .

Decretales, Firmiter
credimusA,Dam-
namus, rit. defum.
Trinit & fid. ca-
tho. pag. j.&4
Dccrcralis , Fideli.
co.tit. ex Sexto Dc-
crct. pag.tf.col.z
Dccrcralis, Fidei ca«
rholicx. ex Clemcndnis . pag, 7, coL 2

Expolitio S. Thomx primx decretalis, Firmiter, in qua
ram hxrcticorum quam philolophorum errores qua
plures reprobantur . pag. 9. coi. 2

Expolitio cui fdem fuper fecundam decretalem, Dam-
namus . pag. x co L t

Ex Decretalibus Greg. Glo(T. fupertit.de fum.Trin. Se
fid. cath. pag. x g co i t

Super e. Firmiter. & fuper c.Dmamus. pag. 19.3 1. 1 *
Ledura fnnoc.iii j. in eafdcm Decretales, pag. 1 x.col. a
Ex libro Sexto Decrct- glof. fuper e. Fideli, de 1 'urn. Tri-
nit. Se fid . cath. pag. z $.coL 1

Ex Clcmentinis, glof. fuper e. Fidei catholicx.dc fum.

Trini. & fid. cath, pag. 14. coi. 2

Ex Codice luftiniani , tir. de fum.Trinit. & fi. cath. & vt
nemo de ea publice contendere audeat .

1. 1. Cundos. pag. 19. coi. 1

1 . 2. Nullus hxreticis. pag. j 1 . coi. 1

1 . 5 . Nemo clericus . pag. j 3 . coi. 1

Edillum Iufliniani de fide. Reddentes, pag. 34. coi. 1
ExExtrauagantibus communibus, tir.de maior.&obcd.

e. f. Vnam fandam . pag. j 5.C0L 2

Ex Decretali busGreg. tir. de bapt. &cius effedu.
e. 1 . Si quis puerum . p a g. $7. coi. 1

e. x. De quibus. pag.38.col. 1

e. 3 . Maiores • jpg, j 8 , coi. 2

Ex Codice luibniani , tir. Ne (andu bapufma iteretur .

I- 1» Anti (litem • pag. 41. coi. 1

l.a. Si quis. pag. 41.C0L2

Ex Dccreral. Greg. rit. de cclcbr. Mill

e. 6. Cum Marthx. pag. 42. coL 2.

Inhibitio fada demandato D.Greg. x). ne eres inferti
articuli de corpore Clmfti prxdiccntur fubpeena ex-
communicationis . Mifirrauone . pag. 4 j. coi. 2

Symbolum Apoftolorum. Credo in Deu. pag. 46. C0I2
Symbolum fandorum Patrum. Credo in vnum Deum,
patrem . pag. 47. coi. a

Regula fidei B. Athanafij Epifeopi ab Ecclefia approba-
ta . Quicunquc vult laluus cfle . pag. 48. coL 1
Confeflio fidei B. Hieronymi Presbyteri, pag.49. coLa
Ex Diuo Auguflino in lib. de Fide ad Petrum Diaco nu.
Quadraginta capitula ad regulam vere fidei pertinen
«a • i pag. $ 1 . coi. 1 . vfqj J6. coL z

Ex Decreto Domini Gratiani Dift. 1 j. De audoritate
quatuor Conciliorum .

can. 2. Sicut fandi Euangelij . pag. 5 7. coi 1
Qux cocilia (anda Romana Ecclefia fufeipiat , ea. dift.
can . 3 . San&a Rom. Ecclefia. pag. $7. coi. 1

QViESTlONES DVODECIM
de fide catholica Inquilitionis offi-
cio congruentes .

Quxftio i.De fidei definitione. pag. tfo.coLi

Quxftio z . De articulis fidei , Se eoriim d illindione.

pag 61. coi. 2

Quxdo 3 . De fide explicate habenda, pae. 62 . coi. 2
Qtucftio 4. De notitia articulorum fidci,fidclibus neccf-
laria,cum minoribus tum maioribus, pag. 65. coi, 1
Quxftio y . De obligationead credendum explicite my
ftcria Chrifti . pag. 6+ coi. 1

Quxftio 6. Dcnccefsitate credendi explicite myfteri ii
T rinicatis . pag. £|. coL, 1

Quxftio 7. An teneatur vnufquifquccxplicuam fidem
habere de contentis in (aera feriptura. pag. 6$. col.i
Quxftio 8. Fidei non polle fubefle falfum , fu ne omni-
bus ncccflario credendum . pag. 6 8. coi. t

Quxftio 9. De cofcllionccxtcriori fidei, pag. £9. coi. l
Quxftio 1 o.Difptitanduncfit publicede fide. p.72X.2
Quxftio x 1 . De probatione myflcrionim fidei per ra-
tiones . pag. 7 j. coi. 1

Quxftio 1 z. De protcftationc fada ab errante circa fi-
dero. pag.77.coL I

tt SECVN-

SECVNDA PARS DIRECTO Rlli

- EST DE HERETICA PRAVITATE,

In

qua hxc per ordinem continentur.

In fecundam panem Dircdlorij Praefatio & Argumentum .

EX DEGRETALIBVS G R E G. IX.

T

IT. DE H

AE R E T I

CIS.

GLQ» Ofiiinana .

GLO. Hoftignfis .

GLO. Ioan. And.

C. 1 . Dubius in fide.

pag 83. col.i

pag. I47.C01. 1

pag. iJJ.CoL I

pag. 17 7 . col. 1

c.x. Qui alios.

pagsi. Col.1

pag. 147. C0L1

pag. 1 j J.coL 1

pag« 1 7 S. col i —

c.$. Firmiffime rrne.

pag-93- eoi, 1

pag. 147. coi. 1

pag. 1 ( 3 .col. 1

pag.i 7 8. col. 1

e. 4. Fraternitatis tu$.

pag-93. col.i

pag. 147. coi. 1

pag. I J 4 - col.t

pag. 178. col x

e. 5. Si quisEpifcopus.

pag.98. eo!. 2

pag. 147. col.1

pag. 1 J J.col. 2

pag. 17 9, eoi, a

C. 6 . In eos qui.

pag. 99. eoi, 2

pag. 148. coL 1

pag. 1 56. col x

pac. 1 7 9 . col x

c.7. CumChriAos.

pag. 1 oocoL 1

pag. 148. coi. I

pag.i J 7 . col. 1

pat:. 180. col. x

e. 8. Sicut air.

pag. 1 00 col.i

pag. 1 48. coi. x

pag. I J7.C0L I

pae. 1 80. col 2

e .9. AH abolendam.

pag. 1 01. col.i

pau.10x.coL2

pag. 148, col.i

pag. | j8, col.i

pa<j. 1 St. coli

C.II.S1 aduLifus.

plg. 1 0 j.col. x

pag. 1 jo. coL 1

pag. I6j. col.i

pau. 1S4. col. 1

e. 1 i.Cum ex iniun&o •

pag.l04.c0LI

pag. 1 50. coi. 1

pag. 1 6 4- col x

po e. 1 8 f. col x

c.i 3. Excommunicamus, i.

pag.108.coL1

pag. 1 |I- col.i

pag. 1 67. coL 1

pag. 186. col. x

c.i4^icutin vno.

pag.108.c0L1

pag. 1 5 1. coi. 1

pag. 17«. col. 1

pau. I 9 a- C0L2

e 1 5.Excommunicamus. 1.

pag.i08.col. 1

pag. 1 fz.col. x

pag. 17 «.col. 1

pag, 193 . col.i

C.1 6. Abfolutos .

pag.108.caL1

pag. 1 ji. coL i

pag. 177.C0L1

P*L\ 193 . CoL 1

EX LIBRO SEXTO DECRETALIVM

TXT. DE H

it R E T I C

s.

GLO. Ordinaria.

GLO. Archidiac.

c.i. Quoniam.

pag. 1 08.C0L 1

pag. 194. coi. 1

pag. 104. col. x

C.x. Quicunque.

pag. 10S.C0I.1

pag. 194.C0L I

pag. 105. col. 1

e. 3. Fili) .

pag. 1 09.C0I. 1

pag. 19 j.col. 1

pag. xo8. col 1

c.4. Supereo.

pag. 1 oy. col.i

pag 19 j.col. 1

pag. 109. col. t

e .5. Inndei.

pag. 109.C0L1

pag. 19J.C0L1

pag. 2 10. col 1

c.6. Prifidentcs.

pag. 1 10. col.i

pag. 196.C0L I

pag. 111. col. 1

c.7. Cum contumacia.

pag. 1 1 o.col. 1

pag. 196. coi. 1

pag. x 1 1 . col. x

c,S. Accufatus.

pag. 1 io. col.i

pag. 1 9*. coi i

pag. x 1 1. col 1

e. 9. Statutum.

pag.i 1 1. col.i

pag. 197.C0L 1

pag. x 1 6 . col. 1

e. io.Nc aliqui.

pag.i 1 1.C0L1

pag. 1 97. coL 1

pag 1 1 6 . col. 1

c.i i.Vt officium.

pag.iii.col.i

pag. 198. coi. 1

pag. 1 1 6 . col. 1

c.n.Vtcommifsi.

pag.i 1 j .col.i

pag. 199. coL I

pag. 1 19. col. 1

c.i j.Conira Cluiftianos.

pag. 1 1 j .col. i

pag. 199. col.1

pag. 111. col. 1

c.t^Decrcuit •

pag.i I4.C0L2

pag. ioo. coi. 1

pag. 1 11. col. 1

e. 1 5. Statutum .

pag. 1 1 4.C0L1

pag. 100. coi. 1

pag 112. col. 1

c.i 6 . Inqut tuores .

pag.i 14. C0L1

pag. 100. coi. 1

pag. 113. col. I

c.i7.Perhoc.

pag. 1 1 J.col. I

pag. 101. col. 1

pag. xxj. col x

e. iS.Vt inquifinonis.

pag. 1 1 J.col. 1

|>ag 101. col. 1

pag. xi 4. col. 2

e. 1 9. Cum fecundum .

pag. 1 1 (J.col. 1

pag. 101. col. 1

pag. »x 5. col. x

e. 10. Statuta quzdam .

pag.i kS.coLi

pag. iox. col. a

pag. 2x7. col. 1

EX CLEMENTINIS TIT. DE HAERETICIS.

GLO. Ordinaria 8 c

Fauli de Lcazaris .

c.1. Mullorum.

pag.i i-.col. 1

c.i. Nolenies.

pag. 1 1 8.C0L1

pag. 2)1. col. I.

e.). Adnuftrum.

pag.i 19.C0L1

pa; ».t j.wl.i

—

DECRE-

CATALOGVS

DECRETALES Q^ATVORDEClM
Dc diucrfis titulis Decreta Itum, Sexu,

& Clcmcntmarum ,

Ex Gemenrinis tir. dc v luris .

e. Vnicum. Ex grani. pag.jio.coli

Ex Decretalibus tir. rle purgatione canonica.

C. Io. Inter folicitudincs . pag. 1 20. cot. I

Ex Decreta!, rit.dcptxfumpt.

c. 1 4-Literas «liras. pag. nj.coL t

Ex DccreuL Qt.de pomis.

c. t j.Grauem . pag. 1 34. coi. i

Ex DccretaL tit.de verb. (ignifi.

c. 1 6. Super qutbufdam . pag. ttji coi. i

Ex DccretaL tit. de officio & por. iud. deltg.

e. it. Sane quit. pag. i a j.col.i

Ex Decreta), tit. de lene, excotnm.

c.4?. Noucrit fraternitas. pag.nj.coLi

Ex DccretaL tit. de tcR&attcflat.

c.j j.CumcIamor. pag.t atf.col. t

Ex DccretaL tir. dc vcrb.fignifi.

c. io. Qmrrrnti . pag.127.coL1

Ex clemcnnnis tit de verb. fign;

c. 1 t.Srpccontingit. pag.117.coL1

Ex DccretaL tit. de accof. inquifi. & denun.

c.i 4. Qualiter & quando . pag.11S.coL1

Ex lib. Sexto Qr.dc pomis .

c.2. Degradatio . p ag . , 2 j.col.2

Ex DccretaL tit. dedolo, & contum.

c.8. Veritatis. pag.ijo.coLl

Ex DccretaL Qt. de verb. /ignifi.

c.i-*.Ntxiimus . pag. Mt. col.i

E X T R A V A G A N T E S qVaTVOR

Bcncdi&i xj.& loan. xxij. Inquilitioms
officio congruentes .

Ct.Exeo.6ened. xj. pag.iji.coLl

CJ.Cum Maithxus. loan. xxij. pag. 1 j j.coLi

c. 1. Vat eleflionis. loan. xxij. pag. l'j j.col.i

Benedictis Deus. Bcncd.xj. pag.t j 4. Coi. a

LITTER/E DECEM A POSTOL I C j€
diucrforum Pontificum fummotu , in quibus ma-

gna& multa priuilcgia Inquifirotibus conccdun-
lur.drqtiam pluradubiaad

inquifinoms offici um

pag.t j7-coLi
pag.t Jj-coll
pug.t40.coL2
pag.i 4 MoLi
jMg.l4l.call
pag.I4t.c0!.!
pag.t44.coLl
pag.14j.coLl
pag.145.coL2

-t. f-i- pag.146.coLl

GLOSSA ORDI NARI A fuper DccretaL Greg.
ix tit.de hxrctids,conrincns capitula fexdecim. vt At
pta . a pag. 1 47. vfque I j 2

Glotlil fenrici Cardinalis Hofticnfis (upei cifdcm De-
crtialib. ipag i JJ.vfq; 177

GlolEloan. Ar.drcxfupcr cifdcm Jpag.177.vlq; 1 J14
Glofla Ordinaria luper Scito DccretaL tit. de hxrclicts,
continens capita vtginti.vcfup. Jp. 194. vfque.ioj
Giofia Quidoms dc Bayfo Arcbidiaconi Bononicn.

fitperl jide capitibus Sexu Decreti pag.104.vfq, 117
Gio.la Ordinaria luper Qcmcnrinis Qt.dc hxrctids con

pertinentia dtffbluuntur.
Prx eundis. 1. Vibuiiij.

Prx cundts.a.Clcm.uij.
Ncinqtiifiiionis. Vrba.iiij.
Vtnegotium. VtKuiiij.

Olim ex patte.Vrba. iiij.
Confultus fc. re. Vrbi. iiij.
Noucrit vniuerfitas. Alex. iiij.
Catholica: fidei. Clcm. iiij.
Cum negotium. Innoc. iiij.
Negotia catholicar. Greg. xj

tuienstiucanitavtlopra. ipag.xig.vfq; 13 ,

Glolla Pauli dc Lcazans fuper cap. Multorum . & verfi.
' pag. 1 > 1 .vfo- a 1 1

EX CONCILIO Tarracon.r cxcerpra pro officio
Inquifitionis hxrcticx proritaris. pag.2j4. col.i

De hxrctids dogmatixanQbus, relapfts in credendam
communicantibus cum hxrctids, confcflis ficerdori
&periunjs, quid Iit agendum. pagi J4.C0L1

Form* pxnitemiirum. ' pac.21 t coi i

QVESTIONES QVINQVAGINTAOCTO
dc hxretica prauitate , ad officium
Inquifinoms pertinentes. '

Qneftio 1. De nomine hxreits. pag.145.col.!

Qnxftio 1. De ptopoliuone feu articulo hxrettco .

! P*S- , a 4 7. col.i

Quarltio $ .Error h.rrcfis fit nerdein iurc. pag. 2 j ixoLi
Quxflio 4. Dc erroribus phiJolopborum pnlcorura.

P 3 S' 2 jj .col.i

Quxffio j. De erroribus ab iplo Cliriffo condemnatis.

P a S- 2 J7 .col.i

Quxffio 6 . De htrrcfibus damnaris, rclarisin Decreto.
& continete. Quidam lutem. 244]. ).&c.Ego Bcren-
garitts.de conlec.dift. x. pag.ajS.coLa.de fcq.
Qnrftt07.De hxrclibus damnatis m Decretalibus in
Sexto . Se in Clementinis . pag. 2*4. col.i

Qurftto S. Dc hxrcfibus damnatis in Extrauaganubus.

FS- 166.C0I.I &leq.

QurlQo 9. De hxrcfibus J Rom. Pontili, dannaris poft
mot iem ludiorum earum. pag. 26840!.!

Videlicet, Petri loannis . pag.168.coLl

Michaclis dcCcftna. pag. 170.C0I.1

loan. de Parma; pag.170.coL1

RavmundiLuIL pag.171.coLl

Qnxftio 10.de hatrefibusab Inquifitoribus Aragonix
oamisatis D. Papx mandato. pag, 1 7 (jajoL 1

Qnxftio 1 1. De hxrcfibus damnatis ab Inquifitoribus
Aragonix fine expreffb mandato Papx. p.lSlcol.t
Videlicet, Arnaldi de Villa noua . pae. ;

WBBj . pag.aS1.c0La

Petri Olcrtj & F. Bononari lsxretici . pag.2Sj.coL1
Durandi de Baldach hxrctici . pagiiS jatol.i

F. Bonanati Bcgardoium ducis in CalnaJonia.
FE- “ 185.C0I.1

lacobi Iufti hxretid . pag.iSj.col.x

Bcrcngarij, pag.1Sj.coL2

Nicolai de Calabria . pag.i S4X0L1

Banholomxi tanoucfij . pag.184.coL1

F. Arnaldi Momancrij. pag. 1 84.C0L1

Quxftio 1 1. Dc hxrefibos pfcudoapoftolorum in Lom
n* 1 *! 1 *- pag. 286 coi. 1

Dulcini&Ghcrardihxrefes. pag.2X7.coL1,

Litterx Honorij iiij. quibas condemnatur fida Pfcu-
do apoftolorum . pag.188.coL1

Quxftio 1 j. Dc hxrcfibus Manichxorum in Italia exor
[ torum. pag.170.col. 1

Quxftio 1 4. De hxrcfibus Valdcnfium. pag, tjjcoLt
'Q^ixftio 1 j. De hxrcfibus Begardorum & Beguinorum
FE- i9»a:oLi

Extrauagans loa. xxij. Quia quorundam. p. 504.0.2
Aii2conftltuiioIoa.xxij.Q1ua nonunqua. p. jojx.j
Quxftio 16. DccrronbusHcnricideScms. p.jop.c.1
Extrauagans loa. axi; Jianfla Romana, pag.j io.c.t
Quxftio 17, De obiretis Fraticcllorum contra confli.

tut. loan.iaij.cum rcfponflonibus ad illa, p.j 1 J-C.t
Quxftio 18. De erratibus Grjcorum. pag.j uxol. 1
tt 2 Qujftio

CATALOGVS

^nxftio 19. Dc erroribus Tartarorum . pag, 3 43 .C 0 L 1
Juxftia 40. De Turearum erroribus . pag 5 t f xol. 1
^irtftio 1 i.. De erroribus Saracenorum, pag. 3 1 y.col.4
^ujcftio a,i, pc ludcotunm roribus . pag 3 17 «coi,
i 3. De libris herctu.. s,icu apochtvphis.de qu
busin Dec retis . pag. 3 xS.col,

| Qincftio 3 9. Qoj dicenti i f;nt hxrcfiarchx. p. 3 jo.col. i
I Quxftio 40. Pe hxrctic.s impxniientibu& pfni tentibus

& rclap fis . pag. 3 S 2. coi. 1

| Qn.xrtio 4 1 . Pe bi .lphcmis.

P*g -3 n cola

43, pe libris hcrctii;S,lcu apochivplm.de qui- iQuaeflio 4 4. I Xfortilcgis &diu)naroribus. p. 3 fS-c.4

^uerftio 14. Pe libris damnans in Decrctal. p.i 30.C.1

^uxftio a r.P c libris danatis in Exiraungan. p.i to.c.i

Qut/Fo 4 3» Pe. inuocantibus darmones. p. 3 60. c.i

Extraua g ansloan. xxij. Super illius. contra magos
mag ic afquc fupcrftitioncs . pipo6-4.col.7~

Bulla Grr g. Par 9 ,\j. Conferuationi, qua condcmnan
tur vigint i volumina Raymundi Lu 11 , & cetera

bus ad ritum l udiorum

cChriftianis tran'cunnbm t Vvl redeunti»

pag. t 7 i-col.i

ei u fdem onera interdicuntur. pag. 3 4 i .coi. 1

'elib

^ux^io 27 . Dcli bns damnatis mandato ipcciali P.Pa,

P*

jJxftio 18. De libris damnatis ab Inqnifitonbus Ara-

gonij . pag. 3 6.col.i

£u$ftio 2 Q. Pc libris I Italia & Gallia danatis.p. 3 3 7 .C .4

Extrau agans Nicolai iiij- Turbato corde. ldid.col.2
Qmrflio 4 5. Dc Chriftianis txaleuntibus ad ledam Sar-
raccnor um . pag.374xol.j1

Extrauagans Greg. xj. Admodum . pag. 37 j.coK 1

pag. 1 34 col.l IO medio 4 > . Dc infidelibus contra fidem Chriftianam

delinque ntibus , an jurifdidioni Inqu.firorum lub-
dantur . pag.375«col.2

^uqftio 3 p. D« vi nominis, hycticus. pag. 3 j S.col.x
^ugftio t.h Qiiot ir.odis in iure quis dicatur hcrcticus.
pag. : ii ^.col. 1

Dccrcru m Papxdc confignando quodam Hcbr.ro
in ca rcerato Inquifirori . pag. 3 8 1 .coL 4

Qiiarftio 4 7. Dc excommunicaris animo pertinaci per
annum manentibus in cxcoicationc. pag.3 83-c.x

^u^ftio lA. O-ds^ppriciSevcredicamr luuc tf .p. 3 3 9-c.i Qirr(lio4 8. De Schifmaticis . pag. 3 87.C0L 1

^uefiio 3 3. Dc iicrcucis tum manifcflis, tum iceretis. Qu -effio 4 9 - DeApoftatis. pag.38p.coK1

pag. 342. coi. 1 Qnt ffio $ 0 , De credentibus haereticorum. p 3 po.col.2

^uxllio 3 4. Dc haereticis aliirmatiuis & nfg. 1 limS. ' U u-tltlo F lP e receptatori bus lixrcticorum.p.3 92.C.4

pag. 343.C0U 1 | Quarftio j>. Pcdcfcnlortbus Imeticorum. P.3PJ.C.1

^uncllio 3 J. 1 \ canfis ex quibus in genere aliqui dican- QuxfticT f ; . Dc fautoribus hxrcticorum. pag. 3 96X.4
turharctici . pag. j^g.col.i. ) Qurflio 5 4.Dc impeditoribus offici j inquifip.400.c. I

^orftio3<;. Dc hxrcticis damnatis in toto iure canoni- Qu.rilio j J. Dc fufpc&sdchgrcfi . pag.40r.cqK4

pag 346x01.1

^natflio 37« jPc hrticis in iure ciuili noiatis. p, 3 47.C.4

^uaflio 3 8. D_

Ro. Cnna&rcxrn damna-

tis i Del egatis Pnp,r.

T E R T IA

Qnaftio f tf. Dc calibus vehementis fulpicionis hxrc-
ieos in iure ex p redis . pag.40tf.c0K1

Onr 0 o < 7. Di d idamads de hxrefi . pag.410.c0L1

pag.349.coL2 [puxli: 5 S . De felapus . pag. 4 1 * -coL x

PARS D IRECTO R 1,1

EST DE PRACT1CA OFFrCII INQJIS.

lajkdlhicfer ordinem eminemu r..

N Tertiam partem Dircdor i) Inquifi-
totum Nicolai Eymcrici
argumentum . pag.417

Forma litcrarum aggrauandi predid os cum candelis
dis & campanis puliatis. ibid. coi. 2

DE MODO incipiendi proceflum
in caufis fidei . pag. 41 7

Forma exco mmunicandi participantes cum ptedidis

Rcdoribus imitatum vel locorum, pag. 448. coi. 1

dum .

Inquifitori dc nouo indituro quid aec-
pa-41-.cJ.i
Forma litcrarum Domini temporalis, quas debet impe
trarclnquil itor noni ter indi tutus . Ibid^ col.ja

Forma Ihewrun

parcanccoe am lnquilitore .

idi officiales temporales, vtcom

pag. 420. coi. 4

Forma litcra rum requirendi officiales temporales , vt

prxdcnt jur amentum

pag. 4 10. coi. 1

Forma prg ftand i canonicum juramentum de defende-

da Ecclcfiac ontra hprcticam prauitate. pag.44 1 .e. 4

Forma litcra rum requirendi & monendi officiales tenv

poralcsvr prcllent juramentum fub perna excom-

miinicati onis.

P 3 g- CqI» 1

Forma denunt iandi cxcommunicatos predidos officia-
les. • pa g.444.coL t

Forma [abfo luendi predidos a fententia cxcommuni-

cationis . pag, a 4 y. coL 1

: otma denu ntiandi pre/atos officiales ^blolntos abex-

<omm unic a n> i:, .

pag. 4 27 i coL 1

Torma fu p ponendi ciuitatcm vel locum ccclcliadico

interdido , <■ nn cius redores noluerunt iurarc, dee.
Ibidem. coi. 1

Forma denun tiandi talem ciuitatcm vel locum efle fup

pofimm Ec clcfi.idico interdido. Ibid. coi, 4

Forma ab fo luendi predidos officia es , relaxandi in-

tere! 1 d um .

pag. 429. coi. »

Forma de n untiandi regentes ciuitatcm vel locum dltT

nololn tos ab excommunicatione, & interdatum re-

laxatum.

Ibid. coi. 1

Formangg rau andi officiales pradidos excommunica-

tos,& priua ndicosoflicijspublicis. Ibid. coL ;

Forma pu bl icandi tales offici js publicis prius tos

3 1 . coi. 4

DE IN S TITVTIONE Vicarij lcu Commifla

nj. . pag. 43 2. coi. 2

Forma inft ituendi Comillarium /pedalem. Ibid. coi. 1

Forma alia ad hoc idem .

pag. 4 > 3- coL 2

Forma litcrarum inftituendi duos Commillarios fimul.

qui pro cedant pariter & coniundim. pag. 4 3 4.C01. 1

Forma

j

CATALOGVS

Forma alia fecunda pro eodem, pag.4 } 5 coLi

Forma inftituendi ab inquifitore in rora proumcia Vica
carium generalem. Ibid. col.i

Forma aha fecunda inftituendi Vicarium generalem in
tora prouincia . pag.4 j C. coi. 1

Modi alii inftituendi Vicarios . Ibid. col.i

De appellatione qux fit ab Inquifitore. pag.487 .coi. t
Grauumen irreparabile fi intulerit Inquifitor , quid face

re debeat. Ibid. coi. a

Forma dandi apoftolos nega rutos. pag.488.c- 1

Forma alia concedendi appellanti apoftolos ncgatiu-» .

Ibidem . coi. 1

DESERMONE Generali habendo ab Inquifitore.

pag. ^ aj7.eol.i

Forma litcraru indicendi fermone generale. Ibid. coL 1
Forma altera ad idem. Ibi. coLi

Forma admonitionis in fermone generali de hrreticis
reuelandis . pag.438.col.!

Forma fecunda pro eodem . Jbid. coi. a

POST PVBLICATIONEM Edidi , quid fc-

ccre debeat Inquifitor. pag -43 JWfoLi

De fponte venientibus in tempore grat i*, & crimen fuu
Inquiliiori prodentibus. Ibid. col.i

De modo recipiendi denuntiationes . pag.441.coU2
Forma feribendi dida tcftium per modum Memorialis.

pag. 14JX0I.1

Temporegratixcljpfoquidagcndum. Ibi. coli

DE PRIMO Modo procedendi in catifa fidei per
accubitionem. pag. 44?xol.i

DE SECVNDO Modo procedend 11 ncaufa fidei
per denuntiationem. pag.445.coU1

DE TERTIO Modo procedendi in caufa fiilei per
viam inquifit.onis . pag.447.co'.!

DE MODO profcqucndi& continiundi proceilum
in caula fidei . pag. 44 8.coL 1

Modusconrinuadi jpceflum per accufatione . lbid.c.2
Forma examinationis tcftium. Ibid, coli

iForma concedendi appellanti appoftolos afbrmaduos .

psr 4 so. coi.i

Forma alia breuior ad idem . Ibid. col.i

EJ.YOD Inquiluoresnon debent moram contrahere

111 Rom. Curia pag.4 9 <*col.i

Qux damna ex Inquifitorum abfentia proucniant.

pae. 454 - coi. i

DE ABSENTIA 4c fiiRadelati. paR.495.coLx
Forma citandi abfentem, non tn fijgitiaum,cum cft de*

larus vel fufpc&us de hxretica prauitate. Ibid. coi i

Item alia forma ad hoc idem . pag. 49 6. coL 1

lormi requirendi diuiGm , vel coniundbm diceccia*

numvcl Inquiiirorcm , ad quorum iurildidtionem

fugiendo vel non fugiendo delatus de hxrch le tran-

Itui; t , quatenus cum remittant Inquilitori i quo fu-

Rit, vel 111 cuius iurisdtilionc deliquit. paj.499.coL1

Alia forma ad idem. pag. 500. coL 1

Pra&ica citandi aliquem iuxta formam cap.cumcon-

tumacia. pag. 50 1 . coi. l

Forma enandi aliquem fugi tiuum, quatenus intraccr-

tum terminum comparcat coram Inquifitore de hde

catholica rclpon(urus,& excommunicandi cum.nifi

comparcat intra tcrmimim affignacum. Ibid. coLi

Alia forma ad idem . Ibid. coi. 1

Forma citandi aliquem fugitiuum qui debuerat abiu-

Modus interrogandi reum accufatum . pag.451.coU1
Modus continuandi ^pccilum pdenutiationc.p. 454 ^* 1
Modus continuandi ^pedium p inquifirionc. Ibid. coli

Forma examinandi teftcs fuper fama alicuius infamati

rare , quatenus veniat intra certor', rnin.inum ad ia-

ciendam abiurauonem prxdida,&cxcomrmmicai>-

dicumnihfaciatvtmandatur. paR. 505. CoL 1

Forma alia ad hoc idem . pag. 504. coi. 1

dchzreli. pag. 4 j J. coi. 1

Torma denuuaqdi cxcoicaiu $ citatus rhf urus de hde.

Quot perfonx efle debeant in examinatione tcftium &
delatorum in caufa fidei . pag. 4 j 6. coi. 1

Obferuanda ab Inquifiroribus in cximinatione hxrcti-
Corum . pag. 159. coi. 1

DE MODIS Decem hxreticorum, quibus errores
fuos obtegere ft udent . pag. 4 6 1 . coU 1

Cautelx Inquifirorum decem contra lixrcticorum ca-
uillationcs & fraudes . pag. 465. coi. 1 •

D,E S I G N I S Et indici js , quibus diucrlarura fecti-

vel abiurauonc facere,noluuou parere, pag. 505. c.i

Forma alia ad hoc idem . pag. 506. coi. 1

Q^VO MODO ET Qualiter proccfms in caufa h-

dei clt terminandus, & funt tredccim modiproccl-

lum in caula hdei debite terminandi. pag.508.coL1

DE PRIMO MODO liniendi hdei proccllum

.quando delatus cftabfblucndm. pag. j op. c r ' 1

Fqrma ablolucndi debui de hxrctica prauitate eu. ai-

hil probatur leni time contra cum. ibid. coi i

rum hxrctici cognofci polline. pa^. 47 1 • coi . t

Aha forma ad hoc idem. Ibidem. coLi

Signa exteriora p qux hxrctici pfcudoapolloli cogno-

"DE SECVNDO Modo finiendi jpccffum in cau-

icuntur. pag. 47 2. eo!. 1

ia hdei per purRauonc canonicam . paR. 5 1 1 . coi. i

Signa exteriora per qux Manichxi hxrctici dignolcun-

Forma purgatione canonica diffamaro indicedi. Ibi. c.i

tur. pig. 47 J - Coi. <

Forrr •

Signa exteriora p q Valdenfes hftici cognotcunf.lbid.c.1

cicndx. Ibid. col.2

Signa exteriora per qux Beguini vd Begardi,(eu Frau.

DE TERTIO Modo terminandi proccllum m cau

cdli hxretici dignolcuncur . Ibid. coL i

Forma fentcnti.rintcrlocutorix ad fupponendu alique

Signa exteriora per qui ilircucireiudaizantes digno-

icuntur. paR. 474-«>L j

qur ftiombus & tormenns . Ibid. eo!, i

Sipt.a exteriora per qua Nccromantia hxretici digno-

InitrucfioaccurntiHinu circa qftionesrcoru. Ibid. c. i

iClintur. pag. 47 5. coi. 2

DE QJ/ ARTO Modo terminandi proccllum h-

DE IIS QnxproCcOus fidei prorogare &: retardare

dei per abiurationem dclcui. pag. 521. coi. 1

P« !lunt - pag. 477. coi. 1

Forma dilponcndi ad abiurationem publice faden-

De tcftium multiplicatione. pag.4; S*col. i

dam . Ibid. coi. 2

De dcitniicnibus reorum . pag.479.coU

For itu abmrandihairclim quando delatus c(i hilpcilas

MO Di Sex tradendi copiain proceflus delato de hx-

leuucr . Ibid. coi. a

reli» iuppreflis delatorum nominibus, pag. 482.C. 1

Totma ferendi fententiam, fcu iniungendi pccnitcntiam
eiquiabiurauit vi fulpefius lcuitcr. pag. }j }. coLi

D E

De rcculauoncloquifitoris. pag.484.coL1

C A T A L OlG V S

D E QV 1 N T O Modo terminandi procefsufidci
per tmiurattcnem de vehementi . pag. 519. coi. 1

Forma difponcndi ad hxrelim abiuradam cu qui cft fu-
fpc&us de harrcli vehementer. Ibib. coli

Forma abiurandi hxrcfim quandodclatus cft fufpcdus
vehementer. ibib. colx

Forma fententiandi cura ,quiabiurauit vt fufpc&us ve
hementer . pag. 5 j o coli

DE SEXTO Modo terminandi proccflum fidei in
cafu violenter fufpcifti . pag. 5 i i.col 1

Forma difponcndi ad luercfim abiurandam cu qui cft
fufpe&us de harref» violenter . lbid. col.2

Forma abiurandi omnem hxrcfim generaliter ab eo aui
cft fuspc&us habirusde hxrcfi vio'ccer.pag.5 j jxoli
Forma abfoluendi ab excommunicatione. pag.5J4C.i
Forma ferendi lentcn iajhuc iniungendi p$nitcntiaci,cj
fiiit habitus lufpcChis dc lixreii violenter. Ibid. c.2
DE SEPTIMO Modo terminandi jxrcflum fidei
p canonicam purgationem, &abiurttione. p. f > 7 jC.i
Forma difponendi ad purgationem canonica & abiura.
tionc faciendam ab eo qui cft difiamatus, & aliis fufi
pcdusdehxretica prautcate. pag.558.col1

Forma purgationis canonice i diffamaro dc h.rrcfi fa-
cicnd* . Ibid. coi. 1

Forma hxrcfim abiurandi per illum qui cft de herefi dif
firmatus & fufpc&us , aliis dc eadem. Ibid. coi*
Forma ferendi (mam,vcl iniungendi penitentia dif&nu
to de herefi & fu( nedo,alias dc carie . pag. 5 ? 9 xola
D F. OCTAVO Modo terminandi felium horipci

■bi n ratione fiicirda ah hfrico ppiitetc.

Forma di (ponendi ad abiurationem facieda per illum ,
qui cft propria cofeffione in hxrcfim deprchcnlus, &
J pxnitct;&aliiinonrclapfus. pag.541.col1
Forma ccdul; legende in publico crimina unus conti*
nentis , qui habet hircum abinrare . Ibid. coi*
Forma omnem hxrefim abiurandi per il!u, qui propria
confc/fionc cft in hetefim deprehenfus & pxnitcr , Sc
aliis non cft relapfus . pag.541.col1

Forma fententie contra eun^qui abiorauit vt h^rcticus
pxnrcns . pag. 54}. coi*

DE NONO Modo terminandi proccflum fidei in
cafurelapfi pamitenris. pag. 548.C01. 1

Forma ferendi f en tentiam contra ctim,quiinh$rcfim
eftrclaplus , fed pxnitcns,&vt relapfus rradttur cu-
ria; fitculari . pag. 549.C0I.1

DE DECIMO Modo terminandi ^pcefsfi fidei pcon-
denatione heredei ip^rmetis no rclapfi. pag. 55 1 .c.*
Forma tradendi hxreticum pertinacem , aliis non rcla-
pfuro curic fxculiri . pag. 5 54 coi 1-

DE VNDECIM ( 0 Modo terminandi proccfsum
fidei per condemnationem hcrctici impcnitentis.ac
rcb pfi, r r pag. f s S.col.i

Forma relinquendi , fen tradendi impirmtentem hxre-
ricum & rebpfum brachio farculari. Ibid. coli
DE DVODEClMO Modo terminandi proccf
lum fidei per condemnationem conuidli dc herefi, &

■erfiftentisin

^ ne gatum

-pa

Forma tradendi fai reli n que ndi brachio (irculari cum
qui connidus cft dc ligrcfi per tdfo legitimos, ft liat

pernnaem

> firramr.

nr^Hi

iun . licet fidem catholicam r

DE TERTIOD ECIMO Modo terminandi
pi ocellum fid e i percodcnnnrione com»»£H de hrrefi
cootum a ftur a b i rnik wd fnmn iii n a a - tA &.i -nL *

fiigu

{ u^ . 5 6S. c o

For ma citandi conuiflum dc hxrcfi abfentem, vd fugi.

riuum contumacem ad lcntcntiam. pag 5 69x0 1 1
Forma degradandi verbali ter abfentem condemnan-

dum vt imp.Tnitcntcm .

pag. 570.C0I. t

Forma ferendi fentemiam cotra abfente vel (ngitiuu dc
c larandum hgrcticum im parnitentem . Ibid. coli

O V /EST 1Q NES CENTVMTRIGIN

ta iuper pra&ici offici j Inquilittonis eidem
officio congruentes.

QtMpft io r. Dc conditione Inquifitoris. pag. 57 yx ol l
Quxftio *. Dc artate l^^irur.s . EmJ. 57 tJ.col l

DE 1NSTITVT1QNE Inquifitoris.

Qnxftio t.Dcauflorcpotefhtis Inguihtoru. p. 577-C.t
O jxlbo 4-. Inquifitor iit nc iadex ordinarius a n delega-
tus. ibid. coi.

Oncftio r. Dc
QuUu^- 64 oqj
ius Iit delegatus .

irationcEpi&:lnqfitotis. p. 578.fi.*
ica prolatis ordinis lui inliit.KUS, cu-

pag.5S0.c0l*

DE DEST1TVT1QNE Inquifitoris.

O ncftio 7. An dcfunfloRo. Pont, expirct Inguiiitoris
po reflas. ’ pag. f8l.C0lf

Tuis.vt fuperfedeat ab cxccu tionc offici j. pag. 5 8 5 x.i
O ucftio 1 2. An Inouifitores teneantur reddere ronc pr^

Qj>-.ftio S t AndcfunflQ pr^Ia tQ i nfti tuente lnqutfitore

i 1 iret porellis Inquifitoris . Ibid. coi *

P c (t o 'j. A quo polTi: Inquifitor ab officio rcmoucri ,

-jaft

^8z,col. t

Qnvllio 10. An Inouifitores cx mera prylatorum fiioru

voluntate rcmoucri queant

Ibid. coi. *~

One ftio tt. Mandari nc poflit Inquifitoribus fuis pr^«

= 3 =

DE INSTITV TIONE Comiflirij Inquilitoris.

n I . !

Qqyftio 14. An vicarij Inquifitoris abiplololo mllitui
^oflint.&nonabcinsprclatis. pag.fSScol 1
Oncfi o 1 <. An Inquifitor vices fuas al:j plcnccommir-
^ Tcic valeat. Ibid. coi.*

Q n 1 « ■ 1 C'. Dc et.nc & conditionibus vicarii Inqmlitol

nin < no rnl t

>ag.<9°

— E—

DE D E ST 1 TVTIONE Commiflarij Inguili-o-

OlQncftifiJi.

Ibid. coi. *

Ffl rma puniendi ac condemnandi falfos tcftes vel falio
fenmalirmfeimponcnies inn ocenti Cfi mcn h^rcticg
-piainum, > agii^a.iColi

pag.jgj^l.1

DE CREATIONE Notarij Inquilitionis Que»
Hio iS, pag-59*.col*

Qmrftio 19. An Inquifitor cogere poflit ad exequendu
tabcllionatus officium clericos & alias pcrlon ?s ido-
neas. pag. y 95 coli

DE SOCIIS Inquifitoris Qu^ftio 20. Ibi. colj
DE EXCOMMVN 1 CATIONE Inquifito-
ris, cius foci j & notarij.

Qu^ftio 11. Excoicarine poflint Inquifitor & eius nota-
rij ab Apoftolicc fedis delegatis. pag.594.col1
Qu^ftio 1 2. A n Inquifitor ablm incurfu eicomunicauo
nis, reijrcrcpofTitdnosrpalcsexcoicatu. P.595.C.*
Quy;ftio * 5. An Inquifitor & cius fociusfe mutuo abfol
uere poflint ab cxcoinunicatione . pag. 59&C01 1
Qu^ftio 24. Qmbus cafibuslnquifitorcs excommunica
tione Pap^ referuatam incurrant. pag. 597^0!.!
CONTRA Q__y O S Potcft procedere Inquifitor.
Qucftio i5.An Inquifitor vel qui (quam alius procedere
poflit contra Papa dephensfi in herefi. pag.jp&Ct

Qucftio

CATALOGVS

Queflio 16. An Inquifltor poflit procedere contra orti-
cules Pap?. Ibid. coi. 2

Qurftio 27. An Inquifltor procedere poflit contra Epi-
icopos. pag. 59940!. 2

Qnxltio 28. An Inquifltor poflit procedere contra reli-
giolos exemptos . pag 600.C0I.2

Quarftio 29 . An Inquifltor procedere poflit contra la-
ccrdotes. pag.6oxxx)l.i

Quxftio 3 o. An Epilcopus vel Inquifltor procedere pol
Iu contra alium inquilitorcm . Ibid. coi. 2

Quxftio 3 1. An Inquifltor poflit procedere contra Re-
ges & omnes laicos indi flin&e. pag. 60 5 .coi. 2
Qojftio 32. An Inquifltor cogcrcpoflir cuutatum re-
Ctorcsad iurandum de defendenda Ecclcfla contra
hgreticos . mg.604.col. 2

Qinrftio3 3.Dciuramcnto &dnis tcporalibus pr$ftado
in initio oflicijdecxtirpandis h^rencis. p.6o j.col.i
Quxltio 34. An Inquifltor cogere poflit adreuocandu
flatura impcdictia officiu S.Inquiliuonis. ibid.col. 2
Quxftio 3 5. An Inquifltor pedere poflit contra dnos
teporalcs negantes ei debitu auxihu . pag 606.C0I.X
Quxftio 36. An Inquifltor poflit procedere contra im-
pedi entes cius officiam . pag.607.coL2

Quarftio 3 7. An Inquifltor in aliquo cafu poflit compe

licere queftuarios .

bcre. pag. 6 3 i.col.1

Queflio 57. An Inquifltor brachij ff culans auxilium in-
u e ea re poflit . pag.632.coL2

DE CARCERE INQVISlTORl S.

Que flio fS. An Inquifltor pollit habere carcerem pro.

pnum.

Queflio r 9. An Eps & Inquifltor poflint hrc cocm car

D E OVy£STIQNlBVS & tormenns.

Qucltio 61.

DE T EST lfl YS In negotio mquiliiioms»
Qn $flio6x. An Inquifltor cogere poflit tefles ad tcftifi-

candum.

Q ueflio 6 3 .An Inquifltor debeat (olus cum notario exa

minare tefles . huc reos .

Qiia;ft;o64. Exc6munican& focij criminis flnt ncad.

mittendi in tefles in caufa fidei

Q uxflio 6 \ . An periun poflint in tefles admitti in caufa

fadei.

Qu eflio 66. An infames & criminofi in tefles recipi va-

leant in cauia fidei.

Qn.rflio 67. An inimici capitales admitti poflint ad te»

Ilii; candum .&c.

Ibib. coi.:

Qnxftio 6$. An hcrcticus admittendus fit in tcftem con

tra iukkni

pag .6 6a 4oU

QoyAio 69.Anh$rctici contra hxrecicum teftimonium

admittatur .

pag. 6 G 2. coi, f

Q ueflio /Q. Anvxqr. filij, & familiare s pro t vel contra

d clatosdcluTciiadmitttdebeat in tefles. p.663.c.i

Queflio 7 x. An tefles plurcs duobus requirantur ad eo
d emnamdum quempiam de hyfcfl . pag.664.col. 2

pag.609.col. 2

Quarftio 3 8. An Inquifltor prohibere polut laicis difpu-
tare de flde . pag. 6 1 o.coL 1

Quxftio 3 9. An Inquifltor pedere poflit cotra aduoca
tos& notarios patrocinaurs h^rcticis . Ibid. coi. 1
Quarftio 40. An Inquifltor poflit procedere contra feie-
ter lepeli entes hcrcticos in loco facro. pag. 6 1 1 .coi. 2
Quarftio 41 . Anlnquifiror poflit procedere contra re-
nuentes iurare in caufa fidei , &c. pag 6 1 3 .coi. 1
QU5A1042. An Inquifltor poflit procedere contra dc-
latos,qui alio fe t ranftuler unt, &c. Ibid. coi. 2

Quarftio 43. An Inquifltor poflit procedere contra mor
tuos, pag.616.coL2

Queflio 44. An Inquifltor poflit procedere contra blaf | Queflio 7 4- An Inqsiror citare , £ pertrahere poflit de
phcmos,fortilcgos,nccromaniicos,&c. pag6xix.2
Queflio 4 5 . Contra quos generaliter ex offae 10 luo pol-
flt Inquifltor procedere. pag.622.coL1

DE MODO PROCEDENDI.

'Qu *ft 1046. An Inquilitorcs plurcs in cade gmincia de-
legati pedere poflint vnus line altero, pag.622 c, l

Queflio 7 An ex pluribus tcftibus Angularibus flt ali.

quis condemnandus.

Queflio 7 3- An Inquifltor valeat torquere tefles, & fi fid

d ioacesi ad durccsim tefles piter ac delatos.p~.67 8,c

& Epilcopu

Queflio 4-7. An Inquifltor line Epilcopo „

fi ne Inquifltorc procedere poflit. pag. 6 2 3 .C0I.2

Queflio 48. An fententiam pro d claro diffini tiuam fer-

DE PERITIS ET Aduocatisnccdlanjs prooffi-

rc poflit Eps fine Inquifitorc,& contra.pag.624.coL1
Qucltio 49. An Eps & Inquifltor poflint ptoccdcrcad
fi aitcntiam alter linealtcro, quando nequeunt vel r.o
lunt in eundem locum conucnirc. pag.626.col. 2

p rabendum consilium .

pag. 6 81. co i, t

pv:.' - c oi. 2

C erem de cu flcxjibus cafCgrii , pag .6 j 5 .coi. 1

Queflio 60. De luramento Notariorum & cuftodum

pag. 6 3 9.C0I.1

Ibid. C0L2

pag.648 .coLx

pag 6< i.col.i

>ag.6cx.col.i

pag.6t4.coL2

pag.6 f 6.col, i

pag.666.Col.i

li deprehensi fuerint . punire . pag. 67 3. coi. 2

Queflio 75. An nomina tertium £ denuntiatorum sint
d elatis publicanda . jbib, col.i

Qu-rAio 7 6. Que pena incurratur si contra itis publice

I U 1 vel occn: -en tiir nomina rc ftjumAi\ pa g- 6S oc . a

cj o Inquisitionis."

Qujftio77. An Inquisitor poflit conuocarc peritos ad

Q iiarftio 7 S. Aude consilio peritorum ferenda si r nhE-

pi ljopoiSe inquisitore lententia. pag. 6$ z. coi. 1

Quarftio 79. An procellus totus luris peritis explicati

Qmt t > s 1 . Quid agendum cum tpifcoptis&Inqmli-

lor dilcordant .

pag.627.coL1

Queflio 51. Dccommun : cationeptocefluum inter Epi
orem . pa t:.6x8.col. t

d ebeat

pag. 6 8 t.coLx

Qu.rflio 80. An teflium nomina sint contultonbus ma

nifeflanda .

pag.684.coL1

Qiiyflio St. An Fpifeopnc^ Tnqnicirnr pr^flinr (frrrtn

indicere confnltonbus

Ibid. coi. 2

OiKtflio e 2. Opi mdodmilim procedere dicantur Eoi- | Queflio 8 x. An Eps ^ Inquisitor poflint fe munio exeo

' Ibid. coi. 2

•fc opus & inqtniitor.

i Ouelho f 3 Quando facienda flt proccfTuumcommu-

■S icatio. in medio an in fine.

pag-6^g-

coi 1

Quxfti083.An Epilcopus& Inquisitor tenemmrad fe

Queflio 34. A11 in ncgfatus hdei fumaiai‘ic& deplano

procedi poflit, &c.

Ibib. coi. 2

Queflio 1 1. Dcintcllcdu verborum: procedere fumma

ri c , fimpliciter &: de plano .

pag. 6 3 o.coL t

t Q ueflio j 6. An inquifltor familiam armatam poflit ha-

mu u iLa rc nh m i l i t u m i ce * v tu m ■ pag . 4 8 y . c o l . 1

cretum quoti ah;s indicunt.

Ibid. coi, 2

D I ST ATVTIS tic coflitutionibus pro o!lic. Imniisi.

Qn gftio 84 An priora induludcpriinlcgblnquisuori-

bus data s,mpcrpolh

Pg-

; eonflhutioncs rcuocara^

686.cof.i.

QuxlUo 8 j; An Eps & Inquisitor fimul interptari pofl
' sintfta-

CATALOGVS

fint ftatura contra hxier<cosedira. Ibid. col.l

Quxftio 86. An Inquiritor per Ic poflit in vabis ambi-
guis imcrprcrari dufta datura. pag.687.col. 1

DE SVSPECT1S DE HA-RESI ^diffamaris.
Quxftio 87. An fufpcdus dc hxrcli cogi debeat ablu-
rare. pag.6go.coL1

Quxftio 8 8. An dif&mato dc hxrcfi fit indicenda purga
tio canonica. Ibid. coLx

DE DEPREHENSIS IN IL€RESI,fcdPxnitemibus.
Quxftio 89. Quot quibusq; modis in iurc fit quisccfcn-
dus fitdeprchefusinharrctJcaprauiTate. Ibid. coli
Quxftio 90 . An deprehenfus in hxrcfi &ptopter hoc
captus, fit fub cautione dimittendus. pag.65>i.col.2
Quxftio 9 1. An deprehenfus in hxrcfi non rclap(us redi
re volens, ad abiurationem & mifcncordiam fit ad-
mittendus. pag.69j.cot. 1

Quxftio 92. An Eps & Inquifitor ablbhiercpoflirabcx-
communicatione hxreucura pxnircntem. p.69 jxr. 1
Quxftio 9$ . An hxrcricus p^nitens fit condemnandus
ad perpetuum carcerem . Ibid. coli

Quxftio 94. H^reticus codemnatusad perpetuu carce-
rem, fit ne degradandus, fi clericus fuerit. p.6pf.c. 1
Quxftio 95. An h^rctico p^nitenti , prer poena arceris,
aliqua lalutans ppiircntia imponi debeat. p.6g6.c I
Quxftio 96. An Eps Se Inquifitordifpciare poflint cum
condenato ad carcerc, Se alias ponas . Ibid. coi. x
Quxftio 97. An Eps & Inquifitor pedere queanr con-
tra no pcrficietcs iniundbs pxm tenttas.&c. Ibid. c.x
DE IMP^NlTENTlBVS&Relapfis.
Quxftio 98. An hxrcticus impxnitcns continuo traden
dus fit brachio fcculari . pae.70o.coL 1

Quxftio 99. An hxrcticus pxnitcns Se rclapfus brachio
feculari eradendus fit , Sec. Ibid. coi. x

Quxftio 100. An ecclcfiaftica facramenta neganda fine
relapfopxni tendi, Sec. pag.701.c0Lx

Quxftio 1 0 1 .Dc modo tradendi hxreticum impxniren
tem , vel relapfum curiar feculari . pag.70xxoLl

Quxftio lox. Dei merce Ilione facienda proco quire.

linquitur curix fcculari . ibid. col.x

DE PiENITENTIIS pecuniari js imponendis ,
Quxftio io J. An Inquifitor poflit iniungerc ponas pe-
cuniarias. pag 70JX0I.1

Quxftio 104. An Inquifitor exigere poflit ab inquifitis
expenfas. p1g.704.c0L 2

Quxftio 1 05. An Inquifitor teneatur reddere rationem
Epifeopode acceptis gratia expefaru , Sec. P.706.C.2
Quxftio 106. An Epifeopus exigere poflit expenfas ab
inquifiris , Sec. pag.707 xol. 1

Quxftio 107- An Hps exigere poflir partem pronenruu
dc bonis applicatis Inqtiifitianis officio. Ibid. col.i
Quxftio 108. Vnde fit inquifitor infuisfumptibus, Se
in miniftrorum falarijs prouiderdum . Ibid. col.x
DE CONFISCATIONE honorum hxrcricorum .
Quxftio 109. Bona hxrcticomm pxnitcnrium non rc-
lapforu, fint ne confifcata an confifcanda. p.7op.c.x
Quxftio 1 10. An bona hxrcticomm impxnitentiu vel
relapforum confifcanda iint ab Epilcopo & ab Inqui
firorc, Sec. pag.7 1 8.col. 1

Quxftio 1 1 x. An propter h^refira maritorum dotes v.

xorum fint confifcandc. ibid. col.x

Quxftio 1 1 1. Dc Confi Icari .->nc bonorum clericorum

hercti eorum . pag.720.coL1

DE POENIS H>€RETlCORV M, credenti u,
receptatorum, fautorum. Se defcnlorum.

Quxftio 1 lj.Dcpriua:ioncdlgnitantm,honorum,bc.
ncficiorum ecclcfia dicor u , Se publicor»! officiorum,
qn$ propter h^refim infligitur . pag.7 1 x.col.x

Quxftio 1 i4.Dccxten!ioncd:dbrpriuationis ad pofte-
ios hxrcricorum. pag.726.coL1

Quxftio 1 1 5. An ta per materna linea qua per paterna
fiat huiufmodi pccnc ad pofteros exteuo. p.7 x 8.c.x
Quxftio 116. An emancipatio filiorum k parentibus
hxrericis fa&a fit valida admittenda . pag.7 $ o.coi. x
Quxftio 1 1 7. An appellationis beneficium fit hxretrcis
credenti bus,&c. intcrdi&um . pag.7 3 1. col.x

Quxftio 1 1 8. Ari feienter fepcltcrcs in loco l.icro corpo.

ra h^rericoru poflint ab Inquilitore puniri.p.7 3 x e. 1
Quxftio 1 1 9, An fubditi fint abloluti i debito fidelitatis
quo dnis lapfis in h^refim deuin&i cranr. Ibi. col.x
Quxftio 1 10. An heredes receptatorum dcfcnforu,&c.
hqreticorum cogi poflint au exequendam pxnitenti
am receptatori Ixis impofiram . pag.7 3 4.C01. 1

Quxftio 1 it. An filij vel nxrcdes illoru qui morti pro •
ximi confolari abherericis perierunt, fint admittendi
ad eorum cxcufarioncm . pag.7 J J.col. 1

DE EXCOMMVNICAT1S in caufa fidei , Se

abfolutione eorum .

Queftio 1 x x. An h^retici Se coru faurores fint excoica-
ij,& ab Inquiri tonbus poflint ablolui. pag.7 37.0.2
Quxftio 1x3. Quam pernam tncurranc fautores hercti-
eorum , fi animo pertinaci perftiterintin excommu-
nicatione per annum. pag.738.coL1

Quxftio 1 x^Qurim pernam incurrant excommunicari
in caufa fidei lic durantes per annum, pag.7 3 9-Col. 1
Quxftio tar.An tales excommunicari ex caula fidei ab.

iolui poflint ab lnquifitorc. pag.7 40. coi. 1

Quxllio 1x6. An Inquifitordifpciare poflit ab irregu-
laritate eu prefatts excommunicatis. Ibid. col.x

DE IND V LGENTIIS PRO fide laboranti-
bmconfcqucndis.

Quxftio 1 X7- An Inquifitor conferre poflit indulgen-
tias accedentibus ad cius concionem pro fide fa£a.
pag. 741. coi. 2

Quxllio 128. An Inquifitor conferre poflit indulgen-
tias focijs t ac notari js fuis . pag. 7 41. coi. 1

Quxftio 129. An Inquifitor largiri polii t indulgentias
alijs libi in officio afliftetibus A’ auxiliatibus.lb.col.x
Quxllio 130. An Inquifitor plenariam indulgentiam
ccnfcqu atnr in vita & in mone , pag. 743. coi. x
Quxftio 13 1. An Extrauagantes in fauorem fidei , Se
Sancli Offici j edi t? fint feruandx . pag. 7 44 . coL 1

ACCESSERE MVLTiE LITER A
Apollolicc Oflicio SandEls-lnyfitionis ddcruicnics .
Item, Dilputatiodcvalotc feu robore, probatione &
viiliiarccarnndtm lirer arum Apoflolrcarum .
lenii , multiplex & locuplctiflir.us Ir.dex rerum &
verborum .

FINIS.

HilSSi

f

mos

PARTICVLARIS COMPLECTENS

TAU HfllSEi ET ERRORES,
Quam diuerfi generis propofiriones in hoc opere
a NICOLAO EYMERICO congeftas
* n RR- OD. Inquifitorum gratiam
J " "' & commodum adiedtus.

•u*v.-3

xiljsX/.io'. .>} .. latu bnii-at

>ri u-irtf-r-.

quzft. 7.

Bs o «.v « * B 1 peccatis nec Papam pode, nec alium
quemquam de Rom. Ecclcfia. hzrefis ^lamcluorum
nouotutn, par. l. q.*tji I "■'■■■■ pag. 291.C0L i. 6

Accidens fine fubicdo die non pode, etiam per diuinam
potentiam . error Rabbi Molis, parte fecunda, quzlbo-
nequarta. pag. ij*. coi. i.D

Adorate licere dxmones Iatria,fi repr^fentent fuum crea-
torem. ha-rcfis. a ■ 1 T a pag. ,So.col. i. C

Adorare licere creaturas|cultu latriz. hrreiis, parte fecun-
da, q. io. pag.io8. coi. 2.C

Adorationem & facrificium de iure natura; deberi demo-
nibus. hzrefis . pag. 280. coi. 2. D

Adulteria & fhipra ex charitate fitfla , quoti Deus »t bo-
nus non puniebat, &x. hzrefis Almarici , parte fecunda,

pag. 2fiJ. eoi. i. B

Agens nullum ede pode contrariorum &diuerforum principium . error Auerroispar. i. q. 4. pag. a j^.col. 1. C
Amandum ede Deumquiabomiseft, non autem propter beneficia , quz homini confert. Ar-
ticulus 8 o. Raymnndi LulL pag. x7 j. jcol. 2. E

Amari non debere Deum plus, quia multiplicat homini bona ,&c. error Raymundi Lull ,patte

2.q.J. pag. 27 G. coi. 1. C

Amicum&amatum.ideft, hominem iu Ilum & Deum, ede vnam indiftindam edendam in bo-
nitate & magnitudine & zternitate . hzrefis Raymnndi Lull. pag. 17 fi. coi. I . E

Angelos elle corponim creatores, non autem Deum, hzrefis eft,&quorundam philofophorum

error, par. 2. q. 4. num. 1. pag. ajj. coi. i.E

Angelorum numerum ede lccundum numerum orbium ca lefiium'. error Aridotelis , parte fc-

cunda,q,4. pag. 254. coi. i.E

Angelos ede produdosvnum ab alio, fecundum i primo.ciTorAlgazcIis. pag. 2 5 y. coi. s.B

Angelosdlc decem tantum error Algazelis,ibidem. pag. 155. coi. I.C

Angelos, apodolos , & beatos omnes elle Ichilmaticos. hxrefis parte fecunda , quzftionede-

cima. pag. 181. coi. i.D

Angclottim in natura non dici fecundum nec tertium, verba (unt fandi Bafilij in redofenfu in-

sclligcntla. par. l.q. iS. pag. ; z j . coi. i.C

Animas defiindorum circulariter in diucrfa corpora migrare, fiiit error philolophornm. jag. 25 j. coi. i.E

Animam vniulcuiufcue, tamditin corpore permanere, quamdiuex naturz decreto cltin eo

manfura. philofophorum dogma fiiit. pag. t-pj.eoL i.E

Animum die Deum commorantem in omnibus, error philofophorum fiiit, par. 2. q. 4. pag. 1 5 j coi. 2. A

* Animz

osle

Index complodens

Animae partem vnam eflcateraiiTvlteism vero temporalem . aliquorum ptnlofophortim opi- '

niofutt. par. a.n.4. pag. 1 j j.col 1. B

Animam nihil aliud quiin corpus efle, & vna cum corpore mori, error philofophorum multo.

tum fuit, par. a. q. 4. pag. 1 j 3. coL 1. C

Animas cxleftium orbium ab iordligeotijs efle produ&ts, icintelligentiam vnam ab alia. error

Auicenna . pag. 2 14. coi. 1. C

Animas humanas produdUs ede ab vltima intelligentia, error Auicenna, par. a.q. 4. pag. 1 (4. coi. a.C

Ee Algazclis, ibidem. . pag. i;j. coL 1. D

Animam intclirdiiuain & corpus non conii i tuere quiri tertium alio motio, quam ex c;lo & eius

motorecondifuatur.error Aucrroisfibidem. _ pag. 2 54. coi. 1 . E

Animamjiomims per lmagiuationemopctari in corporcalicno.error Auicennr, ibidem, pag.aj4.c0I. a. D
ErAlgazehs. pag. af;. coi. a. E

Anima leparata poenam efle feparationem ab intelligentia, error Algazclis, parte 2. q.4. pag. a j/.coL 1. D
Animam reparatam non pati ptmam lenius, leti damni fepatanonis ab vluma imclligemil. er-
ror Algazclis. pag. 2 JJ. coi I.E

Animam corpori coniundhm non fentire (1 olorem nili ex (eparatione ab vltima iiuclligentia.er.

ror Algazclis, pag. 1 p j. coi 1. E

Anima imprcflioncm in aliud corpus tranfirc,&c.rrror Algazclis. pag. 2 5 f.col. i.E

Animas non ede Ipiritns. error Sadducaorum, parte a. q. j. pag. apS.col. 1. C

Animam de natura Dei cllc.hcrcfis Gnollicorum. par. z.q. 6 . pag. 253. coi. 1. D

Et Manichaorum. par. & qufft. eadem . pag. a <0. coi. t B

Animas in principio i Deo crea as pcccaUe.&c.hatrcCsOrigenis , par. 1. q. 6 . pag. 2 60. coi 1. A

Animam hominis mori fimul cum corpore. Irnelis Arabicorum, par. 2. q. 6 . pag. aCt.col. i.C

Animam ede corpoream, harefis Tertulliani; par. 2. q.«. pag. tfii.col. i. C

A nima s peccatorum in dam oncsconiierti.hcrefiiT crtulliani. ibidem. pag. 191. coi. |.C

Animam rationalem non cilc vere& per fecorporis humani formam, harefis. par. i.q.7. pag. ld j. coi. a. A
Animam non indigete lumine quoad Dei vilionem cleuetur. harefis Bcgardorum.jbid. pag. 26 j. coi. 1. D

Animas iullorum frUmflotum non vtlutfl diuinara eilentiam antecetporum luornm rcfuitv.

ptionem. harefis, par. a.q. 8, . .0. I .i.:::.- pag. 167. coi. 1. D. & l.pertotain

Animas decedentium in mortali, non flatim podmertemad infcrnumdclcmderc. harefis. pag.2d7.col a. E
Animas hominum migrare de cot pore in corpus in aues & btuta, harefis Manichzorum.partc

fecunda, q. 1 3. pag. 151. coi. 2. A

Animas defundlorum ftat/m paradifum, vel infernum adirc,& n ullas, purgato: ium.hatrciis Val
denfium, parte ixj. 14. pag. 39«. coi. 1. A

Anticltrilh adoratum futurum circa an. 'Domini 1 3 60. error Bartholomai lanone. par. a. q.11. pag. 284. coi. 1. A
Et fecundum alios,anno 1 ) j J. par, 2.q. 1 J. pag. 303. coi ■ . B

Antichrilli tempore ccllarura in Ecdcha ccclcfiadica facramcnta.crror eiufdcm Rartholomci. pag. 283. CoL ».A
Antichridi erroribus immobiliter adhziuros Chn(tianos,qui ab eo icduccntur. allectio temera-

riaeiuldcio. pag. 284. coi. 2. B

Antichridum maiorem & minorem futurosAc. Begardorum error, par. a. q. rj. pag. 303. coi. i.B

Apoltatas panitcnrcs non efle recipiendos. harefis Nouatiani, parte 1. q. 6 . pag. 1 fio. coi. i.C

Apodolorum fuccciloresfccfle.hxrefis Valdcnfium, par. 2. q. 14. pig. 196. c. I.D. E

Apodolos &Chridum nihil habuillc, etiam incommuni. Begardorum error, par. 1. q. 1 j. pag. 299. coi. 2. C
Apodolos non potuille Itabetc aliquid in communi fine peccato, eorundem Begar. error. pag. a», coi a. D
a..„n„i it — 1.* j j» 1 — 1 .■ l t ■n' , ■ ' i- ,T ' »j haere. ~

pag. 303. coi, a.D
pag. 139. cola. D

Apodolos nullum tus vtendi, donandi, vendendi habuillc in his, qua habuillc dicuntur, haere-
fis ed didlorum Begardorum, par. 3. q. i j.

Aquamlolam in calice oderendam efle. harefis Aquariorum, par. i.q.6.

Archangclorum opus efle rerum conditarum vniucrfitatem . harefis Archon ficorum, parte fe-
cunda, q. 6 .

q-

Attributa diuina, vtfapicntia, bonitas, &c. noneflein Deo verede realhcr.led aqutuoce&cau-
ialitcr. creor Kabbt Molis, par. a.q. 4.

pag. 139. coi. a. B
pag. a)£.col r.A

B

T5 Aptizatos rebaptizari debere, harefis Nouatianorum, & Donatidarum, parte fecunda, qua.

X 5 (honc fexta. pag. 1 * o. coi. ■ . C & coi a. E

Baprifmum non efle tam paruulis quam adultis perfeihim remedium ad !a!utcm.hzrcfis,partc

a.q. 7. pag. aSj.col. 1. A

Bapulmo non conferri gratiam im fo rm an rem, & virrutes. harefis, par. a.q. 7. pag. ltjf. coi 2. B

Beatitudinem hominis liuni efle in cognitione vltima imeiligentia , & naturaliter haberi polle.

error Algazclis, par. a.q. 4. pag. ijj.coL i.E

Jleatitudincm hnalcm iia polle in hac via ab homine haberi ficut habebimr in alia . harefis Bc-

gardorum, par. a. q. 7. pag. 16 j.col. 2.D

Bergui. _

Hxrcfes& errores.

Beguinos quofdam pro hpeticis damnatos , fuifle martyres , &c. Begardorum error, parte fc. '
cunda.q. i e. r

Bcguinos dic Ecddiam Dci,& quotquot eorum dogmata recipiunt, hirefis eft Beguinorum * °

parte a.q.lj. ° W 3 01. coi. I E

Beguinorum fen Begardorum errores alios. Vide parte fecunda, qiufliont i f. & infra verbo, Ec-
cie fu. verbo. Topo, verbo, Tetr. loamcs.

Blafphcmauerit qui|fcmclj, cum non polle non blafphcmarc,Vcrba lunt fandi Cyrilli faneacci-

plenda, parte i. q. i S. ' pag. j»2. coli. E

C ^Ain adorandum efle. hirefis Cainanorum , par. a. q. 6 . par.. ajp.coLi. B

j Ctrlum sternum efle atque ingenitum, error Ariflotclis, parte a. q. 4. nautif coi , n

Et Algazclis, parte & qu^ftionc eadenr. pal aff.col .!b

Callum cllc animatum anima intcllcdiua. error Ariflotclis, parte l.q. 4. p.,„. 2 ,, co l j a

Et Rabbi Molis, ibi. pag. 1 yfi.coI. 1 , C

Cflum dic animal Deoobediens, cuius motus cft ab anima ipfius. error Auicennx .parte

Cjlclha corpora ab animabus ipfonun cite produOa. error Auiccnnf, parte 2. q. 4. p!m. 1 \X coi 2. C

Cflcftibus corporibus iubcllc motus voluntatis, error Alchindi, par.a. q. 4. pag. i;y. coli.B

Cilcftes influxus dominari humanis operationibus a principio vfquc ad finem carum. error

Alchindi. pag, are. coi. 1 D

Carnis efum excerandum efle. hjrclis Tatiam, parte a. q. fi. pag. itj).col.a.E

Camis homan$ lubd.intiam a diaboIodlc.li$rcfis Patritianoruinjbidem. pag. ifio."col.'a. D

Caftitatem atque conrinenuam cllc virtutem , negarunt mula philofophorum , pane fecunda/

Charaderes vim naturalem habere ad ea, ad quf ordinantur. error Alchindi , parte fecunda f ®

Cliaritatem coufqueaudam fuifle , vt quxfuaptc natura funrpcccata,ficri pollent fine peccato.* ° 1 5 J- “I. *• C
-hpefis Almarici.partc l.q. 7. pag. afic.col. I.A

Charitatem & alias virtutes a nullo viatore haberi pofte. hirefis, par. a.q. jo. pag. aSl.col. I.B

Charitate (emota diligipofle Deum mcritoric,& obtineri vitam fternam. hpefis . pag. aS 1. coi' a.*B

Chriftianos garrulos dic, 4 c fine rauonc duci. calumnia cft Aucrrois aducrlus nos, parte fecun-
da, q. 4, pag. 134. coh I.B

Chriflianum populum totum duci in infernum, & talem fidem habere qualis eft fides dpnonu.

pag. aSa.col.a.D
pag. a jj,. coi. i.B
pag. 1 jy. coi. r.E
pag. t jj. coL r.C
pag. 159. coi. i. A
pag. ajjt.col. a. A
pag. 1 fio, coi. t.A
pag. 160. coi. 1. A. & coL 2. B
pag. afio.col.2. C
pag. afio. coi. a. E
pag. afit.col. i.D

error Arnaldi, parte a. q. 1 1.

Chriftum Dominum nollrum non fiiiltc vere paflum. hpefis Bafilidis, parte 1. q. fi.

Chriftum fuifle hominem tantum ex vtroque lexu progenitum.bpefis Caipocrads.

Et Photinianorum&Hebionitarum.

Chriftum non aflumpfiflc Corpus de beariflima Virgine, hpefis Valentini ,par. a.q. fi.
Chriftum non in veritate Dcum,fcd in phantafia hominem apparuifle. hpefis Appellis.
Chriftum non lemper fuifle, (cd 3 Mana lumpfiflc initium, hpefis Pauli Samofateni.
Chriftum efle Patrem & Spiritum landum. hpefis Nocti & Sabelli), par. a. q. 6.

Chiftum aflumpfiflc corpus fine anima, hirefis Appollmaris.

Chriftum efle filium Dei adopiiuum ,non autem naturalem . hpefis Bonofianorum .
Chriftum non cflccundemDd& Virginis filium, hpefis Ncftorij parte a.q. fi.

Chriftum poft incarnationem non habuifle duas naturas,(cd tantum duunam. hpefis Eutychc-

tis Se Acephalorum. pag.afii.col. i.E

Chriftum habuifle poft incarnationem naturam vnam ex duabus diflultantem. hpefis Theodo-
fianorom & Caminorum .

Chriftum ignorare diem iudicij. hpefis Agnoi larum .

Chriftum quatenus cft homo, non elle aliquid . hpefis. parte a.q. 7.

Chriftum non aflumpfiflc animam rationalem, qu$ vere fit forma corporis cius, hatrefis.

Chriftum fuifle adhuc viuumquando lancea pcrcuflus fiiir, de. hpefis Pct. loan. par. 2.q. 7.

Et parte fecunda, quf flionc nona .

Et parte fecunda, qucftionequintadccima .

Chriftum & Apoftolosmhil habuifle, nec iu proprio , nec in communi . hatrefis Begardorum,

pag. 1J9.C0I. a. B
pag. ad 1. coi. 2.B
pag. lfij.coL i.B
pag. i6j.coLa.A
pag. afij.coi. a. A
pag. a;o. coi, 1. B
pag.301. coL i.C

parte i.q.8,

Chtiftum &: Apoflolos in his qui habuifle dicuntur, nullum ius habuifle, fai tantum vfum facti.

pag. afi7. coi. 1. B

hirefis Beguinorum 8c Fraiict Horum , par. a. q. S.

Et parte fecunda, quxftionc quintadccima.

Chrifti humanitatem tantum polies tam altam efse quantum rius diuinitas. hirefis Arnaldi .
parte a. q. 11.

* 2 Chnfti

pag. 1(57. coL i.B
pag. jO).c.2.D£

pag. 2I21 coi. a. C

Index comple&ens

Chrifti animam quamprimum fuit vnita diuinitati, fciuiflc omnia qui deitas fc.t.error Arnal-

di.ead.qucfl pag. iSa. col. l.D

Chrillum & Apollolos non fu i Ili perferos in viia contcmplaiiua . error Ioan. de Parma . parte

fecunda, qu$ flionc nona . pag. 17 r . coi. x. D

Chrifto ita lene futile dolores Iu (linere ficut dicere. Articulus 4;. Raymundr LuU. parte fecun.

da, qur Ilione nona. pag. 17+- coi. I, D

Chrifli diuinitatem pernam cius fenfilfc. Artic. 46. eiufdem . pag. 174. coi. 1 . E

Chrifti corpus in Cruce fuifle mortuum per feparationem animi ab ipfo.&viuum pcrvnio-

nem diuinitatis. Arriculus 47. eiufdem. pag. 174. coi. 1. E

Chnllus mortuus erat homo, &c. Articulus 48. eiufdem. pag. »74. coL 1. A

Chrillum non fuillc verum hominem, nec habuille veram carnem, nec vcrepaflum.h{refis Ma-

nichjorum, par. z.q. ij. pag. 291.C0L1.D

Chrillum fuillc hominem tantum, fcd neque mortuum , nec rcfurrciillc. opinio cfl Sarraccno-

num, parte z.q. 11. pag. 31J.C01. 1. C

Circunctlionem & legem veterem vnl cum Euangelio feruandam . hacrcfis Nazarxorum , Chc-

rinti JjHrbionis.par. 1. q.6. pag. j.cqL I.E. & pag. 160. coi. i.D

Claultralcs omnes extra charitatcm elle, dedamnari. error Arnaldi, parte a. q.11. pag. 1S2. coL a. E

Coitum vnuiafcuitifqac cum qualibet licitum elle, cum caro (hinulat. lucrelis Valdenlium.par-

te fecunda, q. 1 4. pag. 196. coL 1 . C

ConfefGonem faCtim fratribus iterandam coram proprio facerdote .Articulus loannis dcPo-

liaco damnatus parte t. q. 8. pag. idtf.coL 1. C

Confeffioncs audiendi facultatem non polle conferri i Papa alicui, ira, vt confcllus eidem
non teneatur etiam eadem peccata proprio facerdoti confiteri . Articulus loannis de Po-
Iiaco. pag. X66.C0L2. C

Confcflioncm peccatorum fadfctm faccrdotibus Rom. Ecdefi*, nihil valere ad lalotem. hircfis

Manicheorum, parte i.q.i j. pag. 191. coi. r.B

Confirmationis lacramento nolenti alTentiri.ron valere facramcntum baptifmL error Rayraun-
di Lull. pag. 176. coi. 2. C

Confirmationis facramenro tolli peccatum originale, videtur tenuiflcRaymundus LuU. parte

fecunda,qu.eft. 9. pag. x~6. coi 1. D

Coniurationes vi naturali efficaces ede in affedlibus humanis, error Algazclis,parte fecunda,

qu^Hionc quarta. pag. i,fj. coi. i.E

Corporis partesinferioresidiabolocflc.hitrcfisPaicrnianorum, parte z.q. fi. pag. 16 1 . coi. r.B

Creatores corporum elle Angelos , fuit quorundam philofophorum error, parte fecunda, quar-

(lionc quarta. pag. zjj.col. i.E

Creationem, idell, produ&ioncm ex nihilo non dari, multorum philofophorum error fuit, parte

fecunda, quiR 4. pag. 1J4.C01. 1. B

Creaturam non elle a Deo, fcd 1 fuperna quadam virtute, here fis Simonis Magi, parte fecunda,

qu;(l6. pag. ayj.col. 1. B

Creaturam non cooperari creatori. Didium fandi Athanafij refle interpretandum, parte fecun-
da, qujll iS. pag. jn.col. 2.D

Credere teneri vnnmqucmque fe Chrifb membrum ede, Sic. h^refis Almarici , parte fecunda,

qufftione feptima . pag. 164. C ol. z.D

D Amnatos multo pauciores futuros quamcle&os.Articu!us 7fi.Raymundi Lull, parte fecun-
da, quclllonc nona. pag. 27 J.col. 1. C

Damnari neminem polle, 'qui beati Francifci habitu geftet.h{re(is Arnaldi Montanerij .parte fe-

cunda.qudhone vndecima. pag. j. co L j. ^

Daemones ablque peccato venerari polle dulia , fi defit prohibitio Ecclcfij. hjrcfis. parte fecun-

da, qu^ftione decima. pag.i8o.coLi.D

Dqmonibus lucrificantes melius excufari ab idololatria, quam adorantes imaginem Chrifiidic-

refis . parte 2. q. 10. pag. x g „ . co |. x _ D

Djmonibus de inre natur{ adorationem deberi, h^refis, par. 1. q. to. pag. a8o. col. 1. D

Decimas non ede foluendas (acerdoubus,aut Prjlaus Romane EcclefurAc h{rcGs Pfcudoapo- °

«olorum, parte a.q. 11. ' pag. 1S7. col. a.C

Decreta Romanorum Pontificum de ieiumjs > & dc feftis obfcnnri non debere, h^refis Valdcn-

fitim, parte fecunda, au^ft. 14. pag. i^j.coLi.D

Defiin< 2 os facrificij oblatione nonadiuuari. h^refis Acrianorum . pane fecunda, qu$(lionc

* . pag. 2 60, col. 1 . E

Defpcradonem , & nihil aliud , pofle impedire veniam peccatorum . Articulus 7 y Raymundi
LuU, parte i.q.p. pag. X y j.col. a. C

Deum

Hxrcfcsfc error fes.

Deum nihil agere, fuit aliquorum philofophorum blalphemia. par. 2. q. 4. pag. a JJ. CoL a. E

Deum non pode alium mundum producere, error Arillotclis. pag. 2 J J . coi. 1. D

Deumnihilnon faccreimmediate. error Aridotclis. pag. 2 JJ . coi. 1. E

Deum non habere curam indiuiduorum , neque ptouidentiam rerum inferiorum . error Aocr-

rois.par.a.q.4. pag. 1 J4.C0I. r. D

Deum non eile irinum in perfonis.error Auerrois.par. 2. q. 4. pag.ap4.c0L r.D

Deum non praecedere creaturas duratione. error Auicennx. pag. 1 J4.C0L 2. A

Deum ede non polle immediate audorem A; produflorem nili vnius , nempe intclligentix pri-
ma, error A uicetinar. pag. 2 J4: coL 2. B

Deum non cognofccrc lingularia in propria forma, error Auicennx. pag. 2J4.C0L2. E

ErAlgazclis. pag. 1 jj.coL 1. C

Deum nihil agere nifi difpofidonc prxuia materia:, error Algazelis parte 2. q. 4. pag.25j.col. i.C

Deum non permittere mala fieri vt inde bona eliciat, error Algazclis. par. i, q. 4. pag. ajj.coL I.C

Deum nihil concedere hominibus propter prcccsad eum fadius . error Alchindi. pag. 2 J J.coL 1. B

Deum non placari per preces & facrificia. error Alchindi. pag. a J J. coi. 1. D

Deo multa edcimpodibilia,vt tpaccidens Iit lincGibieflo. error RabbiMof. par. I. q. 4. pag. 25 £. coi. 1. D

Deos duos ede, qui lunt rerum principia,altcrum bonum, alterum iulhun . Lardis Marciomlu-

rum.par. a.q. fi.

Deum habere membra humana, hatrelis Antropomorphitarum. par. a. q .fi.

Deum non fecere mala ptrnx. hzrcfis Colluthianorum. par. a. q. fi.

Deum crcadc mala, hatrelis Florinianotum. p .11.1, 0.6.

Deos tres ede inTrinitate. hatrelis Trithcitarum. par. 2. q. fi.

Deum habere multas edendas. error Raym. LuIL par. a.q. 7.

Dei edendam edenuare,& naturam naiurarr,&c. Raym. Lulladertio.

Deo naturale ellc licut intelligcrc & amare, ita bonificare, & xternificare . error eiufdem.

Dei fubllantiam (c haberevt fujppofitum xternans , vt dele producat aeternum bonum.

Dei patris edendam generare filium .hatrefis eiufdem.

Dei nlij edendam totam genitam ede . hatrelis eiufdem. eadem q. y,

Deum patrem ede patrem eternitads. —

Deum patrem ede muldplicabilem.

Deum qui cfl filius deitatis edepstrem hominis dcificati.Src.lixrclis eiufdem.

Deum podpcccatum hominis in mundo populum non habuide.Ardc.j8.Raym.par.a.q. 9. pag. a7j. coL i.A
Deum non pode adiuuare peccatorem , dum fuum intclligibilc&amabile funt infirma. Aruc.

<0. Raym. pag. 17 j. coi. i.B

pag. ajjt.col. a. D
pag. 260. coi. J . B
pag.2fio. coi. i.D
pag. ifio.col. 2.D
pag. ifii. coi. a. B
pag. 17 a. coi. 2. A
pag. 272. coi. 2. D
pag. 272. coL i.C
pag. 272. coi. 2. C
pag. 372. coi. 2. E
pag. 17 j.coi. i.A
pag. 27 j . coL i.A
pag. 27J.C0I. i.A
pag.27j.col. i.B

Deo eque placere mala atque bona, hatrelis .par. 2. q. 1 o. pag. 28 I . coi. 1 . A

Deum patrem (olum ede opdmum, filium ede bonum in primo gradu , (piritum fenflum in le.

eundo . hatrelis. pag. 281. coi. 1. D

Deos duos ede vnum benignum inuilibilium creatorem , &alterum malignum creatorem vili-

biliurn. hxrefis Manichxorum. par. 2. q. 13: pag. 290. coL 1. B

rAdumplide humanam naturam in liu edentia, adiimpiide hominem.

I Ede in patre vt io fua imagine ,

Dei filium^ Ede filium paterni edentix,

| Habere vt propria, qux funt propria patris.

LDlbia funt do&orum Cracorum faneaccipienda.par. 2. q. 18. pag. J22.C.2D.E

Deum fccide hominem Deum. V crba funt S. A thanadj declarata 1 S.Thoma . 2. par. q. 1 8. pag. J 2 2. coL 1 . E

Differendam maiorem ede inter naturamdininam.&t humanam in Chrido.quim lit aliqua dif-
ferentia inter creatorem & creaturam. Aruc. 42. Raymundi Lull. par. 2. q. <>. pag. 274. coi. 1. C

Dilpenfari non polle ii Papa in voto cadi tatis ex aliqua cuam vrgenddima caufa . Begardorum

error 3 Kpar. 2. q. I J. pag. jol.col. 2.C

Diuinaspcrhdlioncs,vtfanfHtas, bonius,&c. non dicer ein Deo aliquid polidu^fed per remo-
tionem. error Auicennx . par. 2. q. 4 - pag- 3 J 4 - coi. 2. E

Et Alchindi. pag. 2$j.col.x.C

Diuinas pcrlonas didingui maiori didin&ione.qux pofsit ede. error Raymundi Lull- pag.a73.coL a. A

Diuinx perfonx quatenus funt vna edenda, ita funt veraciter homo per incarnatione, licut filius. pag. 273. coL 2. A
Diuinam edendam genitam edein filio, Ipiratam in ipiritn landlo, conceptam & natam de Vir-
gine, fadtam hominem. Di&a funt S. Athanalij pie «ponenda. 2. par. q. 18. pag. 32». C.2.GD

Diuimtarcm faflam ede hominem. Verba funrlandb Athanafij . pag. 321. coi. a. fi

Docere alios fpiritualia nullum fimplicem hominem ede idoneum,nili qui pedibus nudis ince.

dat errot loannis de Parroa.par.2. q. 4. pag. 271. coi. I.B

• Cclcfiam , coi Rom2nus Pontifex prxed,elle Ecdefiam carnalem , fcclcribus macula»

* j tam.

73lc

Index compfc£teni

tam,8tc.hxrefis Begardorum & Bcguinorum.pir. l.q. 8. pag. 1 66 . coi. 2.D

Et paf.i .q. t 6 . p& i 1 O - co ^' *• B

Ecclefiam nondum pcpcriffifilios,&c.error Ioan.de Parma.par.i,q.j. p.ig. 271. coi. j. C

Ecclcfiam Romanam non elle Dei Ecclcfiam , (ed reptobaiam . hxrefis Pfcndoapoftolorum .

par. l.q. u. pag. aS?.col. t. C

Ecclcfiam Romanam elle meretricem , qux i fide apoftauuit . hxrefis Pfcudoapoftoloium . pag.287.col. 1. C
Et Manichiorum nouorum . par. 2. q. 13. pag. ayo.coLz.C

Ecclcfiam confccratamnon [Jus valere ad orandum Deum , qui m ftabulum porcorum . hxrc-

fisPfcudoapoftolorum.par. l.q. 11. pag. 287. coli. E

Ecclefiam fpiri tualem & veram elle iplos Begardos . Irnelis Begardornm {c Bcguinorum . par.

‘i. quxft. iS. pag. 3 ro.col. 1. B

Elcetnofvna magis repr^fentari paflionem Chrifti, qnim infacramemo altaris . error Arnaldi.

par.x.q.11. pag. 183. coi. i.B

Euangelium Chrifti non effit euangelium regni, nccatdtficatorium. hatrefis Ioan.de Parma. par.

j.q.j. pag. 17 r . coi. 1 .'A

Euangelio Chrifti aliud euangtlium fucccffiirum . hxrefis eiufdcm. pag. 171. coi. i.B

E|iangelmmChriftincminetnadpcrfcduTnpevdueere. hxrefis eiufdcm. ibi . pag.171.cd. 1. D

Enchariftix lacranKnto realem fui corporis prxfcndam fubtrahere D. N. Iefum Chriftum , fi in
lutum proijciarar : vel fi
A Bruto lumatur, aut corrodatur: vel

Cumprimumdcntibusfumentiumtcritur.erroresdamnati.par. 1.

Euchariftix fac ramentum non continere verum corpus & fanguinem D. N. Icfu Chrifti . hxrc-

p. 46.C.1.A.B.C.D

fisBerengarii .par. 1 . q. 6

Euchariftix lacrarillimx , cum adoranda proponimr.non effi affingendum . hxrefis Begardo-

pag. 2(5». coi. i.D

rum. par. 2.q-7 ,

Euchariftiamroufici non poffirin aximo, (ed tantum in pane fermentato. Grarcorum eft hxrefis.
par, l. q. 18. H

pag. J63.C0L2.E
pag. 311. coi. i.B

F idei articulum effit vt credat vnnfquifqnc fe membrum Chrifti elle . error Atmarici . par.

r.q.7. pag. 164.00I1.D

Fidei articulos omnes , tc Ecclefi® facr amcnra polle rationi bos demon ftrutiuis probari, error - !

RaymundiLulLpar.i.q.j. ... . pag. 277. r. t . D-E

Fidem errare polle, &c. error Raymundi Lull. -• . j . * pag. 277. coL 1 . E

Fidelem cflcnonpoflcqutfitfincclurirJtir . hxrefis .par. a.q. 10. pag. 181 . coi. 1 . B

Fidciiytnbolnmnbn elle recipiendum, hxrefis Valdcnljuni. par. l.q. 14. pag. 196. coi. i.C

Fidem non cfienobis per Angelos miniftiatamVDiflum clES. Athanafij congrue interpretan-
dum. par. i.q. 18. pag. 311. coi. 2. E

Filium Dei elle Patri diffimilem -,&c. hxrefis Acrianotumf. par. 1. q. 6 . pag.260.c0L I. E

Filium Dei non poffit videte Patrem, nec Spiritum fandum videre Filium . hxrefis Origcniano-

rum. pag. ifio. coi. a. A

Filium Dei non effit Patri coxtcrnum & eiufdcm naturx cum Patre, hxrefis Arij . parte 1.

quxft. <S. pag. ado.coLi.B

Filium effi in Patre vt vas minus in maiore, hxrefis Afctnngrfmonrarum. pag. 160. cril. 2.C

Filium Dei cum accepit nataram humanam, produxillcperfonam hominem in fuaperfona.

Arric. 31. Raymundi LnlL par. a.q. 9. pag. 273. coi. i. C

Filium DciclTc bonum ratione bonitatis Marix, qux' eft bona per naturam . hxrefis Raymundi ■

Lnll.ibidcm. 1 pig, 174.C01. 1. C

Forn(rs omnes elle idatore formarum, videlicet, abvitimaintelligcnria . error Auicennx .par.

i-qf-f- pag.1j4.col. 1. D

Fornicationem fimplicem non elle de rare naturx malam Sc peccatum, (cd propter inobedien- '

riam legis, error Rabbi Molis. par. a.q. 4. pag. 1 j6.col. 2. A

Francifci fonfidlimi habitum gcftantem non poflc damnari . error Arnaldi Momancrij . par. 2.

. .qusft.il. pag. 185. coi. I.A

Francilcum fandiflimum fcmcl fingolisannisdcfccndrrcin Purgarorium.&rc. pag. 185. coi. 1. A

Francifci Ircgula eft illa vita , quam Chrtlhts in hoc mundo feruamt. error Begardorum vj . pir.

.3» 1 {• . pag. app. coL a. E

Franract rcgulameffi: Euangelium Chrifti. Bcgardorum error ix. pag. jdb.col. 1. A

Francifci regalx nihil addi vel adimi pelle i Papa.&c. Brgardorum error xj. pag. 3 00. coi. iJ3

Futurorum ac prxteritorum notitiam plene haberi pollici cognitione cxleftium corporum .

error Alchindi . ppr. a. q. 4. pag. 25 r. coL 1. A

- -."n- 'i • • ■' j 1 : ' • . ■ ' t * .

:

Genera.

Hxrcfcs & errores .

G Encraiioncm & corruptionem neque inctrpillc vnquam , neque deGturam . error Arido.

felis. par. j.q. 4. pag. a jj.col. a.D

GondilWiunn h*rcfiarchamdle Dei filium in cxlisabxrcrno genitum, hirefis Nicolai dc Cu

labria.par. 2.q.i>. pag. 184. coi. 1. D

GondilWuum pridiilum nunquam moriturum. • pag. 184. coi- 1- C

Gondifialuum luis orationibus in die iudicij liberaturum omnes damnatos . hirefis ciuf-

dem. pag. i g 4. coi. a. C

Gricorum recediim ab Ecdefia Romana fuillc bonum . hireGsIoannis de Parma, parte a.

quili. 9. pag. 27 1. coi. I . E

Grxcos magis ambulare fecundum fpiritum quam Latinos, error . pag. 27 1. coi. 2. B

Gregorium xt.qui dofirinam Raymundi LuII vt hircucam m multis articulis damnauir , tur.

pitcrerrailc. error ii.Lulliliatum. par. j.q. 9. pag. 178.C.1.B.C

II

H Aercfi deferta ad Ecdcfiam redeuntes non cite recipiendos . ha refis Ludferianorum. par.

2.qux(l. 6. pag.

H^-reticos intei fici entes ede vitiofos,&:c. error Raymundi Lull. parte 2. q. 9. pag.

Hxtcfcsde fenonededogmata hircncorum Arij .Sabclhj &: ceterorum p ni(i apud eum qui il-
ladigitanimopertinaci.Articurusdamnatus.par. j.q. 10. pag.

Hominem primum non dari, error Aridotclis. par. 2. q. 4. pag.

Hominis pcrfc£bonan totam & fcientiam manare ab intelligentia vltima . hirefis Algazelis.

parte a.q.4. •* pag.

Hominem per vires naturi polle vitare omnia peccata, & adimplere omnia monita Propheta-
rum. error Rabbi Molis, par. j. q. 4. pag.

Hominem quomumuis peccatorem polle qua hora voluerit efle amicum Dei. Artic. 61. Ray-
mundi. par. 2. q. 9. pag.

Hominem confcquipolTc virtutem pro fua voluntate. Artic. 65. Raymundi. pag.

Hominem polle habere defpe&charitaiequantum voluerit. Artic. 69. Raym. pag.

Hominem per virtutes morales polii pcnichirc ad falutem, dehabere tantam gloriam in para.

difo,quantam voluerit Artic. 70. ciufdem. pag,

Hominem peccare fi non facit totum bonum quod poted. Artir.75. Raymundi, pag.

Homines fer me omnes futuros faltios. Artic^S. Ritui, par. a. q. 9. pag.

Homines omnes obligariad matrimonium vel ad religionem. Artic. 91.Raym.par. 2. q. 9 pag.
Hominem damnare ad mortem nunquamlicere. hirefis Valdcnfium. par. a. q. 1 4. pag.

Hollia confecrata fi cadat vd proijciarar in lutum, defaierfc in ca efle corpus Chrifli : Et
Si a mure aut bruto fumatur . Item

Cum primum dennbus territor. Articuli damnati, par. 2. q. ia pag.

Humanum efle.nobilius dic quitn angelicum. Artic. 53. Raymundi. par. a.q. 9. pag.

Humana natura fi poni llct.repugnalKt incarnuioni Fili; Dei . Artic. ; 6. ciuldem. pag

Humanam ChrUlf naturam Deo in omnibus bonis iquari .hirefis Arnaldi. par. a.q. 11. pag.

161. coi. l.A

17 7. coi. i.E

aS >. c. i.C.D
144. coi. 1. A

2 J5.C0I. i.D

J 56. coi. 1. A

27 T- coi. t.C
17 J. coL r.D
a 7;. coi. i.E

27 5. coi. a. A
S7 j. coi. 2. B
275.coI.2-C
.176. coi. a.E
19}. coi. a. C

2S0.C0I. i.E
a}}.coL a.E
ivj. coi. 2. D
2S2.C0I. a. C

TMagincm primi parentis i Chrifioamotam fuilIe.Didhiin cfl S.AiInnafijapteintdligendum,

'JL par. a.q. 1*. pag. j 1 a. coi. a.E

Immunditiam corporis .interiorem animi immundiuam parere .error Pharifiorum .parte 2.

quid 5. pag. ijS. coLl.B

Impeccabilem reddi pofie hominem in hac viia .hirefis Begardorutn. par, i.qi 7; pag, afiy. coi. a.B

Indulgentiam peccatorum nihil aliud impedire poflc.qulm dcfperationcm.ArtiG7-S.Raymnn-

di. par. l.q. 9 pag. irf. Coi. i.C

Indiilgentiasuulliiu valoriseile. hirefis Valdenfium.par. a. q. 14. pag. 1 9 f. coi. i.E

Infidelium conuerlionem qui tona vjribus non procurar, errare, fic efle fine cfurirate . Articu.

‘ ln*74. Ravmundi.par. j.q. 9. pag. a75.col.i.C

Inimicos odillclicuum die . error Phariliorum. par. 7. q. j. pag. 2 18 . coi. 1 ; B

lnobediemcmpnrccptisDcivclEcclcliiCcnlendumcllehiieticum.hTrcfis.par. 1. quxd.ro, pag. jSo.col. a.E
lmdlcdum vnumellcin omnibushoinimbus.crror Auctrois. par. a.q.4. pag. 154. coi. I.E

Intelligentiam fiipSrfurem creare inferiorem, error Auicennx. par. a. q.4. pag. 154. coi. 2. C

lnitUigcntiasnondkprauiratis&malinxcapaces.errorAuicennx. par. 2. q. 4. pag. 1 y4.ro!. » D

Imelljgcniiasiotellc.quoiorbcscilcdes. error Auctrois & Arid. par.i.q.4. r»g. iJ4-col. a.E

In-.elllgcntias elle tomum dicem . efrot Algazelis. par. 2.q. 4. pag.

Intdligen.

Index complc&cns

llniclligcntiamvltimaiii prxcflc omnibus inferioribus rebus, error Algazclit. pag. 235. eo!. «.C

ImcUcdualtm naturam die naturaliter in fcipfa bcatain. bardis Begardorum. par. l. q 7. pag. 1 fiy. coi a. D

Ioachim abbatis doflrinam excellere do&rmam Chridi. hxrcfis I oannis de Parma. parte z.

quxllionc nona. pag.j7i.c0L i. A

Ioanncm axi), tactum fui ile hxrcttcum in condendo con(titubonem,Quorundam. Begardorum

error 14. parte x.q.lj. pag. 300. coi 1. C

ludicij dic non comparituros omnes homines ante Cluilium vt reddant rationem Ae. hxrcfis.

parte 1. q. S. pag. 1 47. coi t . B

lodadefperationem tantum placuide Chrifto, quantum Petri contritionem.hxrcfis.par.a.q.io. pag. aS t. coi. I.A
Iudxos in iudaifmopericuct antes liberandos, &c. error loannis de Parma, par. a. q. 9. pag. 17 1 .coi. 1. C
lurare nunquam licitum ede. hxtdis Begardorum & ValdenJtuin. par. 3. q. 8. pag. 1 44. Coi a. E

Et parte fecunda, q. 14. pag. 19). coi. a. E

Er parte fecunda, q. 1 4. pag. 3 1 o. coi a. D

ludificationem hominis per circuncifioncm&operalegis fieri error ludiorum, par. l.q. az.pag. j 17. col.t. D

L Aicos non teneri aliqocm articulum explicire credere, hxrcfis. par. 2. q. 10. pag. 180. coi t.E

Laicos tam vtros.quam mulieres,qui Itntdc fcidaipforum, polle confecrareAconfefliones
audire, hxrcfis Valdcnfium. par. a. q. 1 4. pag. 39 j. coi a. D. & pag. 296. coi. 1. A

Legem veterem cum Euangelio debere feruari . hxrcfis Hebionitarum. par. 2. q. 4. pag. 160. coi. i.D

Liberum arbitrium hominis fuis viribus polle diuina mandata implere, hxrcfis Pelagi j . parte

J. q. <5. pag.a4t.col. I.D

Libidini plene fatisfaciendum elle , cnm flimuli carnis infeflant. herefis Valdcnfiu. par.i.q. 1 4. pag. 290. coi. 1 . C
Lotiones corporis munditiam i peccatis inducerc.crrorl’harifxorum.par. a.q. 3. pag. 1 jS.col. 1. A

EtSarraccnoram. par. 1. q. 11. pag. 335. cola. C

Lullidas per doctrinam Ra> mundi rcduOuros alios ad fidem catholicam. error 4. Lullidarum.

par. l.q. 9. pag. 278. coi. 1 .A

M

M Ala inmundoproucnircdcneccflitare matcrix.crtor Algazelis. par. 1. q. 4. pag. 1 jj. coi. i.C

Mali eflenaniramquandam,& Deum malum. hxrcfis Manichxorum. par. 2.q. 6 . pag. a4o. coi 1. B

Mala tantum placere Deo, quantqm bona, hxrcfis. par. a, q. 1 o. pag. aS 1. coi. i.A

Mandata Dei ab liominc polle per folas vires naturx impleri, hxrcfis Pelagi), par. 2.q. 6. pag. 161. coi. I.D

Mahometis fc&un rficxquccit!'.oucam,arquc Chridi tidein. hxrcfis. par. a.q. 10. pag.281.C0l. i.D

Mahometcniiuiflclanflnm Dei prophetam. erior Sarraccnorum. par. a.q. at. pag. 323. coi. j. C

Mare vbi nunc d^aliquando fiiiflc liccum,& contra propter motus xtemitatem. error Ariftote-

lts. parte a.q. 4. pag. a 34. coi. i.A

Mariam fan&tfltmam pod Chridi ortum lofeph futile commixtam. hxrcfis Antidicomariiarum

& Hcluidij. par. 1. q. 4. pag. a4o.col. 1. C.&pag. 161. coit. B

Mariam non Dei, feti Chridi vd hominis tantum matrem dicendam, hxrcfis Ncllorij . parte a.

quxd. 4. pag. i4I.Col. I. D

Mariam Virginem clle bonam per naturam, & habere proprietate per fcipfam faciendi bonum.

Articulus 31. Raymundt. par.j.q. 9. pag. 374-col.a.C

Mariam relaxare culpasA peccata, & donare virtutes Si merita, fidem, fpem Sc charitatcm . Ar-
ticulus 31. Raymundu pag. 274. coi. 2. C

Marix voluntatem fuiilc contra iuditiam, dultam & inobcdicntcm,quia non dilexit fili j fui mor

tem.Artic. 33. Raymumli. pag. 174. coi a. D

Mariam Virginem nec proftcidc,ncc proficere potuillc in gratia,ncc aliquid gratiz in dic Pcnte-

codesconfecutam.Artic. damn.‘par. a.q. to. pag. aSo.col. x. A

Mariam non fiiifle mulierem & veram matrem Chridi . hxrcfis Manichxorum rcccnttorum.

par. a.q. 13. pag. 191. col.i, D

Martyrij defiderio licere fe ipfos occidere . hxrcfis Gt cuncdlionum. par. l.q. 6 . pag. i4o. coi 2. E

Materiam neccllariorcqitiri in ommfitatoncnoua. error Auiccnnx.par. 2. q. 4. pag. a)4.col. a. A

Materiam non futile i Deo conditam, hxrcfis Hcrmogcnianontm, par. a.q. fi. pag. a4o. culi. A

Matrimonium clle malum & illicitum, hxrcfis Durandi de Baldach. par. l.q. 1 1. pag. 28 3. coi. i.E

Matrimoni) & virginitatis nullam clscdillantiam. hxrcfis louinianillaium. par. l.q. 4. pag. 24 i.CoLi. B
Manem clle Deum opinio fuit MclifliA Varronis, par. l.q. 4. pag. 133, coi, 1. A

Mentiri licere contra proprium iuram«uum,&fcdUm fuant quantam pofsuat occultare. hxrc-
fis Pfcudoipodolorum. parte 1. q. 12. pag. 187.C0L2.E

EtValdenfium.par. i.q.14. pag. 19J.C0I1.C

Mediam verum in lege ptomilsum nondum venifse. error Iudxorum. par. a. q. 1 1. pag. 227. coi. 1 . C

Mifcricor-

'X

Hxrcfes & errores .

Milcricordiz opus magis placere Deo quam (acri fidum altaris, error Arnaldi. par. a.q. n. pag.

Midas pod mortem celebrari curantes non (acere opus charitatis . error Arnaldi. par. a. q. 1 1 . pag.

Mida; lacr ificio nihil ab homine de fuo offerri , ne propriam quidem voluntatem . propofitio
Arnaldi. pag.

MifU lacnficio Deum opere non laudari , fcd ore tantum . error Arnaldi. pag.

Motum & tempus nunquam inctrpidc , & in (ternum duraturum . Anftotclis , & aliorum muL
torumerror fuit, parte fecunda , qu(ffionc quarta. pag.

Mulieris ofculum ede mortale peccatum, non autem concubitum cum ea. hzrefis Bcgatdorum,
parte fccunda,quzdione feptima. pag.

Mulierem nunquam ede ab homine tangendam .hzrefis Manicheorum ,jparte 1. q. i 3. pag.

Multitudinem ede non polle immediate ab vno. error Auiccnnz, parte fecunda , q. 4. pag.

Et Algazclis, eadem qu((lionc, ( pag.

Mundum nunquam inctrpide, fed fuiflc ab (terno. error Ariflotclisfic aliorum philofophorum.
parte iccunda,qii(dione quarta . pag

Mundum non regi diuinaptouidentia. error philofophorum fuit, parte fecunda, q. 4. pag.

Mundi innouationem nullam futuram ede. error Rabbi Molis. parte a.q. 4. pag.

Mundum non i Deo, ficd ab Angelis fadlum.h(refis Menandri, parte fecunda, q. S. pag.

Mundum propter peccatum primi hominis finde corruptum etiam quantum ad Angelos. Ar-
ticulus 5 }. Raymundi, parte fecunda, quedionc nona . pag. 174. coi. 1. F.

Mundi finem futurum anno Domini 133 3. error Arnaldi, parte fecunda, q. 1 1. pag. 183. coi. i.C

a St. coi. i.A
183. coi. i.A '

283. coh i.B
2S3.C0I. i.B

233. coi. a.D

263. coi. 1. E
291. coh 2. B
2 (4. coi. 2. A
235. coh i.B

. 233. coi. 2.
233. coi. 2.
IJfi.Coh I.
2331. coh I.

N

Ecedario euenire cunila, vt nihil fperandum fit aut timendum, error Alchindi. parte fecun-

iou .

da, qu(dionc quarta.

Negantes Deum ore tantum metu fuppliciorum, non peccare. h(refis.par, a.q.

Noilis vigilias culpandas ede . h(relis Ny&ag. parte fecunda], q. fi.

Nuditatem Adami imitandam. h(refis Adamianorum. parte fecunda, q. fi.

Nudos fimul iaccre polfc in eodem Icito, & fe mutuo tangere in quauis parte, & dcofculari abl-
icccato quemlibet virum & mulierem . h(rclis Duicini & Pfcudoapodolorum, pattefe.

pag. 2 3 3. coi. 2. A
pag. aSo.col. 2. E
pag. afit.coL i.D
pag. 239. coha. B

que pn
eunda,!

.qu(ihone duodecima.

pag. 2S7.C0I.2.D

O Bedientiam fc nulli hominum debere.nec etiam Romano Pontifice h(rcfis Pfeudoapotto-

Iorum, parte fecunda, queftione duodecima. pag. 287. coh I.E

Occiderchomincmctiamviaiunsnnnqu.imliccre.h(refisValdcnfium,par. a.q. 14. pag. 253. coh 2. C
Orationes , clecmofynas , & huiufmodi fub ordine natur( comprehendi . error Auicenn( parte

fecunda,au(dionequana. pag. 233. coh I.A

Orationes ad Deum ediilas naturali quadam vi vctborum Stdcfiderij humani efficaces ede . er.

ror Alchindi. ibi. pag. 233.C0I. 2. B

Orantem Deum fine charitate facere graue malum. Articulus 63. Raymundi.par. a.q.9. pag.173.coh 1. C

Orationes & fufiragia,que fiunt pro d.tfunihs nihil cisptodclle. h(rclis Valdenlium.paric fecun-
da, qu((hone decimaquaria . pag. 196,00!. l. B

Orationes nullas dicendas pr(tcr orationem Dominicam, Pater noder. h(rcfis Valdenfium . pag. apfi.coh i.D
Ordine alioquocunque deferto tranfiri polle licite ad eorum ordinem . error 7. Pfcudoapofto-

lorum, parte fecunda, q. 12. pag. 287. coh t. E

Ordines rcligioforum faeci dotum & prolatorum ede ad detrimentum fidei. h(tcfis Pfcudoapo-
dolorum. parte fecunda, qu(dionc duodecima. pag.2S7.coh 2. C

Oua , carnes & cafeuin nunquam comedenda. h(rcfis Manich(orum. parte 2. q.' 1 3 . pag. 29 1 . coh 1. E

P Anem fotum & cafeum Deo ede offerendum. h(refis Artotyritarum , par. 2. q. fi. pag. 239. coh 2. D

Papam ede vicarium Beati Petri . Articulus 54. Raymundi, parte 2. qu(ft:oncnona . pag. 274. coh a.D

Papalcsconfultationcsfolam humanorum operum feientiam continere, error Arnaldi, parte

fecunda,qucdionc vndecima. pag. 2S3.C0I. I.B

Papam non polle a peccatis abfolucrc , nifi edet par S. Petro in fanfifitate, h(refis Pfcudoapodo-
lorum, parre iccunda, quedionc duodecima. pag. 2S7. coha.B

Papam non polle cos cicommunicarc, nec eis quicquam precipcre. h(refis Pfcudoapodolorum.

ibidem . pag. 2S7. coh 1. D

Et Valdenfium, parte fecunda, qu(diene derimaquarta . pag. 293.coh2.fl

Papam & pr(latos diuiuas habentes non ede padores Ecclcfif , nec cis obediendum . h(.

refis

I

Index comple&ens

refis Valdenfium, par. 2. q. 1 4. pag. 2 96 , coi. I . E

Papam non pofTcdifpcnfarc,vtaliquidincomrauni fcruciurpro tempore futuro & fratribus

Minoribus. Begardorum error ij. par. z.q.iy. pag. 5 00. coi. t. C

Papam efle minorem Antichriftum prxeurforem maioris. Begardorum hxrefis , par. 2.q. 1 j. pjg. 3 03. coi. 2. B
Paruulos non pofle regnum czlorum habere, hxrefis Hicrachi tarum > par. 2. q. 6. pag. z 60. coi. 1 . C

Pafcha cum Iudans obferuandum luna quarradccima . hxrefis Teflarcic^dccati tarum . parte

l.q. 6. [«g. 1 <51. coi. i.C

Patrem , Filium , & Spiritum fandum dic vnttm Deum , non diflindos in aliquo . Articulus

21. Raymundi, par. l.q. 9. pag. 273.C0I.1.D

Paupertatem euangelicam requirere, vt nihil omnino habeatur . Begardorum error parte z.

q. 1 5. pag. 299. coi. a. D

Pauperatis euangelica? perfedionem imminuit habere aliquid in communi. Bqgardorum error

tertius, eadem par. & q. pag. 19$. coi. 2. D

Pcccataomnia paria & xqualia ellc fuiterror Stoicorum, par. 2.q.4» pag. 153. coi. I. E

Peccata omnia per vires natura: vitari pofle ab homine abfque Dei auxilio, error Rabbi Molis,

par. 1. q. 4. pag. 256. coi. 1 . E

Pcccarornm veniam pernitentibus non concedendam . harrefis Catharorum, par. 2. q. 6 . pag. z 59. coi. z. E

Peccatum nullum imputari manentibus infide, hxrcfis Actij&Eunomiani,par.z.q. 6 , pag. 160. coi. t. E
Peccata ex lua r.atuta , vt flupra & adulteria , fieri pofle fine culpa , &c. hxrefis Almarici. parte

l.q. 7. pag. 26 j. coi. 1. A

Peccatis obnoxium non habercius in aliqua creatura. Articulus 57. Raym. par. 2. q. 9. pag. 274. coi. z.E

Peccantem mortaliter vere A: proprie hxreiicum efle. hxrefis. par. 2. q. >0. pag. 2 8 1 . coi. 1. A

Peccantem, dum pcccar, conformare fuam voluntatem diuinx voluntati . hxrefis. pg. 28 1. coi. 1. A

Peccantibus Deum nunquam comminatum fuillcarternam damnationem, fcd prxbentibusma

lum exemplum. hxrclis Amaldi, pr. z. q. u. pag. 2S3. coi. 1 . B

Perfedionis eradum tam eminentem acquiri hic ab homine pofle, vt vltcrius progredi non pof.

fir, Se reddatur impeccabilis, hxrcfis Begardorum, par. 2. q. 7. pag. 265.C.2.B. C

Perfedionis hoiufmodt gradum aflccuto non efle opus iciunare , vel orare, hxrefis Begard. Ibidem B

Per fcdionis prxfatx gradum cum quis adeptus fuerit, cum non amplius fubijci prxeepeis hu-
manis. hxrefis Begardorum. Ibidem C

Perfedione apoflojis fe pares efle. errror 5. PfeudoapofloJonim. par. 1. q. 1 2. pg. 2S7.C0L x. D

Perfonam eandem efle Patrem, & Filium, ac Spiritum fandum . hxrefis Nocti Se Sabdlij,

parte l.q. 6 . pag. 260. coi. 2. A Se 2. B

Penonas diuinas vnum efle vnitatecollcdiua, non autem cflentix . hxrefis Abbatis ioachim,

pr. 2. q. 7» pag. 264. coi. 1. C

Perfonas diuinas non pofle aliquid agere intrinfccc vnam fine alijs . Artic. 2 3 . Raymitndi, par-
te l.q. 9. pag. »73* coi. x.E

Perfonas diuinas diftingui maiori diflindionc, qux poffit efle .Artic. 3 5 . ciufdem . Ibidem D

Petri Ioannis dodnnam totam eflr veram , Se catholicam . Begardorum error, par. 1. q. 1 y. pg. 302. coi. I. B

Petrum loanncm landum efle, Se Dodonbus Ecclcfix prxfcrendum.Bcgad. error 37. 5 8. pag. 302. coi. 1. C

Petrum loannem verum dixiisc, cum afscmir, q> Chnflus viucbac, quando vnus militum lan-
cea latus cius aperuir . hxrefis Begardorum . Ibidem.

Petri Ioannis dodrinam reijcicntcs cfsc hxreticos. Begardonim error. 41.41. pig 302. c. i.C.D

Philofophi* ftudium condemnandum, error Arnaldi , par. 1. q.i 1. pg. 1S2.C0I. i.E

Pputentiam veram cfsc in fedam eorum fe transferre, hxrefis Manichxorum, par. l.q. 13. pag. 271. coi. 1. A
PoreflatemaChriftodaram Petro in fe translatam, hxrefis Pfeudoapoflolorum . par. 2. q. 12. pag. 287.C0L i.C

Prxcepmm nullum impleri pofle in hac vita, hxrefis. par. a. q. to. pg. 181. coLi.A

Prxdicarorcs vlrimi flatus mundi, futuros audoritatc& dignitate maiores, qu^m predicatores

primitiux Ecclcfix. A (Tertio temeraria Ioannis de Parma. par. 1. q. 9. pag. 27 1. coi. 1. B

Prino pium primum efficere non pofle immediate multitudinem, error Auicenn$, par. 2. q. 4. pag. 2 54. coi. 2. B
Prophetiam efle naturalem, Se ab vliima intelligentia proficifci. error Auiccnnx . par. 2. q*4.pag. 234. coi. a. E
Et Algazelis ibidem. pag.255.col. i.A

Prophccix gratiam ex hominum difpofitionc naturali dari. error Rabbi Mofis. ibidem. pag. 156. coi 1. C
Proprium quicquam nemini habere licere, hxrefis A poftoliconim , par. z. q. 6 . pg. 159. coi. z. C

Prouidmti^diuinx non fubdi hec in/criora.crror Aucrrois, par. z . q. 4. pag. 254. coi. 1. D

Prouidentix diuinxnon fubijci lingularia, fed fpecics. error Rabbi Mofis. pr. t.q.4. pag. 156. coi. ».D

Proximum a nobis amari debere quantum nos ipfos. Artic. Raymundi, par. z.q.p. pag. 175.C0I.1.D

Purgatorium poft hanc vitaro non dari, hxrefis Valdenfium, par. 2-q. 14. pag. z 96. coi. i.A

K

T} Aymundi Lull dodrinam per rcuelarionem Chrifli fiiific . error Lulhflarum, par. z.q. 9. pag 177.C0I.2.E
Raymundi dodrinam omnium aliorum dodrinam excellere . enor 2. Lulhflarum . pag. 177. coi z. E

. Raymundi

Hxicfcs S( errores .

Raymundi dodlrinatn folain perpetuo Juraturam, tcc. error 3. LuIliAarum . pag. 27 S,

Regimen Ecdcfic committendum in tertio datu mundi aliquibus de orduie Monachorum. a(-

lcruo temeraria loannis de Parma, par. 1. q. 9. pag. 271,

Religiolos non teneri fc morti exponere pro defenfione fidei, error loaniu» de Parma , parte

l.q.jl. pag. 171

Religiones omne 5 tempore Anticbri Ai dcArudlas iri, excepto ordine S. Francilci. Beguinornm

ei rpr, par, x^q. 1 3. page 3 0 3

Rerum generationem ex atomis fieri, opinio quorundam philofophorumfirit, par, x, q. 4- pag. 233
Rcfurrcdhoncro mortuorum ede impoHilnlem error Ariltotchs, parte 2. q. 4. pag, 1 j j

Relurreaioncm monuorum elle futuram negabant Sadducji, par. x.q..j. .7.-

Et Manichxi.partc x. q. 13.

Rcuclationcin fadlam Cynllo pnrlcrendam icripturis facris. error Arnaldi,par. x. q. 1 1
Romanam Eccicfiam ede meretricem magnam, Babylonem, 4eSvnagogatn Utun^.hcrcli:
loannis, parte x. q.9.

Romanam Ecclcfiain rcijciendam ede, ficut rcicdla fuit Synagoga. Bcguinoruna error, parte

l.q. tj. pag. 302.

Romanum Pontificem ede myfticum Antichrifium.hrrcfiseiuldem. pag. 303,

Romanum ponuficem habere intcUigcntiam lucrajcm tantum Euangelij/cnoo lpiritualcm.cc-

tor loannis dc Parma, par. x. q.y. pag, 271.

Romanx Eccleiur pratlatos omnci cflcprcuaricatoreir&lcd udiores, &C. error ia. Pfcudoapo-

dolorum, par. x.q. 1 x. pag. 2SS.

Romano Pomiticile non cdcfubicdlos. herefis Valdenfium, pr. x.q. 14. pg. 193

Pag- 13«

pag- 191
pag. x«2

coi 1. A

coi. t. A

.coi. X. A

. coL 1 . A
coi. x. B
Coi. 2. E
.coL i. B
coi. 1. E
. coi. 2. E

pag. 169. c. x. B.C

c.2. B. C
C. a. B-C

col. i.E

coi. I. A
col. x. B

S Accrdorcs &: alios Eccleflx miniAros, qui non funi fuzfc&c, carere potcAatc tam ordinis

«piim iurifdidlionis . heredi Bcgardorum,par. x.q. 3. pag. x66.c. x, D.E

Er par. ftciinda.quyftionc lextadecima. pag. 309. coL x. B

Sacerdotes rite ordinaros non polle conficere aut conferre facramenta , fi fint in peccato morta-

Ij. hirefisBcgardorum,par. X. q. 8. pag. 167. col t.A

EtValdcnfium,prtei. q. 14, pag. 293. col. x. E

Sacramenta nou* legis vique ad Almatici lempus durade , tc non vitra, hxrefis Almarici, par-
te 2. q.7. pag. a 64, col. a. E

Sacramcma.nodra Vana edeatque inania. herefis Manich^orum nonorum, par. a.q. 1]. pag. 2y®. col. a. E
Sacrificia Deo oblata vi fua naturali ede efficacia ad edemus , pro quibus fiunt, error Alchindi,

parte x.q. 4. pag. 1} 3. col. a. C

Sanguinem ChriAi in Cruce fufum fdundlum fuifle i diuinirate. hxrefis damnata, parte

x.q.jo. pag. 180. coL 1. B

Saluan neminem pode, qui non fit dc fedta ipforum . herefis Pfcudoapollolorum, parte fecun-
da, q. 11. pag. a87.col. i.A

Saluari neminem pofle,qui Romanx Ecclefix fidem profiteatur . hxcefis Manichxoeum , parte

l-q. IJ* ’ pag. 29O1C 1. B. C

Sandos in C3I0 non oraiepro nobis, nec eorum imploranda ede fuffragia . Iijrafis Valdenfium ,

parte a.q. 14.

San diorum in honorem nondebere dies fedos celebrari, hordis Valdenfium .

Sandtorum miracula reprobanda, tanquam fidhtia. hjrefis Valdenfium.

Sclufmaticos ede A poiiolus.de onnes Beatos. h;rcfis par. J. q. 1 o.

Schiimaticum cllc, pcrfedtiusclle, quini ede catholicum. h;refis .

Seraphim docente Paulo aliqua dirlicide.vctba funt CyriUi caute intclligcnda.pt. 2. q. >3.
Serpentem ede veneratione dignum, &c. hxrelisOphiiarum, par. a. q. «.

Sciri Adami fihum ede D. N. Ieluin Chii Ilum, hjrclis Sethianorum, par. a. q. S.

Spiritus iandli gratiam emi pecunia polle, herefis Simonis Magi, par. x. q.6
Spiritus fandli aduentumnon inapollolos,led in fc fadlam. hedefis Cataphryg.

Spiritum fandhim non ede Deum, hprefis Macedonii, par. x.q. 6.

Spiritum fandum Patre Filioque minorem . herefis Donandarum, par.2. q. 6,

Spiritus fandb grauam adeo viguide tempore Almarici, vt fuieadtu quocunque exterioti faluari
quilibet pollet. hxrefis Almarici, par. 1. q. 7

pag.296.ca, A B
pag. 296. col. 1 . B
pag. 296.C0I. 1. B
pag. xgi.col. i.E
pag. 281. col. i. D
pag. 3 xa- col. i.lj
pag- XJ9.C0L 1. E
pag. 259. col. x. D
pag. 139. col. I.C
pag. 239. col. x. E
pag. x 60. col. 2. C
pag. 160. col. a. E

Spiritum landium procedere i Patre & filio tanquam i duobus principijs . herefis parte fecun-
da, q. 7, ‘ ' [

Spiritum landium aliquid recipere ab Ecclcfia/icut Chridus in quantum homo accepit i Spiri-

pg, 164.col.2-E
pag. X63.C0I x.C

tu iandlo. hcrclis loannis dc Parma, par. x.q. 9. pg. 27 l.col. x. E

Spiritum fxndtum adiimpturum ede carnem humanam, herefis Nicolai de Calabria, parte fe-

cunda, quffhonc vndecima.

Spiritum

pg.xS4- col. 1. C

Index comple&ens Haf refes & errores .

SpiritumlWhimifoloI^icrcproccdcre.&non \ Filio. hxrefi* fiiit Grrcorain , par. i. q. 18. pag. $ li.coL 2. A
f Eflc imaginem & - verbum Filij,
i Eflc in medio Pairis & Filij ,

. . . , n } Operari per Filium,

Spiritum fan&um< Flllum>

j Nomine Chrifliintelligi .Ailcrticmes funtquorundam Sanftorum Grx-
L corurriminuslimitaic,partc2.q.i8. pag. 3 12. coi. 2. C. D.E

Satum quendam tertium mundi futurum, in quo omnia prxccd entia refutabuntur.error foan.

nis de Parma, par. 2. q.y. ■■ pag. 17 1, coi. a. D

Statum pcifcdiorcm.qul Iit in Ecdcfia Dei, eflc llatum fratrum Minorum . Begardorum error

ly. paieca.q. i j. pag. 300. coi 1.B

jiii

T Eftamentum vmne(Iereijciendtim; h{re(ijSeUcfianoriim, parte i.q.S. pag. apy.col. i t>

Teftamtntum notium cuacuatitm iri, nec duraturum eflc vitra annum Chrifti 12 60.
hxrefis loannis de Parma, parte ». q. y. pag 17 1. coi. 1. A

Traditiones &• ordinationes humanas ede mandatis diuinisprpfcrendas. crrorPharifporum ,

partu fecunda, q. J.

Trinitatem diurnarum perfonarum negat St irridet Rabbi Mofes, par. 2. qi.q.

pag. 2J7.00I. i.E
pag. ap6col. r. A

V AldcnTcs viros & mulieres nullo facro ordine inlignitos pofle confciTioncs audire, Scc. hx-

refis ipforum cil, parte a. q. t + . pag. ayj.coL a.& lyficol. i.A

Variabile nullum eifc polle i Deo rm media re. error Auicennc parte : . q. 4. p a g 1 5 4. coi a.A

Venereorum ac ciborum vfum in paradtfo fiiturum clle. error Sarracenorum . par. 2. q. it. pag. j 15. coi a.C
Verbum in diuinis ac fpiritum fumi tantum dlcntialttcr , &: non pctfonalhcr. error Rabbi Mo °

fis, par. 1. q. 4. pag. 2 p fi coi. i.B

Verbum nonelliOeum . hpreflsAlogiorum, par. a. q. 6 . ' pag. apy. col. 2. E

VcrbummCiiriiloeftanima,&conuertiturcumanima.Artic.4j.Raym. par. 2. q. 9. pag. a74.coL t.B
Verbum mediante abima Chrifticomprchendtt,& non immedtare.Arlic. 4 + Rajm.Ibi. pag 174.C0I. l.C
Viduas, fi tnipicrmr.vt adulteras habendas, hprefis Catharorum, par. i. q. S. pag. apy.col. i.E

Vini ponimillicitujn eflc. hprciisScticri, partc2.q. 6 . pag. i py. coi. 2. D

Virtutem nullam haberi polle fine charitate. Arne, 77. Rapm. Inll. par. 1. q. y. pag. 17 p.col. l.D

Virtutum atflibus intendere, eflc hominis imperfefb. hprefis Begardo. um , par. a.q. 7. pag. 2 S p. coi. 2 . D

Vifionem Dei, quam habent beari, non ellc vitionem inmitiuam & facialcm.hxtcfis. par.a.q.S. pag. 267. coi. 1. E
Vifioncm Dei facialem, quam habent beau, non duraturam perpetuo, hprefis, par, 2. q. 8. pag. 2<T7.col. i.E
Vitam a&uam non elle modo fru&uoiam . error loannisde Parma, par. 2. q.y. pag. 271.C0I.2.D

Vitam x ternam fmc charitate obtineri polle hxrefis, par. 1. q. 1 o. pag. 2 g , , ro ). 2. g

Vitam fine voto perfcdliorcm elle,quim viucrecum voto, error i7.Pfcudoapoftolorura,parte

pag. 2S7. coi. i.E

Voluntatem hominis nunquam de h&o i Deo immutari, error Rabbi Mofis. par. a. q. 4. pag. lja.col. i.E

Vfuram nercere non eflc peccatum, hxrefis, par. fecunda^j. 7. pag. iSj.col.a.B

Vxorem dimittere licere, etiam prpter caufam fornicationis, error Phariiporum. par. 2. q p. pag. 1 pg.col. 1. A

Vaorcm ita dimiilam polle alii nubere . error Pluinfporum. Ibidem. pag. apS. coi. 2. B

Viorem aIteriuS,co viuente fibi in cooiugem accipere, lici tum cfsc . error Hcrodianorum. parte

1 - < b r - pag. ipS.col. t.C

Viorcs haberi pofie communes, hprefis Nicolai tarum, parte 2.q. ff. pag. ajy.cobl.D

FINIS.

m

m

EPISTOLA IN LIBR VM

VOCATVM DIRECTORIVM

: IN QJf I s I T O R V M

- Compilatum per Fratrem Nicolaum Eymerici , ordinis Frati u
Prxdicatorum Sacr* Theologi* Magiftrum capcl-
lanum domini noftri Pap*,

I

'Ac in terris Domini Regis Aragoni* Inquifitorem hxrcticx prauit

R A T E R Nicolaus Eymerid Ordinis Fratrum Prxdica;
torum faerx Theologi* Magifter, indignus fandillimi dol
mini noftri Pap* Capcllanus, ac Inquifitor hxrcticx pra-
uitatis in omnibus regnis Sc terris Screnifllmi Principis do-
mini Regis Aragonum ditioni fubicdis,a fanda fede Apo-
ftolica (pccialitcr delegatus. Venerabilibus patribus, fratri-
bus eiufucm ordinis in Chrifti vilccribus prxdiledis vni-
uerfis & lingulis CommifTariis Vicariifque noftris in terris & regnis prxfatis
ad peragenda fanda fidei negotia deftinatis, Salutem, & prauitatis hx-
rctic* labem fruenti fpiritu cxtirparc-

•< • . . ■ • ,

N E pia fandx inquifitionis negotia coetui fidelium quamplurimum

ncceftaria ad damnatam cxtirpandamdcteftabilem harcticam pra-
uitatem , atque ad.approbatam complantandam irrefragabilem ca-
tholicam veritatem per nos inquifitorem veftris paternitatibus venerandis
commifla.audoritate Apoftolica prxfataexcquenda , propter t fummorum |[ nfiltunjm
Pontificum canonum, catholicorum Imperatorum legum, vtrorumque extra- au&oru in
uagantium, conftitutionum iftorjun & illorum , apparatuum, & glofiarum*
Apoftolicarum litterarum , ccteforum dominorum tam fpirituahum , quam
temporalium priuilegiorumCc indultorum, ac fedrs Apoftolicx legatorum, ip^
fiufque ccclefi* przlatorum, prouincialium ad Inquifitores labis ciuldem con
filiorum , cetcrorumquc omnium librorum aliorum neceflariorum , hinc inde
dilperiorum pro exequendo prxfato fidei negotio, penuriam fic defedum, con-
tingat aliquatenus impediri, £cu potius retardari: aut ( quod abfit ) veftras pa-
ternitates in inquifitionibus faciendis, procefiibus conficiendis^>xnitcnti)l 'im-
ponendis „ fententijs proferendis , cetcriique dependentibus , contingentibus,
emergentibus xx eifdem,in profccutionc tanti & tam memorati ardui fidei ne-
gotij oberrare: Etae vberem florenteraque Ecdefiam, vincam, inquam Domini
labaoth, quam fummi patris dextera Coraplantauit ! quam ciuldem patris fi-
lius proprij ac viuifici vnda c tuoris vbcrius irrigauit i quam ipfe almus fpiritus
paraclitus miris incftabilibufque donis intimius fuqcundauit i quam tota ipfa
incomprehcnfibilis atque inattingibilis Trinitas, .beata grandifiimis variifque
priuilegiis fandius dotauit pariter &<jita#it: Aper de (ylua , qui eft, & dicitur
hxreticus quilibet , abforbeat & depafcat , frudus fidei vberes dcuaftando , ac
lacerantcs,nxrcfum vepres palmitibus inlcrtndo: Scrpcnfque tortuofus.noftri
improbus humani generis inimictl*, •efflans Virus, qui eft Satanas & Diabolus;
eiufdem vinex Dominicx palmites inficiat, in frudus virus prauitatis hxreticx
immittendo : Ne etiam in aeto ipfo Dominico, qui eft populus catholicus , ad
A-V.ITl A quem

f iictn ejtaolentfunrparttcr 8f fcrTndum defigendi nic fummontrrrpolcrruf^ arar
>ci-pati»s vnigcnkus, atque primogeAitu*: fc nuda uk. miris fanitifq: pridie*
nonibu»; difcumt p f rykja»& caltrlla .-doceas. «Mncrnagnie layg?««"i-
bus:clcgtt ApoftotoS, vfroS vrfqne operarios iiWAfftio^, «conintsiwlii

i . 'I il — ^ ...... n<ii £liuc r)i« oocn iftn macri

jatiom-
litans il-

) ifto , magno illo

los sternis retributionibus ,*xp«cWsppfc Do* fihHsde^gvo i

dic mdicij extremo, Vbcr^s iftkntyulos colligctc per manis (anctorum ange-

lorfim recondere in cslcfti horreo fando luo : Samfonis vulpecul? intricat*)
qu* funt perfon* labe h*retka deprauat* ; facies habentes diucrfasl, fed dau-
das ignitas adinuicem colligatas, quia in vanitate flaminis fimcrbis conue-
niunt in idipfum, Icgetem Dominicam iam albam ad meflem, (plendoribus fi-
dei relucentem, morlii amariflimo demoliantur, ac difcurfu fubtiliflimo perua-
ccntur.impctuq. valtdiflimo accedant, pariter Sc accendant, diflipent & deu^
Itent, finccritatcm fandx fidei catholic* fubtiliter& damnabiliter fubuerten-
do : Ea propter, Sc vt inquifitionis negotium contra harcticam prauitatcm ad
Dei gloriam & augmentum fidei orthodoxa» , in ndfttis temporibus veftrifque
inanibus de bono in melius profperetur: Prsfcns opus noflriim nouiter concor-
datum, vtiliter compiginatum ex pr*faris canonibus, legibus , conftitutionj-
tnjs.extrauagantiblis, apparatibus, determinationibus, condemnationibus, pro-
ftiBrrionibus ,approbationibus,confirmation*bus, confultationibus , refoonfio-
«ibus, litteris Apofiolicis.priuilcgiis, induitis, <onfil»is,h*reticorum fi £tis , va-
riilq. formulis litmrurn commiliionum , citationum , excommunicationum,
abfolutionum, cautionum, purgationum, condemnationum, fenrenriationumj
relaxationum, & aliis inquilino»» officio necellariis, hinc indocoliecfas : vt al*
cera Ruth de fipicis hac illae difoerfis poft terejim metentium, manipulum con*
ftringentes compilavimus, edidimus, Sc conflauimus : vcftrifiq. paternitatibus
venerandis, ex caufis ante fatis, tenore noftrarum litterarum pr*i'entUini,dcit»i
Ope.ii aiui namus, Qu* quidem compilatio pr*f«ns in partCBtr«s(vt noucrins)cftdmip-
*»• fla. Nam in prima agitur de fide catholica, tt plantetur- In fecunda dirpraui-

tate h*rctica; vt vitefnr. Ifi tertia dtf officij pwctica.vt (irruetur. Yos rgiiur.pai
tres mei charifllmi.pet omnia merito venerandi , ad exequenda fidei pia nego*
tia au&oritate Apoftolica dcitinari : obfertamus per vifcera mifericordi* Dei
. «oftri, quatenus pr*fentem compilationem deuote fu(cipiatis,ad illam n entil
oculos conuertatis, in illa feduliusfludeatis, illam veltris cordibus imprimatis,
de illa & eius veritate firmius corffidatis :* ab illa & cius (incentate nullatcnul
d»ficcdatis:per illam.vos in Uidicidlibus veftris aflibusdirigarissillam Sc thedloi
gls Sc iuriftis vocatis per vos ad confilia, exponatis : Et fecundum illam , & itl
ta contenta ad imponendas panitefltias , adinfcrendas & proicuendasfcntiea*
fias procedatis.taliter in huiufmodi vos habentes, quod cedat ad pe* glo- »
riam,& ad Diaboliignominiamiad fidei catholic*<xalt(ationemi *

• St ad prauitatis h*rctiC*depre(Iianem:ad Catholicorum- ’

honorem, Si h*retieorum ruborem : ad nollri ac

i veftri augmentum meriti,4c ad laudem fice* • leic-iv ': ■ . 5

^ altationemlanttiifimi nominis Do- uii. q>,t ■ ;-r
mini noftri lefu Chrifti : cui eft * iuiVMihqw-jttii!
• ••••«.! & fit laus, honor, ikgloria -~t animsuiib, q

••r-msTs r. ’ ""'infiicilla Esculorum. ''«•'!•-> JiltdtlfiaflsK] «nonni

---* — :l — i r- ailifitisl

, ividrup MOtJ5ra.fi

** t*'*

S£ , ftLiu-f

gflpg.aid-.

-

>* ic

Arnen.'

1 cur.:. 7 .

VXD

■in.-r .

urn ih?

dtq*.
ri .

A

uifitusl
, rviiKvp ?.i

inr.rmjrf ende^qmt
,nuCI T.5.'i:7 tyjfjlL' is
M :’cba53: nuni

PRIMA

PRIMA PARS DIRECTORII

OFFICII IN QJf I S I T I O N I S

HaERETICeE pravitatis, et est

DE FIDE CATHOLICA,

CVM COMMENTARIIS FRANCISCI PEGNy£
Sacri Theologis & iuris vcriufque Do&oris.

I £

t Paoiopoft

adiidtur Bea
li Thom*
Commenta—
cius in hanc
Decretale te
fcquancm.

t Cap i, ha-
bito Romae
apud Latera-
num ,

V Vv . V

2?/ Summa Trinitate &■ Fide Catholica , de 'volumine maiori
Decretalium.

In nocendus III. in Concilio generali f .

T radat de Trinitate ir ipfius operibus : de fide, £r articuli: fidei .

C A P. 1.

IRMITERf credi- A Es Se impalfibilis, idc ipic lecundu humanita- IIi *‘

1 mu, > ^ (Impliciter c6- tem farnis cft mortalis Cc paihbilis. Qui etiam
pro (alme humani generis, in ligno crucis paf-
ius & mortuus, dclccndit ad inferos, refurrexit
i mortuis, ik alccmlinn exium : lcd tlefcemlic
in anima,& refurrexit in carne: alccnditquc pa
nter in vtroque: ventturus in fine firculi, mdica^
turus viuos & mortuos , & redditurus fingults
fccundu opera fiia, tani reprobis qu^m clcchs:
qui omnes cum filis proprijs rciurgent corpo-
ribus, qui nunc gc fiunt, vt recipiant fecundum

fitemur, quodvnusfo-
lus eft verus Deus, arter
nus,immcnfus,& ineo-
mutabilis, incomprehe
fibibs,omnipotens , &
ineffabilis: Pater, & Fi-

lius, & Spiritus sa&us:
tres quidem perfon*, fcd vna ellentia, fubfian-

r 1 .^ cu ” arura * p lex omnino : Pacer i nullo , * t w U »,qux nunc gcitunt, vc rea piant lecunctum

FUius i patre folo , ac Spiritus fanOus pariter B opera (ua,fiue bona fiicrinr,fiuc mala: illi cum
ab vtroque:abfquc initio, femper,ac fine fine: diabolo poenam perperuam, &ifticumChri-

1 ater generans. Filius nafcens , & Spiritus fan- fio gloriam fempitemam.
^?™ Ce ‘ ,enS : COn ^ b/tuiCilleS,a: COI 'l uaIes > TraCtatur h,c de [aeramentis ecclefufficis,

*•

*

& coomni potentes, Se coxtemi, vnum vniuer-
forura principium.creator omnium vilibilium
Se inuifi bilium , fpiritualium, & corporalium:
qui fua omnipotenti virtute liraul ab inido te-
poris vtramque de nibilo condidit creamram,
lpirinialem & corporalem, angelicam videlicet
Se mundanam : ac deinde humanam, quali coni
munem ex (piri tu & corpore condituum. Dia-
bolus enim & ilij Daemones i Deo quidem na
tura creari fune boni , fcd ipii per le faCh funi
mali. Homo vero diaboli fuggeitione peceauit.
Hac fan&a Trinitas fecundum communem et
fcnriam indiuidua,& fecudum perionales pro-
prietates difcreta,primo per Moyfem & sacios
prophetas, aliofque famulos Ilios, luau ordina-
oflimam difpolirionem temporum.do&nnam
humano generi tribuit lalutare. Ettandcvni-
genitus Dei filius Iefus Chrillus , i tota Trini-

3 » — . — * -mu- mc cuicuum piuiiuiau laiutcm. cc 11 polt lll-

tate communiter incarnatus , cx Mana femper D fcepdonem baptifmi.quifquam prolaplus fiie-

VmtincSninrilt An/K rnnn»rifie.n« — • __ /l r *

Vnat vero eit fidcliu vniuerCUis Ecddia.ex- fvidcertn-
tra quam nullus omnino faluamr. In qua idem ua g*‘ux Bo
ipfefacerdoseftfacrifiaum Idus Chriilustcu-
itis corpus & fanguis in facramento altans lub v'aam
fpeciebus panis & vini verariter continentur, tdi.ee Tui -
tranfubllariads pane in corpus, divino in iim- r«r«nwa*
guinem, pordhite diurna : vtadperficiendum £

I mylteriu vnirans, accipiamus lpll de fuo, quod !ib l ea».<’.
accepi r ipic de noilro. Et hoc vtique iaccamcn- vbi luculea-
tum , neino potert conficcrc ni Ii iacerdos , qui F dut
rite fuerit ordinatusiccundum claues Ecdeliy,
quas ipfc concellit Apoftohs, corumquc litccef utem.
loribus Iefus CHriltus. Sacramentum vero ba-
ptifmi (quodad Del inuocarionem & inditu.
dua: Trinitatis, videlicet Patns Se Fili) & Spiri-
tus lincti , confecrarar inaqua) tamparuuhs,
quam adultisin forma Ecdefiat i quocumque
ri te collatum proficit ad laiutcm. Et fi poft lii-

virgine Spiritus laniti cooperatione coceptus,
verus homo fadus.ex anima rationabili Se hu-
mana carne compotitus, vna in duabus naturis
perfona, viam vita: manifeftias dcmonllrauit.
Qui cum fecundum diuinitatem fit immorta*

ritin peccatum , per veram poteltfemper pa-
ni cen nam reparari, Non lblum autem vuginea
Se continentes, verum etiam coniugati per re-
tiam fide & operationem bona placentes Deo,
ad sternam meretur beatitudinem peruenirc.

A a IDEM

l'

t Mem fciU
«ct Innoccn
liuitiun co
dem cono-
lio gcnciaJi
Utcuneu.
Uf. u

t lib.i fcat.
diflf.

f.Cor. 6.
Ib*d j.&xi.
j.Reg iu

Io». >7.

«Jottf.

Prima pars Dire&orij

IDEM f IN EODEM.

Tat er & Filius 4j S ptritus f ancius ,'vtnmdo-
ne,noricoUcftiua fcu fmilitudhurh fimtum ejjen
tiaJubfldtttia,feH naiurd:qu{C fubflantid non ejtge
ner ms, nec genit d, nec procedis : quid illi d Hm non
attribuuntur fubflantU>fed perfontsmec per boc in
Trinitate concluditur quaternitas. Contrarium fen
tientes,Vt hxretui [unt cefendi,nift ab errore rej 7-
fifcdt,c( corrciUoni+JpQflolicx Jedis fe fupponat.

C A P. II.

AMNAMVS* ergo de re-
probamus libellum fcu tracta-
tum» quem Abbas ioachim edi
dic contra magiftrum Petrum
Lombardum,de vnicate,fcu d-
fenriu Trinitatis, appellas ipsu
hxrcricum & infanum: pro co quoti in fuis di-
xit t lentendis , quoniam quzeiam fumraa res
eft Pater de Filius de Spiritus landhis, de illa no
cft generans , neque genita , neque procedens:
vnde aderit quoti ille non tam Trinitate, quim
quaterni tatem adruebat in Deo , videlicet tres
pcrfonat,dc illam communem cllcnuam quali
quartam: manifede protedans , quod nulla res
ed , qux fit Pater de Filius de Spiritus lan&us,
ncc clt cflcntia,ncc fubftatia,nec natura: quam-
uis concedat quhd Pater de Filius de Spiritus
fondhis funt vna edenda, vnafubftanria, vna-
que natura . Verum vnitatem huiulinodi , non
veram & propriam, fed quafi colle&uam de fi-
mi! i tudi nanam ede fatetur,qucmadmodura di
cuntur muld homines, vnus populus ; de mulu
6deles , vna ccclcfia, iuxta iliucf : Muldmdinis
credcnnum era t co r vn ii, & anima vna: A', Qui
adhxrer Deo, vnus fpiritus cd cum illo. Item,il
le qui platatA' qui ngar, vnum funr:&, Omnes
vnum corpus fumus in Chrido. Rurfusinli-
bro Regum : Populus meus , de populus tuus
vnum i unt . Ad nane autem luam lentendam
adrucndam,iUud poti (fimum verbum induar,
quod Chridus de fidelibus inquit in Eiugclio:
Volo pater vt fint vnum in nobis, fiait denos
vnum fumus, vt finteonfummad in vnum. No
enim (vtait) fideles Chrifti funt vnum, idcd,
quidam vna res , qui communis fit omnibus:
(cd hoc modo funt vnum , id cd , vna Ecdefia:
propter catholici fidei vnitatem : & tandem
vnum regnum propter vnionem indidolubilis J
charitaas,quemadmodum in canonica loannis
Apodoli epidola legitur: Quia tres funt qui te-
Ibmonium dant in caelo, Pater de Filius de Spin
tus fandus : de hi tres vnum funt . Stadmque
fubiungitur: Et tres l'unt,qui tcdiraonium dant
in terra fpiriais,aqua, de (anguis: de hi tres vnu
funt: ficu tin quibufdam codicibus inuenitur.
Nos b autem facro approbante concilio, cre-
dimus de cofiteraur cum Petro: quhd vna qui*
dam furama res cd, incomprehcnfibilis quid^
de ine(fabilis,qui veradter cd Pater , de Filius,

Cc Spiritus (andus; tres fimul perfoni,ac ftgil-

A Jadra quilibet earundem : & ideo t in Deo fo- t «1. & ideo
lummodo trinitas ed, non quaternitas: quia «D*©!® 1 **
quilibet trium perfonamm cd illa res , victcli- ™ n o*«us
ccr, lubdantia, dlcnua, fcu natura diuina:qui tenuia* «•
lola ed vniuerforum principium , pnter quod p«m»c.
aliud inueniri non pocefi: $c illa res non eft ge-
ncrans,ncquc geni ta,ncc procedens, fcd cd Pa-
ter qui generaf.de Filius qui gignitur : A' Spiri-
tus (anctus qui procedit: vt didindhones fint
in perfonis , A: vnitas in natura . Licet igitur
alius fit Pater, alius Filius, alius Spiruustan-
dius: non tamen aliud,fed id quod clt Parer, ed
B Filius de Spiritus (andius idem omnino : vt fe-
cundum orthodoxam de catholicam fidem con Io» io.
fubdandalcs ede crcdantur.Pater enim ab iter
no filium generando , (tum (iibftandam ci de-
di t: iuxta quoti ipfe tc datur : Pater quod dedit
mihi, maius omnibus cd . Ac dici non pocelL
quod partem fubdantix fui illi dederit, de par-
tem ipic libi rednucrit : cum fubdanda patris
indiuifibilis fit : vtpote fimplex omnino . Sed
nec dici potcd , quod Pater in Filium tronftulc-
rit luam (ubdannam gcnerando,quafi fiedede-
riteam Filio, quod non retinuerit ipfara libi:

C alioqui defiidet ede fubftada. Patet ergo, quod
finevlla diininudonc Filius nafccndo 1 ublbn-
riara patris accepif.de ita Pater de Filius habent
eandem fubdannam : de fic eadem res cd Pater Io »*7.
de Filius,necnon de Spiritus fandius ab vtroque
procedens. Cum creo Verius pro’ fidelibus (ais
orat ad Patrem: Volo(inquicns) vt ipli fint vnu
in nobis , ficut de nos vnum fumus: hoc nome,
vnum, pro fidelibus quidem accipitur, vt intcl- Maoh. f.
ligatur vnio charitans in gratia : pro perfonis
vero diuiniSjVtartcndatur identitatis vnitas in
natura, quemadmodum alibi Veritas ai r.Edote
D pcrfe&ijiicutdcpaier ve der cxlrids perfedhis
cd : ac li diceret manifeftius : Eltore perfcdH
perfedrione gratix, ficut Pater vcftei cilcfds
perfedhis eft perfeltione naturi: veraque vide-
licet fuo modo: quia inter creatorem de creatu*
ram non poteft tanta iimihtudo notari , quin
inter eos maior fit difiimilmido notanda . Si
quis igitur femendam vel do&rinam prxfad
Ioachim in hac parte defendere vel approbare
prxlumpferit, tamquam hxreucus ab omnibus
euitctur.In nullo ‘tamen propter hoc Florcn-
fi monaltcrio (cuius ipfe Ioachim exdut infntu
i cor) volumus deroga ri : quoniam ibi de regula-
ris eft infdtudo,de obferuantia (alutaris: maxi-
me 4 cum ipfe Ioachim omnia (cripta fua no-
bis aflignari mandauenr, Apoftolicx ledis iudi
cio approbanda, fcu edam corrigenda , ditians
epiftolam,quampropriamana lublcnpfit, in
qua firmiter conntemr, Iciliam fidem tenere,
quam Romana tenet Ecdefiarqux (dilponente
Domino) eundorum fidelium mater clt & ma
giftra. Reprobamus « cuam de condemnamus
peruer fimmum dogma impij Almarid , cuius
mente fic pater mendaci) cxcicaiiir,vt eius do-
drina,no ta hircuu ccfcnda fit, quam mlana<

SVPER

Hi (loria ad
imclbecnda
decretalem

aurum.

Inquihcorum ciim Commehtarijs.

SVPER CAP. DAMNAMVS

COMMENTARIVS I.

■AMNAMVS ergo & re-
probamus libellum, fcu t rufo-
rum, quem Abbas Ioachim edi
dit contra magifirum Petrum
Lombardum. f ime Uigenda

ha ne decretalem, (T gloffemaca in eam con/cripta,
bretdter hifloriam, cuius in ea fit metio , recen/ebo.
Tetrus Lombardus ,quiyulgo /emetiar i Matnfier
dicitur, qui floruit circa amtot Domini 1 1 qodib.r.
femen, did.f. iuxta catholicamyeritatem afleruit
in diuiait trei efjc perfonat inuicem dsflindat, Pu-
trem , Filium , C Spiritum /antium : & naturam
iiuinam eit communem, qu* nec generet nec gene-
retur, nec Jjtiret nec /juretur. Contra hae f 'ementia
vfbbai Ioachim monaflerii Florenfis , quodefl ut
Calabria,vnde ille fuerat oriundm, libellum edidit
aimo fere Domini t r 9 f Jocem ejfenttam diuinam
generare iJ generari, /jtirare & jfirari, Tetrumq-,
Lombardum ob eam opinionem hxrelicum appcl-
lauit. Hunc I oachimi errori Iniucentiut iii.Vont.
JM ax. in generali concilio Later anenft Rpmx amo
Domini 111;. celebrato, tanquam hxrelicum con
demnauit : /ententiamque Vetri Lombardi catho-
lice fidei confotum comprobauit. ac tale quidem
efl decretalis argumentum.

*>! Nos autem facro approbante concilio. ]
Hadenus retulit Ioachinn errorem , ij rationes ,
quibus illcytebatur-nuc catholicamyeritatem ex-
plicat, ff docet quomodo intclligcndx ftm audori-
tates,quas Ioachim ad futtm errorem a/ferendum
inducebat. multa in hunc locum traduntur d Theo-
logis lib. 1. femen, diri. f. que nos ideo omitti-
mus, quia.yt profati fumus , ad audoris infiituiv
nonjbedant. -videto Melcbiorem Canum lib. 1 »,
t. 7 .de locis Tbeologicis.verft. fecunda prxeeptio.
c f In nullo tamen propter noc Florcnfi mo-
naftcrio. ] J {ede admonuit me iUuflnsftmus Ju-
lius Antonius Sandorius Cardinalis fande Seve-
rint ynus ex inquifitoribut generalibus in tota re-
publica Cbrijliana , in yulgatit codicibus hunc lo-
cum corrupte legijta: Flotenrino.cvni legendum
fit, Flomm.fcriptores enim IT impreffores huius
enonaflent (? ordiris ignari, quia feriptum invene-
runt, Floren. hoc efl, Florenft, corrupte extendi-
te s didtonem, legerunt, Florentino.

<1 5 Maxime cum ipfe Ioachim omnia fctipta
iua nobis affignari mandaucrit,& c.chctls Epi-
ftolaro.ln qua firmiter confitetur, fc illa tenere
fidem,quam Romana tenet Ecclefia-J Que hoc
loco traduntur, paulo obfcuriora fimt , quam vt
facile percipi queat, yt ergo huic referipto lux cla
rior afferatur, brcwtcr commemorare oportet que
de protcftationt & obedientia Ioachim erga Ro-
manam Eccleftam tanguntur. Rem itaque paulo al
«tu repetentes fetendum efl, jtbbati hunc loacbi-

mum Theologi* peritia clarui/fe temporibus Luctj
itf. Tont. Mox. ad annos Domni 1 1 s 1 .qui multa
molitus efl in feripturam facram commentaria, ac
prefertim in ^fpocalypfim.extatque hodie Epi flo
la Clementis Tapx isfJsortatorit ad Ioachim ab-
batem, vt compleat expo fttionem in librum *fpo-
calypfts, (T opus Concordia yeteris U noni te/la-
mentt incrptum/Ju Lucu Tapxits. CJ Vrbaniiij.
eiut fuceejforts.qu * nunc legitur in eiufdcm abba-
tis libro concordi* nouiacyeteris teflamenti i m-
prejjo F enetis s armo I j 1 9. in principio . Fft quia
humana fragilitas fepebominet nutare patitur,&
dyiaveritatis longius defledere, idem Ioachim iit
V etrum Lombardum, quiyera fcripfcrat de pro-
cesftone cj diftmdione diuinarum perfonarum,
inuedus efl , fementiam falfsm aflruent , quam
Innocentius itf. in generali concilio condctmatal.
Statuit tamen ne ob har.c particularis libri conde-
mnationem eius monafler io derogaretur, quia pro-
te flat ut fuerat Ioachim fe tenere fidem Ecclefi*.
caycro proteftatio ita babet .

TKOTEST- 4 TIO ^IBB^fTIS
Ioachim.

V Nmerfis, quibus linere iibr oftcnfa* fue-
rint, trarer Ioachim ditius Abbas de Flo-
re,xtemam in Domino lalutcm.

Sicut ex litteris domim Papa: quondam de
metis, qux apud nosfunt,petcipi potefticx mi
dato domini Papx Lucij , & domini Papx Vr-
bani nilus fum aliqua feripritafle ; & hucufque

3 uod occurrit ad gloriam Dei icriptitare non
efino. Denique librum ConcorAx quinque
voluminibus comprehenfum , cxpoliiionem
Apocalypfis viij . partium titulis infignimra,
Pialteriura decem chordarum tribus volumi-
nibus indfum, prout Deus melius mfpirauir.de
facultas ingem| afiuit,ad confummauone con-
duxi;prxter alia, qux in paruislibellis,feu con-
tra Iudxos,fcu contra Catholicx fidei adueria-
rios comprehendi: Er dum fum in hoc corpore
prxlcnmus ad xdihcationem fidelium Chri-
iti,& maxime monachorum, dare operam non
poilpono , Quia vero pro angulba temporum
non potui hucufqtte opuicula ipla, prxter li-
brum Concordix, Apollolico culmini prxfen-
tare.vt ab eo corrigeretur; fi qua ibi {quod non
abnuo,etfi mihi conidus non fim) occurrerint
corrigeda, Sc incertus cft homini numerus die-
rum luoru, fi me contigerit prius egredi ex hac
luce, qulmpoflim fecundum quodacceptin
mandans : fiquidem ea conditione fulcepi di-
Aanda , vt omnes quidem libros ei cui datum
elt omnimode magilterium, prafentarem: Ro-
go ex parte Dei omnipotcris Coabbatos meos,
«Priores, & ceteros ftatres metuentes Deum,
& ea qua polle videmr, auctoritate prxeipto,
quatenus prxfcns feriptum, aut exemplar hab£
res tecum ac fi pro teflamento opuicula , quae
hactenus confeci fle videor;& fiquid me de no-
uo vfque ad diem obitus mei contigerit icripri-

tare.

t (olido, t1-
detur legen-
dum.

\n&

•Cuma pars Diiettorjj

ure, qdamciuus poterinr coilecia omnia, f di- A (er eft confelIus,fc illam felem tabere, tqnfi Ro-

dis in (altu eu flexili exemplaribus, Apollohco
examini tcprifcntentirectpicntesab eadem fe-
de vice mea correctionem , & exponentes ei
meam circa ipfemdeuotionero de ndcj&quod
ea femper paratus fim, qua: ipfa ftanuc, vel Ih,
tueri t, obi «u .ireinullamquc meam opinionem
contra cius defendere functam felem : credens
ad integru qua: ipia credit; A tam in monbus,
quim in docirma lufcipiens correctione: abij-
ciens quod ipia abijeit , fuldpiens quodfula-
pitiplajciafeiis firmiter non polle portas infe-
ri praiualere aduerfus eam , etli ad Iiora turba-
ri sic procellis agitari contingat non deficere fi-
dem cius vique ad confumraatkmcm 1.1' culi.

Hoclcnptura feci ego Ioachim Abbas, &
propria manu roboram anno Dominicx Incar
nationis MCC. &iic me tenere confiteor,
ficui in co conti netur.

Illud bic non omiferim , Honorium Papam iij.
omio Domini mi Jcclaraff'e,quod per huiufmodi
condemnatio/u', de quam dx.ti.im/umut.ipfc Io a-
chim no/i hxrcticus.frd propter confctfione jjpro-
teflationem profatam calbolicut reputetur. Item
quod nullum prxiudtaum monajlcTut £r perfonit
ordini/ Florenfis , titiiu ipfe extitit inflitutor , fa-
Humcenfeutur.llonorii autem declaratio, ex Re-
pilo eiujdcm ia bibliotheca Faticana , & biblio-
theca iteiu lUuflriafimi Iuli j sfntonv Sandoru
Cardi/ulii fanda Seueriitx, qui nunc fucceffor e /1
eiufirm^tbbttis Ioachim ut .Abbatia, ita habet.

iiok.0 R.r ys, irc. cysETtjivj)

-Arcbicpifiopo,U Epifcopo Bifmiacenft.

E X parte dilcdomm filiorum Abbatum, &
conuentuum de ordine Floris tam capitis

mana tenet Ecdefia,qux(dilj»nente Domino)
cun darem- fidelium mater ert & magi lira f. t.
per A poft.Scrip.mandamus,quatenus per tota
Calabriam faciatis publice nuntiari, quod cum
viru catholicum reputamus , Sc regularem ob-
ieruantiam, quam mlarait,lalutarem . eos qui
ordini memorato ex hocdetrahere,vel infui ta-
re praiiimplcnnr,nio.pi.i:in.iub.Apolt.ob.ca-
ftigantcs.Dat.Latcran.xiii.Kalen.Ian.anno v.
e ^ Reprobamus edam & condemnamus per-
uerfiflimumdogmaimpij Almarid. ] -A liat
-AmalncidnBono/ucnfi ^Almalricicuiu fedato-
ret beatm Tbonut par. i -quxji.).art.i -Almana-
/tot appellat. fuit autem -Almartcus natione Cal-
lui, patria Carnotcnfts, Lutetia Parifiorum Theo-
logia dodor creatui.fioruit anno Domini i a 04.de
boc multaCxfaruu lib. jJialogorumAift-f -Huius
erroret damnati quoque funi in generali Concilio
Laterancr.fi , ea potifiimb caufa Roma celebrato,
orno Domini tiif.ex chronico fummorum Pon-
tificum viginti erroret huiui Alnurici colligitur.
Prole olui lib. 1 Je fedit bxrcticorum.nouem eius
hxrefci refert-Vincentius autem m fpeculo bifio-
riahlib.jo.c. 7. fex recenfet bxrefei, quas refert
Eymericui p. aa/. 7 an 3 -hUcAlmancut eombujlut
traditur Lutetia anno Domini 1108.

-At cum multa huiui fuerim bxrefei , cur fum-
mut Pontifex bic numero ftngulari dicit, fe dogma
ei ui condemnare, neque enim avium folum dogma
profitebatur f Sed non refer t,nam nomen dogmatis
generale efl , omnem doctrinam compledenst
perinde ergo efl ac ft diceret Papa , fcvmuerfam
eius dod tinam condemnare, quod falis illa indicat
"verba, quxfequuntur , videlicet rvt cius dodrout,
non tam bxretiea cifenda jit, quam infana. cur au-

combulhix

quam membrorum, fuit propofittmt coram no D teminfananrvocet, facile intuebitur, qui erroret
bis,qubdisqui faluti hominu inuidet &quie-
ti.occiiionc airumpta ex co quod libellus , que
Abbas Ioachim contra bonx memoria: magi-
(irum Petrum Lombardum edidit , in generali
fiut condlio toiidemnatus,contra cos nonnul-
los eam clcricos,quam laicos , pralatos & fub-
ditos concitauit : qui vt iplbs ab otiq concem-
pladonisauertant, & funes extendentes in Ia-
queum pedibus eorundem, ponant eis fcanda-
lum iuxra itcr.ipfis obi)dutexprobrado: qubd
idem Abbas,qiu pater, &inftitutorfuitordinis
eorundem, hxtcdcusabEcdcfuDd iiabctur;

Propterquod non loluin fimplices ladis parti-
apes a confordo eiufdem ordinis auertuntur,
fed edam fortes, qui vri abo folico t didicerut,
dead dilcrenone boni & mali exerdtatos pro
confuctudine habentfenfus,drca inftituu ciuf
dem ordinis indpiunt Hudtuare. Licetigitur
przdidus libellus, fine tractatus condemnatus
fuerit m condlio memorato ; quia tamen idem
Ioachim omnia feripta fua Romano mandauic
Pontifici affignari, Apoliolica: fedis iudido ap.
probanda.leu edam corrigenda, didans epifto-
um.cui propria manu lublcripfit, m qua firmi

eius legerit,quorum nonnullos etiam recenfet bea-
tu -Antoninus q-p-tit.i 1X.7.S. 1 .verft. reproba -
ti er etiam-U Turrccrcmatain fumatu de Ecclefta,
Itb.+.par z.cap . 3 j.

DE SVMMA TRINITATE ET
FIDE CATHOLICA DE
LIB. VI. DECRETAL.

GREGOR. X. IN GENERALI
condlio Lugduncnfi .

Spiritui fandus xtcmaliter d patre tf filio,
tamquam atrvno prtttcipio.irvmca fpirationc pro-
cedit, loan. And.

CAPIT VLVM VNICVM.

• I D E L I ac deuota profeflionr
fetemur , quod Spiritus fandus
aeternaliter ex Patre, & Filio nS
tanquam ex duobus prindpiis,
fed unquam ex vno prindpio :
non duabus fpiraaonibus, fed
vnica fpiradone, procedit. Hoc profolfe cfr ha.
denus, prxdicauit & docui c: hoc firmiter tenet

bi

’ Gc

InquificorumcumCoramentarijs.

7 .

& prxdicat,profnetur&doccrfacrofanflaRo A cipium, d quo Spiritui fanBnt procedat. Idem illi

■ . 1 r\ \ H - " - ~ 1 I 1 . tM ■ VAV ■■ IM n aIii! IM J i • MA A ^ - - - — - - - — f a A ------ - - - T — - ■ - - - - ..L - Y > — • . C m 0 Au I HU — f' •

inaiu Ecclciu, nuter omnium fidelium, & 1UU-
giftra. hoc ‘‘ habet orthodoxorum patrum atq;
dolorum Lannomm , pariter &Gracoru in-
commutabilis & vera lententia . Sed quia uoiv
nulli propter irrefragabili* prxraillx veritatis
ignountiam, in errores varios funt prolapli:
Nos huiuTmodi erroribus viam praeludere cis-
pientes,hoc lucro approbante conalio; damna
anus & reprobamus omnes,qui negare prxfum
pfetint x terrui iter Spiritum (antium ex Patre
tc Filio procedere,fiue edam temerario aufu al"
fer er e, quod Spiritus fandius ex Patre & Filio
-tamquam ex duobus prindpijs,& non tam-
.quam ex vno procedat.

3 V PER CAP. FIDELI. DE
-SVM. TRINI. ET FIDE
CAIHO. LIB. VL

• COMMENTARIVS II.

Spiritum
fandam a
Filio edant
ftoccdae.

asto ore fatentur, qui cum catholicis fatentur d Fi-
lio etiam procedere : quod in primis demonslral
/asilus Mugujitnus hb.y.de irnu.et efficaciter fan
flui Thomas par.i.q.}6.ar. a--dtq, eodem modo
oflendunt tertiam conci uftonem.

Et de nuierij buius decretalis agunt copiofe
Magiflcr, is Theologi hb.i.fcnt. di, 3 . 1 1 . (T jefy
fantlus Thomas par. i.q.-,6.iy hb.a.comraGenli-
les.c. 14.C xi.tr ait, mox referendi.
b f Hoc habet orthodoxorum Patrum atque
Dotiorum Latinorum , pariter & GrxcoruRl
incommutabilis tc vera lentenda.] De 1 .a unis
manifrjlum efl,ita enim communiter fatetur ybiq-,
Hieronymus, ^dmbrofsus .Cregoriu s, & fandus
jtuguftinus ex profeffo hoc docet multis locis, lib.
t j2e snmi.c. 1 7.SJ t i.iSF lib.j. de trtn. c.ii.tT
hb.i de duitate Deic. 14. 6* copiojisfime Ub.y,
contra Maximinum r. 14.tr i« Euangelium 1 oait-
xn trjfiaia 59.

De Gratii fero nulla e fi dubitatio: na apertif-
ftme idybique tradiderit Cbryfoflomus, Cyrilhu,
sfibanafiMi, Dtdymus, (Jali), quo magis mireris

. ^ „ a-.,-.- Gratorum msflri temporis pertinaciam, qui non

eTdec^etaU^Tn^rtnmmp^ C ««do Latini, tquoijfernuni.nonercdunt fednec
infimum Grtcorum , qua negant fmt in bocyolum obtemperare. Et coxlra hunc er-
- - • rorem fertbit ettam^llfonfus Caflrut Ub.f. adlter-

fus batrefet , verbo, Dens, bxreft 1 .a.

•ira!

/

■g-. «I

’ 1 D E L 1 acdeuota-J Celebris

Spiritum fanHnm d Filio quoq,
procedere. Tria autem funt btc
fidei dogmata, feu catholica cor,-
cluftones. Vna ffi. Spiritum fandum pariter pro-
cedere d Vatrt iT Filio.

Altera efl , d Patre fj Filio procedere umqua
absono principio.

y lima e fi, bone peocetfitmcuCvr.ica fricatione
nm duabus fieri.

Editum eflhoc decretum in generali Conalio
■Lugdunenft,fub Gregorio x. celebrato anno Do-
mini 1*74.

Quantum ad primam affectionem attinet , ohm
■ 4 Tg cflonmis introductum futi spiritum fanilum
-non procedere d Filii tquem err orem Theodoricus
•Hefionanus & plures eius fe flatores (inter quot
atiam dicitur ftdfe D ama fccmut.ytf tribu beatus
Thomas par. 1 . q. 3«. an. 1. ad 5 . an; axiculum. )
■tuebantur Jiuc errorem fertysuuerfi Graeipoflea
imbibentes adhuc tenaciter defendunt . fmt autem
■ damnatus iam ohminctmeilso Epbeftno.Jub Cale-
.flmo "Papa primo circa annos Domini 4 - 1 3 . i» qUo
ita fcnptum efl: Quajnms enim in lita fitlub-
ftanna Spiriius aus , & mtclligatur in perloru
■*toprieU5,iuxtaidquodSpitimseft,&non Ffr
■!lus,aitamen alienus ab illo non eft . nam fpiti-
■tus appellams eft veritads , & veritas Cbmftut
•fttvndc & ab to funditer , fient ex Deo patre
yxoceAt, hac ibi. quem ftum articulum suuloe
poli faculit adflruxit contra Cracos fynedus Or

ifiiMj , yt alibi dictum efl : er tenent comsmtmttr
■Urnxri 'Pairti tamGratiquam Latmi,yt»esi4i-

•Hun fttmm. ...uu:.-.it\

» Qua ad fecmiamcatholtcamconclufwnem at-
.tuenttSndehcet.VatremtJFiiiumynum effefrip

t.a\l

DE SVMMA TRINITATE ET
FIDE CATHOLICA. *

EX CLEMEN,TIN1S.

CLEMENS V. IN CONCILIO

Viennenfi .

1 Fatetur concilium, ynicum Dei filium in efferu
lia Deiatemaliter.fubfiflcntemPrcrum corpus bsf
manum affumpfsfie de i'prgnc,&M npafrum, ff
iam mortuum, lancea perforatum approbans in
boe ordinem, quem tradidit FuangeUfla loannct.
hocdicit. f. .

CAP. I.

JP EI* cathohcx fundamento,

’ prxterquod ( refte Apoftolo)
ntmppotcft aliud ponere, fir-
miter inhircntes : aperte cum
fandta matVe Ecdefia confite-
mus, vnigemtum Dei filium in
Jus omnibus , in quibus Deus pater exiftic vni
cum pairCfetecnalitrr rubfiftentem, panes no-
ftrx natur* fifnqlvnitas(ex quibut ipfc ia fe ve
rus Deus r idfcos. fi W vetus homo j humanij

Circa u-
nu Domini
ijn.

t Cor. 9.

videlicet corpus iu(li&ile,& animam intclledU-
jum leu rationddil “ipfum corpus vere per ft
.acelTepaalncr liitdrnuiuem, allumpflfie ex te-
ppfe, in virjpnali ihalamo ad vnttatem fqx h^-
poiLlis ipej-ron* . Et quod tnhacafliimp»

;jutura,iplutptoei verbum pro omnium opera-

cruo, & in ea mori
' 1 'voluit'

t .nh Prima pars DircAorij

volmt,fcdetiam«miiroiam k fpiritu, perforari A habui (Te : Quibufdam ex ipfis dicentibus , per

Geni.

Roin. j.

Exeth, i.

Io». 19.

Uncca fuftinmc lacus fuum, vt exinde proHuen
tibns vndis aqux 6c fangumix , formaretur vni-
ca & immaculata ac virgo fan&a macer Ecdc-
fia,conmnx Chriftj.Sicut de latere pnmi horni
nis foporaci Eua , iibi in coniugium eft forma»
ta:vc tic certa: figura: primi & veteris Ada: (qui
fecundum Apoftolum.eft forma fumri ) in no»
ftro noui flimo Actam, ideft Chnfto, veritas re»
fponderec. Harc eft inquam veritas illius pnr-
grandis Aquila: vallata teftimonio , quam pro-
pheta vidic Ezechiel animalibus ceteris Euan-
gelicis tranfuolantein , beati Ioanms videlicet
Apoftoh &Euangeli(lr , nui facramenti huius
rem geftam narrans & ordinem in Euangelio
fuo , dixit 1 Ad lefum autem cum vcnilfcnc , vt
viderunt eum iam mortuum, non fregerur eius
crura, fcci vnus miiicum lancea lanis eius ape-
ruit, & continuo exiuit fanguis & aqua : & qui
vidit, tcfbmonium pcrhibiur, & venim cft tefti
monium cius : & ille fcic,quta vera dirit , vt &
M. cl * vos credatis. Nos t iginirad tam prar clarum
num^ih. 7, tc lbmonium,ac fandorum patrum Ardodoru
dcloustheo communem femen tiam Apoftolicx confide-
logici» cap. rarionis(adquamduntaxac harc ded arare per-
>- TaC ** tinct) ademconuertcntes,lacroapprobantec6
iBicUutriu. dedaramus, praedidhim Ap«ftolum,&

® Euangdiftam loanncm, retium in prarmillisfii

rei ordinem tenui irctnarrando.quod Chri-
ftri iafti mortuo, vnus militum (ancca latus
cius aperuit,

Fgprobat & hsreticjm indicat doftrinSm,qu*
bibet, qudd Jubfiantit animx rationalis, feu intelle
fttodvtrc (j per fc humani corporis non fit for -
ma.loan.And. , j

Porro * cto&rinam omneip fcupofibonem

• na rz'

«mutem bapdfmi paruulis quidem culpam re.
mittit (cd gratiam non conferri . Ahjs t contn*
allcrcn cibus, quod &c culpa eifdem in bapdlmo
remi tn tur A' virtutes, ac informis grana inflm
dunnir quo ad habitura A fi non pro illo tem*
pore,quo ad vfum.Nos autem attendentes, ge-
neralem cihcadam mortis Chrifti,qiur per bi-
palma applicamr pariter omnibus oapuzanst
opinionem fecundam , qua: dirit tam paruulis,
quamadiilus conferri in bapdfmo informan-
tem gratiam & virtutes, tamquam probabilio-
rem, & didis fan&oru, ac dodoru modernoru
theologia: magis ponfonam , & concordem, fa-
cro approbante conalio, diximus eligendam.

SVPER CLEMEN. FIDEI

.CATHOLICA. DE SVM.

TRINI. IT FIDE CATNO.

COMMENTARIVS JJI.

* I D E I catholica:.] In hac cle-
n etithu mnltx catholica Yerilc-
tes diffiniuntur ad humanitatem
Domini no firi IcfuChrifii tn pri-
mis pertinentes , quibus ebjurdi
quidam & nefandi antiquorum i?
retenticrum harc tic orum errores latbolicis do-
g nutibus contrarii damnantur (J conuincuntur. s
Hic enim diffinitur , Chrifium filium Dei Tatri
tetemo coxterttum contra Arium . Item rumrvera
devtero virginali affumpfilfe naturam humanain^
contra Cerdonem, & Apellem , &Mamchaoc, <J
alia hxreticorum portenta , qui eamde bhj phemii
profesfi fimt. item Chrifium Damviuvcre habuif-

temera afil-rentcm. aut verrentem m dubmm, D fibwnammcorpm pasfibtle, is animam inseUe-

quod lubftanna animat rationalis, leu intelle- — • - - • -

ttmx vere ac per fc humani corporis non fit
forma: velut erroneam, ac veritati catholice ini
micam fidei, pradidto liero approbante conci-
lio, reprobamus: Definietes.vt cuitis nota fit fi-
dei fincera veritas, ac pratliglatur vninerfis er-
roribus aditus nc iubjntrrotiqiiod quifquis de-
inceps aflcrcre, defendere, fett itnere pertinaci-
ter prxfumpferit,qu6d anima rationalis feu ui-
tellectma no fit forma corporis humani , per fe
& cficntialiter, tamquS htretiCus fitcclcndus.

yAjJrreni confitendumvnum b.ipnjma.JicutVnu
t>eum isvnam fidcK.approbat opinionem, qua bj
t*t per illud conferri eiiim puruulis, tjuo ad habi-
tum informantem patiam ireirtutei.Ioan.^ftid.

Adhoc^baprilina vnicum, baptiaatosom
nes in Chrifto regenerans, cft (fient vnus Dcirt
ac fides vnica)ab omnibus fideliter confitendo.

Quod celebratum in aqua,in nomine Patris,*

Tillj,* Spiritus limfti, credimus effe tam adul-
tis , quam paruulis communiter perfedum r«-
luedium ad lalutem . Verum * , quia quannup
ad effe&um bapdfmi in paruulis reperiuntut
dodores quidam theologi opiniones eotraruts

[huam ipfum eorpurrere per fe i7 ejjeniialiter in-
formantem, contra ^fppollinarem , &riut [c3a-
tore t. Item in Cbri/lo duas effe naturas , diubram
'videlicet is humanam, imam tamen folum per j vita,
nempe dnunamMucrfiuTielioriim. Item ipfum-
met Chrifium ftlium Dei Domnum noerum eruo
af]ixum,iT in ea mortuum, non autem putatiur ,
aduerfus BajUidem, & alios . Hae uicpuam & alia
catholico dogmata hae elemrntina eor.llitusmlmt,
cjHje ad inflttutum audoris in hac prissta parte 4-
ptiiftme accommodamur . Singula declarare longi
eft, iSdno/lra breuilaie isJUtuteqt alienum, fum-
mttimbac isfcquentidadmonuiljefit fatis . Intt-
rim de erroribus, tpui catholicis his dogmatibus op-
ptmuniur.vide Fymeriesmmfra pari. 1. quafi. 7.
iS Turrecrematamin fum made Ecclefia. lib. 4.
par.1a.1p. j 6. is ^ilfonfum Caftrum hb.a-adner-
fns harefes , ver. Chrifius. harefi. 1. is multis ff
anentibus.

t> f Sed edam emiftp iam fpiritu perforari ltp
cea fuftinmt latus fuura. ] Gusdts Carmelua in
fumma de bxrefsbus, titulo de erroribus Vetriloar
nis is fornacium eius , cap. 3. ait btrnc Vctrum
lovmcmfenfijfe Chrifium fsufje lanccatumviunm ,

ij non

Inquifitorum cum Commentarijs,

Habetur
tom. 17.
Opuf. 2$.
& 24.

•»

EXPOSITIO S. THOM£

SVPER DV AS PRIMAS

DEC RETAXES.

V K.0 OE M 1 V M.

, LV *ATO EjtoYl er difcipulos
ad prxdicandum mittens , triarii
iniunxit. Primo quidem Jvt doce-
rent fidem. Secundo , VI credentes
imbueret ftcr amentts. Tertio , vt >.-r »

credUtei [aer ametis imbusos ad obferuandu diuina ■

nudata induceret. Dicitur enim Matth. vlt. Entes
docete omnes gentes, quantum ad primum: fcjpri-
%antcs eos in nomine patris, iffilu, is jpirilus [an 1 "

di, quantum ad fecundum : docentes cos feruare
omnia quxcunq-, mamitui uohii, quanti ad tertii.

Inter qu.t tria decenter fidei dodrlna prxmitti-
tur . Efl enim fides omnium bonorum Jjnritualium
fundamentum: fecundum illud jfpoHoh Heb. 11.

Efi autem fides fuhflamia, idefl fundamentum /pe-
raridarum rerum . Efl enin fides t perquam ani- f videcoa-
maviuificatur per gratiam : fecundum iUud jfpo- dliua Tri-

& non mortuum, idem fcribit EymericAs infra,
psrt.z. qu.tn.9.nu.i?perf prima hxrefis cjl , quod
arundo *vnus miIitH,Tbi recitat piares alios huius
hominis errores, & flfonfus Cajlrus lib.+.aduer-
fus ht frefes t y>erbo, Chriflus. hxrefi i o. Hic error
manifeTUsfimc conuincitur ex Euangelio Ioarmis
cup.l9'& cxhac clementina,(jux locum Euange-
lifix qualiter intelligi debeat , diuinitus declarat .
c J Porro dodrinam omnem.] Hanc ipfam ca
tholicamajfertioncm,quodfcilicet anima ratitma-
lisVcrc , per Je, (7 efjentialiter fit humani corporis
forma , diffiniuit Leo Decimus m concilio Latera-
rtenfi.fefsione. 8. decreto quodam incipimte:^fpo
ftolici rrgiminis.^bi etiam declaratum extat, anima
rationalem fcu intcllcftiuam immortalem ejfe .
eiusconciltj "verba prxdtato loco ita habent:

Hoc lacro approbante concilio damnamus,

Sc reprobamus omnes afferentes animam in-
rellcdiuam mortalem elTe , aur vnicam in
eundis hominibus , Sc h.rc in dubium verten-
tes, cum illa non folum vere per fc, Sc edentia*
liter humani corporis forma ext dat, ficut in ca
none felicis recordationis Cl emetis Pap? quin-
ti prardccellons noftriin generali Viennenfi. m _

concilio edito continetur, verum Sc immortalis C fioli Gal. i. Quod autem nunc “vibo in carne: in fi- dentinu fef-

.«e . 1:. i . . • r» - .T v ' ,i..i ,.n l j - r..- fio. 6 . deiu-

dcyiuofilijDci. Et^fbachuc z. Juftus exfidefua
yiuit.Tpfa efl per quam anima a peccatis purgatur. s vndc j' ntc i
sAft. 1 7. Eide purificans corda eorum. Ipfa cfi per hge* quo
quam anima iuftitia ornatur. I{om. 3. luflitiaau- hxc de fide
tem dei per fidem Ufu ChrUli. Ipfaefl per quum
anima deo dcjponfatur. Ofee r. Sprmfabo te mihi in
fide . Ipfa efl per qua homines in dei filios adoptan-
tur. loan. 1 . Dedit eis pottflatemfilios dei fieri his
qui credunt in nominr eius. IpfaeR per quam ac-
ptifino aqux fatis indicat iliaverbaqux mox fequst ceditur ad deum. Heb. 1 1 . Accedentem ad deum
turyidelicet.-quod celebratu in aqua, irc.El hoc oportet credere. Ipfa denique efl , per quam homi-

nes xtemx -vita brauium confequumur: fecundum
illud loan. 6. Hxc cflvohcntas patris mei , qui mi-
fit me, vt omnis qui videt filium , & credit in cum,
habeat vitam sternam.

Conuemcmcr ergo Chrifli Vicarius propofltu-
rus mandata, quibus Ecclefla per Mpoflolorun.

g xdicatione fundata pacifice gubernatur , tituli
t fide prxmittit.

Sed eonftderandum efl , quod cum multi fmt ar-
ticulifidei, quorum quidam videntur pertinere ai
diuinitatem ; quidam Vero ad humanam naturam,

, W ... , , , -W , quam filiut dei mvnitatemperfonx aflimpfit , tltf

Dominicus Sons Ytbjc.fent.difl. 6jj. i .art. j.& 4. £ ero ad diuinitatis cjfeclum : fundamentum tamen

Celerum i» Concilio Tridentino/efsione.O.tuu- totiusfidri efl ipfa prima t veritas diuinitatii.cum j. ,. T |, orai ,

omnia alia earatione contineantur fub fide, trequd- 1.1 q. T ar
tum ad deum aliqualiter reducuntur . V nde domi • fic lib. j.fcnt.
nus difcipulit dicit loan. 14. Creditis i» dem, &
m me credite. Ver quod datur intelligi, quod in
Cbriflum creditur 'ulquantumeSl deus: quaft fide
principaliter de deo exiflente.

Interea Vero, qux de deo fide tenemus, hoc efl
fmgulart fidei Cbrtflianx, Tt trinitatem perfonari
iuvnitatc diuinx effentix fateamur. Sub hac enim
profefsione ChriSio per bapufmu fumus confignati,

M patet per id quodfupra induBum efl. Baptiza»-
B tes

Sc pro corporum, quibus infundi mr.rmdmutti
ne finculaiirer multiplici bi lis, & multiplica»,
& multiplicanda fit. baflenutibi.
d f Ad hoc baprtima vnicum.] hoc actipievdu
tfl de baptifmo aqux , ata folus proprie efl bapti-
Jmus,quia folus 1 pfe efl facramentum.vt concludit
fanclus Thomas. 3. psrt. quxfl.66.art. s 1 .ad a.
arg. & Dominicut Sotus lib.e.fer.t. USI. 3 . quatit.
Vnica art. 1 x . quodvero loquatur concilium de ba-
t , qux fatis indicat iliaverbaqux mox fequst

rtr,l*ide/icet.-quod celebratu in aqua, ile. Et hoc
ideonotatur,quia baptifmus saguiiis,quod efl mar
tyriuxJ bapttfmus flaminis, fcilicel fpiritusfanfti,
non fusu proprie baptifmata , vt prxeitati docent,
t ^ Verum quia quanmm ad efledum.^ Ean-
dem hanc difficultati Imtocentius.nl dncap.Maio
ner. extra de baptifmo ff risu cffcBu, tamquam re
inter theologos dubiam reliquit. Concilium vien-
nenfs hoc loco partem affirmatiuam taquam pro-
babiliorem fcqustur, Videlicet tamparuulis quJm
adultis in baptifmo conferriinformantemgratiam
trvirtutes.quod fandus Thomas docuerat par.J-
qtueR.69jtrt.q.f.Cr 6. quem fequitur & explicat

Io De iufttficatione. Canone tt.de hoc itaferiptum
tfi. Si quis dixerit homines iulbhcari vel fola
imputatione iitftitiz Clari (li, vel fola peccatorii
Tenti (fione,exclula gratia, & charitatc , qux in
Cordibus eoru per Spiritu iandu diffundatur,
«tq;illis inhzrcat; auretia gratia , qua iuibfica-
tnur.ede tantu fauorc Dci.anathema fit. hacte-
nus conciluisei de his nide copiofe fandi Tboma
tT So tu prxeitatis locis, eunde Sotulib. 1. de natu-
ra Crgratta,eap.,7.& 1 S & Barlholomxu Medi-
■na, apud fandum T hornam. 1 .txqusfl. 1 1 wiri.4.

* a-*

ie

Ut cos innominepatris, (gfilij
^fliavero.qux dc deo afferimus, nobis et altis com
munia effe iiwmmtur . Tuta quod dem efl thus,
onmipoim : IS fi qux alia de deo fide tenentur,
que etiom 1 udet is Saraceni non diffitentur. Vnde
ad 'tnftnuandum proprium ij ftngulare dogma fidei
ebriflianx.ncm prxsttulauit fidei tradatu, De Deo,
fed, DcTrimtate.

sfddit tutem, Summa , quia diuina trinitaj arce
quamdam tenet inter plurimai trinitates ab ea de-
riuatts.

De hoc Ia- Dcrtuatur enim ab illa trinitate t diuina quxda

Mactficr trinitas in anima nofira: fecundum quam ad magi- B
dociores nem dei fumus fecundum memoriam , intelligcn-
djfl ' ' tum ' ^ voluntatem .

Deruuntur is ab ipfa alie trinitates in fmgtdis
creaturis: prout modum quemdam, £r jf ecicm , is
ordinem babeni, fecundum qux in eis diuina trini-
tika ff Ir tatis quafs quoddamvefligium inuenitur. Vt sfu-
gufl. dicit m libro de trinitate . ^fd dtferetionem
igitur harum omnium trinitatum,qux a diuina de-
fcendunt, dicitur, De fumma trinitate. Sed delsac
trinitate diuina diuerft hcretici diuerfa errantes
dixerunt.

Quorum Sabellius abflulit perfonarum diflin- q
U tcmem, dicens patris, 4T filsj , i? fjsiritus fandi ef-
fevnam ejfcntiam.i 7 unam perfonam :fed eos fo-
tum differre nominibus .

«/ triusvero pofust trium perfonarum effe diuer-
fas fubftattas, in dignitate (5 duratione dtfferetes,
Qux oia iS conftmilia fides condemnat tatbchca.

Quia igitur de fumma trinitate is alos ad fidem
pertinentibus bic tradere intendit quod fides ca-
tholica tenct.idco additur , Et fide catholica.

Dicitur autem fides Ecclcfu catholica, tdefl u-
muerfslis.ut Boetius dicit in libro de trinitate, tum
propter uniuerfalium prxeepta regularum ; tum
propterea quia eius cultus per omnes pene mundi
terminos emanatur hxreucorumvero errores fib
certis terrarum angulis includuntur.

P R I M A
E X 1

DECRETALI
O S I T I O,

In qua tam hxreticorum.quam philofo-
phorum crtoces complura
reprobantur.

VI st de fide fandx trinitatis conftderais- £
dum eibprtmo oportet fcirc,quod duplex
"efl odos fidei, fcilicct corde credere,iS
io .Corde credi-

ore profiteri, fecundum illud Ro.
turadiufluiamtore autem confcfsiofit ad falutem.
V ter que autem adus aliquid requirit ad /id per-
fedionem.

Tgam interior adus fidei exigit firmitate abfque
omni dubitatione, qux firmitas prouer.it ex infalli-
bilitatc diuimnreriiatis , cui fides 'innititur. Vnde
diettur lacob I . Tr flulct aut : infide nihil hxfttas.

Sed confefiio fidei debet effeftmplex, idefl ahfqt
pmsdatione: fecundum illud t. ad Tim. i. Finii

Prima pars Dire&orij

iS fpiritut fandi. A prxeepti efl charitas: de corde puro, is conficien-
tia bonatcS fide non fida.Debet etiam effe ftmplex,
idefl abfque erroris permixtione : fecundum illud
t.Theff. a. Exhortatio nofira non fuit de errore.

Debet etiam effe ab[q\ uariatione a. ad Cor. i Ser-
mo nofler, qui fuit apud uos , non efl in illo efl , U
non . Quantum ergo ad primum adum fidei dicit • .

Firmiter credimus, quantumad fecundum dicit ,

Et (impliciter confitemur.

llurro autem conftdtrandum efl, quod fidei
Cbriflianx articuli a quibufdam duodccimf,a qui- **•
bufdam quatuordecim computantur. Thomat i.

Secundum illos , qui computat quatuordecim-Je- a q i-aici.
ptem articuli pertinent ad dtuinitatenvfeptem vt-
road humanitatem.

Illi autem, qui ad diuinitatem pertinent ,flc di-
fUnguimtur.vt unus fit articulus de diuinx effen-
lix unitate, qui tangitur in fymbolo, cum dicitur
Credo in vnum Deum . Secundus efl de perfona
patris , qui tangitur cum dicitur , Patrem omni-,
potentem. Tertius efl de perfona filii , qui tangi-
tur cum dicitur, Et in leliim Chriftum hliu eius.

Quarius efl de perfona fpiritus fandi , qui tangi-
tur cum dicitur. Et in (piri cum fandum. Quintus
efl de effe du, quo a deo creamur in efje nature,
qui tangitur cum dicitur , Creatorem cxli & ter-,
r*. Sextus efl de effedudei fecundum quod reuer-
timur in effegratix, qui tangitur cum dicitur, San-
nam Ecclefiam catholica , ian&orum commi
nionem: & remiOionein peccatorum . Quia e-
nim per gratiam dei isivsuiaie Ecclefix congrega-
mur, facr amenta communicamus , (p remifsioncm
peccatorum confequimur.

Septimus articulus efl de cffedu dei , quo per-
ficimur in effeglarix.ls qualum ad eorpus,(g qua»
tum ad animam: ( p hic tangitur cum dicitur, Car-
D nisrdurredionem, Sc vitam «cernam.

^irucuhvero feptem ad incarnationem perti-
nentes fsc di flinguunt ur , vt primus fu de Chrifli
conceplfone. qui tangitur cum dicitur, Qui conce-
ptui efl de fpiriru 1 ancto. Secundus autem efl de
eius nati ititate, qui tangitur cum dicitur, Natus ex
maria virgine . Tertius efl de eius pafsione , qui
tangitur esi duiiMr.Pafius, mortuus, & fepultus.

Quarius efl de dejcenf uad inferos, Defcendit ad
inferos. Quimus efl de refurredione, Tertia die
rclurrexit a mortuis. Sextus de afcenfione , A-
fcendi t ad cxlos. Septimus de aditcntuad iudiciu,,

Inde venturus di radicare viuos Sc mortuos .

Iu vero ponentes duodecim articulos : poti it
vnum articulum de tribui perfonis : (J articulum
de effeduglorix dtuiiunt m duos , vt fcilicct alitu
articulus fu de refurredione carrus, ip alius de w-
taxterna: Et ftc articuli ad diuinitatem pertinen-
tes fiunt fex. Item conceptionem (g natiuitatem
Cbriflt fub vno articulo comprehendunt : (Sftcetii
articuli de humanitate fiunt fex. Vnde omnes fiunt
duodecim.

Vrtmo ergo profequitur articulum primum de
effentixvnitate.Vnde primo ponit imitate dium*
effentix- Vnus Colus cli verus Deus, fecundum il-
lud

Inquificorum cum Commentarijs.

tt

Ijmtki ,e f° lum ' nrum Deum > A fcttc cognofcimus quantum cogyiofaMiafimOM

Xowia 6. ^fud, Ifrael dommtu dem Ium : dem la autem creatura tantum poteft deum cognofeere,

/IMtnfl/Mi rmmonft-ILlii r -£} . Jm. - . — I ... 11

THuncerio Tntm efl. Ver quod excluditur error f Gentilium
iem deplu- ponentium multoi deo,. Deu, autemverm, qui cll
turoTonfa". r tf mul “ cr & naturaliter , deut mu, eit. inorn-
at Tenelli. tMr emm * llr l M du, nonveritfcd per adoptionem,
nusinApo- per participationem diuinttatu : fiuenuncupa-

‘ogaico *(- tione, fecundum illud pfal. 8 1. Ego dixi, duefli,.

Bituntur etiam aliqui du fecundum opinionem er-
ii.&tt.fc r anuum, fecundum illudpfaL 9,. Omne, du Geru-
17. Iclaai 1‘umdsmonia.

limium m natura, fine pote/t Julfictenter ejfan laudem ipfiu, . Vndedici

ft.tu. cip.j, V Ttmo quantum ad boc.quod non com- B turEccl. 43. Exaltate Ulum quamum poteflu

K.lii. Maxor cmm efl omm laude. ,

quantum cognafabih, efl: ir propter 'hoc nulla
creatura poteft eum comprehendere, imde dicitur
lob 11. Forfitan ueftigia dei comprehendes : &
ufque ad perfeftum omnipotentem reperies .* cjuafi
dicat non ( '7 Iere.} 3. dicitur: Dominus exercitui*
nomen tibi, magnus conjilio > (J mcomprehenfibilis
cogitatu .

Sex 10 oRenditur, quod excedit omnem locutio-
nem cum dicitur, Ineffabilis, quia fcilicet nullus Deuj inctSn
potefl Jnfficientcr eff ari laudem ipfius . Vndedici- bJl, ‘

Deus «ter * < °^^ ferm,s * Dicitur enim xternus , quia caret
di- FwpM fine, 4 J quia eius efje nony artatur per

«as cur
catae.

prxteritum irfuturum.Td.ihU enim cifubtrabUur:
nec alujuid ei de nouovemre patefl . Vndc dicit ad
Moyfem, Exod. j.Egofumquifum.quia fcilicet
«*/ efjcnon no, ut prxteritum ir futurum: Jcdfcm
per prxfentialiter ejfebahet. Et -Apoflolm dicit
ad flom.vh. Tlunc patefalium efl per firipturat
prophetarum fecundum prxeeptum xtcrta Dei.

Secundo oflenditur, quod eiu, magnitudo exce-
Dau imme ^UetmfanUeter turnum magnitudinem trea-
c... tmr arum cum dicitur , Immcnlus. illud enim

enenfwrari poteft per aliquid aliud, quod fi excedat
inmagnttudine, tamen cxcijfu, efl fecundum ali-
quam proporuoncmSicHt hmariu, menfurat fena-
rium, inquam um ter duo facium fex. Senariut au-
tem excedit binarium, fecundum proportionem a-
liquam, fccudttm quamhinariu, menfurat fenarii,
quia efl triplum etut. Deus autem excedit magni-
tudine fux dignitatis onuiem creaturam in infihitic
& ideo dicitur immcnjm,quia nulla efl commenfu
ratio, vel proportio alicuius creaturx ad ipfumt

Deinde accedit ad articulum Trinitatisipcneru
quidem primo nomina trium perfonarum, cum di-
in. Parer, & Filius, & Spintus landtus.£(u.r qui-
dem exprimuntur Mattb.ylt. Docete omnet gen-
te, baptigante , eo, in nomine patri,, trfilij.tr it*-.

Sed circa hxt tria nomina diuerftmodc aliqui cr,
rauerunt .

Sabellim f enim dixit, quid pater, U filius , is t Vide Ni.
fpirilu, fonti u, Jolit nommtbu diflingumtur.dice , “i lik.

c eundem in perjona effe, qui quandoque dicitur po-

ter, quandoque filius, quandoque (firitui fanclm, e, |,b.6 „„
propter rationei diucrjai.E t ad hoc excludendum, id.Si lib. ,a
Juhdttur, Tres quidem perlonte . Mia efl enim “P »*.
perfoua patru, ahafiUxaha fpiritus far.tii .

-irim tveropofuit, quod pater, b filius, irjpi f De Atio
ritus fandus fiem /ion diutrfa nomina: ita /«nipl.-ue idem
dmerjx jtibliantix.Ei ad excludendum hocjubiitr. ■'{“'pboru.
Sed vni iubftannn. Verum quia jubilantia jccut- 6 8 j c ij > - r -
dum ufum vocabuli aliter Jumitur apud no, , U a- ‘ 14 ‘

liter apud Crxcos, ne circa hoc pofjet fieri aliqua
deceptio, fubdit, Seuiucuu. apud Grxcc n cuim

■ . r.r • ' y'"" ocunacua. avua utjcccs cum

•mdedmturm pfal. 4 r. Magnus dominus & lau- hypoHofs, .idcflfnbltamia , accipiiur ficut apud
dahihs mnus: & magmtudimsem, non efl fini,. Et nos perjona pro re aliqua lubfsflcntc,quam diZius

fuhrr.it Utom vol c: l a r.

Baruch 3 . dicitur. Magnus efl, <3 noti habens fine:
.0 i-er.C xxeelfus , 6r immenfus. .. ,

Terno oflenditur, quod excedit omnem mutabi-
Deatineom ^ itxitm,eum dicitur, Inoommuabdu. quia fali-
. cet nulla efl apud ipfum variatio fecundum illud
loco. I . apud quem non e/i tranfmutatto, necvicif
fttudinis obumbratio.

Quarto oflenditur, quodfua poteflas trmfcm-
Dem onr du omnia cum dicitur, Omnipotens, qua fimplt-

nipoeeii.

citer omnia potcll , unde ipfe‘dicit Gen. ,7. Ego
deu, omnipotens. Et fi quis obqciatid.quod^fpo-
ftolus dicit ljd Tim.i. Ille fideli, permanet, nega-
re feipfum non poteft, ita tum efl omnipotens .

fuppofltum.vel rem naiurs.Sicutbic homo edfup
pofitum.vel res humans natura. -Apud nas vero,
Jecundum communem ufum loquendi, Jubflamia di
citur efjentiavel natura rcifecimdumquod buma .
nita, dicitur natura bo minis. Sicigitur datur rniel-
ligy, quod in dimsitau tres funi fubfiftcsstcs.JcUicet
Vatcr. i? Filius, & Sptntu, fonti us : jedvna nu-
mero fimplicilcr natura eSl, m quajubjiftunt.quod
in rebus immani, contingere non poteft . Tetrut e-
mm&TauIus, & Ioasmes,funtquidemtrei fuhfl-
flentes in natma humana: Sed natura humana , (j
lifltvnajfecieimftistrsbus.nontamcn efl eadem
numero : & ideo tres homine, funt , non vnus ho •

a r. r - y " • "“mi ru. u meo ires nomines jmt , non vnus ho-

Dicendum, quodnegare feipfum efl deficere a E mo. Quavcrom patre, filio, & fbintu {ando
fe: non polle autem deficere, non efl ex deleti u o.- efl un,, a ,-:- . . x... m .

fe: non poffe autem deficere, non efl ex dcfcBu po-
tentia, fed ex potentia perfcHione: ficut etia apud
homines, ex magna fortitudine efl quod ahqiu, vm
ei non poftit. In boc ergo vere deus omnipotens o-
flenditur: quod omnia poteft facere, tJ i» nullo p*-
. teli deficere.

• 11.. , Qumlo oflenditur , quod excedit omnium ratio-
Dcusineom & intcllcclimcum dicitur, incomprckenfi-
gtehenfihi- «bs. lllaemmcoaprcbaidercdumur, quxper-

cfl una numero diuina natura , dicimus quod- Vo-
ler, ir Filius , & Spiritu, fana us funt unus Deut,
Cj non tres Du .

Vojfet autem aliquis praucsntcUigerc unamef-
fcntiam trium perfonarum , ita fcilicet quod una
parsilliu, natur x etfet mPatrc.alia in Filio,alU in
Spiritu fantio: ficut fi diceremsuvnam aquam ejfq
i» tribui riu is defluentihu abvno fonte: ita fcilicet
quod una pari aq im eftinvuoriucnahamaluntcr-
B 1 tia

«uso.:

tt . Prima pafs Diretflorij

tii i« tertio. Si autem ftc effet una naturo tria per- A

iT

n.i, inquauerbuminterius conceptum a memoria
procedit: (7 ab utroque procedit amor. Et ita ctia
a patre procedit filius, ftcutvcrbum eius : O (ptri-
tus JanHui. ficu t amortommms vtriufque . Sed
boc exemplum deficit in duobus .Trimo quidem ,
quia intellctfu s humanus non femper fuit. Secitdo,
quia non femper uerbum in corde fuo atiualiicr
concipit Sed inlellefius diurnus femper fuit, iX fem
perabfque intermifiione intelligit . ynde femper
meo oritur uerbum, quod eft piius : 17 procedit
amor, qui eft ffiritm f antius . Quia vero hxretict
striam filium patri poftponebant, <7 fpiritum fan-
1) cfumvtrique: ideo boc confequcnter excludit .Eft
autem conftderandum , quod - driani poHpmebat
filium patri. Trimo quidem quantum ad ejjentiam,
dicentes qudd effentia patrii eft dignior qudm ef-
fentia filqiEtad hoc excludendum, fubdiitConfuiy
lbntiales. quia fcilicct effentia patris iXfilsi vrn
eft: i 7 in nullo differens. Secundo uero quantum ad
magnitudinem, (non quod in deo fit magnitudo mo-
lit: jcd magnitudovirtulis , qua: eft pcrfctlio bonir
tatis fux. ) Dicebant enim patrem ejfe filio imior},
etiam fecundum ditumtatem . Et ad hoc excluderh

■ ^ dum fuhdit, Coxquales. Secundum buman, tat em

communiter jfiirat fpiritum fandi. Siemtur quin- Q verodemimu dicit Io. 14. Tuter moiorme cfl.Ter

“ " s ' " tioquantumadpoteftatniditxntesfilnmincn effit

omnipotentem, Etadboc excludendum fubditur.

fonarum.fr querctur, quod diurna natura effet com-
pofita cx pluribus parubui. Et ideo ad hoc exclu-
dendum fubdil, Simplex omnino, ideft nulla com-
pnfutonemhibem. Omne enim compofitum pofte-
riut efl his ex quibm compomtur.Sic igitur aliquid
effet priui deo; quod efl impoflibilc.Sed poffet ali-
quii qu.ercre:fi trium perfonarum eft vna fimplex
natura, vnde ergatres perfone dif Unguuntur: (7
ideo ad hoc refpondfi fubdil , Pater a nullo, filius
a patre (olo . ac fpiritus fandus pariter ab v-
troqne. Vbi conftderandum efl, quod quicquid in
iimnii abfolutc dicitur, commune est , C unum m
tribui perfonis ; ficui quod dicitur deus bonus, fa-
piens, {7 omnia biuiif modi. 1 hi enim folum muni-
tur dtftindio , vbi aliquid munitur pertinens ai
relationem originii: quia fcilicct pater a nullo eft:
i7 fecundum hoc imufcibilii dicitur. Filius autem
dicitur filiut: quia a patre eft per generationem fe-
cundum illud pfal. 1 . Ego bodic genui te: (7 fecun-
dum hoc patri attribuitur paterni tat: i7 filio filia-
tio. Spiritus autem fanflus ab utroque proccdii)ir
fecundum boc fpirituifando attribuitur procefiio:
patri uero & filio communisjpiratio ; quia fcilicet

que furit nctionet, fetidum quot diftindiones per-
fmarum defignantur in diuimsJcUiect Vaternitts,
qux efl conflittuiua patrii , per quam cftendilur,
quddgnuit filium: Filiatio , per quam oflenditur,
quod filius eft a palrciij Troccfiio, per quam ofte-
ditur, quid fpintui fandus eft a patre i 7 filio: 1 n-
nafcibilitas, per quam dignofciturajmd pater anui
luefl - Communii fpiralio , per quam oftcr.ditur,
quod pater i 7 filius communiter fpiram fpiritum,
jdndum.

Sed rurfus poffet alicui occurret e falfa cogitatio.

Er coomni potentes . Quarto qualum ad ducatio,
nem, quia dicebant filium non femper fuiffe .Et ad
boc excludendum fubdh, Cowcrni. Quinio quin,
tum ad operationem. Dicebat nim , quo i pati r 0-
peratur per filium ftcut per infhumentun. juum ,
veOfitut pn ministrum .Sci ad hoc cxcluiendumf
fuhdit: VnumAminerlorum principium . Hon
enim filiut eft aliud principium rerum, qua fi infCn
riut qudm pater: fed ambo funt unum printipiumt

Tt quia iu rebus humanis filiut a quodam principio jj txqitoi ditium eft de filioidtiUm eft euam de fpbr

temporii incipit a patre generari: (7 generatio eius
no» femper durat, fed certo termino temporis fini-
tur: fic etiam fit circa originem dimnarum perfo-
narum; vt fcilicet filiut ab aliquo tempore tnecepe-
rita patre generari, (7 aliquo tepore ei ut genera-
ti» fuerit finita, i 7 fimiliter delpiritu fande: Idea
ad hoc excludendum fuhdit, Abfque initio fem-
per, ac fine fine: pater generans, filius nafcens,
«ipirnrn fimdhis procedens.

-■ Cttiut exemplum aliqualiter m creaturis i nue.
riripoted, licet mperf edum. y liemus erum quid
tfalt radiut procedit: (7 flatim quando fuit fol,ra
d nn proce fiu abeo, uec tamquam defme t radius ab
eo procedere quidiu folerit.Sicenim filius proce-
dit a patrevt radius afole. y ude dicit sfpcftolus
Hcb.t.Quicumfujpiendorglorix.Spimut aut}
fandus ab utroque procedit jicut calor afoletr ra
dio. ynde dicitur in pfal. 8 . 7 iec eSl qui feahfcon-
itt a. calare eius. Sei hoc exemplum deficit quan-
tum ad boc, quod fotnemfemper fuit: irideo nec
radiut risu femper abeo procefiii: quia vero ieut
pater femper fuit, femper ab eo procefiit filuu: f 7
tt utroque fpiritus fandus.

• Toteft ii alsud exemplum poni in anima huma*

nsCI

- 1 »

ritu fando.

■ Deinde accedit ad alium articulum, qui csl il
creatione rerum, vbi uarias opiniones excludit. , ^

Fuerunt emmjtliqm hxrtticnficut Manicbti,^ , UI |,b!«.hi.
quipofucrunl duos creatores ,vnum bonum , qui (torrt Dxk
creauit creaturas inuiftbiles. & ffiiritualet : alium
milim.quemdtcwtt trtafjt ontma hac utftbilia, (7 * b ^7t.
corporalia. Fides autem catholicaconfittiur , ante
nia prxtcr detan tamuifibilia qudm inm fibilia 4
deo ejfe creata. ynde Tdulus dicit -dd. 1 7. Deus
qui fecit mundum, i7 omnia qux in eo funtybic cx
107 terrxeum fit domnus, (7C. Et Hcb. 11 . Fide
credimus aptata effe facula uerbodci,vt ex inuifb-
bibbuivifibilia fierent : ynde ad hunc errorem <■*-
cludendumdicit, Creator omniiun vilibilium
& inuiiibibutn, fpintualium& corporalium *
silius error fuit ponentium, deum quidem cfjc
primum 'principium prodtidiovis rerum : fed tomi
non immediate omnia crrafjt , fed mediamibus aur
gelu mundutiihunc effe creatum. Et bic fiat crrOT
Menanirianorumf: (7 adbunc errorem excludet ^ t :iccflit»-
dum fuhdit, Qui fua omnipotenti virtute ; quia nuli.ji.ts
fcilicet fola detvirtute omnes creaturx funi prodn
dntftcundnmiUud pfal. i t. yidebo cxlos tunc,

opera

■V

Inquifitorum cum Commentarijs.

opera digitorum tuorum.

i B. Hiero- , error Origrnt f ponentis , quod

■jrmui epi— * principio crcauit folis Jpiritujlet crcjturas,

ftola. 6*. id- tr poflts quibufdam earum peccantibus, crcauit
"S»°P^o quihufdamvinculis ffiirituales jub-

lia Iib. I ( de alligarentur: ac ft corporales creatura non

Titi* ficfcOis JHtrint ex principali dei intentione produtitc, quia
h« mirorum bonum ejjct eas effe.fed folum ad puniendum pecca
a t { - tsonjpiriiualium creaturarum, cum tamen dicatur
Gen. I .Vidit deus eunda qua fecerat, & crsntval
debona-Vndc ad boc excludendum dicit, Simul ab
initio temporis vtramque de nihiio condidit
•creaturam, fpintualem Sc corporalem , angeli-
cam videlicet & mundanam.

t De errori- • / f l “ u error fuit ^triflotelis, f ponitis quidem

bur Ari (lote- omnia a deo produda effefed ab atemosio nullum
principium temporis. Cum tamen feriptum fu
raraaeu Er- C ”' 1 ' In t^^P 10 crcauit deus calum & terram.
mcricus in-- & adhoc excludenduaddit, Ab initio temporis.
ba p.a. q.v ~4litU error fuit ofnaxagorx , qui pofutt qutde
mundum a deo fadum ex aliquo principio tempo-
ris fed tamen materiam mundi ab atemo praexti-
eijfciU nem ejjc eam fidam a deo, cum tamen .4-
po flolus dicat Hom.a.Qui i tiuific.it mortuos, 4j vo
eat ea qua non funt taquam ea qua funi. Et ad boc
excludendum addit, De nihilo .
f Vincetiui ^ autem alius error Tertulliani f ponentis
Lyrinclis a- m ' mJm hominis corpoream efTe.cum tamen *dpo-
duafui pro- flolus dicat i.adTbiffal.f.lpfe autem deus pacis
Janaa \\ztc- fandificct vos per omiiiifvi integer Jpiritusvefler,
Do,aoKia° i,m ** 4 & corpus fine querela in aduentu domi-

pborui Ii 4 . “ ro ft n Ie f M Cbrifli j cruetur.Vbi manifefle a cor-
cap iS. ’ pore animam iTfpmtmdsflingait. Et ad hoc ex-
tludedumfubdit, Ac deinde. Jcilicet condidit deus
humanam, fcilicet naturam, quali communem,
fcilicet, ex ipiritu & corpore condituram. Crnn-
ponitur erum homo exjfmtuali natura £r corpo- ]
Tali.

Secundum autem predidum Manichaorum er-
rorem ponentium duo principia, vnum bonum, 43T
tnum malum •, non folum attendebatur diftinfho
quantum ad creationem creaturarum uijMiu ff.
tnmftbilium.vt fcilicet muifiMid fima bono deo,
vifsbilia a malotfei etiam quantum ad ipfa muifibi
ba.Vonebant enim primum principium efft inusft-
bile, tr abeo quafdi httifibclec creaturas cfjc pro-
iudastquas dicebant ejfc naturaliter malas : trfic
btipfis angelis erit quidam naturaliter boni ad bo-
ni dei creationem pertinentes a/ui peccari rem pote
rat:(J quidam naturaliter mali, quos ixmar.es vo-
tamus, qui non poterit non pectareiconttasd quod
dicitur lob^.Eccequi feriaut ei.nonfurst flabiles:
trin angelis fuis reperis prauitatem . Similiter tr
Urca animas hominum errabam dicentes , quafcLsm
tffe bonx creationis, qux naturaliter boni faciia,
'quafiam autem molx creationis , qux naturaliter
faeiit malum, contra idquod dicitur Eccl. 7. Deus
fecit hominem redum,tX ipfe immifeuit fe infimus
quxfhnmbuitij ideo ad boc excludendum dicit.
Diabolus enim, fcilicet principaliter, &alii dx-
mones adeo quidem natura creati fune boni.

A fed ipfi per fe fhfti funt mali, fcilicet per Uberi
Voluntatis arbitrium: Homo vero diaboli fuege-
ftionepcccauit, idefl non naturaliter, fed propria
voluntate.

Deinde accedit ad articulum incarnationis : tr
quia Euangelium Cbrifti.ftcut dicit vlpoUotus Hjt.
i .Deus ante promi ferat per prophetas fuos in fti-
pturisfandirideo prxmittit de prxnisnatione pro
pbetarum.

Circa qnam errauerunt multi.Tfqm Manichxi
& alu bxrctici.vctut te/hmentum dixerunt non a
bono deo, qui eri pater Chrifli: fed a malo deo ef]e
B traditum, f per eonfequens doflrinamveteris te-
Ramenti Jemperfuiffe mortiferam . Quod maitife-
flusn falfum oftenditur per boc quod dominus dscit
Io.i.Loquens de templo ludxorumtlslpliie facere *

domum patris mei domum negotiationis . Vbi ma- 11

nifefle patrem fuum dicit deum uneris teflamcn-
ti,qui in templo Iudxorum colebatur.

Arianivero dixerunt inveteri teBomlto diuer
Jisvifionibiu filium apparuifiemon autem patrem, I .

quod manifefle falfum oftenditur, ex boc quod jf-
brabx 'm figuram trinitatis tres Viri apparuerunt.
utlcgitHrGca.it.

2 Cataphrygei fetiampofueruniprophnaiVete t Nieepbo-

rii lefiamcnn qusfl arrepntios elfc locutos, i.csisl- ™*
telligentes qux loquebatur, contra id quod dicitur in i, j , c . , 0
Damclit i o.inteUigcntia opui e B in lujione , ds Tectis ha>

ofd hoi igitur errores excludendos , dicit quod reiicoiiun.
H.tc fanci i trinitas, de qua diftum cfl,qunjdli-
cet e/i, fecundum communem ellendara indiuir /
dua , <k fecundum proprietates pcrfonales di-
faetaper Moyse ^ laniios prophetas, abofq;
famulos Iu os. "r ni wdetur difttngucre netus tefta-
mentum. , dicet mlegem, qux per Mof [em data ‘M
efi,C7 propbnasfscui /uij lfaias.l er enisas .djc.fj ‘

I in eot qui a^ograpbicor.fcripfrruntfitutfml Sa~ ,.j

lomon , lob, cj alu butu/modi, quos famulos dei
hic nominat. Secundum quam dt/Unslioucm do-
minus dicit Lucx vlt. Oportet impleri omnia
qux jcripsa/unt ui lege.ij ui prophetis, iT m pfal- t

mi: de me.

luxta ordinatiflimam difpofinonem tempo-
rum , quod ponitur ad excludendum errorem 1 1 HflW
Gentilium, qui irridebas fidem Cbriftianam ex boc m a, I 1.4 <S-
quod pofl multa tempora quaft Juhtojco in mente * [ * 8 ' 0Ijl "
veneni legem Euangelu boninlbsu dare-, non autc *' * ^ ! 4 ' >
fuit fubitum, fed ccnucnienti ordinatione difyofs- ipiin Vatt’

: tum, vt prius humano generi per legem Upropbe- tue. '

' tas fierent pronuntiatio de tbriflo taquam homi-
nibus tunc paruultt,£T mutus eruditis, fecundum U
lud Gala. 3 d.ex pxdagogut noftrrfutt iit Chriflo,

& hoc cft quod dicit, quodhtxta ordinatillimam
difpof dotiem temporum dodlunam' humatio
generi tribuitialuearem. non mortiferam ,vtMa
tsicbxi dicebam. - nr . • ,:••■:

His igitur prxmifiis, accedit ad ipfism incarna-
tionis myflcrium expiscandum, in quo etiam diuer-
fas errores excludi t.

V In primo fciendtsmeftajUodSibelUanficonfun.
demes diurnas perfonas , concedebant patrem efft

Prima pars Dire&orij

H

incamatunuquu dicebant, eundem in perfona efie
patrem C filium, tcomrano autem irioni dmt-
dentes fuh/lantiamdiuimtatis ex boc quod filius cfl
incarnatut, CX non paterreolebant concludere alta
efie efientiam patria, iS alutmfilq.iX alum epera-
tionenrrtriufqueSidet autem catholica medialia
iuterytrunque incedes propter diftintiionem per-
[on.tr MV. , dicit filium jolum cj[e incarnatum . Ffi
enimfaria incarnatio perimionem in per/ona , tten
in natura, yl infra dicetur . proptcrynitate autnn
natura <J operationis in tribus perfonis dicit tri-
nitatem lotam operatam fuifie incarnationem : CX
hoc efi quod dicit , Et tandem vnigemtus Dei fi-
lius Iclus Cliriftus a tota trinitate communiter
incarnatus.

t Pratrolai Fuit etiam error Eluidij t >?“ pofuit Marum
tib.f.cap.s. quidem concepiffefirginemtiX pepcrijje : fed pojt
dcfcaishx- p irtum „ 0 n Jcmpcr rirginem permanfifie , fed ex
teticorum. p 0J fJ,„ aa ( um altos filios genuijje . Et ad hoc

excludendum dicit, Ex Maria iemper virgine,
t Nicer ho- Mfiyero , [edicet Ebionitx t fftmtu erraste-

nu lib- j . c runt, dicentes C hrifium ex 1 ofepb [emine cjfe con-
ij hiftori* ceptum.Etadhoc excludendum [ubditur , Spiri-
tus fandli cooperatione conceptus .

Fuerunt autem alijjcilicct Manicbxi . qui dixe
runt , Christum vonycram carnem accepifie : fed
phasstallicam , contra id quod dominus dtfcipulis
pofl rcfurrcclioncm xftimantibus eum phanlajma
efleAixit Lues ylt.Spiritut carnem i/ o[[a non ha
bet [tcut nufidetis habere . Jtd quod excludendi
dixit, Verus homo (adus.

Mrtamvero dixerunt, quod filius dei afiumpfit
[olam carnem fine miitu.tr quodyerbumfuit car-
ni loco anime .

t HiftorU Sed poflea xfpollinarifix t dixerunt eum ba-
Mdefuftica f Kre Jmnum [ eK fiuuam tantum.contra id quod di-
“ lur Mattbau x«. Triftis e fl anima meayjque ad
mcrte.CX loa. i o. ToteHate babeo ponendi arnma
meam: CX ideo ad boc excludendum dicit, Ex ani-
ma rationali.

+ Puteo! as ^luxcro.fcihcetfequaceslalemmt , pofue-
jib. 1 9. de fc- runt corpus Chrifii non efie afimnptumde vtrgsnet
<Us hercti- [cd de catlo allatum, contra id quod dicitur ad Gal-
«eium.H. a-F actum ex muliere . *Ad Hp. i.QmfaHus efiei
ex [emine Dauid fecundum comem .Et ad hoc ex-
cludendum dicit , Et humana carne compolinu.

Circa autemipfamynionem contrarie erraue-
t NlWho- r unt 'Nrfionus t CX Futyches.Quorum tiefienus
™ , ,4, pofuirmonem efie faBumfolum fecundum inha.

r ' Uuticmcmgrxtijc:iicutctinminal>tsfan(ludcHs

dicitur efie per inhabitantem gratiam.yt fic dei CX
hominis fit alia CX alia perfona , contra id quod di-
citur loa. 1 . V cohum caro fsfti est, tdell filius des
fallas efl homo : quod non pote fl dia de aliis , quos
per gratiam inhabitat . Eutjcbcrvero pofuit, quod
fafia eflynio dei iX hominis inynam naturam : ita
fcilicet,qudd Chrifium afferebat efie ex duabus na-
turis mon autem m duabustquis fcilicet intendebat
quod ante incarnationem eram dux natura, dei i}
kominis.fcd poli utcarnationemfaBa cftyn.i natu-
raxvndeadytrumqueexcludendum dteit . Vna in

• / t

1.1. r

A duabus naturis perfona viam vita: manifeftius
demonftrauit . ...

Fuerunt enim quidam Eutychis JectJtorcsrjciU
cet [Theodorus & Gainus,qui ponentes rnam na- t PrateoU*
tura m CbriRo quafi ex dtutnilate CX humanitate kgtUb*

confeltam,diuerfimodeerraueruni.V.qmTbeodo

rus pofuit illam naturam efie corruptibilem CX paj
fibilcm:Gamus autem incorruptibilem CX impa/ji-
bilenuiX aibos errores excludendos dicit, Qui ci ‘

fecundum dtuinitacem fttimmortalis & tnipaf
libihs,idcm ipic fecundum humanitate factus

eft mortalis Scpaflibilis. ">

B Deinde accedit ad articulum pafsionis dicens •

Qui edam pro falute humani generis in ligno
crucis pallus & mortuus. . r •

Vojt quem ponit articulum dc defcenfuad infc~
ros dicens, Dcfcendit ad inferos.

Vosteayero ponit aniculumde refurreftione
Cbriflidiccns, Rcfurrexit a mortuis.

Acdeinde ponit articulum de afcenfione dices,
Etafccnditin cxlum.

Sed notandi i esi, quod horum articulorumyen
tate prxduHus Mrfi CX sTopollinarit errer [alita-
re non potefi.Si enim Chriflus animam non habuit,

C fcdxerbum fuit carr.i loco anime, ixin morte fep*
ratum fuit a camcxonfcqucns efi, quod illud quod
carni conucml.dc filio dei dici non pqfiit .rndenon .
poteft dici, qutid filius dei iafiu! in fepuichro , yel
quod a mortuis rcfurrcxcJimlitcr etiam diei no»
poterit, quod adinferot dcfcendit: quia diuinitaii
fecundum feipftm cum fit omnino immobilis, ajcen
iere yel defeendere cor.uemrenon poteft . Et deo

ad excludendum prxdiamn errorem, f**^*!*
articulorumyentatem explicat fubdens , Scdde-
fcendit in anima, & rcfurrexit in carne ; -necne
ditque pariter in vtroque. i»«iorie enim Cbw4

D amnia efi feparata acamc.jed dtuinitas indiuifibu-

literytrique.falicet animx iX carni manfityniu^

Vnde eum anima Chrifii defccndcrit ad inferos Jt-
citur filius dei dtficcndsfie fecundum animatu [Uu,

■vnitam. Similiter etumcumcaro Chrifii,qux.in-
mone quodammodo ceciderat, rcfurrexit advita,
dicitur filius dei , qui fecundum diuinamnaturant,
mori non poterat .fecundum carneturefurrexifie.-
per hoc quod caro iterato animam rcjumpftttv J«*
fcamdumytrumque, idtft fecundum ammd ixcor
ptisafcctiditmcxlum.

Deinde ponit articulumdeaduensuad tudicium.

£ dicens .Venturas in fine ixculi ludicatunisva^
uos Sc mortuos.

Dicis autem Yiuor eos.qui reperientur vim t»,
aduentu indicis , mortuos tusemeos, qui avtclue-,
runt prxmortui . Quod non efl fic intelhgenduM

rem. Vclyiuas CX mortuas inicUigere jpiritualtr
ter pofiumus , ideft inrl os & peccatores . Et quiq
aliqui fuerunt ponentes , quod in finali iudicio adi*
qucfaluabmiur nonpropmt meritu, fed precibus
aliquorum fanaorutn donat i; ideo ad hoc cxcludcn
dtmufubdit , . Et redditurus finguh* fecundum

opera

Inquifitorum cum Commentarijs.

opera Tua, tam reprobis quam dedis .

Deinde ponit articulum refurreilionis genera-
lit.qus pertinet ad effedum gloris dicem , Qui
omnes, um reprobi quam f/ftiijCU Tuis propnjs
refurgent corponbus,quat nuncgdlant . Quod
ponitur ad excludendum quorudam bxreticorum
errorem, qui dicunt, quod refurgentet non habebit
eadem corporamus nunc per mortem deponittjed
quadam corpora dcctlit allata . Quod cjl contra
illud Mpoft oli r. ad Cor. tf. Oportet corruptibile
boc induere 'mcorruptumem.

Confequcntcr autem afiignat caufam refum-
ptionii corporum, cum dicit , Vt recipiant fecun-
dum opera fua : fiue bona fuerint, fiuemala.
Qua enim homo aut bene aut male operatui efl in
anima ftmul 43 corpore , initum efl W in vtroque
damnetur aut prsmietur.

Et quia Origenet pofuit.quod pma damnatori
non erit perpetua , ftmihter nec gloria beatorum;
ideo ad hoc excludendum dicit, Illi cum diabolo
pernam perpetuam , & lih cum Chrilto gloria
fempi ternam. Sicut enim inuidia diaboli mori in-
trauit in orbem terrarum, vt dicitur Sap. a. ira per
gratiam Cbrifli reparamur ad vitam,Jtiundum il-
lud Ioa. i o3govcni utvitam babeat:i3 abundan-
tius habeant.

Deinde accedit ad articulum, qui efl de effeflu
gratis . Et primo tangit effeRum gratis quanti ad
EcclefisVnitjtetn, cum dicit , Vna dt ticicliu yni-
ucrlalisEcdeiia, extra quam nullus ialuatur
ommno.Pniias autem Ecclefts efl prsapue pro-
pter ftdecvmtatem . T(am Ecclefia mhtl efl aliud
quam aggregatio fidelium: i3 quia fine fide impof-
jibile efl placere deoddeo extra Ecclefiamnulli pa
tet locus filutit. Salui autem fidelium confumma-
lur per Ecclefts facramenta, ut qmbusvirius paf-
ftonis Cbriflioperatur. Et ideo confequenter expo-
nit : quid fidet catholica fentiat circa Ecclefts fa ■
er amenta .

Et primocirca EucbariRiam cum dicit : In qua,
feilicet Ecclefia ,ipfeidemC brtflut efl [acer dos 13
facrtficiumsquia fcilicet ipfe obtulit feipfum inara
'crucii oblationem CT hoftiam deo in odorem fuaui-
tatii.vt dicitur ad Epb. sanemus facrificq comme-
moratione quotidie in Ecclefia offertur facrificitm
fub fpecie panis ijvini.

Cirta quod [acrificium tria determinat : primo
qtddemveritatem rei fub facr amento contenta, cu
dicit , Cuius corpus & fanguis in (aeramento al
raris fub fpedebus panis Se vini veradrer con-
♦ Vide eo n- linentur. Dicit t autem veradrer ad excludendi
dtn”" Wic crrorem quarumdam, qui dixerunt quod 'mhocfa-
fcvSf r.n. eromenio non efl corpus Chrift i fecundum reeveri-
ari tmo , u tatemffed folum fecundum figuram, ftue ftcut in ft-
durifbx ia- gno. dicit autem , Sub fpedebus panis & vini, ad
crameoto.c. excludendum errorem quorumdam.qui dixerunt,
quddtn facr amento altaris ftmul continentur fub-
flanlia panii,(3fubflantiaccrporit Cbrifli , quod
efl contra yerbton domini dtcentit: H oc efl corpus
meum . Effet enim fecundum hoc dicendum magis:
Hic efl corpus meum . Vt ergo qfleudat , quod i»

A hoc facr amento non remanet fubslantia ponis i3
vim.fedfolum fpecies , idefl accidentia fine fubie-
Rotdicit, Sub ipedebus panis & vini.

Secundo ofUndtt, quomodo corpus Cbrifli inci-
piat effc fub f acr amento, fctlscet per hoc quod Jub-
flantia panit cor.uertltur miraculofc in jubflantid
corporis Cbrifli , (3 fubftanlia irini m fubflanttam
fanguinittij hoc cfl quod dicit, Tranfiibftandans
pane in corpus,& vino in fanguinem potellate
diurna ad myllerium pertimendum vmcaris, id-
efl ad celebrandum hoc f.tcramentum , quod efl fi-
guli ecclefiafiicxvnitatii. Accipiamus igitur ipH
3 de fuo quod ipfeaqcepit dc nolbo . In hu cupi
facr amento accipimut de corpore i 7 f anguine Cbri
flt.qus filius dei accepit de noflra natura.

Tertio determinat mimRrum buiut facrameti,
in quo etiam tangit ordinis facr amentum . El boc
cfl quod didi, Er hoc vdque Iaeram entum nemo
poteft conficere nili rite fuerit Sacerdos ordi-
natus. Quod efl contra hsrcfimVaupcrumt Lug ' Cymerint»
dwtcnftum , qui dicunt quemlibet hominem iftud
facramentum poffe conficere, Mddit autem, Secuti do Cinrdi-
dum claucs Eccldi.r,qius iplc concdTit Apollo u m fummi
lis,Sc eorum fuccellbnbus Idus Clinllus.ib.cd ‘i-hajeiii.ui
1 dupliciter potefl tnlcUigtyd qutajacerdot rite or-
dmatut claues Ecclefts fujccpit tvel quia fecundi Lcm.
poteflatem elautum facerdotalit ordo confertur .

Sunt autem dauci Ecclefts auctoritas dtfccracn-
di, (3 poteflas indicandi.

Deinde accedit ad facramentum baplifmi : circa
quod primo tangit formam cum dicit , Sacramen-
tum vero baplifmi, quod ad inuocationem in-
diutdua' trini acis, vidclicec,patris,Sc hiq,cC [pi
ricus fandi.

Hsc cfl enim forma baplifm: Ego te baptizo in
nomine patrii, (jfilq,i 3 fpuruuijanfii.vt traditur
) Matib.fll3ccu.ido po.diur materia cum dicitur,
Conlircratum in aqua . Tfqn enim in alio liquore
potefl hoc facramentum perfici nifitnvera aqua .

Tertio oflenditur quibus fit conferendum hac
facramentum, cum dicit , Ta paruults quam adul-
ns.£>«od ponitur ad exclude, dum errorem Vela-
gianorum t .qui dicebant paruulot non habere pec f B -era» Ao
catum originale, propter quod oporteat eoi ablui pWnw in
per bapttjmum. Qutrto tangi immflntm buiusfa- j

eramenti.cum dicit, la forma ecclefia: a quocun- r ' ' c "
que rite collutum profidt ad lalucem . Quod cfl
contra errorem Donatiflarum i, qui baptiqatoi ab t Pritralus
bsreticii dicebant non fufciperc verum baptijma, ” 4 , ^ ^
fed effc rebaptizandos. Fidciautemcatbolica rceo
gnojeit e fleverunt baptifnu a quocmq, fuerit col-
latum informa Ecclefts fupradtfia.

Deinde accedit tdfacramenium pxnitentixuU-
cens : Si poli fuiccpuoncm bapnfini quifquam
prolapfuslueritin peccatum per verum pini-
tentiam femper poidl reparari . Quod ponitur
ad excludendum erroremTipuatiancrumi ,qtu di t Beant Cj
tebant quod peccantes pofi baptijmum nonpoffmt
reparari perpsniteniiam . Deinde acceditad fa- cpiflola. I.
cr amentum nutrimonu, dicent, No folum autem
virgines A: conunenus: verum etiam coniugaii

per

w

per fidem reitam 8: operationem bonam pla-
centes deo ad xternam meretur beadtudinem
penjenire. Quod ponitur ad excludendum erro-
t Eufcbiut rem ratiariorum t 42 Manicbaorum, qui nuptias
lib. 4.C. !7- damnabant.

biftorisctcl. ne alui autem [aeramentis mentionem non fa-
cittquia circa ea non fuit fpecialiter erratum ,

EIVSDEM SANCTI THOIU
Expolitio fuper fecundam
Decretalem.

Prima pari Dircftorij

D Amnamus ergo & reprobamus,] F.xpoft- B
M forma catholica fidei in pracedenlibus, m
t vMe com- hac decretali damnatur error Ioachmf reproba-
menurlum revolentis dodrinammagiflriVetri I.cmbardi cir
primum fri unitatem divina effentia, ct trinitatem perfona-
DUeSoni. rBm - EtVtVtriufquc intentio pleniusyide atur, ac-
cipiendum eflid.quod in pracedenti efl ditium:
quod fcilicet fanHa trinitat fecundum communem
effentiam eji indiuidua , & fecundum proprietate»
perfonales difereta t -ri enim fupra expolitum eji,

1 perfonapatritnon diflinguitur a perjonx filii nift

paternitate, 42 filius diflinguitur a patre filiatione:
inquantum fcilicet pater genuit filium , 42 filius Q
genitus efl a patre, & ftmiliter fpiritus fandus di-
■flbtguitur a patre i? filio, inquantum procedit ab
Viroque .

Verfona igiturin diuinis distinguitur, inquantit
perfona generatvel generatur, vel procedit. Si er-
go effemii diurna gener arve/ procedit .confequens
efl quid difhnguatur in tribui perfonis:& quid ft-
tu t efl alia perfona patris.alia filii, alia fpintusfan
fti.na etiam fit earum alta 42 alia fubflamia , vel
tffentia. Quod in Mrio damnauit Tiicana fynodus
afferens filium homoufyon patri, idcfl coefleutia-
lem <2 cmfubflantialem . Quod magider Vetrus jy
fequens docuit , quodvna efl effentia ,vel jubilan-
tia communis patris, irfilij, 12 fpiritus fandi , quas
nec generat nec generatur, nec procedit : -et fit pe-
ritus indiflindaeet patet in quinta diflindione pri-
mi fententiarumeius. Ioachimaittemabbas Flore-
fts monaflcruaion bene capiet verba magtftri pro-
didi .Ytpotein fubtiltbus fidei dogmatibus rudis,
pradidam magiflri 'Petri dolirinam baretica re-
putaui t. imponet» ei, quod quaternitatem induceret
tn diurnis, ponens tres perfonas, 42 communem effen
tiam: quam credebat ftc poni a Magifiro Verro
quaft aliquid diflinlU a tribus perfonis :Vt ftc pof-
fit dici quaft quartum. Credebat enim quod ex hoc
ipfo.quod dicitur, effentia diurna nec efl generans , £
ne c genita, ne c procedent , diflmguatur a patre qui
generat: 42 filio qui generatur: i2 a fi irilu fando
■qui procedit.Et ideo ipfe Ioaehim protefiatur, quod
tn diuinis non efl aliquarcsvru,quafit pater, et fi-
lius, et fpiritus sadusfiue illa resima dicatur fub-
flantiajiue effentia, ftue naiurathit enim Iribus no-
minibui idem intelligimus.

Sed ne videretur totaliter a fide ‘Hicanxfynadi
recedere, concedebat, quod pater, i ‘2 filius , 42 ffii-
r ittu fandus funtvna effentia, vna Jubflasuia ,vna

oh

natura,quafivna effentia pofiit prailcarl de tribue
perfonls:Vt dicamus, tres perfona funtvna efsetiai
non autem econuerfo : vt dicatur ,vna effentia efl
ire» perfona. Sed in boc ipfo quod concedebat trer
perfonas effevnam effenttamvel fubdantiam ,vel
naturam, non habebat fanum iniclleciu . T\on enim
ponebat vnitatem effentia trium perfonarumeffe
veram, realcm {2 ftmplicemfed quaft fimiliiudmt
ri am (2 colle fliuam, id eji quaft ex pluribus congre
gatam-fteut multi bominct dicsmturvnus populut:
42 multi fideles dicunturvna ecclefta, fecundum i l
lud Jtd. 4. Multitudinis credentium erat cor vni
42 animavna : & fecundum illud ^fpc/loli prima
ad Cor. 6, Qui adbaret deo, vnui fpiritus efl , fcili-
cet cum ipfo:et prima ad Cor.', Qui plantat, & qui
rigatvnum funt.Vraterea prima adCor.st.42 ad
flomar.os 1 t.Multivnum corpus fumus m Cbriflot
42 3 .JQgum tt.dixil Iofapbat rex luda ad regem
Ifrael. Topulus meus 42 populus luusvnumjmt.
In quibus omnibus figaificalurVnitas colledius,42
nonvera i2ftmplcx . fluod autem fecundum hunc
modum diceretur cffcvna fubflanua , vel effentia,
vel natura trium perfossarum , probare nitebatur
quibufdam audoritatibus . Dicitur enim I oan. 1 7.
quod dominus pro fidelibus [sus patre exorant in-
ter cetera dixit:l' olo patcrvtpnt .fcihcct Meles
mervnum in nolas, idcfl in me 42 in te per fidetn 42
eharit atem, ficui 42 nos vnum fumus:42 tandem in

S atria ftnt confummati invitum. Ex quo ftc argut-
at. Fideles Cbrifli non ftc funt vnum vt frt aliqua
vitaret, qua communis fu omnibussfed [untquoda-
modovnumcolledione , idcflvna ecclefta propter
-imitarem catbotua fidei-42 tandem erunt in patria
Vnum regnum propter vniontm tndiffolubilu cha-
ritatistqutacbaritasviadiffolui potefl per pecca-
tm.charitas autem patria indiflblubilis efl.

Inducebat enim ad fua opinionis apertione»
quod dicitur t.Ioa.vlli.Tres funt qui teflimomum
dant in calo:paterverbum,42 fpiritus fandustVa,
ter quidem eum dixit, Hu efl filius meus diledus:
42 boem baptifmo.vt dicitur Mattb.y.42 in 1 ranf-
figuratione.vt habetur Matlb. 1 7 . Filiusvero de-
dit tedimonium fidei Cbrifliana per dodrinam 42
miracula.l'ndc dictt I oan. 8 . Egpfum qm tejiimsv-
nium perhibeo de me ipfo: 42 teflimomum perhibet
de me qui mi/it me pater. Spiritus fandus teflim 0-
nium perhibuit in fpecie columba fuper Cbriflum
apparens in bapiijmo:d' per aducniumfusm indi-
fcipulos chrifti:4jad inflnuandamvmtatem trium
perfonarum fubditur , Et hi tres vnum funt: quod
quidem dicitur propter effetniavmtatem. Sed hac
Ioaehim peruerfe trabercvolens advnitatan cha-
ritatis 42 canfenfus, inducebat cmfequentem aut lo
ritatem. Tiam fubditur i bidcm:(2 tres funt qui te-
dimonium dant ui terra, fcilicet fpiritus , aqua, 42
[anguis. in quibufdam libris aiditur:42 hi tres vni
funt. Scdhocmvcris exemplaribus non habetur.
Sed in quibufdam libris dicitur efjc appofttumab
bareticisMrianis ad peruertendum intelledumfa
num audoritatis prxmiffa dc vmlate effcntiali
trium perfonarum.

Simi-

n>fiv t

i mmio

Inquificorum cum Commcntarijs.

17

Similiter etia^tfiamytebatur illa aufloritate,
yt flntvr.um iu nabir, fient 0 naitnum fumus, ad
oflendendura quii pater 0 filius non fmrvnum:
nifi fecundum confcnfum amoriisftcut 0 nos eoi pa
t et per ^ fuguflinum 0 Hylarium,qui dicunt , biic
fuifje peruerfum fenfum ^frianorum. Vnde mani-
feftum efl ,qu6dIoacbimiu errorem nanorum
incidilslicet non pertinaciter : quia ipfe [cripta fua
trtbocnar ^pofloltcx fcdss iudtcia fubsecit t ,yt infra dice-
raiut plcpe tur.et ideo confequentcr ponitur determinatio con
in commeo proyentate . m qua quidem determinatione
!u pani*. "* fluinque facit. Trimo enim afSeritrventatem, quam
magiflerVetrus docebat, fciiscet.qumi diuina efjen-
tia efl quadam fumma rei incomprchevfibtlit co-
gitatu,0 inefjablllsyerbo:dc qua\ere pradicitur
trei-perfona, 0 fimiil 0 fmgillatim . ' Poteft enim
yere dici, quod effentia diuina efl pater, 0filiui,0
fpiritut [ancius. Et iterityere dicitur, cfietia diuina
efl filius , diuina efjentia efl [piritui [initus. Quod
quidem in nabi, non accidit.Tqpn enim eff entia Ve
iri efl Petrusfed effentia dei patrii efl ipfe pater:
quia Vetrui efl ex multa compofitui: nsm autem
perfona patrii, neque perfona jilq , nec perfona j 'pi-
ritui fandi.

Secundoybi dicit, Et ideo in deo, Sccfolmi ra-
tionem, quam pro [e inducebat loacbim . Efl enim
eonflderanium quod nibil connumeratur ahji nifi
qudd ab eii dtflinguitur. Vnde cum animal non di-
flmguatur ab homine, equo, (J boue:quorum quod-
libet efl animal side 0 non pofjumui dicere, quod ho-
mo, CJ cquw.ir bos,0 animal funt quattuor : fed
funi tria tantumsquia quodlibet illoru efl animal.

1 ta quia qualibet trium perfonarum efl illa rei, /ei
licet diuina eftttiaycl natura, non poteft dici, quod
trei perfona i? illa rei funi quattuor: quia illa rei
non efl aliquid aliud d tribui perfonii. Quod quid :
probat per hoc quid fola diuina effentia efl prine i-
pmm creamyniuerja.lta quod mbil poteft inueni-
ri prxter diuinam efjentia , quodfcilicet non fit 'tde
cum efjentia diuinasyelnonfit creatum ab ea: tres
autem perfona non funt creatu a diuina effentia:
quia increatui paterancreatui filtui.incre.uui j pi-
ritui faniluuquinimo poffumus dicere, quod pater
eflprincipiumyniHerforum.iPflmiliter filius, 0
fpiritui jaudusy nddmanifcflum efl , qudd diuina
efjentia non efl aliquid aliud a tribui perfonii. Vn-
de non efl quaiermtat in dimnii:fed trinitas.

Sed quia loacbim credebat quod ex didi 1 magi
flri fequeretur, quod effiet effentia ditlinfta in tri-
bui perfomssideo tertio cum dicit , Et illa res non
eft generans , &c. 0 flendi! quod hoc non j equitur.
If erum efl enim qudd poff umus dicere, qudd diuina
effentia non f fi diflmda in tribui perfonii . Ex hoc
enim aliquid efl diflindum in diuinii, qudd eflge-
ner.mi,yelgemtum ,yel procedent ,ytdidum efl.
Toffumui tamen diccrcuquodeffcntia diuina efl ille
qui di/linguiturad eft pater qui diflinguitur a filio:
ejftmiliter poffumus dicer e, quod effentia diuina
efl pater qui generaret efl filiui q ut gignitur :et efl

S tui fas, i lui qui procedit . Itafcilicet quod di-
tiones mportaut per hac tria adiedma,gene-

A rani, genitum, et procedent determinant ipfai per-
fonas , de quibus prxJtcantur predida adiediua:
non autem effer.tiam.yel naturam, qux non diflin-
guitur . Tdon ergo [equitur quod loacbim pu-
tabat. Effentia non eft gener anrpater efl generans:
ergo effentia non eft paler . Qm.i 0 fi effentia non
generarefl tamen ille qua gener atadeft pater.et fi-
militer efletia non nafciturjrd efl ille qui nafcitm,
idefl filiui: neque effentia procedit , fed efl ille qui
procedit, id efl fpiritui fandui.

Quarto cum dicit, Licet igitur alius , Scc. con-
cludit qualiter fecundum fidem catholica fit ftgnan
I ia diftindio perfonarum. Circa quod confiieraniu
eft, quod in diuinii maje ulmum genui refertur ad
perjonam , neutrum autem genui refertur aief-
/ entiamycl naturam. Sicut etiam in rcbui humamt
per nufcuUnumgenus quxrimui de perfona: ficui.
Quii curritfPetrui .Vir neutrii genui quanmus
ie natura: fu ut, Quid efl homo 1 animal rationale.
Quia igitur in diuinii efjentia efl indiPwtia.pcrfo -
nx ucro dtflinflx : ideo nominibus dtftinCtiuii yti -
mur in diuinii in mafculino genere : non autem in
neutro. Dicimus enim qudd licet fit alius pater > i}
alius filius , 0 alius fpintus fandui, non tamen funt
aliud 0 aliud: quia non eft alietai in effentia, et fi
fit alietai in perfonii : fed id 1 pfum quod efl pater,
0 filiui 0 fjnnlus fandui: quia efl eadem efjentia
trium. F.t propter hoefunt omnino idem, fi idem fit
neutrigencriitquia hoc perlinet ad identitatem ef-
fentix • non autem funt idem mafculme : quia hoc
tolleret diflindionem perfonaru.ldeo autem opor-
tet quodfint idem ncutralitercet credantur effe con
fubftanualct.fecidum fidem orthodoxam, 'idefl re»
degloriantemsabortbot quod efl retium , 0 doxa
quod efl gloria : 0 catholicam, idefl miuerfal em:
f icui fupra expofitum efl . Hoc enim determinati
efl in Tqiccna fynodo, qadi filius fit bomoujyon.td
efl confubflantialii patri.

Quinto cum dicit .Pater enim ab xtemo , Scc.
probat , quddynaijcadcmfit efjentia trium per-
fonarum.Vater enim generando filiu dedit ei fub-
flantiam fuam:cumgenerare nihil aliud fit quam
ex fubflantia fua alium producere. Et ficut abxter
no pater genuit fihum.non quidem prius non exifle
leni. -ita etiam ab «terno pater deditfubflamiam
filio, non quidem quaft prius 11 on habenti : fed quia
ab xt eno eam ab alio babuis , idefl a patre . Et de
ifla datione ipfe filiui dei teftaiwr.loan. t o. Pjter
meus quod dedit mihi , maius ommbut eft. id enim
quod eft maximum, efl diuina effentia . Sciendum
tame.qubd aliter fe habet ingenerat ione humana,
0 aliter in diuina . Quia enim natura humana di-
uifibilii efl, poteft bomogeneram partem fubflan-
tix fux transfundere in fihum.Diuina autem natu-
ra efl fimplex & indiuifibilii : irideo fubiungit,
Qudd non poteft dia, qudd pater partem lub.
ftanrix fu.x nlio dedent . Similiter etiam non po-
teft dici, quod pater dans Jukflantiam fuam filio, ea
fibi non retinueritsquia fic pater defiijfet effe diuma
fubflantia. In corporalibus enim quod cLnur , non
retmeiurficut qui dant equum, non retinet ipfum:

C fed

«3

fqdist fpirstualibus fimul datur aliquid is retine-
tur:ficut qui communicat alu fcientiam, retinet ip-
ftm. “Patet igitur quod filitti fine “Vlla dimnutione
accepit najcendo fub/lantiam patris: is paler eam
retinet. Vnde {equitur, quod pater (S filisu habeat
1 mani fub/lantiam . Et eadem ratio e li de fpiritu
fanflo.qui abvtroqoe procedit . “Pater autem efl
fubflantia fuasquia non e/l in eo aliqua compofttio
CS {imdiler filius, is fpiritus f 'ancius .Cum ergo jit
vna e/femia triutmfeqmur quod vna res , qua efl
diuina e/fentia,efl pater , (S filius , is fpiritus fan-
Hus.Et ideo irrefragabiliter eil probata fententia
magiflri “Petri Lombardi : (j per confequens diflu
loachim infirmatumvt falfum.

Sexto cum dicit, Cum ergo verius pro fideli-
bus,&c.ponif auctoritates , quas male iniclleflas
pro feloacbim inducebat.Quod enim dominus oras
pro fidelibus dicit: Volovt ipft vn i fsnt in iwbufi-
cutej r.osVnu fumus, ftc inducebat loachim ac fi eo
iemmodo accipiendum cjfctboc quod dicitur vnu
in nobis, (J indiuinis perfoms. Hoc auteefl falfum:
quia in fidelibus ftc accipitur, Vt intelligatur vnitas
cbaritatis pergratiamsindiuinis autem perfonis ftc
accipitur, “vt inteUigaturVnitas eiufilem natur x. Et
hoc probat per fimilesquia dominus dicit Matlh- jr.
Eflotcvos perfcili, ficut ir pater vefler celefhs
perfectus e/l . Hon tamen efl idem modus perfe-
flionii humanx (J diuinx : quia non potest ejfe tan
ta fimilitudo tuter creatorem i? creaturam , quin
maior inueniatur ibi dijiimilitudo , propter boc
quod creatura in infinitum diflat d Deo.

GLO. SVPER DECTETALES
TIT. DE SVM. TRI. ET FIDE
CATHO. DE VOLVMINE
MAIORI DECRETALI VM.

, V 0“NJ -4 M omne quod “non efl
ex fide, peccatu efl. 3 S xj. I 1 atd
Hpmaa.tJ infra, de prxfc. quonia
omne, is ordo noflrx reparationis
a fide Jumpfsl exordium ; ideo de fi
de catholica primo efl agendum .
Et quiainfide primo inflrui debemus , vt fic ad
baptijmum crcdultvemamus.de confec. difl. 4. .ra-
re baptifmumvidendu eft crgo.qmd fu fides prout
hic atcipitur,ci quot modis accipiatur fides,et quot
fmt fpecies fidei , es quot articuli , quod prxmtum
credentium, ij qux fit ptna non credentium-Fides
enim mullis modis dicitur Dicitur fides quandoque
idem quod /aeramentum baptifmi.aydiflmJe lu-
ixis-ir “mfraje bapl-ij eius effeblu, debitum.

Item dicitur fides, caflitas thori.iyq. i-coniu-
ges.xi.q.t.cauc.tf infra, deiureiur- quemadmo-
dum. is eflvnum de tribus bonis matrimonii ■ ea.
caufa.is quxsiume,fci’tcct,X7.q. a. omne itaque-
uifra, de condiatppo.cap.vh.

Item dicitur fides Jccuritas , fiue paflum , qux
etiam bofti fer turda efl. l}.q.t. mil-
item dicitur fides, quandoque con/cientia-infra,
de rcfli.Jpo.litteras. istos autem-circa principium.

Prima pars Dirc&orij

A ij infra de prafcrirtxjucr.istn omne . quod non efl
exfide,idtfl,confcicntiaalep)iab!i.i.quxrat. i. ne
illud xl mbrofiLilidi cjivirji.

Item dicitur fides credulitas, /ecundum qua ere
dimus id,quod nonvidemus . Pedes enim efl de re
nonvifaJe px.dtfl.s,.in domo.vcrfi.is fi abiero.vn
de etiam dicitur : Fides non babet meritum, cui hu-
mana ratiof rabet experimentum.

1 tan dicitur fides proniifto.nflt. de rerum diu.
i.Venditx.(S infra, dejponjuorum,cap.t.

Item alio modo dicitur fides > collcclto articulo-
rum ,vt hic,CS laq.idsxc eff fides .prxtcrea CS m
B fymbolo -Atlsanafii dicitur :llxc efl fides callxli-
ca,quam mfi,(Sc.

Item dicitur fides xquitasin afltonibus confide-
ratadnflije ac. f. cilionum autem quadam funt
bona fidei, quadam /iridi turis.

Fidesvero fic deferibitur abxfptfiolo in cpiftsd
Heb. 11 . prout hic fumitur. Fides t efl /uljiarua
rerum /perandarum , argumenti non apparet stiu.
Et dicitur fubflantia f perandarum rcrumiquia Jpe
rare debemus, quod didi efl mprophetis, ejjefutu-
rum.xfrgumentu non apparentii dicitur, quia per
prophetias iam completas , debemus habere argu-
C menti, id efl, probatione non apparente de futuris
complendis, fcilicet de die iudicp, is de fine mundi.

Stdvidetur.qndd definitio ifla non fit bona:quia
. “Vera definitio , conuertibilts debet efie cum Juo de-
finito: fed luc non efl conuertibilis , quia J pes fi mi-
liter efl Jubilantia /perandarum reri .vndevide-
tur mferendi.quid fides efl [pes, quod efl faljum.

ltemhxc defirdliovidetur loqui tantum defu-
turisuumfides fit ta de prxfenubus quam de pro-
teritis is juturis, eo quod habet fead omnia ■ -4d
pratcrita:quia credendum efl Cbriflumfmffenati
is pafium^Ad prxfenliasqula credendum e/l, quod
D ipfefit,qui in altari quotidie conficitur ~4d futura:
quia credere debemus ipjumvcnturum is iudica-
turumviuos is mortuos. is itavidetur efie infuffi
ciens ifla definitio: is licet diuerfa temporacom-
prehendat.vna tamenfides rfcvidetur . l r.de fa-
tis poteft dici, quod non eflvera definitio, fed qux-
dxmnotificatiofidciabxfpcflolodiclx.

Tote fl autem magi flr aliter definiri. Fides efl
Voluntaria certitudo ahfentiumjnfra ) dentiam, is
Jupra opinionem conflituta. Scientia enim habet co
gnitione : fides Vero nonj nde dicit ug.Fides efl,
credere quod nonvides.de pxali/l^.in domo'.
g Species t .rurem fidei funt dux. i 'na efl formata
qua habent boni .Et efl alia informis, quam habent
mali, is exi flentes in mortali peccatotis fides eori
caret forma-Trima efl “virtus, d qua dicuntur fide-
les quicunque bapti^antur.de confec. difl. 4 . fi qui
apudxt talis fides dicitur informata chas itate. Vn-
de fic pol efl defimriftdcs efl qualitas, qua quis cre-
dit quod diligit,cbaritas dignior efl, penes qua confi
flit omne mcritu,et efl fonsviuus.cui no enicat alie
nui fcilicet d fidedr.fraale rcg.litct.lfi.ct de px.dif
1 -omnis, qui non diligit vnde dicit ur.Fidcs ncflra,
eftvtrtus qua cbaritas comitatur. I nde dicit -*ug.
Fides, qux per dileflione operatur, efl fundamenti

t Vide om-
nino (andu
Thomaz.i.

q.4.an.i.

t Sanftut
Thomas z.
2.c|4.ait. 4.
explicat <^ua
liter hoaiik-
itllicri de-
beat.

Dia

Inquifitorum cun

emmumvirtutum. i .q. i . cum Taulus. 43 aliis ita
defimt.Hxc eti fides , qua per dilefiioncm opero -
tur.de ponit, difiin. i. cMbaritas.f. item dominus.
Mmm.verjic.hac e/i fides. (3 non ea qua dsmonu
e/i, qua credunt 43 contretnifcmt.De fide informa-
ta charitate dicit Mbsch.c.i.propbets: luflus au te
infuafideviuet. hdes nofira efl eadem infubflan-
lia cum fide antiquorum , Vt ditium efl, quod pro-
bat Euangelium. Turba autem qua procedebant,
e- qua fequebantur, clamabam diettes , Ofana filio
Dauid, Maltb.it.

Diflant tamen 'tu qualitate : quia quod ipfi cre-
debant de futuro atot credimus de proteritis, fcili-
ect Chrifium natum 43 ps/Jum.
t De artitu. Trincipales autem articuli f fidei nofira , funt

ktsd httmir frptcm,fctMndum quadfcptem junt dona Jpiritut
oiare Chri- fandi, quot quilibet Chriflianusfcirc tenetur : 43
credere ficu tenet Ecclefia. <3 funt b , : Incarnatio
ndclantu fiuenattuttat , baptifmut , pafiioChriflifiuemors
Tfaooum u eimMfcenfus ad inferos, refurreHio , afcenfus in
ij].i aru. t. callum, aduentus eius i» indicium. De quibus habes
q.i. vi 7 ' tn prtma conflit unor. c. firmiter. pro qntbus lo. Mpo
caly.c. ?. legitur ficuifjc.vbi duttnr.l tdi hbrum/i-
gnatumfepum/igillssformaminprimentibus ineo
lo 43 in terra, <3 apud inferos; 43 nemo fuit dignns
aperire librum, nifi leo de tribu ludo.Et ifhjepu m
articuli patent in bisrerfibut:

Nafcirur.abluitur.pautur.defccnditad ima:
Suireaic.fcaiuiit, vernet dilcernerc eunda.
Secundum quofdam theologos funt 1 1, articuli
fidei propter ti^fpoflolot.quieadembora inflin
kolum & fc" Spmtm [astSi jymbolum t compofuerunt.

quentu pju , El efl aliud fymbolum maius , quod camaturin

lo poit in Mi fis , in C or.jl .u: tui opohl arta fynodo facium firo-

hac prima pier Grxcot, qui non credebant, quddspiritmfia-
ot^ymen-' procederet abvtroqutjle confcc-difl. fxxlt.
•icui/uper & P n - EA if tertium fymbolum MtbanafuiQui-
quibui Tidc cumqneyult. quod cantatur in Pruno.! tlud potefl
commenta-- appellari quartum fymbolum , (3 ita funt modo
1 uatUor,pcut quatucr Euangcltflx.
tcliipemur ' "Pramtwrvero credentium eflvita atema: pa-
apauui. nayero non credentium e fi gehenna perpetuadux -

ta illud: Hac efl fides catholica , quam nifi quifque
fideliter fmmterque crediderit ,faluut efjenon po-
terit.etjQui crediderit c(bapti?atui fuerit, falusts
entanfra,de baptif .(3 eius effcdu.maiorcs.Ber.

De hac materia habes de confcc.ihlh j. cap.
vlri.de con ( ec.di ft. y.c.penul.& viri, n.dift.p er
totum, a 3 .diihqui epiicopus.

dolTafupercap.firmitcr. ^

F irmiter] ~Non fidet fummarffed pro fiumma-
rio diuiditur in duas partes principales.Secun
da ibijvnavero.Trima tradat de fumma trinitate
<3 eius operibus.de fide catholica , 43 articulis fi-
deijccioida pars principalis traflot dcfscrsmen-
tis^Abbai Tanormitanut.

Firmiter] Woc ideo dicit, quia ordo fidei nofira
probari non potefl, 43 q malit ratio deficit , fides
fuppletde confec diflm. 4. cap. nihil efl aliud . 43

Commentarijs. , 9

K difl.vlii.c.vhi. argu."vt quod [emo fonat, agellus
fenttat.td efl fides Ac eonjec.difim. 1 aap.reuera.in
fin.quiafides efl de re nonyifa. de pa. difl. 4. in do-
moM fine.

Credimus ] Hoc ideo dicit , quit dubius j infi- t Quali rtr
dCyWfideln cf i. infra, de hxreti.cjpitulo primo . lntc * *—

arg.t xujUrxflione prinus, onmc quod. in fin.Et efl Jh ^ tur ' pul '
mile de accufsto . contra qncmnibil efl probatum,

43 fic remanet dubius , quando fe non purgat . Et de Ancona
quia fides efl exordium nofira reparaltonis : ideo ln I de
prius de ea promittit: quia prini homo debet in- £» ft # a,c
flrui in fide Je lonfe.dlfiuicl. q.ante baptifmum.43
I cap. antevi finii. Palm.. ;'a

Simpliciter ] Fidet enim fimplicibufrtrbit cfi hmi! «hepa
proponenda. 1 3 .dtslm.qni epifeopus. 43 1 3 . dtjltn. “ ont ' 114
quando . Sic 43 teflimonium debet ege purum.}, q.

9 -pura. E tfitmplex ege debet cerfiittitto , finditur
43 lcx.4.difl.cntauem.Sic (3 qualibet feriptura,
fi obf eure loquatur, pro non feriptura habctur.g.de
fisufut pro non feript. ha. 1 . 1 .fic 43 tcsUmomum
obfc urum nonvalei.infraAc prob. in pr.rfentia. 43
sstfra de tefii cum tlamcr. 43 g. de imerro. ac. de
xtatc.fatihil interefl. Et generaliter numqnam per
extraneaverba rei efl proponenda , fed pervfita-
; ta.argu. ; 7. difl-rclatum-io.

Vnus] H oc ditfuinfuit ad digeremiam plurii
planetarum,quos quidam colebant tamquam deos.

Veras] Dtdus efl ad digeremiam fiderunt.

■^ternus] H oe ideo dicit , quia mtfcncordia
Dei nec menjttras pegumus ponere, nec tempora
defnire.de pamtuiiftinclionc prima, multiplex. 43
i6.quxfi a.it qui-

Immenfus] id efl, fine menfurxxmdc dicitur in •

. tra amnia no n tnclujm, extra omnia non exclufus,
fupra omnia non elatus.

Incommutabilis] 1 1. qua fi. 4. ineommutjbi-
lii .43 tamen dat euntia maum.Vndc Boetius ter-
tio cap.de confolatio . Stabilifque manens dat eun-
tia numeri. fape tamen mutat fentemiam fuam.vt
ibi dicitur, (3 eap.-vnnfquifque.in fine.

IncomprehenUbilis ] Vndc inycteri lege di-
ciiurtBcfitd qua montem tetigeru, lapidabitur. 43
iUudbutccedet homo ad cor altum, 43 exaltabitur
Deui ab eo.43 illud : 0 altitudo diuiiiarumfapien-
lite 43 fcicmia Dei, quam incomprebenftbtita funt
Opera eiut,43inuefligabilcrvix eius.

Omnipotens ] quia omnis potefl, qua decent
eius potemiam,i3 qua poge efl aliquid pogc.-vnde
peccare non potefl', quia peccare non efl aliquid
pogctVt ait Mttg immo efl aliquid non poge :vt de
px.dift.i.cylti.$,chsrilas.

Ineffabilis ] vade illud : Sapientiameiusquis
enarrabit > quafi dtceret,nuUui.

Clolla ietjuens tra&atde triplici compoti-
rione,& dat ii mile in amma.

Simplex omnino] Tdptaquod multiplex efl
compoftno. Efl enim proprie compofitio partis ad
pariei,-vt in rebus corporalibus. Iti efl compofitio
proprietatis ad fubtefii.vt rationabilitas in anima.

Item forma ad fubflantiam, 43 [ubflamia ad for-
mam. 43 nulla iflarum compofitionu cadit in Dei, *

C 1 43

l0 Prima pars Dirctftorij T

£7 ideo dicitur fimplex omnino > id eft in quolibet A Perfe] Aed. ex proprio defcdu.
■ Et pone qnafi fimilc in ani-

fcnfu compofttionis

mejtiHijkbSUnia fimplex e fi, £7 tamen tria re-
periunturin anima. InteUedu qui praconcipt, ra
tto qux dtfccrr.it, u memoria que tonferuat-lntel-
ItBuj preconcipiem, patri primo operanti compa-
ratur. Ifatio difcemens comparatur filio, qui cfl fa-
piem ia patrii, difponcna omnia in celo £7 in terra.

Memoria ccmferuans, comparatur fpiritui fando,
qui omnia tona corroborat & confirmat. Sicut ifta
tria idem funi in fubflantia cum anima : fic £7 trei
perfone pater , £7 filius , £7 fpintus fandus idem
funt in [ubftantia.

Coomnipotens] fi in fymbolo ^fibanafii, fed
tamen non iret omnipotentes, fcdvnus ommpotet.

Coxterni] Sed contravidctur in dido fymbo-
loTebi dicit.et tamen non tres xternfifedvnus ater
nui. Solutio, hic ponuntur adtedi ue i fle dictiones,
ibi autem fubflantiue. bec cfl differentia : hic defit-
gnat pcrfonauibi effentiamjicet tote tres perfone
coeterneftbi funt, £7 coequales.

Simul] Vnde SalomoniQm manet m sternum,
creauit omsna fimul. VndcmGtnefi . In principio
creanti Deus talum terram, quod fimul facium
fuit, fed fimul dici non potuit.

Hum.mimjQnu prima die angelos crcauit,&
fexta die creauit homines.

Quafi communem] idefl.meiiam inter ange-
licam £7 mundanam, vel commune madeflvtrique
conformem : quia in pluribui conformat fe cum an-
gelis, feilicet m ratione, £r difcrrtione: ifwtr.ultts
cum inferioribus creaturis, quia fentimui cum tlUi
& in pluribus aliis .

Diabolus] Dicitur criminator, & calumniator,

4J cfl grxcum vocabulum.

Dimoncs] Demon interpre talur.fciens.El cfl
argu.ex bac littera , quod de bono procedat malit : D cMtianfm.

Diaboli fuggeltionejEl ideo magis puniendus
cfl diabolus, quam ipfe faciens. % oAifl. tanta, circa
finjbi, coivero. nec illud excufat diabolum fs homo
illud altas facittrus cffetffAe ferxord. s . i. qui igi-
tur. licet videtur, quod pro fola tantum hortatione
non debet teneriaton enimqui exhortatur, manda-,
coris opera fungitur.ff. de sjs qui not.mfa. l.ob hae
Verhaanfilblcc id excufat honunem, quod confilia
alterius fecttejuia debuit et potuit explorare apud
femelipfum an expediret ei tale confthum.fi. mati,
l.i. ist fi. £7 fi dubitabat, potiat confulere peritio-
B res. Quare imputatur alicui.ffJe iu.&fa jgnjjre-
gula.f.fed iuris.fj ffAc bo.poff.tu bonorum, infi.tr
}7Jtsl.ivlti.lein..And.

Glofla tequcns declarat triplicem legem fub j

triplici tempore. a

Otdiniulsiniamdifpolirionem temporum]

Hat fuit difpofilio f , quia tria fuerunt tempora, Lc„ C

tempus ante legem, £7 tempus fub lege , t T tempus fulc&ndam
gratia . In tempore ante legem habebam homines Thonii Ux
IUI naturale , quo regebantur , quod umfiflebot ia s contra 06
bii duobus prxceptti contentis htsverfibus. Quod
tibi vis fieri, mihi fiic: quod non obi.noli.Sic p,E q' I . ut!
C potes in terris viuereiurepoli.di/2. t.inprincip. t u 6.

In tempore fub lege regebantur decalogo Moyfi
dato a Deo , 1 7 tunc contingebant omnia in figura,
qut completa fuerunt tempore gratixafuandojsci
filias nos docuit prxeepta Euangelicaajuibut hodie
rrei mur.-in quo feripturx fuerunt completa, tr bic
cflordo.de quo hic dicit.

A tota Trinitate] hoc ideo dicit,quiahtfepara-
btlia funt opera trmisatis.de confecMfliu.i.cMii.
infi.fj itlq.s.fic enim aeque, circa prine, per me-
diamcolumTblec potefl fiUus a fe facere qtacqui,
mfi quodviderit patremfactemem.de cenjcJtft.f.

quod cfl falfum.vt hic exponiturtquiaangclui non
babuit remedium ficui homo: quia homo peccautt
perfuggeslionem,angelui per fe fine alterius fi^
geflionc,vt dicit littera fequens.

Glofla feq.qitxrit, arguit negariue, foluit co
Darium,& argumento refpomfet.

Creari funt boni ] Tgumqmd cfl idemdebomi
nelVidetur quodnon,per hoc quod dicit ApoHo-
lustEramus enim natura filij irx ficui £ T ! ceteri , t
qua nullui liberatur, mfi perfidemAe confe. difl -g.
1 . 1 1 .quod incipit, firmiflime . Dicas quod homo ab

initio bonus creatui fuit ,ficut & angeli £7 in cha- £ fidei.

ritatervt de pxAifl.i.c.toUe charitatemToerf^Ada
vero, ij c.feq.U cap. prmceps.videtur quod homo
creatui fuit immortalis.de c<mfe.diftx r placutt igi-
tur. verfut fi. difl. Et auHorttas prxdifta fic debet
mteUigtxramus enim natura filis irx, id cfl, eramus
digni psrna x terna, flue debitores irx, id eft, pccnx
xt er nx, natur a, id eHanfepxrabilirvino.fcilicet ori
+De peceato gintsli peccato . Originale f enim peccatum ita in-
originali ple barri humano generi, ficui fi e fiet ei uaturale.quid
ne a. Tho- fl cut natura nos non deferit dum fumus, ita nec ori
“-M- ginalc peccatumfcd tamen pofl baptifmum non no
J ' cetAe con(cAifi.s,J. i.

M t

utlod

cj

I -'J

nuq

Incarnatus] Hic explicatur primus articulus
fidei.

Vna] Hoc fuit figuratum m arca Tfqe. Gen. 7.
•pii fuit redemptio fandorum per duos naturas,
quo ad opinionem irveritatem.

ImpaifibilisJ izaj.xanconimnulnhi.tr habe-
tur figura his verftbus . Nihil ifaac parirar , aries
fitvichma Chrtllo. Nec deitas patitur, cum
moriatur homo, a i .q.x.cft qualibet. i^fbroba.
treap.feq.

Mortuus ] Hic explicatur tertius articulus

LOV

■i !bs

-i*

Defcendit ad inferos] Quartus articulus.
Refurccxit * mortuis ] Quintus articulus .
Afcendtrin cxlum] Hic eft fcxlus articulus.
Venturus] Septimus articulus.

Huncgdhnt] Vnde MpoSlolus: boc mortale
induet immortalitatem.

Vna ] Hxc cfl fecunda pars principalis , in qua
tradatur dc facramcntis. Et primo de ficramcnt»
Eucbariflixflnierferens defacramento or duris. Se-
c undo de facromento baptifmi : ibi , {aeramentum.
Tertio defacramento patiit entix : ibi, £7 fi poft.
Quarto defacramento toniugtjtibiasonfolum. ^

Extra

'V

Inquifitorum cum Commentarijs. ti

Extra quam] iqaj.1 ajuoniamyetus. A Qui plantat] Scilicet prsdicando'.

Ecqui rigat] HapUgddo.ln epiftolaad Corinth.
Vnum corpus J V mone ckaritatu (J fpiritm.

Eli facri licium ] De confec. dijim. x ■ cap. nec
Moyfesrmdc dicitur . Rex federiir ctrna rurba
ctnchts duodena. Se tenet in inanibus, fe dbat
ipfe cibus. Dicit ^ fug.Dc carne beatx Maris car-
nem accepit , CT eandem carnem ad manducandum
ieditadjalutem.de confecahflin.s. acte flerunt Iu*
dri.tT boc fuit figruficalum in perfona Dauid , de
qu 0 dicitur: f erebatur Dauid marubui fuit , "V>t ibi
dicilur. Her.

■ Sub fpeciebus panis &vini]Woc ex caufallu
tutu fuit ,'t’t in alia forma fumaretur propter hor-

de confecrat.difHsifiione a.quxris a me.

Vt iim vnum] Id cflxiufdem yoluntatit.

Nos vnumJSriiiretTmione natura.

Non miro] Hicrejpondet Concilium auflori-
lauhui loachtm . : *

Ait] Scilicet loachim.

dolia icqucns ponit triplex reftimonium
perfonarum T rinicaris.

Pater, & Filius, & Spiritus fanflus]Paterde-

rorcm.fnde dicitur : 1 qifi quis manducauerit cor - B dit tcfUmonium deitatis ,quado dixst.Hic efl ftltuc

1 meum,(J biberit fangutnrm meum.ir caudtto
bocyerbofeandali^ati funt dtjcipuli , dixerunt:
durui efl hic fcrmo.de confec. di/). 1. primaJe bof
facrameto traditur infra de celcb.miffsu Marthx.
■< Secundu daues Eccleiix ] "Nota hic qudi no»
potcR conficere corpus Cbrifti.tAft fuerit ordina-
tus informa Ecclcjlst.

Sacramentum vero baptifmi ] Hic efl fecun-
dus arttculus,quiyltimo tsonitur. et hic exprimitur
forma baptifmi , 1 juam /eruat Ecclefia. de confec.
diR. 4. firmifime. CT infra de bap. ir eius effeti u.
cap. maiores.

Aquocumque]./ftpiocni»<pie ergo baptifmus
con feratur m forma Esclefts.fic ratum efl flet 1 J{.

1 .qsiod ijttidam.iT de coufet.dift.qA quodani.tr c.
Romanus. zq.q.t x.fnbdiaconus.i.fed illud.

GloiTa feq.prolequitur tripbcem hominum
ftatum.

Coniugan ]Nom quid iret funt ordinet in £0
clefia Dei, jciluctyirgines xontmentes , ir coniu-
gati.ChrsJlus enim plui amaevirginet qudm alios:
quia f ponte tribuit quod ftbi non fuerat imperatu.
Continentes etiam plus Deo placent, qudm comis-
sari, quia non expedit homini ad regna csleftiaten
deutiAccipereyxoremm 3 z.qusft.f. tunc falua-
bitur.iT ea funt in noflris officiis gratiora.quscum
diceret non impendere, tamen caufa dilectionis im-
pendimus,xt.q.iaamtunc.

Clolta ordinaria fuper Cap. Damnamus.

D Amnamus ] Hac decretalis diuiditur in
duas partes principales. In prima reprobat
dottrinam abbatis loacbtm ibi, Reprobamusjn fe-
cunda damnat illam ^ ilmarici . Trima pars facit
quinque: quia primo reprobat doHnnam abbatis
. Ioochim contra magiflrum Jententiarum,qua pro-
[equitur exprimendo motiiu ir rationes tpftusSe-
cmdo ibi, nos autem, approbat fententtam magi-
ftri.qiu damnat loachim . Tertio ibi, cum ergo, re-
ffismdc t auHoritati , qua principaliter monebatur
loachim. Quarto ibi fi quis, damnat tenentes opi-
nione loachim. Quinto ibi,mnuUo.protef}atur pro
monaflerio, cui profuit loachim. ^ ihbasTanor -
mi tonus.

Non eit generans] adiefliue tenetur, id eftqson
generatjieet fu perfona generans.

AlTent] Scilicet loachim.

Ille] Scilicet Tetruc.

meus dtleSusan quo mihi bene complacui , ipfum
audite .hiltus dedit tejhmonium deitatis, quando in
monte transfiguratus potentiam deitatis, ir fpccii
sterna beatitudinis oflenditJpiritus fandus dedit
leiUmomum,quando fuper haptigatsi in fpecie co
lumbe rcquieuit. yel quando ab inuocattone nomi-
nis Chnfh,corda credentium impleutt.

Et hi tres vnum] id efl , indifferentes quo ad
dandum gratiam .y elymun, id ejt.ynius fubflan-
liapetl effentis. • •

In terra] Scilicet quod ebriflus fuit homo, in-
fra.de celebra.mif.in quadam.

Spiritus] I d efl, humana anima, quam emifit in
pafiionc.

Aqua Se Lmgttii] Qar fluxcrut dclatereChri
fti; vt in decre.prx.in qua idem et fuity era t aqua, f Sanctua
ir non aquaticus humor, yt quidam hxreuci meti- Thoma» ).
tiuntur

, Ec hi tres vnum funt] Tqpn natura eiujdefub- ^
flantis, [ed cooperatione eiufdem myftcrt): qutaffi
ritui per adoptionem nos filios Dei fecit, aqua fecit
nos filios Dei per ablutionem baptifmi , /anguis per
redemptionem gratis.

Non eft generans] Id efi,nongenerat , [ei efl
perfona generans.

Cloliafcquensdiibnguit triplicem fpeciera
nominum in diuinis.

Neque genita] A(t>l. t ad 01 1 e uigrn tiom per *fo- j ad IntelU
narum m trinitate , quodnominum quadam funt genuam ha
effentialia.quxdam perfqnalia, quxdanotionalia. ius glotl*

Effentialia f unt,qua in lingulari munero duuntur ]

congrue de tribui perfonis fingulatim ,yt Deusbo- f cnt ‘ .
msr, Dent iuflus, stemus, omnipotens, & fimilia.ui si Unctum
pluraliyero numero incongrue dicuntur, inxtaii- Thoma par.
lud^f(hanafti:irnon tres Dq .fedvnus efl Deus. ' S *!•
Terfonalia Juni.qux fupponmt perfonam,tttnfm
gulari numero tantum.yt pater & filius etjliritus
), antius . hlptionalia funt , qua notant dijlinHio-
nem in perfonis : yt generans, generata, proce-

dens j/la notionalia,cumyeniunt adiediue, dicun-
tur tantum de perfonis, tr non de effentta.fed quan
do tenentur fubflantiue, tunc dicuntur tam de efferi
tu quamde perfonis. ynde hac propofltto fimplsci- 1

ter eftyera.Tater efl generans, ftue hxcdiU io, ge-
nerans, teneatur adieHiuefiuefubflantiue .Stan-
tem dicatur, fubfiantia diurna efl generans , fi hxc
diUio, generans, teneatur adieHiue,falfa eft , quia
yellet notare diflinHionem in diuina cffenttafi te-
neatur

Prima pars Direftorij

it

ne.uurfubsl.tntiue ,Vera efl : 17x1.1 tunc cfi fimfus-,
[ulfiantia dtuina efl generans, id efl , perfona qua
gcnerat.Vndc nomina i/ia, generans, genita, et pro-
cedens, idiunBa nominibus perftmarum,di/lin(iio-
nem nolam perj tmarum : iun,i ivero cum nomini-
bus i/lis fubtlontiuis natura, [eu effentia diurna, te-
nemur fubfiatiue,& notant effentiam tomum.

Natura] II ac ejl illa fumma res, quam dixit ma
gflerTetrus.

Glo.fcq.ponitquomodo in diuinis difumili-
ua nomina triplici ter mnmuirur.

Alnis iTt pater , alius mitis ] Difutnchuifiue
partttiua nomsnavnus, aliquis, alius, duo, vel fsmi-
ha, aliquando fignifiemt eljentiam, aliquando nem.
"Nomina parti ima tUcla cum nominibus perfonali-
bus.is non ejjentialibus in mafeutino is feminino
genere notant di/lintlionem in perfonis : pater efl
Vnus,fitiu) efl alius, pater (S filius funt duo . fun-
davero nominibus cfjenttalibus , iia quod eis inni-
tantur, efjentiam notant : ~vt pater eflvntu Deus,
pater (Sfditss futuvna ef entia.ln neutrovero ge-
nere, tantum rffenttam notant pater U filius funt
vnum, id efl, vna res. is ideo optime dicit, alius pa-
ter, alius filius, id efl, alia efl perfona p,tiris,iS alia
perfonafilu, non tamen almd,tmmt> idemfunt in
fubjlantia.vt iam patet .

O rthodoxam] ldefl redam . ab orlbos quod
efl re dum : is doxa, quod efl gloria , quaft rede
glonofa.I l oflten.

Ei dedit ] Vnde^ug.Jifisil Ixtbet filius , quod
non nafeendo a patre acceperit.

Simplex omnino] De boc dicasvt fupra , cap.
• proximo.

Procedens] Scilicet per infpirationem. de coa-
fec-difl.vlti.eap.perun fsn.

Cum ergo veritas] Dicit refpondendo audori-
tatipr.tdidjt,Vclo pater, ire. is eam exponit u/ua
inducebat pro fe Ioachim, (S exponit qualiter in.
letligal ur hocverbum.vnnm : is per boc etii altft
«xtforiiatibxi refpondetur .

> Or>t]Tn Euangelio toarmis.

■ " . Vnum in nobis ] id efl reniti nobis tmione [pe-

ritus .

Vnum fumus] Hic in alia fignificatione accipi-
tur boc nomen, Vnum id efl remone fubfiantia ,Jeu
natura, Vt infra [equitur.

In gratia] Id efl, per gratiam.

Florenti monafterio ] Not. quod fi ancior re-
t De mare- probatur t ,eius feripta funt reprobanda, infra de
ru hmus bart. fraternitatis. isnsnc (S fi bona effient, reproba-
eloflx vide rentur ratione audoris: quia non licet ei boc faee-
btein eom- re< ^e.d, fi. bene quidem . hirrero licet audor non
reprobetur. -quia confitetur feferuare fidecatboU-
ternnatn. rc eam, tamen feripta fua (quia malamhabcbant fen-
lato infra m icntiamfireprobantur.

fiorni^rm Corrigenda] Et ideo quia paratus fuit corrigi,
cifla.’' Pri ° et fe correxit, vt [equitur, nm debet dici hsreticus:
licet quandoque errafjet in fide. 14. quali, l.bac
tfl fides, O q.fjiixtl^poflolsu.

A INNOCENTIVS SVPER,

EODEM TIT. DE S V M.

TRINIT. ET FIDE
CATHOLICA.

1 Ad credendum ea, qux funt fidei quilibet
tenetur.

1 Prxlati , & qui curam habent animarum,
exphate credere debent articulos fidei.

I Papa & przlati difpcfarc ex cauiit poliunt
cum ili meratis.

g 4 An clerias pauperibus fuffidar credere fi-
cui laicis , Se in quibus eos non excufct
imperitia fidei.

f An liceat clericis iurifprudcnriam fidei co
. . gnitioni leu Theologia: preferre.

6 Bonum clt laicis (ludia fidei feu Theolo-

gix addi Icere, icd non peccant ahjslaen
njs vacando.

7 P ides implicita quando profit.

1 RMITER credimus] De
fide teneas, quia quadam efl fi*
dei menfura , ad quam quilibet
tenetur, is qua Juf ficu fimpli-
cibus , iS etiam forte omnibus
laicis, Jaluet quia oportet que-
libel adultum accedentem ad fidem credere , quia
Deusefi. isr qudd efl remunerator omraumbono-
rum.ltem oportet omnes alios articulos. credere
hnplicitejKC efl credere, V erum effequidquid cre-
dit Ecclefiacatbolica. 1

■% Hauc autem menfuram excedere debent pro-
lati eeclefiartun quicumque curam animarum ha-
bent. quia debent ftirc articulos fidei expltcitc,(S
T) diftindc.qui continentur in fymbolo,feihcet,Credo
in vnum Deum.iS Qtucumquevult . 3 8 Jifl.c. 1 .(2
%.(Sit.fcq£pifcopi enim plus feire debent: quia de
eis feire debent reddere rationem omni pofcentL
3 6.difl.c.qui ecclefuflici. Sacce. 3 eJislaamnes.
non tamen dicimus , quod incontinenti teneamur
pradidi de omnibus ref pondere, fed prababita de-
liberatione, ir etiam fi oportuerit , cum conflio
aliorum,

3 TqpnnegjmusiammquhtTapa, (Salii fupe-
rsores pr alati pefscnt iifpenfatiue ex errtis caufu
minxi litteratos is minus indufhiofoi in tempora-

c libus fufimere. infra de renun. cap. ni/i cum. i. pro
defedu.

4 De clericis aute 'inferioribus fatis videtur, quod
fi effrnt paupercs.qiti non poffem intendere fludio,
qua non habent magtflrosvel cxprnfas.quia op or-
tet eis proprus manibus quarerevidum , quod eis
fufficiat feire fictu fimplicibus latcisat aliquantuli
plus, fictu de [aeramento altaris : quia oportet eot
credere , qudd in [aeramento altaris conficiturvt-
rum corpus Cbrifli : (S boc ideo , quia circa illud
quotidie is conttnueverfantur plus, quam latet. Si
autemhaberent magifhros et expenfas addifeendu,
tunc peccarent, nift plus proficerem m cognitione

dsfUn-

iG o

•Inquifitorum cum Cotnmentarijs.

diflindafidci,qu.Tm taichicbent tamen ab eo , qui A GLOSSA IO ANNIS
imponit eis pxnitentiam > de ignorantia yel potius

de ncgligentia /ciendi fcrutari.yt diligenter attcn-
dm quare in eis non proficiunt yd propter duri ■
tiamingenfiyel quia eos oportuit circa alia opera
ebaritatis intendere, putacirca exhibenda ncceffa-
ria confratribusfmyel pauperibus; vel ho/pitibui:

<2 idem dicendum eft de alus operibus bonis : nam
eum non teneantur ad explicitam cognitionem ar-
ticulorum, bene licet clericis illis explicitu cogni-
tioni poflponerealia opera pietatis.
tAdhtmclo f Item etiam ex cau/a/ poffent illi /cientia prx-
camfaSc ponere alias /cientias .ytfsyclmt addifcere /cien- fi
as Thomi Itum iuris.yt pauperes in iudtcio defendant neop-
qoodiibcto ptimantur,non pcccantitamcn credimus, quod non
i.q.7 jit 14 debent ita prxponere J dentiam cognitioni fidei,
quin in ea proficiat . is bencyidctur quod femper .
plus debent intendere circa cognitionem articulo-
rum prxdidorum , quam circa cognitionem iuris,
poflquam expenfas habent ab ecclefta , nift in con-
trarium eos luit a caufa moneat.

6 Itemvidetur quod etiam laici, quibus Deus dat
talentum fubtilis ingenfi , quod melius faciunt fi
/uum ingenium impendant m cognitione prxdido-
rumiquamuis non rideatur quod peccent etiam fs
tis non intendant. 1 'idctur aute eis /ufficere , quod
talenta fsbi credita non abfcondant in terra , ii eSl
in terrenis, /ed bonis operibus mfsflant.

7 I n tantum, autemvalct implicita fides, n dicit
quidam, quod fs aliquis eam habet Jciluet quod cre

t De Joari dit quidquid Ecclefia credit f ,/ed falfo opinatur
ratione naturali motus, quod pater maiorvel prior
qu» ren ii fltfilioyel quod tres perfonx funi tres res tofe in-
communi» meem dijhntls.quod non efl bxreticus.nce peccat,
dummodo hunc irrorem fuit non defendat ; &hoc
infta /aper 'Pf um credit -quia credit Eecleftam ftc credere : (T
q. 7 . 1 rim* Juam opinionem fidei Ecclefta: fupponit : quia licet
fartis Dire fic male opinetur, tamen non est illa fides fuaammo
* onl - fides fua. fides efl Ecclefta jnfra eodem, capjamna-

mus. circa finem.

15

AND.

SVPER TIT. DE SVM. TRIN.
etfidecath. de s exto
decretalivm.

IDEM INNOCENTIVS SVPER

cap. Damnamus.

X Non licet publice de fide di fputarccaula tu-
mui tus & perfidia: .

1 Licet quandoque de fidediiputare publice
ad rctcllcndos hxrcncos.

AMNAMVSetgo.[Defen
dere] hoc enim nullatenus li-
cet,immo , quod plus efl, nec
difputarcf de fide licet publice
turbis coadunatis caufa tumul-
tus ,-rel fux perfidiae def enden-
de. C. de fum.trini.ir fide cathod.penult.
Detmec/de * autem confufionem bxreticortm , -vel ad
fbactrini.it Atritatem elarificadam difputaret aliquii,non cre-
fujm q. 10. derem malumxt fecit Siluedcr Tapa.

tHecintelli
pe nent ex-
plicui infra
inkac pri-
ma parte, in

1 DELI] Errore Qrxcorttm,
qui dicebant Spiritum findit pro-
cedere a folo patre, extirpaio per
canones ,de quo de confec.diJl.f.c.
pen.ilylt. adhuc quidam in erro-
res t alios inciderunt , negantes fpiriumi fandum I De dinetfie
tetemaliter procefsiffe a patre (j filiottlfis dicenti- 'rronbutcir
bus.quod abvtroque procedebat, non tamquam ex fandum iol
"vno principio Jed tamqua ex duobus principi: s,U drAlfonfim
duabui infpirationibus . Cregonus X. ingenerati Caflttimlih.
concilio Lugdunen.primo ponit confe/sionem fua,
quam etiam dicit fandae Romana Ecclefta , catho- g 0 .t>,”< V h*
tuorum patrum,Grxcoruin doliorum CEaurcru nfito u.
obferuamiamiEdollrinamJcilitet ,quod Jpirttus tr. itfcq.
fandus atcrnalitcr d patre ij filio, ej tamqua ab
C ~mo principio, irmica fpiratitme proccditrDcmum
reprobando , damnat omnes , qui prxmifid negare,
yel contrarium afjcrcre prxjumpfcrint . Secunda
i bi,Sed quia .

Fideli] fupra eod. firmiter, fupra dc hxreli.
dubius. & ed fsmile C. de fis, qui ad cccle. confugd.
fideli.ir dic fideli quo ad mentem ; deuota quo ad
exteriores adus: quafs dicat bumih.ad boc infra de
immu. cccl.icce t.

Profeisione] id esl,corfcf,ione.

xEtcrnalitcrJ nam eSl pater generans, filius na
fceni.fpiritus fandus procedens pariter abytroq.

D abfque initio femper pariter, ac fine fine, fupra eo.
firmiter. circa prin.de conjcc.diU.yxyli.C.de fum-
ma trinidn eptfl.imcr claras.Scd opponitur. Trini f NSedad-
taseflynumymuerforuprimipifi,ytfupraeodem, ditio, (id ea-
firmiter, ergo non efl ibi nurnitas : quia xternum politio cius
yere fmc prmcipiojinefine. SoluEfl principii prin
cipias, non principiatum ; ut referatur principium C 0 l s a i mm
ad res creatas, non adipfam diuinitatem. Floremmu

Et filio] confunditur hic error Orxcorum , di- fubtugen o
ternium, S piritum fandum , J folo patre procede- uudeUf.se
re.Mouehantur autem audoritate Euangelica, Io. ^

I 6 dht, Spiritus fandus, qui d patre procedit. i a ' c &.

E Item at fymbolo apud eos edito, fimphcttcr con- meuianofu

linetur, qui cx patre prcccdit . T^gs addimus t fi- per (jrmbe-
lioque.adidcm.C .defumma tmi.l. i.ybi dicitur, “

Spiritum fandum, quem exfummo rerum parente ^ lt hxe
J per j mus , tyc.Std adboc & ft milia re fpondetur, glofla pa-dlo
quod exprefiio patrii aum excludit fihum jir.mo po
titu includit : cum i pj orum opera injcparabilia t tNoneftfi-
fmt.xS.q. x.ficaiim.f.l>cauor.infiKedcconfecr. de * dii , raao
dift. 3 xaDMtuvndc cum pater et filius Jtm ytia cf- ^ ln bac re
Jmtu.fubflatia.feu natura, yt iri prxdida decreta- itj aer; iSt
li. firmiter cnon potefl ahyno folo procedere* Tfcc a tbcologn
fumus cxcomnumicaiiyt dicebant Crxci jaddendo
in fymbolo,filiqque:quia illud potius efl declarare, dut.11.jd 2.

quam

id by Q jB ^fe

Prima pars Dirc&orij

*4

qu.itn aidert.it adde quod not Ac confec. dijluuj. A harefis. <J cap.bsrcticui . & nem audit in corde)

Vt i r.q. i .etp.jm.i ji ergo. & cor interrogat. 1 +.q,
y.ji qutd.iT 1 }uj. 6 .cap. 1 <

cap.penult . Sed obi/ citur ai hanc conflitutionem,
quid fitfuperjlua: exeo quodboc idem ditium fue
rat jupra eod.firmiter.ibt,Spiritus janHus pariter
abvtrotjue.i? c. Sed dic, quod hic exprefuus modi
procef sumis aperit , dicent quod non tamquam ex
duobus, iT c.Vrxterea bic damnantur afjercndo,
•vel negando, contrarium fentiemcs.

Docuit ] '\ot.t quod m ut, qua funt de ftde ca-
tholica, et et hi articulii necejjario tenere debemus,
O’fequi,quod tenet iT [equitur Fontana Ecclefia:
alias effcmus hxreiici.fupra eod.tit.cap. 1-tT i.
f cd in alus non habemus necejjanofeq ui,(f tenere g
quod [equitur aiifl [equatur cj doceat, i 1. dtfltn.no
liteybi de hoc in glo.doctre. 1 z-difieap-nomt. » 1.
difl. cap. aliter, de confle, dii i. 4, de tritu, in Yr.a
onimjtde nil officit [anllx Ecilrjixconjuctudodt-
uerfl.yt ibi.

Firmiter! [upra eod, firmiter.

FidclmmjDe us,qtd ftmt foris, nibil ad tior.i 1.
q. jnlcrycrba.ycrfi.fi cogo.x.q. 1 .cap. multi, de
diucr.gaudcmut : hcet abeii expediat bonum habe
retcjhmoi.iun.yt iii.tr 8 .q. 1 dicet ergojupra de
JacraxmHio.capyidco.t exbilendum.i i.q. 3. nor.
junt.i i.q.i stolo.

Orthodoxorum] id cfl, catholicorum

Patrum] 1 j.dijl.cap. 1.

Dodtorum] quorum esi ordo prxeipuus in Er-
clcfia.fupra de hxreti.cum ex innuch f. cuiuigi-
tur.iT per doflorci , praedicatores , (J pr celatos m-
tclligat 4 3 .dill.cap. 1,

Latinorum] vi ^fuguflini, Hieronymi . - 4 m-
brofii, et C rtgori;.ao.dif. de libellis. 1 f diffindo,
infra de reliqui.c.t.

Grarcorum] aliquorum, 'rtloanni, Cbryfoflomi,
CyriUi,sfthanafii,Didymi, iT Epbefini concitu pa
irum.Orxci enim contrarium dicuntyt [upra dixi, jj
Vel dicjetsatdum Culirlmum.q udd in hoc genera-
li l.ugdunenfi concilio Orceci , quod bic dicitur, fue
nuit publice proflfii,(J fymbolum cum atliedione
(fihoquej ibi publice cantauertott de mandato Im-
peratoris.et Exclcfia Gracorumy tinam corde cre
dant.xtdifl.pfalnufla.

V era] aliis pojtct in melius commutari. 3 f. q.
9crfpojiolicir.iT cap.flquenti.

Ignorantiam] qux eundorum errorum cfl ma
tcr,yt 3 S.difl. ignoranlia.nec in his excujat igno-
rantia.nam ignorans , ignorabitur; yt ca difl. qui
ea.ad idem 1 6- q- 1 -ft cupis.t i.q.i.in quibus , (J
cap.flquenti.

Praeludere] ys $ y.disl. error, fupra de fpon. _
inter opera.

Damnamur ] fupra. eod. damnamus • & dic,
damnamus CJ reprobamus , id efl , reprobando
damnamus.

A flcrere] fupra dixit negare . Quid ft quis nec
negat, r.ec aflerit.fed t acens fic confutuit i yi detur
nonieneriquia tacere efl frater ilia duo.zi.q. 1.
ne qms.infra.de reg. iur , is qui tacet.el jj.eo.l. qui
tacet.Sol.Licet non exyerbis , tamen ex mente iu-
dieatur hxretteus fupra dtbsre.cap. 1. 14. q.).c.

GLOSSA IOANNIS AND.

SVPER T1T. DE SVM. TRIN.

ET FIDE CATHOLICA,

DE CLEMENTIN1S.

Prima Glofla (iimmat, & diuidir.

1DEI catholicx]S«m»uIiiiiiu
etneili, hac tfl. Fatetur concilium
yr- icum Dei filium in efjentia Dei
almtaliti r jubfifientcm , Verto»
corpus humanum affimipfiffe de
Virgine, iT in eopajjum, iriam
mortuum lancea perforatu: approbans in hoc crdi-
nem,quem tradidit Euangelifla loames . Secundo
reprobat, (5 barcluani tuditat deliratam, qua ha-
bet quod jubilantia anima rationalis flu ir.tcllcHi-
ua , yere G' per fc humani corporis non ftt fc rma.

Tertio afferens confitendum ynum bapttjma fient
£ ynum Deum iTynam fidem, approbat opinionem,
qua habet per illud conf erri etiam paruuln quo ad
habitum informantem gratiam O yirlulc : . partes
patent: Secunda ibi : p< rro.T crua ibi.xfd boc . It i
hac prima pars facit tria. Vrintofalctur aternam
diuinitatem Chrifii: Secundoycram humanitatem
ipfim.Tertio ipjius pafiionem iT mortem.iT figura ’ *•

inducens ordinem approbat, quem de plagis Chrifii
por.it Euangelifla loannet.

Fundamento] quodefl Cbriflm. t

ApoftoloJ 1 .ad Connlb.;.iT concor.t.q. i.cu
Vaulm.deprcsbyt.mnbaplia.fin. * 1

VnigenmimJ v» dicit ^fnfllmuvln fisnHa tri-
nitate quantumlibet paruum inconuentens cfl im-
pojjibile:fcd fi pater alium filiumgenuiflcloKt per * •-»

omnia fimilii effet iam genito filio ,-CT cum tam ge-
mitu filius fityerbum, reliquus eflerverbum, iTjic
effient in deitate duorerba: /ei cun.yno Dei yerbt
emuta pcrflfttfiimc dicamur, CT creemur, aliud
fuperjtuum& nugatorium fmfietmam duorum ad
idem j ujjragantmm, quorum Vrmmjujjuit , alteri
juperjiuum clhquod non efl in deitate pojiibilc :0
Vbtloflphut t .Pbyficorum . Fruflrafitper plura,
quod potr/lfieriper pauctorj.Ioan.^fml

Filium] de Jpirttu /anclo , ir ritu sterna pro-
ccfianc. jnpra eodfidelUib. 6 .

Omnibu»]perb«trt>»iprelifndit immenfita-
tem,incommutabililalcmancompTehenfibihtatcm, t Ad hanc

omnipotentiam, iT inefiabilitatenultem ejlenfum, K
fubfiantiam,feu natur amJe bis omnibus Jnpra eo. JJ 3 oi Cf
firmilcr in prine. Et ist diuinii hsc triaylttma rc-
petimus ad maiorem exprefiionem . Si enim ad di-
uinam cjfcntiam habeatur refpeclus quafi mathe-
matice, id efl abfirade.non rcdutla confit der atione
ad perfluat fic rfi ejjentu.Si confideretur ccrncre-
te , habito rcfpctiu ad perforas ,fic cfl fubflcnlia:
quia in qualibet perfona jubftat ; iT efl lota fupra

eod.

Inquifitornm cum Commcntarijs.

toiAtmnamusVerficatot autem . Sivtroq, modo: A biquoi ex te nafcctur fandi Vocabitur filtut Dei-

^.vtdictti pfcJugsTcru^lTusZ
t -vl li m um findo defcciffct: f rtgus ergo ca-

larem, alitis humatus parilitates

pati voterat: £; fic babiat corpus pafsibile.Fuit au
tem boe congruu, quod r.oflros defcHus a fumer et
proptcrhijluum fatis fjciionis,(jium pro nobts fa-
ciendam afumpfcrat,>Pt pro nobis perfede fatisfa-
ceret per pxnalttates camis noslrx. item propter
fidem incarnationis. fine bis enim p malitatibus ,bu
mana natura hominibus nota non fui fet. Item pro-
pter exemplum patientix nobis prxbmdum,ad to-
lerandas ft.rn.i!ir urc C.IVftf f fll

7 — '-7— rjaii , ju ejt natura:

quia naturale cli diurnat effentix quod fit vna , 6"
quod in eafint perfonx : fini filex tamen e fi, imper-
itatis iS 'mdimftbtiu.

Lm^a” “n™ r , er X° Bonafiani.t ?«'

frequens fic dtccbant r.on proprium , Jed adoptiuum

metioab Jn filium Dei. 14^.3. quidam, ver fi. Bonofiani. d 7 de
«occntio Pa hoc de celtb. Mtff. m quadam.

.'«t ei. 0 ' 1 Act " rnaljIcr ] «■"» necuerunt filiii coxter-
»* m patri, t jJtiU. i .14 .q. 3 Jjuiddverf^friaui,
CT arguebant fic : Omne quod natum e fi , principiu

Wihrt • rranftlmt a*..'. 1 t •

= Wcflc cxptt.vnJcdtcebxi ^rtanuci fiUiutett. 1 TT

♦ i.- j w ’ c* 1 7 • *#* » yri/uiuwm naouti.

Jh^fmlih! U ‘8' ‘fpt-vnd' dtccbat ^ nanutt f /}#<«</!.
a hiOonr et ’ u,u e l‘ : l‘ «« »< eil,crga tempus fuit quando non
clefiaftscx, t. *rat filius. Scdvt contra eu dicit ofml/rofiut Itb. 1 .
*• & “ uku trinx. T.tdcmpofict dicere dc Deo, quod fi expit

icqueubus . rffe p-tlcr, ergo prtmo fiat Deus, quam paur. afuit
t emptu quo non erat pater: fed Cii ex hoc fequere-
tur eum mutabilem , idefl generationis accefsionc
mutatum, hoc dicere amentia efi.femper emmfuit
pater, /emper & filius: nam txvi correlatiui.pofi-
tovno, ponitur is rdtqumn.Duebal ergo slttgufi.

de fide adVetrum.c.i.Si Dei fihusyirtus {$ faptr-

tia Dei efi . 1 nre"\tviftu «m fuit n*... /t_« ..." * j

Animam.] non fpirnum-viialcmtamum.de ce
leb.mifj. in quadam- 'vbi pluribut auHoritattbtu
probatur, quod bic de vera anima dicitur.

Rationalem.] non dicit fcnfitiuamvelvcgeu-
bile tdtiiJe quibut infra in parte proxima dicetur.

Ex tempore.] quod tempus fatis notum efl. E»
ab hac incarnatione.computant quida armos domi-
m.i jalifidn nomine Domtnian prmxdti dnatiuita .
te.is de boc in Specui ale infir.cdi.tn t.col. Dubita tDehted»
ritpoffet de tUpore incantationis, quare tit & non 4!“”"""’'
tiiDciell ,rcymn«,Z,tCLn r' v „ f r ' m ^tardius. Canoniftx dicunt falit e ffe dicere beari Tho-
Deus fime mrtulc & C Cii Vaulo.O altitudo diurnarum, iSc.ai Ronu. . . . m»,™

Df ? !«* infin.de p.m.difl.^.fi ex bono.circa prinreerf.cvr <“*« ' *"•
ergo.nam & tn pote flate miferentis est, quando & fk6 '
quantum mifercrivelit. facit de pxnj tfi. 1. fi enim
tnqml. vitra medium.verf. ficut. ijquod nor. qui
cler.vel vo. c.x.Duut tamen theologi, qudd certi i
efi.nonfmfic conuemens ante peccatum Deumin-
camara cum opus incarnationis principaliter ordi-
netur ad abolitione peccati dicitur Lucet, f,

Tign fanis , fed infirms opus e fi medico : nec 'Ycntt
focare iufiosfed peccatores, t .q. i . multi, de pxn*
difi‘ 1 dibenter.item nec fuit conueniens fiatim poH
tseeeatum Drum mnn imi ... r. .l:-

•Primit probat ^ipoSlolm 1 . ad Cor. 1 .ir habetur
3 7 aliti ■ 3 . hinc etiam ^fmbrofius. in fi. Dicit ergo
ug.qubd ficut fplendor, qui gignitur ab igne, C0 £ -
tcrr.ut cfl illi.ir cfiet coxtemusfi ignit efjet xter-
nut.-fic efi mtelhgcndum ex Deo natum effe Jempi-
tcrnum,vifitt patri filius coxternut. 4r boc profer
quttur nugifier [ementurum lib. l.difiind.9.
f Vile Ma- „ “ imu * vmus 'J iicmt Theologi, f quod in in-
ciftru «c 'lo- conceptionis yperfeftus fuit homo , {J fuit a-

SFSSS D

mim ! pjr - f^ZZZtni, U eorptu affumpfific.ntft peccatum proucniffet : fic Uberandus erat homo,

qnxft.6. arr. * orma ^ um 'l^^lqs autem non infunditur, mjiorga- '-* 1 — r - • ■ - ••

j.ac 4 - m K at <> cmbrione.ir plene babilitato ad ipfam reci-

piendam . de boc i 3. q. 1. quodvero. Quod dicunt
qmdd fieri per differentiam fexuum i 40. vel 80.
die J conceptione embrionit. de boc. J. diflin.j. 1.
de pttrifi. pofi partum, c.vnico-

Fieret verus homo.] concor.fupra eo.firmiter.

Ver fic. ij tandem ■ ibi, verus homo f alius cfl.ij con
, fideravcrba.non enim fuit Chrifiut compofitut ex

deitate U bumanitatrmam (implicitat deitatis nui

morum hmctlnsfin terris fuiflciaboli-

V* bunulutm recogr.ofcerct fe Uberatore indige-
re:quod magno confilio Dei aftti fuit ; w cognita fui
infimutatejwmo clamaret ad medicum, (J gratia
pofceret auxiUumadfinenreero fxculi, non debuit
diferri:y>t de imperfetiione bumanx natura per
incarnationem perueniretur gradattm ad perfe-
ttionemglori a in fine fxculi.itcm fm f quum, pofi
datam legem Mofaicam (j propheticam j quam
multi fi> emebant , iufiificari d Deo genus humanis,
"Per incarnationem C7 tempus grati x:quod fi dila-
tum fuiflet ad finem f vruli fnmf,*. — -* , v/r

rutn efi reffieciu Immanitati: , qux fuit compofita
ex anima rationali tr humana came, VI tbi.CJ bu:
ir fitpra.de hxret. cum Cbrifiut.&vide quod not.
t Beat' Tko dc confecra.dislincho. x- hoc efi quod dictmut .
TSIJTJH P *? lbiIc ] ™**tuquod iyt dicit ^fugufi.)om-
ne dc hoc. nCS t "ofiros a fumpfit filius Dei , prxter

ignorantia 4f peccatu.de hoc 3 .fenten. 1 f.dtft.ti-
t Expone 6 cet igitur in affumprionc fuiipfim, caro fuerit afpi
bo modo, M ricufantlo ab omntbut reliquoi peccati mod-tla + :
^ yir &* L “‘*- 1 -Spiritus fitoliu,
beta. (uperuemet ist tc.fvtrtm altifsmu obumbrabit ti-

«a-*, ^ ss.w, mna /wnriijj m ICTTIS lUlffCl J OOU-

ta-futtetum hoc comentes ad manifefiandam dtui-

namvirtutcm.faluantcm per fidem, prxicriti,pr&-

fentit , ij futitri.-vt not. Ber.fupra eod.tit.

Virginali.] quare de Mariavirgine, & non de
ahaVoltut incarnari i Dicunt fimtH.qudd ficut ex
/uperbi/tima natui efi morbut-fic per contrarii ex
humillima inchoari debuit medicina.vndeverfo no
mitte Eux ipfi rirgini diflum efi^fue.Lucse.c.

Item ficut ad Jummam humilitatem Dei filius
■voluit incarnarisfic fumme httsml? eligere voluit,
mqui,tr d qua tanta debere: humilitat inchoari.

D vmde

iS

vnde 'tpfa in emico fno dixit, ibidem , i\rjjexit do-
minui humilitati ancili x [ut. Tertio quu (Vt qux-
t vide (in dam refert hi/lbria fiprima ipfa fuit, quavirgini-

etiim Tho- talem Deo oblulitrvnde quia nouii doni genus oblu

litmouo (S inaudito dono debuit honorari, in coniu
" i fini autem Iofepk confenfn inliinciu Spiritui /an-

ili, ad celandum myflcrium-quod dievt 17 . q. i.f.
I 7 eerffi.tr cinuenta.

Thalamo] id efi, cubiculo,' velvtero.

Hypoftalis] Crxci e ode modovtuntur hoc no-
t Dc Hypo- mine hypoflafut, quo nosvtmnr hoc nomine per-
hafi jku* fona.de hoc nomine, i .feni.ii.tr 11- dtfl.hypojia-
ln"f pax" fi“>utem componitur abbjpos, quod efl Jub,<S Jla-
q fis , quod cjillatutucl flans . (S dicitur hypoflafis

fubjfantia intellcHiua.ftuc forma, fctlicet pritnor-

dialis materia, (S dicitur qtufi JubJIanstquia babet

fub/larc omnibus accidentibus, (S omnia acc identia
adfc recipit-, a nullo tame informatur, fecundu H u.

Natura ] Jcilicctvcra humana. Io. o fnd .

Omnium] quo ad fufftcientiani: jcd quo ad effi
caciam,pro prxdtflmatts tantum, de boc de confec.
di/l. i.femcl i.

CruciJ in huius pafsionii memoriam videmut,
in Jingulis particularibus ecclefiii depiffam cruce i

Prfma pars Dire&Orij

A Sicut] ponit figuram, quam etia inducebat Hofl.

de celeb-mif-in quadamreer.per hoc.

Soporati] ergo dormitio ff,la : C7 mori ChriJH,
conueniunt ut figura , ficut conuenimt in figuravi-
gtlans trviuem.fi de latere ergoviuentii debuifiet
formari comunxiccontrade latcrevigilantis,fuif-
Jc t Eua formata.

Forma tajGcncfts i.

Apoltolumj^/ii Hpma.f.poff medium .
Excchlel] I .c.&iSan prin.lo.Creg.in n-hemi.
fuper E^echtelem de Vifione quatmr aianulium
habentium faciet dtuerfas, fctlicet homini/ , leonis,
g bouis,tr sfqutlx, dicit, quod iure per homine figu.
raturf Matthxus , quia coepit ab humana gener a-
tione.M arcui per Iconem, quia coepit a clamore in
deferto.Lucai pervitulum.quia expit a Jacrificio.
loxneivero digne per quila, quia cepit i dtuir.i-
tate Chrijti . Sicut enim quila cmitiisauibui al-
tiusvolat, ir irreuerberatis oculii, fotis radios in-
tueturfic ifle altius exterit afcendit.qui dices , In
principio craiverbu,tr uerbit erat apud Deum, i!T
Deus erat uerbii-, duin i pfam diuhttiaiis Jubilantia
intendit, quafi more ^ fquilx oculos fixit in folem.
Dixit} iD.itftni. e.i.ad finem. Et ad litteram.

in altum erigi : celebramus etiam fe/lum inuentio- £ hic ponitur textus Eu.wgelu,qucmgloJiarc non cjl

nis ipfius.de confecra. di/hn. 3. crucii. Dicit .S 'ug,
Crux.qux erat fuppliciii latronum, nunc tr anjit ad
frontei Imperatorum : fi tanto honorem Deui con
tulit fupplicio fuo, quantum conferet fe ruo JUohn-
ter alias, fuit quadruplex caufa.qusrcCbriJtus cru
t Plure/ cau rix mortem elegit. fPrimo,vt in illa pendes in ae-
chnft^mot iv fe tuter Deum (s hominem mediatorem osten-
tem crucis deret. CS fienot. 1 .Timoth.i.iS 1 o. 1 iijl. quoniam.
elegit, refert Secundo, vt damna quxobuenerant per lignum pri
bnclus Tho nuit parctitibusvetilum, per lignum crucii reflate-
‘varct.Tcrtio.v t diaboli ,qtliper hgnumvinceb.it.

meum.

Sandtorum patrumj/ciiiret ^fugufl.fuprr Io.
fcrmo.no.ts 1 jJc cim.Dei. cap.i 6 .ipje is -Am
bro.fuper cpijl.ad Hom. is Thcophy. fuper. I oan.

Doctorum] vt Tbo.-,.partt.q. 6 i.ar.i. I oSeo
ti fuper a-fem t ertur etiam , quod tempore conci-
tu, congregati luerint ad hoc theologi doHores, per
Clementem, qui hoc tenuerunt.

Duntaxar]de baptifm.maioresjn prin.cumfuit
concord.Tion obftai.r 9-diJl.c.ivt ibi not.

Aperuit ] Sequebatur ut coitjlituiitmc condi ij,

per lignum fuper aretiet h>tc duo Grcghrexprimit p etia cerreita , (J in audientia publicata ,vt dixi m
tn prxfatione de cruce, Qui ftlutem humasti gene- prooemio, quodtextus Mattbxi , qui dicebatur m

ris, (Sc.de qua de confec.dill- 1 ■nmenimm.ettnfra. quibufdam libris antiquis fubalio ordine hoc nar-

de reh.csvene.jan.fi Do minum.antc mediff.lluar-
to,V t euidenter of tenderet, pro quibus reflaurandis
patiebatur , Jdlicet pro Juperis angelorum nunis
replendis, pro iuftii de limbo educendis, pro amici/
colligendis, iS adluiundis.pro inimicis reconcilian-
dis. Trimum defiguntur per brachium fuperius.
Secundum per inferius. Tertium per dextrii.Quar
tum per fim/lrum. Fertur etiam crux quatitor ge-
nera lignorum habuijfe , fctlicet cedrum m fiipite,
palmam in palo per longum, cuprejfum in ligno ex
tranfuerjo , oliuam in tabula Juper crucem , loco
quarti brachij. iS daturverfus: Ligna crucis, pol j.
ma, cedrus, cuprcllits , oliua. F.t quomodo pro-
prietates lignorum bene consumant, inflant theolo
gi,quod omitto.

Mori]ile confec. difl. 1. timorem.

Protiuenribus ] Jeparattm. de boc de confecr.
difl.i.c.t.

Aqua:] (sfuitvcra aqua.de quo fatis de celebr.
mif. in quadom-iS fuit aqua regenerationis ,isfan
gtsis redemptionis vt ibi.

Immaculata.] ad Epbcftos j.ontc finem.

rare, per anticipationem intelligiet exponidibcbat.
Et hoc remottit loannes forte ex eo , quod ille tex-
tu/ jn Maltha o communiter non habetur . Et anti-
cipatio dicitur , abante is capio , cum fctlicet ante
capitur, vel ponitur pofl ponendum. Jupr a de refer,
catijam. Sed queritur, quidvalel ad fidem boc di-
jjsutajfe quod hic dicitur de boc ordine ‘ Sine dubio
coniunx Chrifli F.cclejia.qux regenerat a Deo ge-
nitos, ita formari poterat per plaga iSVndas fiueu
tes, Cbrifioviuetc , ficui Cbriflo mortuomee ht hoc
dii putatio bxc rtjfiiit fident. Sed opinio ha c dam-
nata, detrahit miraculotemdentius enim fuit mira-
culum boc de corporemortuo , quam deviuomo-
uajje. Item detrahit figurx hic pofitx ,vt Jupra di-
xi.ltcm detrahit fidei Ioamiis Euangchflx , qutvl-
timus Euagclium fuit feribens, notabiliter expref-
fit hunc ordtnemtis his rcjfieiiibus Concihuncbunc
ordinem approbat.

Porro ] Secunda pars , que duo faduVrsmo
quondam opinionem reprobat. S ecundo diam per-
tinaciter tenentes, bareticos iudicat.

Politione] rtuntur Theologi et arttflxhocver
bo.quo

t Capaneus
io catalogo
glorix mua
di pax 4 c6-
diici^uottc

Inquifitorum ttim Commentarijs.

bo,rjuo etLint nos \ timut.de conftjT.c. labide hoc A
1 fatis lih.6.fatcmr autem quis credit >id quod po

% Htt.dc iurcmr.cylti.eo.lib.

In dubium] de bjcrcticitydubiui.

^ I nteUeftiu*] Defhfithu enim irregeu tiua,

* non f uit opinio:] enfitiHj enim qua J emimus per fen

•fm corporeos >cer tum efl, quod corrumpitur corpo-
re corrupto , & fic non pote/i dubitari .quin fit cor
* poris forma . idem deyegetatiua qua ~regctamur>
nutrimur , ij augmentum fumimusdn prima com-
trv t * ,a,lcamUs bwtistin fecunda etiam plantisSed de

huius clortc iMdiefliua f ve/ rationali fuit contraria opinio ,

huius cloHc ' ;«»‘wiruna uyn.iu, ipjms amnis. trrmum jtarenon potejt : quuidtm

▼ide pfcnif 1** prsapue fundabatur Jitper ratione prxditla. b ipfc homo efl, qui percipit fe mt clarere <J fentire:

ume oer fjrf Cum Mmi .lim orx.,4^... /_ j . r- o. • * nV* J y

it

«r j/ttoji jflio d/ifui tripliciter ,vt farti f. phy/,
.tui fecundum Je totum ftcut medient fmat: aut fe-
cundum fanem, ficui homo videt per oculum t aut
per accidemfuut dusmus , quo.i alium xdtficat:
tjuia accidit xdificaton effe altum . Cum ergo dici-
mus ^fndream u.telltgerc, certum efl , hoc jibi non
attribui per accidens ,cum boc inquxtuni cjt homo,
de ip/o effentialiter prxdicetururgo aut oportet di
cere,quod iniclligat fecundum fc totum : quod etid
pojsut Plato, dicens hominem effe animam intelle-
thuam.aus dicere oportes quod ifsiellcHus fit pars
ipfms animx.Vritt.um flare non potefl : quia idem

Cote per farf Cum enimvniriaton dico accidmtaliter ,Jed perfe
tVom Tlio-i /j- effentialiter, fit mfeparabihter *vi.7ri , ergofor-
ctum mJ nm po ,e fl effe fine materia propria: fed .mima

ne glofl*, J nt elleHiua,cum fit incorruptibilis, remanet coYru
par.i.qu*ft.pio corpore,corporinonvnita:ergononvniiurcor
perfe 45 effsmiahtcrSed antequam
ui um 2 '"bnic indultum rtjfondcam.eS! [ciendum, quod opi
ilio bic approbata , pro qua facit iecelcbr. mi/, in
'•quadam. fu probatur fecundumVhilofophiS.me-
taph.Di ferentia funutur i forma rci:fed differen-
tia conflituthu hom inis, efl rationale ; quod de ho-

WUo iMa Atr.S irw ' _ /V

Jem ire vero non potefl fine corpore : vnde oportet
animam fcnfmuam efle aliquam bombis partem,
rei ttqutnir ergo quod intelleUut quo niteas in-

telligitfst pari ipjiut ^fndrcxitu quod imrlletlus
aliquo modo ipft corpcrevniatur . Et licet aliqui
dixerint, hxncvnionem effe per fpeciem intelltgbi-
lenuqux duplex habet fubtertum, intctlcHum pof-
fibile ,45 pbantajmaia: alii quod hucIlcHui VI mo-
torvnitur corpori , quod vanum effit patet multis
rationibui : 45 ifls dux fuffleiam . Itnc UcHus non
mouct corpusanft per appetitum, cuius motio prx-

. j, . . —.-J- ■ ■■ — rr.v^t yfioiijiyir ayycuiinn thuuo

tume tuatur ratione animx intellrchux : ergo ipft £ fupponit operationem intellrHus : Tganergoideo
ttfl hornmii forma. liem demonstratur ex ratione intelligit ^tndreai.quia mouetur abinteUeitu.Jei

ffeciet htananxmatura enim rei ofleditur cx ipftus
nprr atione.-propriavero operatio homit:it(inqum-
tum komojeit intelligerr.oportci ergo, quod fortia
tur fpeciem fecundum illud, quod ipfttii operis efl

- ■ pnnnpium-Jortil ur autem jpeciem vmtmqnodque

per propria formamtex quo relinquitur, quod pri*

duslufl J eiptii intellcciiuum.vel anima intelledina, ftt pro-
pria boninii forma.Sed aduertendu eSt.qudd quo-
to fornu efl mtHior , tanto plus dominatur mate-
tix corporah .-45 minus ei immergitur, 45 plus eam
excedit fui virtute : vnde anima vegetabtfls , 'plui
q tUm forma mttaUttfenfMis, plus qudm vegeta-
hilisiintcHetualii ergoinnobiluatcvliima, intamu
excedit in homine materiam corporalem, quod ha-
btt aliquam operationem ( 5 Virtutf,in qua corpo-
Txlit materia non communicat: qua vir tus diestur
intdlefiiua. nememflrat etiam tdjfrifl. i.deatn-
, 'ma, quia id quo primi aliquid operatur, eStftima
‘Ulius cui operatio attribuitur : ftcut quo pmm fs,
natur cor pus , efl famtat : quo primo fcit anima , efl
[cientia. I aratas crgp'eTl forma corporis , (5 factu-
'eia forma efi animx ad corporitvnionemJiecundn
•inducebat id quod dicit Vhilofopbut 3. de amnia,
-anima ergo eit formaeor paris : 45 fcientia eSl for-
maanitnx. CertumeSl autem, quod primum qua
■viuit corpus ; en anima : 45cumv:ta ntanifefletnr
'fectoxdu dmerfat operationes in dsuerfis gradibus
putentium, id quo 'primo operamur, vmmquodqur
■illorum operumvilx , efl animi . Citima enim efl
■quo primeuurrimur.fcniimus.tr mouemur fecun-
dum loci : ergo ftmhteridquo primo iutcUigimiis,
ftue dicatur imellcfiusftue anima intelleSUua , efl
forma corporis. Ft boc negans oportet , quoiinua-
mij| quomodo iflaaUio ei conuettiat. experitur
enim qmfqssit fcipflsm ejfe,qqs inulligu. ^ 4 1 tribui-
»• i

potius econtrarioafuia inttlUgit , ideo abintcllcdu
mouetur. Concluditur ergo,quodvr.iturvt ejjer.tia
lis forma. Ite fi anima intelleidiuajehaberetvt m 0
tor.eertu efl, quod mmit poicsl effe fsne nauta , qui
fe habet adeivt motor : ergo cui poffet effe, quod
Chrifius corpus humano ftt, c amma tiipfiffct: quod
efl contra ftdt.fupra co-c .45 fupra ea.f.rmiter. Ci
ergo principaliter incantatio ordinetur adjalutc
amnx,inutilu fuiffet incarnatio , fi anima non ejfet
eflentialis corporis forma. E t per hocvidel ratione,
O quarit opinio hic d-mmitaiudicatur hxrctua: quia
efl contra fidi’ incarnationis. Efl etid contra fid -re-
fnrretiiomihabeixi.fdes, quod rejurgemut tueor
poriP.qux nite feliamus pet patet co.ttt.c. firmiter,
mfi.i .partis. fed fi anima non cftet efietialis forni 1
corporis : ad quid ref urgeret corpora nonvtdemus.

Tenentct opinionem bu reprobatam , primo in-
ducebat, quod in principio dtxi.yfd quod refponde-
luriqudd freundu fe conuenit animx corportvniri.
ftcusffecuiM fe chuenit corpori letdfurjum ejfetet
ftcut lene manet, ctd loco proprio fuerit feparatu
cuapntudme 45 inclinatione ad proprii lotum: ita
p anima humana manet in fuo proprio effe ; ci fuerit
J corpore feparata, habes aptitudine 45 inclinatio-
nem naturale ad corporicvnionem.Secundo induce
bjninfHdJ dicit Vhilo.yde xnima.quod intellcHus
eflfeparatm,i 5 quodrtuUiut corporis efl aHut: er-
go nonvnitur corporivtfimna.Sed dic, quod Vhi-
lof mielligit feparatu : quia intellectui sion eflvir-
-tter alicuius organi corporalis , ficurvirsusvifiua
eculi.conflas etenim quod imcihgerettonefl a Hui,
nui poffet exerceri per aliquod organi corporale,
ficuirifiofeieflinnuteria inquam i tpfa anima,
cufcfl bxcvirtut,rfl hominis forma et teniuutiy
ner subit bumanx. Et qtce.l fit i mate rii probatur. 1
D 1 Thy.

; A Aio «licui
tri&u&m n-
nibuiinr.

Opinio di-
cens Mima
rariooalem
die m 01 tale
cur Ut dam-
nata Tclut
hxrcnca.

I

Prima pars Dirc&orij

fby.quia bamo generat hominem.dicitur ergo ani-
ma iniclleiliua feparata fccmdumvirtutem tntcl-
ltHinam,qu.c non t ft alicuius organi corporahs.Et
fic etiam refpondetur ad id quod tertio dicebant,
qao.i ft tnlcilechi iVniretur corporivt forma , cum
omne corpus habeat determinatam materiam ,fe-
qnerctur qud.i mlclleflui haberes determinatam
materiam, et fic non effet cognittuus omnium, quod
eil contra rationem inteUetius , Sed dico quod hoc
procederet ,ft virtus intcUeHiua effit acius organi
corporaliiFateor enim aflui silos ,vifus cum ocu-
lo, ta, Hui cum manu, V fimilet bene oportet Ii mi-
tari ex materias/ed cum anima intellehiua bii or-
ganis nouytatitr, limitationi non fubiacet-Diccbant

auarto, quini cum anima fu quidfubftUens , ix ha-
beat effi fecundum fe :ergo alterius forma effi non
poiest. quia forma dat aliquid effi, et ftc effi fornix
non ejl ipfius for mx fecundum fe, anima ergointel
lefhua habent effi fuum , (7 Juum fubftflent , non
vmitur corporivt forma. vf d quod refpondetur ,
quod anima mtelleUiua illud effe in quo fuhfiiht,
communicat corporali matersa, ex qua materia ix
anima intcllcfhuj fitvnu : ita quod illud effi quod
efl totius compoftti.eft etii ipfius animx , quod non
eft in alifi formis, quas non Jioit fubfi fletes. Et pro-
pter hoc anima humana remanet in fuo effe.dejiru-
(iocorpqremonautcm alia fotmx. Curiofus qui
hoc plenius difquircre -vellet , videat in fumma S.
Tbo.parte i ,q. 7 sdn principio.lo. ^fnd. ■

CicholicxJ/idetquod /equitur, ix poffpoftlum
fuitvt cuttaretur htatussquod proprie tn Rhetori-
ca dicitur , cumvocalis eadem fequiturvocalem.

Pertinax Pcitinicuer] pertinacia m malo.perjiucrantta

1 °“ «Tciiur invinuic , Vnde pertinaxvalde imprudenter te-
nens, duriis , irremeabilis, indocilis, ohjisnatus. iS.
idemverbum infra devjttr.exgraut. i. patuli.

A nio Donali/lanm t ,quod-parttuIi inutiliter bapti- f Hic baro
^abamur.qux reprobata esi, C ad ipforum ratio- <*■” fanant
nes rcfponjum e Hale baptifmaiores. Sed ibi dubii AnijuBiaua
eft reliaum , an paruuhs infundantur virtutes ix h^irfibu,*
gratiasquod hicJoluitur.Eft ergo Isic fciendu, quod 88. Pelaga-
quorundsm fuit opinio, quo,! pueris nullo modo anti-
danturvirtutes in bapttfma.jedjolum ab originali 1 " ,it
mundant ursfcd poftea quando decedunt, Vel quan-
do peruemur.t ad xtatem adultam , eis virtutes in-
funduntur, ft J eruent innocentiam, hanc communi-
ter Theologi re probant, per id quod habetur Eccle
ftaftes 1 1. quod fonat illud quod habetur if. diflm.

B qualis. in priac.quare ft pueris ante mone non fue-
rint conceffxvirtutes ix gratia informatu, in m or-
te non conferentur: (7 Jic non fatuabuntur , quod
eftfalfum. Errer auti huius opinionis, vide turfuif-
fe ex ignorantia dijccmcndi habitum abaUu.

^f lif dixerunt , quod pueris dantur virtutes ix
gratiamon tamen in fcipfis.fed in fua radice , Jcili -
ect cbaradere [aeramenti , cuius vtrtiue tumve-
nerint ad perfe.Tam alara/t , ix cura perfedis er- : :
gams.foluta fuerint poterfce,cor./equcntur gratia
CJ Virtutes . Et nug.vidcbilur mifcere hanc opi-
itionem primxJe confecJiJi-g.Kibil. Sed quod hoc

Z effi non pofiit,pjtct:quiafi puer verteretur 'm fu-
rum ante perfectam xtatem, pciettx m cononfolr
ucrentur.cx ita tamquam haberet virtutes expli-
cite s Item quod potentia fint aliquo impedimento
Hgatx.nonimpedu habitum ,/ed afium : quia dor-
mentes ixvinolenti habitui habent, /ed ligatos.

Tertia/ fuit bu opinio approbata, quadvsrtutes t Vide cita*
H.gratia dentur in habitu ligato propter pueritia, ' Smi
ficui in dormiente propter jomnumsfed, dtfcedentt
pueritia, inclinantur ad bene operandum j nifiali-
qsnd Iftnlm fanfioreffftat: et habetur de hoc figu-
ra t.Reg t r.vbi Daiiid paruulus armatus armis

Ad hoc] tertia pjn , primo ponens de tffiba- jj SaUl regis , non potuit eisvticontraColiam. Sii

ptifmiSecundo de ipftut effcBu-loau-And.

Vnicum] quare fic dicatur, habetur de con/ecr.
difiw-g.alusd.

Vnus] si Epkcfig. habetur de hac triplici Vns,

tate.ix mfrade exceff.prxla.frequensad finemdx.

■ infra de femen.excom.c. 1 . (XV t dicit -efmbro. Ilb.
detrinit.ix exponit magifler- i.fcntcnt-tg.diftxlr
ea prinxumvr.um dicimus Deum .vnitai excludit
numerum deorum; nec quantitatem iit Deo pomi]
quia nec numerus, nec quantitas in Deo efl.

Dciu ] in hocverbo , pomi caufam. efficientem
baptifmi. , ; ..

Vnicj] licet fpteie differ at. quod dievt not.Bcr.
fupra aod-ut.fuper rubir.

Confitendum ]We in/ymbolo dicitur, Confi-
teorvnum baptifma. ■ m

In aqua ] caufa materialis.

In nomine] caufa formalis.

Pcrfedhim ] fine pxnitemia exteriori- de cors-
fecriiP.-afinr pxnitemia.

Remedium] caufa finalis.

■ Theologi] tg canoniflx.de boe de confet.dift,
4. nihil 1 tXc. paruuli.

Opiniones] Efl fidendum, quod primo fuit opi-

puer in haptifmo armatus gratia ix Virtutibus
propter imbecillitatem , illis vtinonpoteflquoai
afium.E t quodboc fttverum,patct:quia cum pue ,
ri ficui adulti per baptifmum efficiantur membra
Cbrifti.ueceffe efl, quod d capite recipiant fluxum
vtlffuHsiigratix aviriuiu.cmus influxionis nott
efl impedimentum ex pane Dei, qui omncsvult fal
uasfitrtds ai agnitionemveritatisveuire. 1 ad Ti
motb.n.ds fupra de baptif.maioreiverf.abfii.Tife
ex psrtc gratix.qux exvi facramili omnibus prx-
flo eflitX facit de confecJiU,+.fme pxttitCtia. Tiff
; xx parte facramentuqucd pro omnibus iiftituium
efitntc abillovllus excluditur, vt indccr. maiores,
verfxum crgo.Tiec ex parte paruuli, qui nec reft-
fut.nec rcfi/icre poltft infufionigratisi nec cura-
mut ipfius reluflautiamvelgen itumm baptif. de
confcc.difg.cap.finc pxmtetia-Tiec tx parte Eccle
ftx.in cuius fide fatuatur : iX qux nulli claudit gre-
mii. ie bxrc.fuper eoMb. 6 .nec aliqui decipit. 17.
q.s. dcvidutt.de do. per tuas.Huic auti opinioni ap
probate non obftat,quadbabilui Virtutum habili-
tat ad aHumsfed pueri non funi habiles ad agendi,
qux fecmdumvinutes fun: ergo no» recipiunt ha
bitumvirtutum ia bapujmo- Tfam dito, quod habi-

L

Incjuifitorum cum Commentarijs. 19

Ita facit habilem ai adum, tollendo inhabilitatem, A gratiam facientemg?atum, nifi eumftdio illa recef
f iu eji ex impcrfedionc potentia ■ non quxeftex fcrit.de conJ'ec.din.q.tuncValcre. 6' c.pmult.

parte corporis t vt patet in dormiente .Tfcc obfiat, Sandorum, ac Dodorum modernorum]

quod dicitur, in noua influentia oportere , quod re- De fandis habemus ^fugu/linum contra lulianum

cipiens vel infiuem aliter fe habeat nunc , quam libtale bapttf.paruulorum.Dodorei habemui ma

C iui :fed anima pueri bapti^ati, non alio modo [e gjflrum q.fent.q.difijn princ.il ibi *4lex.^ftber.

bet in inflanti poli baptifmum.qudm prini: quia £r D.Tbom.apeniui. Et breuiter omnes Theologi
caretvtroque temporevfu liberi arbitro. Item nec moderni in hoc concordant, qud ad virtutes tbcolo-

Deui influent , aliter fe habet . Concluditur ergo, gic as fulica f,dem,(pem, & cbaruatemfed devir-

quol pueri ctia bapti^ati gratiam i? Virtutci non tutibus moralibuipet iu/litta fortitudine, temperan

recipiunt *Ab quod refpondetur , quod licet agetis tia,prudetia,et alos de quibus iljf.i. f.ex hi bene

principale fit immobile,agens inslrnmentale,ahtcr difeordant moderni Theologi. D. Thomai enim &

fe habet nunc,qudm prius ad puerum.quia nunc i? B fui tenent etiam morales infundi, ruvt dicunt, mo-
rum prius baptizatur. Ex quo etiam fequitur, quod rales acquifitx non ordinant ex fe in "citimum fi-

aliter fe habet baptigatus : quia nunc ir non prius nem, nec inclinant quod homo fit bene mobilis J Spi

mprefjut efl cbarader in ipfo . Item conflat, quod ritu fanHctergo efl fateri illas infufas .Sidquite-

fine aliqua fui immutabilitate, Deus fine facramen nent contranum.ref 'pandent ad bu,qudd morales

to poffet gratiam conferre, vt patet in fanflificatis acquifitx conixnclx cbarttaii.qux efl formavirtu-

brvtcroJc remui.nft cum prideman pruic . Cur io- tumytrumque fuffteienter peragunt: ijficnon efl

fus etiamvidere poffet in D.Tbo.q.fent. difl. 4. iS neceffe ponere eas ir.fufat . Inducunt etiam ii/i iJ-

in tertia parte [um.q.6i.& 69. lud Vbyfquodfruslrafn per plura, &cvt dixi in

Virtutes] de theologicis non efl opinio inter mo principio capituhtfed per virtutes morales acqui-

dernos.fed de moralibus ficyt infra dicam, dictui- fitas potesl bomo cum theologicis finem fuum ac -

tue autemvirtutei.quafivirum tuentes, tJ prxfcr qmrerefinc moralibus infuftt . Vroprium er.im efl
a tantet JvittjsJe pxn.di/l.i.iUaamma.ir c.feq, C cbaritatis,not Deovltimofir.i conitirgrre.efl enim

Informans gratia] hanc multi Theologi dicunt fecundum ufugutl.rclKf ima ajfedio,qux nos Deo
idemeffeinre , quod habitui charitatit , tum quia coniungit : ergo non requiritur infifi theolog,cii,

charitat (J gratia habent eafdem operat iones.tum quod alixvirtutet morales Infu.idar.titr.lt ‘ fi par -

quia dicit Jlug. 1 j.ie trini.cap. 1 s .loquem decha- uuht infunderstur, ergo C T aduliittfed experimur,

rttate, nullum cfli/lo Dei dono excellentius Sed om quod adultus non fide baptigatus,non plus fe [en-

m dono diflindo d gratia , ipfa gratia excellentior tit fobrium , prudentem, temperatum, vel 1 ullum,

efl : tum quia fi fic difiingucrentur , po fient d Dei quim priut:qubd fi infunderentur. [entire deberet,

virttue feparari,U fise aliquit effet Deo gratus, /ed ex quo xtas non impedi: , cum virtus moralis fu

mmcbaruuil cemuerfo . vero dicunt , quid habitui inclinans per modum naturxtquia fecundi
gratia efl habitus , qui fundatur in efjenna animx: Vbilofopbum.o.Etbic.T irtui efl.qux habente per-

charitat vero efl alius habitui , qui fundatur in fiut.iT oput eiui bonum reddicrrgo cum [aeramen

Voluntate, Q tumbaptifmifii commune, omniagratiidon.11, vi-

Aii lubi tum] de fimilibut de baptif. maiores. detur quod non infundatur adultis nec paruu/it.
Verfquamuit. in prima gloffa. Eligendam ] ergo illam /equi tenemur dc hoc

Omnibus] etiam fille recipientibus , quo ai eod.ut.cyn1coJtb.64n 6.gloifa.
cbaradcrem U gratiam gratii datam : fed non ad

EX CODICE IVSTINI ANI TIT. DE SVMMA
Trinitate & fide catholica : 6 c vt nemo de ea pu-
. blice contendere audeat.

Ii. imppp. GK-JTI^fKs y^tLETiTlTf. ET THEOD. jtjfjf.
hlulumad populumvrbii CouSlantinopolitanx.

J V HC T OS’ populos, quos de
menda; noftrc regii imperium,
> in tali volumus religione ver-

(eri, qua b diurnum Petru Apo-
ftolu tradidi ile Romanis, reli-
gio vfq; adhuc ab iplb infmuata declarat , qua-
que Pondficc Damafuni fequi daret, & Petru
Alcxadriae Epifcopum virum Apoflolicz lan-
ditatis:hoceft‘ , vtfecundum Apoftolicadi-
fdpbnam,Euangebcamq; doctrinam, Patris &
Fihj& Spiritus iandii vnam dciutem lub pari

maiellate , & fub pia trinitate credamus. Hanc
legem •‘lequenres.Chriftianonim cathobcoru
nomen iubemus arapledi : rdiquos * vero de-
mentes, veianolqj iudicantes,ha;redd dogma-
ds infamiam fufrincre, diuina primum vindi-
datpoft ctura motus animi noltri,que ex carlc
Ai arbitrio fumpfctimus.vluone plectendos.

Dat. III. Xal.Mart.T heffalpnicx.C rataano Jt. V.

C Tbttdcfio *i. Corjf.

ll. lidem

$o Prima pars Dire&orij

SVPER LEG. CVNCTOS

1‘OPVLOS. C. DE SVM. TRI.

IT FIDE CATHOLICA.
COMMENT. ‘IIII.

g ccj« * VNCTOS populos, quos cie
menti* nodratrogitimpcriu.]
Uoc est c. licium Gratiam, l'alcn
( im.ini, 43 Tbcodofii ad populum
=|( jP* vrbii Conftantinopolitanx , editu
amo Domini 381 . idem habetur in codue Theodo-
• fiant lib. 1 6 Jit. td.r-43m tripar.hiH.eccl.hb. <>x.

7. ex So^omcr.o-Quis enim tunc potifiimumvarix
hxreticorum felix exortx fuerant, yariofque erro
rea illiut statu hxretid feminabant , edillum fuit
vniucrfuvt r ellam tenerem fidem . qux autem ea
fit, hoc loco explicant Impcratorci quambrtuifsi-
me.deinde in contemptores poenam / latumt .
b 8 Quam diuintim Petrom Apoftolum rra-
didillc Romanis religio viquc adhuc ab ipto
intinuam declarat] In plertf que codicibus , lege-
tur, diuum , legendum tamen eft diuinum , vt in
mtmsfcriptie, <3 codice Theodofiano , 43 InP.oria
tripartita.

lamfonUum Vetrum diuinitus Ronun.e T.ccle-
nrio confc- fi x prxfui(]r,canusuc infignivnd eum Vauloconfe
o-am Pmus craffc , oc tmuhtijfc martyrio mxnifcHum tficap.
«c Piului . tjuamuis.u. difijoce tque graustcr etverc fandus
Astgufimus tomo 1 oJe fanfiit.Jcrmonc ;.infcfio
ApoflolorumVetri 43 Vauluqscim fiomanam E c-
clcfiam diurnis documemis,43 in/liiimsinslntliam
reliquis Chriftus prxfccit vclut matrem 43magt-
firamj qua ceters 43 fidei regulas, irriuendi,ac
celebrandi diuinos cultus 43 /aeramenta, ritumac-
cipiuntiid quod eleganter docet Leo primus F.pi-
ftold 79. ad Dio fcorum Alexandrinum Fptf copis,
cuius verba qsua claram lucem huic legi afferunt,
Sion duximus onmtenda.habent autem ita : Cum
enim bcatiflimus Petrus Apollolicum a Domi
no acceperit prinripanim,& Romana Ecdefia
ineiuspermaneat indituris, nefis eft credere,
quod fandus ditapulus eiuS Marcus , qui Ale-
xandrinam prirou^Ecclefiaiji guhcriuuit;ahjs
regulis tradinomim fuartim decreta formaue-
rit.cum fine dubio de eodem fonti gtntiar vnus
Ipirittts fuerit & difdpuli & magillri.ncc aliud
ordinatus i radere potuerit , quini qltod ab or-
dinatore lufcepit . Non ergo patimur , vr atm
vnius nos ede corporis & fidei fateamur, in all-
quo difcrepemus:& alia doctons , lliadtfcipu-
li inditum videantur, haticnusilie. optime ergo
Imperatores hoc loco iuxtafislem i Vctro tradita,
43 d cetcrir acceptam ab eo , 43obferunam cre-
dere i ubent.

c f Hoc ed vt fecundum Apoftolrcam dtfcipli-
nam euangelicamque doctnmjm, PctrisAc fi,
li) Sc Spiritus fandri vnam dciutem fub pari
maiedate,stc f itb pia Trinitate credamus.] Hxc
verba cum concilio Carthagnrnftferur.do celebra
to circa tempora Striet) Tapxxraq a 8 . mihividen

tur conucmrc,vbi cap.t.cjtttltmefl. vt trinitatis
ii.vmute cffentix fides credenda proponatur, 43
prxductur.Eum locum, quiavalde infigetis cfi , re-
fferre placui: . habet autem ita : Et lictu a patri-
bus certa diipofirione accepimus, vt Trini-
tatem, quamin nolitis fenlibus confecratam
retinciiuis, patris & fili] dc ipiritus la neti vm-
utem.qux nudam nofemtr habere nonnam,
ficut didicimus , Dei populos infimamus. Ab
vniuerfis Epilcopis dichim cd : plane lic acce-
pimus, lic tenemus, hdem Apodolicain fcquen
tes. hxc ibi. Fvdem (feliat decretum cor.cilq lloto-
magenfis relatum a Uurckardo lib. a. Decretorum
cap. r&Fandem trinitatis invnit ale ejfentix fidem
luculenter odslruit Alexander Vapa primus F.pi -
ftola quadam ad omnes orthodoxos , qux incipit:
Cogitantibsts nobis, h/abetur autem in primo con-
cil.tom.pag. 1 7 ». exSuriatsa editione.
d f Hanc legem fequentes Chridianorttm ca-
tholicorum nomen iubemus ampleCci] optime
fcripfit hoc loco Odofredm s3 ^dccurftui magnum
prxniimn effe.vtferuusvocetur nomine domini, d
Chrifto enim Clmfharu iubemur appellarUruic asA
tem editio, vt fidem orthedoxam jequentet Chr i-
jhantvoc arentur, caufam prxbuit hxreticisrum au
dacia,43 dementia,q m relicto Cbrijliancrum nomi
nedssreftarcharum appellationem affumeban r, di*
eentes je Manicbxos,flrianos,ctcx]uamquam r.m
hic primum fidele sfum dilti Chrijliani ; qui nam,

Vt confiat ex altibus Jfpofiolx. 1 1 . circa finem,
difdpuli domini iam Chrifiiani dicti fmtjcriptum cfiriftiano-
ejl enim ibi ilJ . Et docuerunt turbam multam, mmnimea
ita vt cognominarentur primum Anuochiar "

difciputi Clin diani.^iuid nomenceteris fidelibus
reliqucruntiVt egregie docet jonUus ^tuguUinus
inloan.c. iS.trall. 1 13 . in hxcvcrba : Quam,
uis enim difdpuli Chrifh nondum appella,'
ren tur hoc nomine ; poli Afcen lionem quippe
cius,in Antiochia primum ctrpentnt appcflair
difcipuli Chrifiiani, iam tamen erat res tpla il-
lo polleasocabulo nuncupanda , iam erant dia
fripuli, qui podea appellati funi Chrifiiani, Sc
hoc commune nomcoAictit cornuum cu\ctinm
/idem adpuftcros transtmlcrunt. hxc sfugufii-
mu. fidem quoque dfcTi fmitalbohci.eo quodvni-
uerfit ChriRianx legis prxeeptis obcdircnt,vt opti
me fcripfit diuus Taciassus Epifccput Daninonefu
vctuffijsimus EfifiUa /juJdddenoUunc.CAholico.
e < Reliquos vero dementes, vefanosq; iudica
tes hatretici dogmatis infamtam fuflincre]//ac
rflvna 43 grautt hxrcticcriim 'pxtia, qua efficiun-
tur infans 1, ex qua crismurmuUi cffcHui .quot fi
formsdaffent hxretid , facsle m rclia fide eotili-
nerentur.

jlc infamia quidem multiplex cfi, vsiaiuris.al- InEuni»
terafalil,tertia 1 crcrica-CC illa qux ab cxton.m» quotuplo.
meatione dc/cnsdil. Duabus pofireniis omifsis , de
primis breuiter dicendum cfi, quoniam ad hunc lo-
cum (pellant -Facti infamiam appello eam, que orbi
tur ex turpi aliquo aiciu.O opinionem apud bouos
granato) uxcontsngsi mulsis tucsdls.Vl docet Dyuut

in

Gi

Inquifitorum cum Commentarijs.

ii c.infamibui.de regulis imr-lib.6. ir lafon in fac
lege. i uris .tutem infamiam appello eam , qua de-
fcendit ex legibus nominatim canentibus, vt qui ta
le delidumcommiferit , infamis et ipjofabcatur.
prxterea illud eft obferuandum , bifariam aliquos
dici iurcinfamestvno modo ipfofatio , quales funi
illiujui per legem notantur infamia,alij demum fe-
cutafententia, ut in furto , vi bonorum raptorum,
V~ ftmilibus fcribmt hic lafon , ir ceteri tum hic
An in n fi ,uma *‘bi-

»”c»° 2 irax llls ‘‘apoftlis primum hic queritur, qua infa-
rcituucrc **» notentur hxreuci,ac primum quidem iureno-

po&ui. uo certum efl, hxreticos omnes cuiufcunque fedx
ipfo iure infames cffe.authen.G amaros. C-dc hxret.
de iure amem veteri nunquid per hac legem effent
ipfo iure infames hxretici , tu Ide d no/iris dubita-
tum efl.nam cum stccurfius ir nonnulli alii hic ani
maiuerterent hxreticos infamia notari, & infames
d teflimonio repellU. 3 . f.lege lulia. ff. de teffibus.
hxrelicosvero ad teflificandum admittid. quonia.
C .de bxretatdmifcrunt hxreticos f altem ante fen-
tentiam non effe ipfo iure infamet, ita Bal. Hem f.
eppafitio HH. 3 s .lafon a.leHura.nu.a 3 . cj licia-
tus varjrxretici dogmatis. ir Zafius in ffti itaque
di feretis, lnjliiutio.de adio . Ceterum qtumuis li-
benter communes profatorum dodorum fenten-
lias ampledif oleamus , hoc tamen loco merito ab
fas diffindendum putamus , pro certo datucmes
etiamper hanc legem haereticos ipfo iure infamia
notator, neque enim bic imperatores folum decla-
rarevoluerunt hxreticos ideo infames effe cenfcn-
dosajuia turpe ir indignum falium, aut fcelus com
mittunt ; id enim omnibus catholicis iam tunc in fi-
de inflrucli; notum erat, cum ob id canendos irfu-
n-' gtendos hxreucosvbtque decreutfientmam irfan-
flus loarsnes fcripfit,hxreticis non effe dicendum,
aue-.lT diuinus Vanius monuit eos effe deuitandos:
fed plane bocflatuere voluerunt ,vt ipfo iure fie-
rent infames.

~ 4 d bxcft imperatores folum flatuiffent hxre-
ticos infamia f odi notari , legem Jane condidijfent

de re certa ir manifefla.cwnvtique notum fit, bx

retteos turpe facium committere , eorumque opi-
mior, cm ob id fcelus , apud bonos valde diminui cr
grauaritleges autem de cafibus dubqs effe debent J.
quod Labeo.jfdc C arbo. editio. vbi communiter Do
flores, & Panormitanus in c. cum in iure peritus,
de clcfHo-irnartolus quidem hic in noua oppoft-
tione aperte fequitur hanc fententiam dum air.-Na
C bene infpidtur.primo dat cis perna ipfo iu-
re,& vocantur innmes,Scc.neque hmefententix
aduerfatur dd-quoniam.C. de hxret-nam ibi cafus
efl fmgularis , ne copia probationum deficiat, qui
ius commune non infringit.

Hsmid fxbis poterit declarari quxUioilla, stnhere-

““ liri notentur infamia ipfo fallo, an ita demum fi fen

mea t entia pronuntiata fuerit fuper crimine : ir plane

qui contendunt hxreticos iureveteri non fieri ipfo
iure infames , pofi fententiam latam infamia tanti
notari autumantjnter quos efl bic liciatus, quem
fequitur lacobus Spiegcllus in lexicover- bxrctici

A omnes. ir alti fiquifunt, qui paucipimifunt, fcdve-
rior esi f entama ^tlfonfi de Caflro hb.1x.9Je iu
fla hxreticorum punitione , afferentis ante Jenten-
tiam infames eff hquod exfupcrtoribus apertifiime
infertur, atque hanc etiam fententiam tuetur Tau
tusCaflrcnJsshic num. 18. idem videtur affcrcrc
Ttar-in 9 a>ppofitior.e.nu.t t.ir n. nam fi hxreti-
corum complices renuentes intra annum fatisface-
re,vt bxrctici puniuntur ,ir ipfo iure fiunt infa-
mesx. excommunicamus. 1 S.credentes. multo ma-
gis id bxrcticis euenirt : quia propter quodvnum-
quodque efl tale, (3 illud magis, -Jriflotcles lib. 1 .

B de demonflrafione. autben. multo magis.de facro-
fan. ecclef.

Hxc aut em infamia multos operatur effedus,

<3 incommoda ingentia parit , que nos copiofelib.

8. de pontis hxreticorum , fumus perfccuti. inter
qux illud efl poujiimum , qudd etiam infilios re-
dundat 1 propterca enim ab omnibus beneficiis ir
officifs publicis repelluntur.c. Tldtulum. dehxret.
libro 6. quod in 3. pari. apud F.ymefidtm copiofe
diximus.

Prxterea illud efl hic inquirendum, ^fninqui- QSS
fftores hxreticx prauitatis pofiint bxrcticis fanc ™e^i*xoucL
' infamiam Je qua diximus, remittere, aut eos fano
ri r eft, tuere : ir quamiiis late pateat inquifstorum
poteflas, non tamen poffunt hanc infamiam tollere-,
quia cum inqnifitor fit iudex delegatus. c. per hoc.
de bxrcticis, hb.6. non potejl fines mandati tranf-
grcdi.c.penultJc ofj.delegati.c.cumdilella.dcre-
fcrip.l. diligenter, ff. mandati, fac autem nufquam
efl fibi permiffum.iT propterca facere non poterit,
ita Zancbinus ir ucre tra flatu dehxret. c. 3 i. vbi
Campegius. Paulus Chirladus trad.de relaxatio,
carceratorum.tit. de beneficio ir indulgentia prin-
cipis, & alii, quos in re manifesta omitto : ir quod
) de inquifstore dixi , idem efl de epifeopo intclligen-
dum : nam neque is potefl hxreticos famx re-
fhluere , vt optime citato loco probat Zaas-
cbinus. reflituet autem fummus l{omanus •Pon-
tifex : nam nunquid etiam collegium Cardina-
lium pofiit , non efl huius loci inquirere , nec no-
flrxbreuiiatis.

Toflremo obferuandum efl , non effe bic pri-
mum hxreticos infamia notatos, nam iure cano-
num multo antea Stephaniis Tapa eius nominis in&miano-
primus amo videlicet Dommi 161. infames effe tari.
fanciuit Fpiflola quadam ad Hylarium epifeo-
: puni , quam refert Gratianus in c. infames. 6.q. 1 .

Infames, inquit, elTc eas perfonasdidmus,
qux pro aliqua culpa notanturinfamia: ideft,
omnesqui Chnftianc legis normam abuount,

& ftaruta ecdeiiaftica contemnunt, Scc.

l.i. I IDEM AA. EVTRPIO

PRAEFECTO PRAETORIO.

V L L VS * hxrerids: & infra. Vnius
& fummi Dei nome vhique celebre-
tur. Nicxnx b fidei dudum a maiori-
bus traditar, & diuinx religionis tefbmomo at-

Prima pars Dircftorij

que alTertion e firmate obfcruantia fcmper ma
lura reneat.Is autem * Nicxna; aflertor fidei» 3:
fatholica: religionis verus cultor accipiendus
eft, qur omnipotentem Deum Sc Chriftum li-
lium Dei vno nomine confitetur: Deu de Deo,
lumen de lumine: qui Spiritum ‘ ianCtum (que
ex fummo rerum parente & lpciamus & acci-
pimus) negando non violat: apud quem inte-
meratx fidei lenius viget , Sc incorrupta: trini-
tatis indiuila fubftancia.qux gratco verbo , »>»-
tvria recte credentibus dicitur . Hac protecfto
nobis magis probanda, luec veneranda funi.

Dat. II 11 . id. Ianuarij. CP.PL. Fui furio (f
F L-Sy.igrioCC.ior.jf.

SVPER L. NVLLVS. C. Df
SVM.TRI. ET FIDE CATHO.
COM MEN T ARIVS V.

V L L VS harrctinis. * ] luta eft l utc
lex ab eifdem Imperatoribus , i quibus
(3 fupcrior, anr.o Domini 38 $. ex ea id
fotum Jragmentum defumpfit Fymeriens, quod in-
flltutofuo conuenicbat,quo,i eft,conftabihre fidem:
17 ideo initium & finem [uftasltt, Synodum '\icx-
nam obj mundam lubet, (3 qua in ea fiunt fancita
diurnum.

fneisaV» b ! 7<icenx fidei dudum 1 maioibus tradit*]
czna qu»n- Hxcfm: fynodus dia celebra tempore Conflamini
docckbtata. (3 sUueflri Vapx celebrata, interuentu 3 18, epi-
fcoporum,tcra 3S3. Sit qui jtribant "Njcxnam fy
nodum initium babuiffe anno Domini 31«, finem
Yero 3 19 jnhac damnatus eft Arius, eiufq\ omnia
dogmata & fcdatores, ftabilitujquc articulus de
Cbrifhvcro filio Dei, Patri aquali ( 7 confubfian-
tiali, qux bremfisrme bic indicantur. Ada eft bxc
fynodus tribus amis, (3 paulo Yltra Tiicxx.ea ef?
ciuitasAfix.lliihynia Metropolis.Confirmata fuit
bxc fynodus inftgni miraculo, de quoTiiccpborus
lib. nam , un: exYniuerfts patribus duode-
crjsiflent pnufquam profefsionis fidei jcripto fiub-
fcriptionem fuam appojuiflent , reliqui patres ge-
fta concilii eius in manibus gerentes , ad fepultura
eorum acccffcrunt, deprecantesYt pcflquam clare
attuebantur in cxlss,quod in fynodo cum ceteris de
creuerant, dignarentur libello fubfcribere.qui alia
continebat, quem fuper fepulcro relinquentes, abie
runt, totamque nodem duxerunt informem: poftri
die ad locum eum redeuntes, (3 libellum explican-
tes illorum duorum epifcoporum fubfcriptiones a-
rnouerunt in hxcxerba : Chryfanthus & Mu-
Tonitts , qui cum patribus omnibus in iundta
prima mcumenica Nic-rnaiynodo cfifenftmus,
quamuis corpore translati , manu tamen pro-
pria nos quoque hbello liibfcripfimus. hxc ibi.
c ^ IsautemNicxnxaflertortidei.&catho-
licx religionis verus cultor accipiendus eft.qin
omnipotentem Deum,& Chriftum filium Dei
vno nomine confitetur Deum de Deo, lumen
de lumine.] Extat epiflola fynodalis de gejhs in

A 'Hicxna fyi:odo ad Alexandrinos, et alios canfcri-
pta, de qua TSjccphorus lib. s. c.14. rbi hoc defi-
niuijjc contra Arium , quod hoc loco comme-
moratur , luculenter explicat in hac Ycrba 1
Itaque Icitote primo omnium inquifitum eile
in impietatem Sc pr.ru. meationem Ari), fefta-
torumque cius ; & in prodentia Dei amantilsi-
mi Imperatoris Conllantini conlcntientibus
omnium iententijs placitum, vt anathemate
impia eius opinio Sc voces atque verba blalphe
ma condemnarentur, quibus ille filium Dei
blalphemans vius eft, ex non exi lien tibus illu
B cDedicens.dcluille aliquando cum non luerit,

& arbitri/ libertate viuj virtuti sque capace elfe
* libum l>ci, crea, uram eundem Sc tacturam no-
minans. Qua: omnia landla fynodus ana the-
mati fubiecic, nc audire quidem impiam opi-
nionem , mentis vecordiam, blalphcnuq-, eius
verba (uftinens, bxc ibi- qux bunc locum -valde
illuftrant.

d ^ Qui Spiritum fanftum ( quem ex fummo
rerum parcnre & fperamus Sc accipimus ) ne-
gando non violat. jAuurfius (3 Salycctus hanc
legem d quodam Grxco f criptam fuifje , qui neget
C Spiritum fandum d Filio quoq-, procedere , inani-
ter comminifcmtur, cum mhd pojsit elegaiius ex-
cogitari. Alciatus vero , agnofeens difficultatem
bic, docet fubaudiendum: Sc filio, in codice Theo-
dofiano ita legitur : qui id, quod ex lummo re-
rum parente fperamus , accipimus . Anto-
nius Comius bunc locum ita putabat emendadum ;
i quo id quod ex lummo rerum parcnre Ipera-
mus,acciptmus. qua.iaquit , Icthone admfja fu-
baudtttom 'Alciattopus non erit .

Melius tamen erit nullis additis aut fubauditis, leas^^
quod nobis in legibus facere non licet , ad Tbeolo- ctflione Spi-

D gix fecreta recurrere, Yt me monuit frater "Paulus "tus (in/ti

Conflabitis Jacri 'Palatu Magidcr, qui fuit deinde ealtaat .
lotius ordinis Fratrum prxdicaloru Magifter Ge-
neralis, Yt dicamus, retenta communi ledianepecr-
bum illud, fummo rerum parcnre, hoc loco flare
feu accipi po/ic efjentialuer (3 perfonahter iuxta
Yera dogmata Theologorum, cis enim bic (vt ucr-
baipfa indicant)nonfit fiermo de xiema Spiritui
fandi procefsione d Patre (3 d Filio,fei de com-
municatione gratixYel donorum ipfius , fecundum
quam ipfe fc ipfum dat.Yt ait Magifter femen : lib.

1 Jiflin- 30.(3 i "Patre ftmul ( 3 d Filio datur, apte
p per Jummum rerum parentem, totam fandijsimt
Trinitatem intelligere poffumus, d qua gloriam m
futuro fperamus, (3 gratum accipimus in prxfcn-
li. Pofjuntus quoque per fummum parentem Deu
"Patrem intelligere J que Spiritus fandus datur (3
mittitur: nec proptereavider i debet Filius excUt-
fui, quonia nominatus non efl: na vt rede ait fan-
dusTho.par.i.q.36urt.i. adprimum argumen-
tum.regulariter m facra ftriptura.autYbl ic dud- "

nis perjonis agitur, id quod de "Patre dicitur, dc Fi
lio ctia intelligere oportet, etiamji , innuit fandus
T bonus, didso exdufma addatur , 1:1/1 folu ir. 'His
in quibus Pater (3 Filius fecundum oppofnas re/4

tiones

'V

Inquifitorum cum Commcntarijs.

3 $

timrt diflinguuntur.cum emm Dominut Matth. c.
1 1 u licit: Nemo nouit Filium nili Picer, non ex-
cluditur, quin Filiut feipfum cognofat . ergo cum
bic aut alibi dicitur, qubd Spiritus fandui dfum-
mo rerum parente fperatur (J accipitur, etiam
fi adderetur, a [olo rerum parente [eu patre, non
eb 'id Filiut excluderetur : quia quantumad hoc,
quod ejl dare Spiritum fandum, non opponuntur
Tater isr Filiut , fed folum quantum ad hoc quod
hic ell Pater, iy ille Filiut . Hiipemtut confentit
fandus Hieronymus in conftJSione fidei , quam af-
fert Eymericut paulo poSUhac par. i dicent .- Nec
cft proriiis aliquis in Trinitare gradus,nihrl
quchd inferius luperiusue dici poiTit: fed rota
deitas lui perfectione irqualis efi , vt exceptis
vocabulis,qua- proprietate perfonaru indicat,
quidquid de vnaperlona dicitur, de tribuadi-
gniflime poflit incelligi. Hadenut Hieronymus.

•1.4. IMPERATOR. MAR-
CI A N V S A.

PALLADIO PRitiECT. PRAT.

EMO » clericus vel militaris.

A mliccat de fide habere cora populo difputationei,
aut fcmeliam definita in dubium rcuocare.f-xtat
hoc cdidum in concilio Chalcedonenfi at littae f.
cum prxfatione i; epilago,qut bic abfcijja fur, t, ibi
autem ita fufceitir.&didhim fiue leges fanda: me
morix Valentiniani & Maruani Imperatorum,
quas quidem leges beati (Iimus Papa Leo in
luis con/ormauic epifioiis, quibus interdicun-
tur prohibenturqucdifputationes de fide cora
vulgo, & conformantur Chalccdoneh. concilij
decreta, atque llatuta.

Ceterum obferuandum efi , non abfolute probi-
B beri difputationem de fide catholica, fed cum ex ea
difputationc queritur occafio tumultui (j perfi-
dia, (J iam definitam dubium rcuocantur.

Hanc lege eo confilio huic operi inferuit Eymf-
ricus.yt doceremur baiyeritatrs.yidelicet nec pu-
blice occaftone tumultui excitandi de fide differen-
dum effe, nec femcl per Ecclefiamrite definita (T
flabihta,in dubium effe rcuocanda.qux not fuit lo-
ci interpretabimur.

a f Nemo clericus.]Srd de clericit dubium fi-
debatur, hoc ejl,dc perfonit rcligiofis.pretbyteru q 'jj n p ’ ro _
fcufacerdotibui.quibuifoliiprxdicarc&dcfde hibitum ne
vel alrerius cuiuslibet condiuo- £ tradare iura concedunt, cap. jfdvcimut. 16. q. de fide Ca-

nis, de fide b Chnitiana publice
turbis coadunatis de audietibus
tradarc conetur in poBerum,
ex hoc tumultus & perfidia- occationem requi-
rens. Nam ‘dciniuriam facit iudicio reucrcn-
diflimx fynodi , (i quis 1'cmcl iudicata ac recte
di (polita reuoluerc dc publice difputarc contc-
detictcum ca,qux nunc de ChriBuna fide a fa-
cerdoubus.qin d Chalcedone conuencntnt,per
noflra prxeepta ftamta lunt,mxta Apoilohcas
expolitiones & inBituta [anctorum Patrii tre-

l.capJtiaconus.oyJifl.ybiTurrecremata, idem jlioUcadi-
Turrccremata in c.placuit. i6aj.t .VI n.ultit docui- 1 P“ lcnI *
mus. par. a. fu per t .cum ex iniundo.de bxrry.ij ■
proptereanondebuerant prohiberi, quoimr.utde
fide difceptarent.Jed non inhibetur eitspt dixi.fim-
pheiter is abfolute, feicum ex huc perfidia oeex-
fionem quarum.

b f De fide ChriBiana publice turbis coadu-
natis ,& audientibus tradtare conctur m poBc-
rum, ex hoc tumultus & perfidia occaiioncn >

requirens.] Hinccolligimut manifeftonon probi-

centorum decem & odio in Nicxi ,& ccmum D bert [impliciter omnem de fide difputationem, fed

quinquaginta in hac regia vrbe defini taelle no
icantur. Nam in contemptores huius legis pte
na non deerit : quia non folum contra fidem
vere expolitam veniunt , fed eoam ludxu &
Paganis ex huiulniodi certamine profanant ve
ncinnda myfiena.lgirur ' li clericus erit.qui pu
blice tractare de religione aufus fuerit', i eoa-
Ionio clericorum rcmouebitur: ii vero miltda
pneditus fit , cingulo lpolrabinir. ceteri autem
Julius criminis rei , fiquidcm liberi linr.dc hac
(aerati Bima vrbe cxpcllcnrur, pro vigore iudt.
dario etiam competentibus fiipplidis fubtu-
gandi: fi vero lerui,fcucri Binus antmatlucrlio-
nibus plectentur.

Dat. I HI. ld£ebr.Conflxntinop.Patriuo Confu.

SVPER LNEMO CLERICVS.

CDE SVM. TRINI T. ET
FIDE CATHOLICA.

COMMENT. VL
■EMO clericus.] Hoc efl edidum Mar
tiani imperatorii m confirmatione con-
cih) Chtlcedonenfis.quo cauctyt nemi-

eam fi olam , que [ufapitur caufa feminandorum
error unu alia 1 enim cum hxreticit dtfjmtxresetglo
tria Dei mamfeiia fiat , ipeerius Catholica defen-
datur, licitum efi-, immo ir quandoque neceffariu.
id quod refjncient Paulus diuiniiut adTitum feri-
bem c. t. ait, oportere yt epifeoput dodut fit ,y$
exhortari fciat in facradodrina,(j eoi qui contra-
dicunt arguerc.de quo articulo agit plenitfime Ey
mericut paulo pofl , q . 1 o.£r not ibide late in com-
mentaris 1 eiufdem qiusiionis . inierim yidendut
Conradut Brunut lib. f.dehxrex^.ixiiba 5 .C.S.
c J Nam & iniurtam fadt iudicio Reuercdtfli Cur fonti
mz fynodi.fiqms femel iudicata ac r cite dtfpo defimu le-
lita reuoluerc & publice difputarc contende- R lmiu i du-
nt.] Fatio cur iniuriafiat.manifcfla cli:quii enim
concedat plui effe tribuendum finguUrum opinio- “°
nibus de fide arbitratu fuo diffimantium, quam de-
finitis in fynodas legitime congregatis jn quibus nu-
tu Spiritui fandi patrum corda rcgbturilam mul-
tis rationibus optime datutum efi, ne femel defini-
ta in dubium reuocenturmam fi qua femel fusu fa-
lubriter confiituta ir decreta, in dubiumyertercu
tur, nullum profedo flabile Ecclefix indicium aut
fi t lictu contra quot libet errores permaneret. Rgr-
E fui

D E

34 ' Prima pars Dire&drij

fu i eifdcmfcnper furoribus ossmis statuta femel A EDlCTVM
Veritas, is integra Eceleftx definitio turbaretur,
ita Celaftu Tapa I. ad epifcopos Dardamx cpifto
la tjuadam incipiente: Vaielc mirari fumus, dicet:

Qux maiores noftri diuina infpirarione ccrne-
tes,neceifarie pr$cauerunt,vt quod contra vna-
quamque hirefira coada femel fynodus pro fi
de , communione , & veri ure catholica a tque

IVSTINIANI

FIDE.

ViRor Iuflinianut , piut , felix , inclytus , trium-
phator femper Slugttslus. loamti Janlliffo-
mo ^frcbiepifcopo almx vrbis fiomx (j Va-
triarcbx.

Apoftolica promuleairet.non linerent poftlicc
nouis retracbrionibus mvltllari.ne pratiis occa
fio ptxbctctur , qui medidnaluer hicrant fta-
ruta, pullandi : led audore cuiuslibet inlanix
ac panter errore damnato, fufticerc iudxcarunt.
vtquifquis aliquando huius erroris communi-
cator cxiftctet, principali lententia damnatio-
ris eius eflet obttridus, quomodo liianifoftc
quilibet vel profelfione Itu , vel communione
pollet agnoici . Itxcibi. quem locum , quiavalde
erat infignit , <J huic loco omnino congruens , ito»
duximus omittendumtqui refertur d Gratiano. 14.

q. t.cap. maiores.
tynodas d J Qui Chalcedone conuenerunt.] Chalcedo
Chalcedone nenfem fynodum hstelltgit longe ccUebcrimam.ha-

fis quando

bitam Chalcedone ( caeli ciuttas Tbrygix m Pon-
ti Euxini ora ) imeruentu /extentorum triginta
epijcoporum contra omnes bxrefes , maximevero
«mira Eutychem is Diofccrum , quivr.um domi-
num su/lrum Iefum Cbrt/lum, ex diuimtate atque
' humanitate conflantem , is in bis duabus naturis
adorandum , advnam 1 udader & fluite naturam
redigebant, is confundebant. Fuit autem celebra-
ta xra+SS.boc cfl anno Domini 4 so.jeun alii
feribunt 4/1. Valentiniano VII. is .efuseno -vim
elariffimis confultbus. dc hac celebre extat Crego-
rtj teflimonitun ia c.ftcut. 1 f.dift.

Pomadilho e Igitur fi clericus erit .] Tqunc pxna Patuit

contra cos, qui de fide publice di/putant in malum D
lua ' finem, fhtem , i dque feruata perfossarum qualitate : hodie
tamen non habet locum pxna huius legis , neque
hi perfossarum gradus ,vt hic prxfcribitur , obfer-
uari debent : nam qui publice nunc falfa dogmata
prxdicaret, populoq-, nouas /aggereret opiniones,
nec -vera fidei documenta reciperet ,fed perfidiae,
hoc efhbxrefis dtfseminandx (fl hic dicitur ) qux-
reret occafumem , ab inquifitoribui hxreticx pra-
uttatti indicaretur : is tales bsreftarcbx feu dog-
matiflxyidentur ftneylla pemtus mifericordiacu-
rid fkculari tradendi, vltimo fupplicio fmendipvt
docet Hepertorium inquifitorum ,ver. docere. (S j:
•verJsxrefiarca . -/ libertinus trafla.de agnofjtffer-
tiox].joatu.to.Simancas in ca1bo.infii1.m-47.nK.
60. ideinEnchyridioviclatxreligio.tit.j9. loars-
ues Jloiat trtRJehxret.par ixsflertio. 43. iScdq
quidam. Quid tamen de hoc fcntiam.dixi
bremter par;. 2. m commentario fuper
concilio Tarraconen. $. flurfut
illud.Et plenius eadem par
te fuper quxfUo-
«c J9-.

EDDENTES’ honore Apo
ftolica' Sedi : Se infra . Manifo-
lium igitur facimus veftrx lan-
ditari,quod paua quidam infi
deles , 4 alieni (ancti Dei ca-
tholica atque Apoftolicy Eccle
fi* contradicere iudaice atque apollauce aufi
funt aduerfus ea.qu? ab omnibus lacerdoribu*
fecundum vellram dodrinam rede tenentur,
& olorificanmr , atque praedicantur ; denegan-
tes^Dominum nollnim Iefum Chriftum vnige
nitum filium Dei , Deum & Dominum nollru
incarnatum de fando Spiritu, Se ex fanda atq;
Eloriofilfima leinpcr Virgine Dei genitrice
Maria hominem fadum, atque Cmahxum,
c vnum clle fandi Se conlubftiriahs Trinitatis.
& coadorandum & conglorificandum Patn &
Spiritui fando , confubllantialcm Patri fecun-
dum diuinitaccm , & confubftantialem nobi«
eudem ipfum fecundum humanitatem paflihi
lem canie , eundemque ipfum uiipaflibllcde*-
rate. Recufances cmm Dominum noltrum le-
fum Chriftum vnigemturo hhuiu Dei , dc Do-
minum noftrum ffreri vnum clle (and* & c6-
fubltantialis Trimuris,videnmr Neftori) ma,
lam fequi dodnnam, fecundimi gratum dicen
ris vnum filium Dei,& alium dicenus Dei ver-
D bum,& alium Chriftum. Omnes vero fiicercjo.
res fanda: catholici atq; Apoftohci Ecdefi?,
& reuerediflimi Archtmandriti landoru mo
nafteriorum, lequentes landitatem veftram.Sc
cuftodienres ftatum & vnitatem fandaru Dei
Ecdeliarum , quam habent ab Apoftohca ve-
Itri lanctiuusSede.mhil penitus immutantes
de ccclcliaftico ftatu , qui nadenus obtinuit,
atque obtinet, vno conlenfu confitemur, Se glo-
rificant, prxdicanrcs Dominu noftrum lelum
Chriftum vnigenirum fihum ,& verbum Dei,
Sc Dominum noftrum ance facula, & fine tem-
pore de Patre natum in vldmis diebus defeen-
dilTe de cilis , & incarnatum de Spiritu L-uido,
& ex fanda aeque glonola virgine Sc Dei geni-
trioc Maria namm,6e hominem fultum, S: cru
a fixum, vnum efle fandi Se confubftandaUj
Trimtaris,Se coadorandum Se conglorihcandia
Parri Se (ando Spiritui.Nee enim alium Oeuna
verbum , Se alium Chriftum cqgnofamus, feti
vnum atque eundem ipfum conlubftandalem

{ utri fecundum diuim ratem, Se confubftanna-
em nobis eundem ipfum fecundum humani-
«atem,paflibilem carne, eimdem iplum impaf-
fibilcm datate . Vt eous eft in diuiniutc perfe

dus,

Chriftus re-
ni» Deus,
Maria vere
■Ujci cius.

Inquificorum cum Commentarijs

3J

. ipfe&jn humanitate perfedus A pereicifinte. Tertium & pcflremum , fandifr,-

elt. In \nacmm fubltan.1 drirarem fii<rimmi»c » i/.» : ^

vna enim fubltana deitatem fufeipimus
ti cofitemur.quod dicutGrxa, rU «s 9 V«T»-
«MMmr i/uKtyoCfur . ldeft,eam qui fecundum
perfonam eft vmtatem. Et quoniam vuigenitus
hlms & verbum Dei ante fycuIa.Se fine tempo-
re depatre nanis , idem ipfe SCinvltimis dic-
bus defeendens de calis , incarnatus de Spiritu
sa£o, St ex fanda atq; gloriola fem per Virgine
&Dci genitrice Maria, homo Eidus, dominus
nofter Icfus Chriftus, proprie & vere Deus eft:
ideo & fandam atq; gloriolam Virginem Ma-

num Mariam yirginem proprie & veraciter ap*
pellandam e[Je matrem Domini ncflrilefu Ckri-
fli et tnn\„ hxcvolmjfe Imperatore profiteri /r-
riei ipfa edidi indieat.ide tjuotfj docet & ipfe Ioa-
nesVapa in alia de ea re epiflola ftripta ad S enato
resvrbis Rj>mx,de duabus naturis aduerjus Enty-
chsani/las , in <jua luculentis fcnpturx tcflimonur,
& fandori patrii apertionibus tres iftas Veritates
oflendit, eajque in epiflola Iuflimarn t contineri ait
birverWi.-IulKnianus fiquidem Imperator filius
nofter, vteius epiftolc tenore cognouiftis.de his

nam proprie S: vere Dei matrem efle dicimus: B tnbus qiurfbomb' orta certamina fiiide fiena-
non quia Deus verbum , principium ex ipfa v - n - —

fumnlcrit, fcd quia in vltimis diebus defeendit
decilis, Se ex ipfa incarnatus, & homo factus
fcnahis eft: quem contuemur & credimus (fi,
cutdidum eft) confubflantialem efle patri fe-
cundum deitatem.dcconfubftantialem nobis
eundem ipfum fecundum humanitatem : ciul-
dem miraaila & patlioncs , quas fponrc in car-
ne fuftinuit , agnolcentes . Sufcipiinus b autem
landaquatuor concilia, idcft,treccntonim de-
cem Sc odo fandorum patrum, qui in Nicina

uit,Vtnim vnus ex Trinitate Chriftus , St Deus
nofter dici pollit; hoc eft, vna de tribus perfo-
nis fanda: Trinitatis fanda perfona. An Deus
Chriftus carne pertulerit impaflibili deitate.
An proprie Se veraciter mater Domini Dei no
llri Chn fli Maria femper virgo debeat appclla-
tulladenus ibi, Extat sila epiflola in tjumtovolu-
mir.e TSibliotbecx patrum cuibxrefeologixncmcn
efl impofttum.

bfSufdpimus autem fanda quatuor concilia.]
Idem in e.ficutUftua 1 S.ebs egregium extat de au-

vrbe congregati funt;& centum quinquaginta C doritate horum conciliorum tefUmomum de/urn-

fundor.,,,, — !; -i- -- 1 ptum ex Beato Gregario lib.t. epiflola 14. refert

luo Carnotenfts par;. 4. e. 1 1 7 . de quibusvideto
Thotinm Vatriarcham Confiantinopolttanum in
epiflola ad Mickselem Bulgarta Trimipem , de
Jeptem conciltji oecumenicis.

fandorum patrum , qui in hac regia vrbe cun-
uenerunt: & fandorum patrum, qui in Ephefo
primo congregati funt : A: fandorum pairum,
qui in Chalcedone conucnerunt, ficutveftta
Apoftolica fedes docet atque prardicat. Omnes
ergo Sacerdotes fequentes dodnnam Apolto-
lici fedis veftri, ita credunt. Se confitenmr.
Ac pnedicant . Vnde properatumus hoc ad noti
tiam deferre veftrir fanCtiuns per Hypatium
Ac Demetrium bcauffimos epifcopos.vt nec
yeftram fandi ratem lateat, qua* i quibufdam
paucis monachis male & iudaice fecundum
Neftori j perfidiam denegata funt.

ITEM SyBSCRJVTIO TMLIS FVIT:

Deitas te couferuet per multos amtot fandtsftme
ac relipojitfime Tater.

IN EDICTVM IVSTINIANI

DE FIDE C. DE SVM. TRIN.

ET FIDE CATHOL

COMMENT. VIL I

‘EDDENTES honoreapo-
ftolicr Sedi . & infra.] Suflulit
Eymericut fimiliterabhoc edido
initium £7 finem, vi ea tantum coi
locaret, <jua fuo injlituto apta
erant, ejuodelKytjxpe dixi) cu-
mulare multos fidei articulos O catkoLicasverita-
tes-hoc autem fragmento tria potif/imum docetur:
Trimum,Chriflum vnam efje de tribus fanda
Trinitatis perfonam fubfi flent em , quam Grxci by
poftafim appellant . MlterunuChrifluin carne
paffttmem vere pertuliffe, impajftbtli deitate fem,

EX EXTRAVAGANTIBVS

COMM. T 1 T. DE MAIO.

ET OBED1EN.

BONIFACIVS VIU.

► 'I*’" . l. ‘

Omnes Chrifli fideles de necefiitate

Hpmano vomifici, quivtrumque gladium kt-
bet,<7 omnes indicat^ nemine auti indicitur.

.NAM* lan&am ccdeitam cx
tholicam, & ipfam Apoftolica,.
vidente fide credere cogimur Sc
tenere. Noiquchanc firmiter
credimus,& limplicircr confite
raur, extra quam nec liluselt,
nec reminio peccatorum, Iponfom Canticis
proclamanrc, VnaeftcolumDamca, pcrfc&a Cant. 6 %
mea: Vna eft matri fue,eleda gemmei lua',qur
vnum corpus myfticum reprzfentat : cuius ca-
put Chriftus: Chrifti vero Deus . In qua vnus
dominus, vna fides, vnum baprifma. Vna nem-
pe fuit diluui j tempore arca Noe, vnam Ecde-
nam praefigurans, quz in vno cubico consfima>
ca,vnum (videlicet Noe) gubernatorem habuir
&redorem, extra quam, omnia liibfiftgna fu-
per terram legimus fiiiflc deleta . Hanc autem
veneramur «S c vnicam,dicente Domino in pro-
pheta, Eme a framea Deus animam meam , & vfaL »r.'-
de manu canis vnicam meam.pro anuna^mm,

£ 1 idde

<1

t

m

%

jt Prima pars Dire&orij

ideft pro feipfo capite fimul ormit & corpore, A ta fle homini, A' exeraeatur per hominem) non

tOO-lf.

Xcs ii.

io

quod corpus vnicom Icilicet Ecdefiom nomi-
nauit, propter fponfl fidei {aeramentorum , Sc
charuatis Ecclciix vmuccm.Hxc eft tunica il-
la Domini mconfiuiiis,qux lalla non luit, fcd
forte ptoucnit.

Xg/ttir Ecdcflae vnius & vince vnum corpus,
vnum caput, non duo capira, quafl monllrum,
Chnlhis videlicet, & Cluilii vicariusPetrus,Pe
tnquelbcccflbr. Dicente Domino ipfi Petro,
Paice oues meas , meas inquit, i generaliter,
son lingulari ter has vel illas.per quod commu

humana,fcd potius diuina ore diuino Petro da-
ta,flbique fuiique fucc.llbriims in ipfo , quem
conlcllus fuit petra firmata,dicente Domino ip
C Petro: Quodcumque ligouens.&c. Quicum- Maltb.s6.
que igitur huic poteltati , 1 De o fle oriinatx,
refiltit.Dei ordinationi refiftit, niflduo ( ficuc
M.imclixus) fingat die prinapia.quod lilium
Sc hxrcticum indicamus: quia tdtante Moylc,

No in principiis, (ed in principio cxlumDcus Ceti. j.
crcauic & terram.Porro fubdle Romano Pon-

... ufici omni f humanat creaturx declaramus, di t«I omnem

Clle libi mtclhgitur vniucrfiis. Suie ergo Grxd B cimus,definimus,&: pronunamus ommuo cQc
flue ali j,ie dicam Petro, eiufque lucceflbrtbux ‘ ” ' ' ocaiuiam.

non die commillos, fiuciitur ncccllc, 1’c de oui-
bus ChrilH non die: dicente Domino in Ioan-

dc necdlitatc lolutis .

Dat. Later. 7’ont. nostri anno V 11 1.

ne, Vnum ouile, & vxucum die pallorem. In
hac k emlque potellate.duos clle gladios, lpin-
talem videlicet & temporalem , tuongehas di-
dis inftruimur. Nam dicentibus Apollolis, Eo.
t-Kfe % i. ce gladij duo hic,in Eccldia Icilicet, cum Apo-
ftoli loquerentur, non rclpondit Dominus ni-
mis die: texi laus. Ccrie qui in potellate Peiri,
temporalem glathum clle negat , male verbum
Haitb.lt. attendit Domini proterentis: Cunuertcgladiu C
tuum in vagi nam. V terque ergo ell m potellate
Ecdcfixdpintuahs Icilicet gladius, & materia-
lis. Sed is quidem pro Eccldia , il le vero ab Ec-
cldia exercendus. Ille £icerdotis,ts manu regii
& militum, fed ad nutum & patientiam fiiccr-
dons . Oportet autem gladium clle fub gladio,

Si temporalem oudontareui Ipiritali lubijei
Rrl* ij. poteflari.Nam cum dicat Apoflolus: Non. r li
poteilis nili 4 Deotquxautcm funr,4 Deo ordi
nata funt , non autem ordinata elfen t , nili gla-
dius elTet lub gladio , & tamquam inferior rc-
Dtdui.no- duceretur per alium in iuprema. Namlccun-
dum beatum Dionyfium, lcxdiuimuds, ell
infima per media in Iuprema reduci . Non
ergo fecundum ordinem vniucrli, omnia xque
ac immediate, fcd infima per media , & in-
feriora per fu penora ad ordinem reducuntur.
Spiritualem autem Sc dignitate & nobilita-
te terrenam quamlibet prxcrllcre potcllatem,
oportet tanto clarius nos lateri, quanto lpiri-
tualia temporalia antecellunt . Quod etiam cx
dcdtnoruin dauone & bcncdidionc, Sc fimeti -
ficarionc,ex iplius poteftans occepuonc , ex ip.
larum rerum gubernatione, claris oculis intue-
mur. Nam 'ventate teltuuc, lpiritiulis potc-
flas.icncnam potcllatem inllituerc lubet, Sc.
iudicaic,fi bona non fuerit: tic de Ecclciia, Sc
Ecdelialbca potellate vedficatur vaticinium
fTirri. Hicrcmix : Ecce conllmu tehodiefupcr gentes

& regna : Sc cetera qua: fcquuntur . Ergo fi de-
uiac terrena potelbsjudiabitur 4 potellate fpi
ntuolnlcd Ii deuiat lpintualis.mioor 4 fuo itu
penori: ii vero iuprema, 4 iulo Deo non ab ha
mine poterit iudicarrircllamc Apoltolo:Spm*
i -Ctr-y uulis homo iudrcat omnia,ipfc aurem 4 nenu-
Qciudfeauu. Eli autem hac audemus (etfiti*,

SVPER EXTRAVAGANTEM
VNAM SANCTAM. TITVL.

DE MAIO. ET OBEDI.

COMMENT. VI1L

NAM fandam.] Bonif actus
ctiauus pojlrcmo fui pontificatus
tcpore.ncmpe amo Domini tyoi.

R^rr.ahat c edidi: decretalem. qua
pottjjimum docet tres Catholicas

•Veritates.

Trima ell, Vnam cfieEcclcfiam Catholicam , vmEcdeCa
O ipfam^fpoflohcam , (7 vnum riut gubernato- “ ™*
rem , vide licet Romanum Toniificcm , cui omnes jj‘,’ ‘“ t '

/i tbefie oportet. kett,

«f Itera efl , Romanum Tontificem vtrumque
habere gladium .videlicet fpiriuulcm 47 tempo-
ralem .

Tofirema ell, .rt Tontifice fummo omnes in-
dicari , ipfumvero d nemine. Eas nos more noflro
breuiter illuflr abimus.

Trimus articulus de fide ell , quoti iam olim
multi RomaniTontifices docuerunt, in primi sve-
ro st mulctus , qui J fanllo Tetro ^fpoflolcn <o»
principe fttit presbyter ordinatus, jioruitque anno
Domini i o i . eptflol . i qttadam omnibus epijeopis
mifiiiincipi^eSenedt&usDcus.c.yjnhxevcrba;

Nam & inter beatos Apoilolos quxdam fuit di
feredo , & licet omnes edent Apolloli , Petro
tamen 4 Domino ell concellum, Sc ipfi inter fe
idipflim voluerunt, vt reliquis omnibus pncef-
fet Apoltolis,& Ccphas, iucll, caput ti pnnei-
pium teneret Apollolatus : qui & eandem for-
mam fuis fucccllbribus, & reliqui Apolloli epi
fcopis tenendam tr.ttiidcrunt.i7 paucis imerpo-
fitis.Hxc vero Apodolica ledes cardo Sc caput
omniu eccleflarum, 4 Domino & non alio ed
Confli ruta & ficut cardine ofnii regitur, fic hu-
iiu fanda: fedis audoriate omnes ecdclix Dq
mino difponcntc reguntur.// acie /tus ibi. CJ ha-
betur in c. facrofantta.il. dijlin.idcm deereuit j

Z epherums,ejhabeturinc-tdRjmat:am.i.q.6 .

47 Fabianus trGclafsus eius nominis primus epi-
Hola quadam t.eapttc s 1 . <17 Leo Tapa nonus ia

epi- ■

T

Inquifitorum cum Commcntarijs.

t pidola aiuerfut prxfumptior.ci Michaclii 4J
sfcridani cpijcoporum,c. u.Cr 1 3 .42alq multi
tum Romam Vomifica , tum fandi Vitrei , quot
emitto cmfulto in re mari fefta , cum CJtholicis
nunc potit fimum feribam , qm Vomificum Roma-
uorum & fandorum 'Patrum definitioaa & dicta
. recipiunt.

rfjjlumhi- ^ ! In hac ciufq; poredate Aios efli glaAos.]
fci ipirinu. Hic aslcndll fci und.i affertionem, de duplici Poti-
lem & tem- tificii gladio, quam U longo ante Bowfscium tem-
poialcm. pore.O' etiam pofiea alii Ronuni Vomifica tradi-
derunt . Innocentiui III. in c. 'venerabilem, de
cleciio. iT Innocentiui II II. inc.ai« 4 p«ftolica
de /ementia re iud.lib-6. & Clemens V. in conci

ltoViennenfi.il habetur inClemem. Rpmam.de
iureiuran. ex quibus colli gei impioi effit, (7 Eccle-
.■j i .' fise inimico 1 , qui bxcvel non recipiunt ,vct dc bit
. male femire indemur , ima quai cfl Fraucifcui

Duarenus hb.i .c.jt-de /atrii Ecclefite mm/U rni.
non eft itaque fai dic ere RpmanumVontificem non
baberevtrumque gladium , [turctramquc iurifit-
Qionem,lidelicet fiuritualim C7 temporalem.

Celer ii cum bic articulus de duplici Roman Vo
tificii iurifdichone fit late pateus , nec noflrx bre
, uitatii inflitutii eum hoc loco fufiui explicari per-

mittat ; /aiiiyidcbimur fecifse ,fiaui/ores <7 loca
indicaunimuivndc eiui notitia b aberi po/fit. de eo
ago late tr aciam Dol lorei c anoniftx cumgloffa in
cap.noun.exira dc iudic.gloffa in cap. caujam qua.
qui filtj fini kgti.glofla fuper extrauagan .Vnam
fandam, de maio. <7 obedien. de qua nunc agimus,
glofja (7 ibidem dodores in capdicet.extra de foro
compet.gloffa 1 .in cap.V crgentiiAe baret^Augu-
fiinut de Ancona in Jumma de potefiate ecclcfiajl.
qux(l.+a.xrt.x.^iluariu Vclagius hb. i.c.i de
planci u Ecclcfiacopio/e Turrccrcmata in jumma
deccclcfialib.i-cap.ti}. 1 14.iT 1 1 j. idem apud
Orationum in cap.cum advcrum.96. dafi.lacoha-
liui trad.de Concilio ,lib. 10. ori- 7.Caictanus m
i. parte «Apologie de potefiate ‘Papa, cap. 13. ad
9 .arg.Sotui lib^/cm.difl.ifjj.iairt. i.c 7 lib.'q.
deiuflitia C 7 i ure q.a.art. 1 .Ferdinandui Vafqniui
lib. 1 . controucrfiarum ilUiflrium.cap. i o. 47 1 1 .
Simacai de catholicis inii i.iil.4 jJc Vapa^Alber
tus Vigbius Campcnfis lib. f.c. 1 6. llierarchix ec-
clefiaftux . Rcftaurui Caflaldus trad. de impera-
loredndiucrfii locit.Ioannei d Capiilrano trad.
deVapa ej concilii audoritate.par- 1. partii /ecun
' de principatu. Blafiui Tfasurrus lib. i.dc/acro
tcclcfU principatu, cap. 7.& S.Caffancui in cata-
logo gloria mundi. a-confideratione 7. C/alu,quot
longum effet recenfere.

«Admonebo tamen bic, non effe facile omnium
audorum praeliatorum , aut aliorum de bac re
differentium, recipiendam ferae nuam , ( neque
enim eo animo eoi retuli vt approbarem ) fed in-
dicio oput effe.

c f Nam veritate telUnte, fpiritualis potefta?
terrena poccQarcm inftitucrc habet & iuAca-
tc.fi bona non fuerit.] Ilee eft poftrcma affertio
yclutifupcriorii dedar aloria , nempe , Romanum

J7

A Voutificem, iurifdidionem temporalem ume exer
ceve inprmcipei jacular ei , cum illi polcflaic fili
data abutuntur , mdefubdit , at non i conucrjo illi
Romanum Voutificem indicabunt . Tontifex enim
Ronunui omnei iudicat , ip/e autem d nemine 'tuii-
c ttur-quodvno afienfu docuerunt primi illi Roma-
ni Vomifica ,vi Si lueflcr . 47 habetur in c. nemo.
9.^. 3-if>i:Nemo indicabit primam fedem miti-
tiamteperaredcfideranteininequecniinab Au
gu flo, neque ab omni dero,nequea regibus,ne-
que i populo iudex iuAcabioir adi Gclafiui Va
pa, ijbabetur m exunda per mmidum.9. q. r.ibi-
B Neque cuiquara de eius liceat iudicarc iudicio.
I dem Symmachus ‘Papa , ir habetur ibidem 'm c.
qui aliorum . & Vigiliui Papa , & 'Njcolaus , iT
habetur in c.nrm n. 1 7.^. 4. item alti, quos longum
effet recenfere-Tioftri 1 amenvnu ea/um excipiunt,
cumvidelicet Romanus Pontifex incidit mbxre-
fim-c.fi Vapsx,o.iift.at non defient qui verifimili-
t cr afferant Va pam riie ir canonice cie dum hxre
ticumeffe non poffe,ie quo quid fentiam,cxplicabo
infra par. 3 fuper quxft. 1 j.

DE BAPT. ET EIVS EFFECTV
C DE VOLVMINE MAIORI
decretalivm.

ALEXANDER III.

Licet puer fit ter merfut in aqua innomine Va-
triuiS FiUttir Spiritui fandufi nonfit dtdum;
ego te baptizo in nomine patris ,cjc. non cH
bapti^atus. Cap. 1 .

fdS I QV I S pueram ter in aqua
immerferitin nomine Patris,&
Filij,& Spiritus fanfti.jmcn:
& non dirertt ; ego baptizo re
in nomine Pauis , Sc Filii , Sc
Spiritus fan&,amen : non eilpucrbapnzatus.

SVPER C SIQ.VIS PVERVM.

DE BAPTIS. ET EIVS

EFFECTV.

C O M M E N T. IX.

K 1 IQVIS puerum rer in aqu»
* immerlcnt.j Ideo retulit Eyutc
ruui, quia bxc abace, traditur
catholuavcritas, nempe, t itiari

_ baptifmum quoties miniftermm

exprimit adum baptizandi: non ergo inteliigaili
tiari baptifmum ex omisfione pronominis , Ego,
quod videtur indicare hic textui ■, fed sitiatur ex
otmsfiancadus bapltzandnvt fiquis omitteretver
bum , baprizo , aut aliud ei fi mile , ir Jolum dicc-
tet, in nomine Parris, &c. non conferret bagif-
mum : nam Grxci fine exm csfione perfonx nnni-
ftri baptizantis Vere conferunt baptifmum -,in in
couciho florqntito definitum eft. qu a m quam pro*

nomen

Pontifice ta
Romanum
nemo mii*

■ 3 . 4

Non virift-
tiatut hapdf
m* exomif-
lione prono
minis, ego,
fcd cx cmif*
lioncaiius
baptizandi.

jj Prima pars

nomen, ego, omini rnn debeatx.fiquis fjne.de hpt.
igcius effc.et glanfumJe conf.dt.j.V ult ergo deft
nire K?numis Tontifex,quod licet quit mng.it ft-
uc ajj>ergat,aut effundat in nommeVatriuiTc. non
exprimendoYerbo adi bapttgSdi,non bipti^at.Si
Vero ditul. Baptizo te in nomine Patris, & Fili),
& Spiritus lin&i.fuffat ai ejfentiax.fi quit pref
bytcr.c.multi.et c. findit de confeJi.j .05 S.Tbo.t.
parl.q.66.ar. f.& Theologi communiter !tb.n.fen.
diH. 3 . £r ibi Dominicus Sosus qnxftMnicj.articu.
,.dnm ume « habeat intentionem fallent [utendi
quod facit 'Ecdefi.l.cap.folet.deconfecr.dtll.a,. &
cap.bumanx rz.q. tradit concilium Trident.
Scsfta.?.dc f aeramentis in genere, catto.xi.

1 D F. M ALEX.

Si probabiliter dubitatur ; an quit fuerit baptiza-
t hi, pote/1 baptizari furni i hic expreffa. Cap.x.

E quibus * dubium elt,in bapti-
zari fiicrint, baptizatur his ver-
bis prxmiffis: Si bapnzauis es,
n 5 te baptizo : fed Ii non du ba
ptizatus cs, Ego te bapuzai dsc.

SVPER C. DE Q_V 1 B V S. DE
BAPT. ET EI VS E F F E 0 T V.
COMMENT. X.

' E quibus dubium cft an bapti-
zari ftierint.] licoretitlitaudor,
quia hac iteritas in ea fanatur.
Titilli debent penitus rebaptizari,
nifs de quibus dubitatur an fittt ha-
pligati nec ne.intellige tamenlsoc polhemii quan-
doYere dubii cfljtaYt fciri non pofsit, au fuerit kt
tCap.panin ptt^atu, nec neifna fs probabiliterreritai inlelligi
iTronfcS posfit, nullo modo eflrebaptizadus, cigrauisfsmu
difl. 4- & e jt* fcelusxjuodluculctrr cflrdit Clcmcs Tapali.6.
prcibytai c.i ,xon/titutioni ^fpcfloUcarbar. enim irter ce-
quot. i. qj fera ita : Eodc modo contenti fintvno folo ba-
«rgo. j-du. pQf mo> (j lu j n Domini mortem traditur , non
minifterio abominandorum hatrcticoruni.fed
probatorum laccrdotum.in nomine Patris , &
Fili j , Se Spiritu s fancri . (j paucis imcrpojiiii
fubdit: Veruntamcn initiatos iterum baptizare
tentantes, crucifigunt Dominum , iterum eum
interimunt.derident diuina, eludunt lanfia. in-
fui tant fpiritui fanguinem fandum vcluti com
munem contemnunt, peccant in mittentem,
in paflum , d£ in tcftificanrem . hxc ibi, Infigitis
tfl [ane locus, & ob id nullo pa&ofuit omittendus,
idem ^fngufimus tn hb. dexera igfalfa pxniien-
tia-c.y.Dainafcenus ilb.4. c. I -defde crthodoxa.c.
quod quidam, i .q.x .L eo Tapa ad Huflicum epifeo
pumxpiflola 70xap.fi nullo Je confec.didin.4. S.
Tbo.t .poraj. 66 .art. 9 Magifler ir Theologi in 4,
fent.di/ 1 . 6. concilium Tridentinum feff.r.de bapti-
fmo.can. 1 1 .cuusYerba fum.Si quis dixeri t verii
6c rite collatum baptilmum ircradttm cfle illi,
qui apud infideles fidem Chrilli negauerit, cfi
«dpznitcnaam conuerutur, anathema fit.

Nemo reba-
pttiarliis ni*
u m dubio,

S agrauc
os cft.

Dircdorij

AINNOCENTIVS III.
ARELATEN. ARCHI-
EPISCOPO.

Sacramentum baptifmi , Yri/irrr confertur par-
uulis, licet non credant, nec imelliganuet remit-
titur eis peccatum originale, boc dicit y>Jque ad
S. Verum. Cap . 3.

A I O R E S * Ecdcfi.r caufas ,
praferdm articulos fidei con-
t ingentes ad Petri fedem re-
fercnctas intelliget, qui cum

qu.rrcnrdDominojquemdilci-

ptiU dicerent iplum cile , rcfpondille notabit:

Tu cs Qiriftus filius Dei viui,& pro eo Domi- Mattb. 1 f .
num cxoraBc, nedefidat fides eius . Qui bui- Luc.zz,
dam igitur quiftiombus , quas contra catholi-
cos Imcria raoucrant,nos poftulus re( ponde-
re . A lierunt enim , paruulis inutiliter bapdl-
ma conf erri z quod nituntur probare illud pri-
mo predpue inducentes , quod cum Fecun-
dum verbum lacobi Apoftoli dicetis in epifto^

C la fu.:: Charitas operit mulatudinem peccato- loco. y.
ntm : & iuxta illud teftwnonium veritatis in
Euangelio de peccamce > qiuc iplius pedes laue-
rat, perhibentis: Dimiila Ium ei peccata ir,ul- f w 7%
ta, quoniam dilexit multum: non nili per cha-
ritatcm >& in charitate crimina dimittamur:
paruulis, qui necfcnriunt nccconfenrinnt,&
charitate non habent , qax Tendentibus & con
fcndendbus tantum infundi tur.pecca tum non
dimitrimr in bapdfmo:& infra. Ad id aure ca-*
liter refpondemus,quod bapdfma drcucifioni
fucceflit.-abfit enim vtin illa damnata h^refim
D i nddamus, qu* perpera affirmabat legem cu
Euangelio , Sc arcumdlioncm cum bapdfmo
feruandam: quoniam fecundum Apoftolum
dicentem ad Galatas: Si rircumddimini, Chn- Calat, f.
ftus nihil vobis prodeft . Cum ergo circumd-
fio tam adultis quim paruulis ex pr.rccpto Do
mini conferretur, nc bapdfmus qui mcccfiir lo
co iplius, dc generalior tamen cxiftit,cum tam
vin quim femini baprizentur ; minoris vi-
deatur cffc&os: tam adulas, quam paruulis
E; eft conferendus . Sicut enim fine dilbndtion^ Cen.17
qualibet Mofayca lex clamabat: Anima cuius Leuit. iz
pwpudj caro drcumdla non fucnt,pcrib*tdc
populo fuo : ita nunc indiftmde vox intonat'
Etiangelica: Nifi quis renatus fuerit ex aqua Sc j0J
fpimu fando , non intrabit in regnum De», ab
hacgencralitatcnecfcxum, nccartatem exclu-
dens . Caute tamen notandum cft, qttantil plus
bapdfmus hodie conferat Chriftianis,quam
quondam ludiis drcundfio contuli liet j didti i
cft in fine prxdidz auctori Lids inducta* dc ve-
teri lege: Peribit de populo fuo , In Euangeli-
ca vero an dori rate fubmndu eft: Non intrabit
in regnu Dci.Quoniam erfi originalis culpa rd
mittebatur per riroindfionis myllesium , d:

dam*

Tnqui/i torum cum

danationis periculti vitabatur.non came pane
re S n “ c{loru,quod vfque ad morte
Chrilh fuit omnibus obicratumifed per facn.
mentum bapdfmi Chrifti languine rubricati,
culpa remittitur , vitatur periculum , Sc ad re!
gnum catiorum etiam peruemtur : cuius i anui
Clirifti (anguis fidelibus fuis mifcricorditer re
leruuit. Abiit enim , vt vniucrii paruult pereat,
quoru quotidie tanta mulutudo moritur, quin
& ipiis mifericors Deus,qui neminem vult pe-
rirc.aliquod remedium procuraucntad falute.
Ceterum ex vi littene latis patet prididas au
ctoritates intclligendas efle tantummodo de
adulas , qiti habet mulnmdinem peccatorum,
cum de paruulis non poflir intelligi, qui pecca-
to cantu originali tenentur. Similiter Sc illa au-
ctoritas eft ioluenda: Qui crediderit Sc bapnza
nisfuerit,faluuserit,&c. aimnon pollint cre-
dere paruuli, fed adulri;& ob hoc tota auAori-
tas hic intelligeda ell de adul tis,ne ad alios pri-
ma,5: ad ahos ltcu da daufida referatur. Qua -

Commentarijj
A

3 ?

uis nonnulli concedant, qubdparuuh credunt
no per vfum,fedpcr habitum fidei, quem lufd
piiuit in baptifmo: ficut Sc alia multa verba fe-
cundum communem vlum loquendi non ad
a£tum,fcd adaptintdinem referuntur.

Illud vero quod opponctes inducit, fide aut
charitatem , alialque virtutes paruulis vt pote
t De W ar non confentiauibus no infundi, f i pletifque
“»7» fac*- n0n “ ncCliltur iblblutc : cum propter hoc in-
meatario j . Do«ore$ Theologos referaturraiijs
fbper dem afKTentibas,per vircute bapdfmi paruulis qui-
Sdci catho- dem culpam remitti , fed graaam non confer,
hcv i. veni rI: nonmi Ui S dicentibus , dimitti peccatum,&
1 ' virtutes mfimdi.habenribus illas quoad habi-
tum , non quo ad vfurn , donec peruemant ad
ottatem adultam.

Originale precatum , quod fine confenfu emirabi-
tur , remittitur in baptifmo etiam non confen-
lirwi ,yt paruulis. fectu de aduali : quia ficut
non committiturfine confenfu , ita non relaxa-
tur fine confenfu. hoc dicit; vfq- t ad i .Sed adhuc.

Verum b quidam ex hac folutione , inucnifi
fe fe credunt viam ad alias quxftiones,ar<mrae-
cantes ex eo quod dicimus paruulis in baptif-
mate peccatum originale dimitti, quod & adul
tis , dormientibus, vel amentibus peccatura (li
baptizentur ) ratione fimili dimittatur. Cum
cmm neutri fennant tunc vel confenaant, di-
eunt idem in confimilibusiudicandu.Hicvero
dicimus diftinguendum.quod peccatum eftdu
plex , originale , fcilicct & aftuale . Originale,
quod ablque confenfu contrahitur: aquale,
quod committi tur cum confenfu. Originale
igi tur, quod fine con fcnfu contrahitur, fine co-
(cnfu per vira remittitur facramenti : a&ualc
vero, quod confenfu contrahitur , fine confcn.
fu numine relaxatur»

litti i* baptifmo dimittatur originale peccatum

paruulii , qui tamen cmfentire nm pofunt : fis
adultu tamen, amentibus vel dormientibus, qui
non confentiunt baptifmo, non dimittitur adua
le :ij item etiam ncc originale, hoc dicit.

Sed * adhuc quatitur, quare non falrem ori-
ginale peccatum amentibus, & dormientibus
in baptifmo ficut paruulis dimittatur . Ad hoc
taliter eft refpondendum , quod Dominus, qui
tonim hominem Cduum fede in labbato, opus
imperfectionis non nouit, & ob hoc peccata
non ex parte, fed ex toto dimittit. Prxrerea
B poma originahs peccati eft carentia vifionis
Dei : a&talisvcro poena peccati eftgchennx
perpetuat cruciatus. Vnde Ii dimitteretur aheui
primum altero non dimiiTo, talis non carerer
vifione Dei propter ongiiulcdimillum, 3c cru
daretur in gehenna perpetuo propter reatum
criminis aftualis: fed liare tamquam incorapafi
fibilia fefe minime patiuntur , nnmo fibi mu.
tuo aducrlantur.

-fmentcivr! dormientes baptfiatifi ante demen-
tiam vrl dormitionem bapifiarivolebant, clxs.
raderem fufeipiunt , alias ficui . Coadi Vera
caufatiue fufcipiumJioc dicit vfque ad finem.

Item 4 quieritur, vtrum dormientibus , &
amentibus {aeramenti faltem character in ba-
ptifmate imprimatur, vtexdtati i forano, vel
ab xgritudine liberari, non fint deniio bapti-
zandi . Sunt autem nonnulli, qui dicunt, quod
Iaeram ema , que per fe fortiuntur cfFc(ftum,vt
bapafmus & ordo , ceteraque fimilia , non fo.

Ium dormientibus , 4: amentibus, fed inuitis
& contradicentibus , & fi no quantum ad rem
D quantu omen ad chara&crcm conferuntur: cu
non lotum paruuli,qui non confentiunt, icti fi
fidti.qui quamuis non ore, corde tamen diftea
tiunt, redpiant facramentura . Sed opponitur *
talibus , quod qui fuiflent inuiti 4: reluctantes
immerfi, {altem ratione (aeramenti, ad iurifdi-
dtionem ecdefiafticam pertinerent: vnde ad
ieruandam regulam fidei chtiftianx, forem ra-
tionabiliter compeUendi . Verum ideft religio-
ni chnlhanx contrarium , vt femper imitus Sc
peni tus contradicens ad r capiendam Sc fenun
damchriftunitatcm aliquis compellatur. Pro-
E pterquod interinuinim & muitum , coactum
& coaCtum, alij non abfurde dilbngutit, quod
is qui tetToribus atque fuppUdis violenter
attrahitur,& ne detrimentum incunat, baptil-
mi fufapit (aeramentum: talis ( ficut & his qui
fidle ad baptifmura accedit ) charadcrera fulci
pitchriftiam taris imprcfiiim: Sc ipfe tamquam
conditionahter volens, licet abfolute non velit,
cogendus eft ad obferuantiam fidei chrilbanx:

In quocafu debet intelligi decretum conolij
Toletani: fvbi dicitur, quodquiiam pndem tCondlT*
ad chrilbanicatem coaih lunt (ficut faduin eft h«f.
temporibus rdigiofiifimi prindpis Sifibuti )

quia

40 Prima pars Dire&orij

quiaiam condat eotfacramcnris diuinis alio- A inftituta, d Chriflo edoftj,piruulot bjpti^arere-
ciatos, &bapnfmi gratiam fufccpillc,& dinl- de femper confutuit, (J /ancius C lenies Tapa, Te

tnacc vnttos efle , dc corporis Domini exricifle
participes : oportet etiam vt fidem , quam ne-
ceflitatc fufccperunt , tenere cogantur , ne no-
men Domini Dlafphemetur, & fidcs,quam l'u-
fceperunr, vilis ac contempnbilis habcatur.il-
le vero, qui numquam conlenrir, fed penitus
contradicit : nec rem , nec charadterem fufri-
pir (aeramenti : quia plus edcxprcllc contra-

* m-j • dicere, quim minime confenrirc : ficutnecil-
t Vide infra 14.*,

fn hac parte * c t notam alicuius reatus incurrit, qui contra- r -, — r —

1. incomcn dicens penitus & reclamans thuri ficare idolis B liutn Mileuitaman, c.z.tandcmhac ipfuru robora-

to fucceffor,lib. 6 .c.t j.conflitut-~ 4 po/lo.paruulot
baptizari iubebat dicens :Rzprizzcc quoque par-
uulos vcftros , & educate cos in dilaplina , &
prxeeptis Dei. Sinite enim, inanit , paruulos
venire ad inc,& nolite cos prahiocrtfl tu quo-
dam concilio Africano circa tempora Bonifacy pri
mi celebrato, videlicet ad ornos Domini 410. cap.
77 .bsretici declarantur, qui paruulos negant ejfe
baptizandos , i? refertur in c. placuit, de confccr.
dijl.+.ldem per omnia /latuerat paulo ante conci-

9 ’ cogitur violenter.Dormientes autem & amen-
tes, fi priulquam amentiam incurrerent > aut
dormirenr, in contradi&ione perii (terent: quia
in eisintclligitur contradictionis propofitum
perdurare: &: fi fiierunr lic immcrli.charaCtere
no fufdpiuntfacramenri.Secusautcm, Ii prius
catechumeni extiri!lent,& ha buillirnt propofi-
tum bapazandi. Vnde tales ii> ncccfli taris arti-
culoconliieuit Ecdelia baptizare. Tunc ergo
charaticrein iacramcntalis imprimit operario,
cum obicem voluntatis contraria; non muenit
oblidentem.

SVPER CAP. MAIORES.

DE BAPT.ET EIV$ EFFECTV.

COMMENT ARI VS XI. V

^'AIORES Ecdcfiar caufa*,
prxfcrrim arriailos fidei cori-
ringentes . ] Extcta ferie hd-
ius elegantis decretalis quattuor

uit concilium Trideminum /effio y. in decreto de
peccato originali, cap. uifiqtds paruulos,i7fcfsio.

7 de baptiJmo,cano. 1 x.adde fu tium Tboma par »
$.q. 6 &.art. 9 . i? Thomam Valdenfem tom. 3 .de
facramentahbus baptifmitcap.sy.^ Domi-

nicum Sotum in 4. fcntdi/L j.qpenica.an.9.
b f Verum quidam ex hac loluuonc.] llac efl
fecunda conclufto catbolica.Paruulis, qui fine con-
fenfu originale peccatum contrahunt, fine proprio
etiam confenfu deleri in baptifmodsanc dotet latif-
fime /antius */ fugujltnus in libris debaptijmo par-
C uidcrunuadde ("filius Deui? c.ncn ex quode con -
[ecrdifi+iJ cap.nihtl.de per.it Jifi. 3. #
c f Sed adhuc quarrimr,quare non liiltcm ori-
ginale peccatum amentibus. ] J^ationn huius af-
jertioms,quas hic affert Homjnut Vontifex,euiden
tes funt i? certifimx : hic tamen illa funi omnino ■>

notJnda:P<rna originalis peccati eftearennavi- baPIj(modc

iiopisDei;adualis vero ptrna peccari eltgchcn c^ trs qoa

neperpemx cruciatus: <71*1 Inu dirimividetur non pecua plocki
objeure anceps illa qusjlio, i? olimvalde agitata, tur *
an paruuliabfq‘,baptiJmo decedttes panaigfdscru - - j

darentur :nam inc non cruciari apertifsime cften-

coUi & es catholicasverhates. - curentur :nam tnc non cruciari apcrujsimu^n
Trima e fi, Tueros, quorum non efl animi iudi- D ditur , licet /antius */fuguflinui conirariujenjijje
ium omnino ejfe baptizando , , vt d peccato origi- videatur m libro de fide ad Vetrum,c.i 7 . relat. ab

Cium

nali liberentur.

altera efl.Veccatum originale , quod fine con-
fenfu contrahitur , dimitti etiam in baptifmofine
confenfu: fectu autem dicendum ejfe ut peccato
aduali .

Tertia elt.In adultis , dormientibus fi T amenti-
bus non dimitti peccatum originale fme dliuaih
. necricererfa.

Vltinut e fl, Amentet & dormientes baptiza-
tot chara flerem fufeipen, fi prius baptizari ro-

Inerunf .

Ritrottflt Singulas more noftra breuiter iUultremus .

Quantum igitur ad primam attuietmdcitcet , pue-
ros abjcjucyfu rationis bapti^ados ejje, de fide efl,

eius contraria haretica. ac primum quidem par
uulos non ejfe baptizandos Telagiaui nequiter me
tiebantur./icuti Jcribil concilii Cartbagfnenf e e pir
flola quadam ad Innocentium Tapa primum, quae
nutu refertur in primo crmdliorumroluisme.pag.
jql.t? fanttui stuguflimu in libro de bsrcftbi
ad Quoduultdeum, cap. 8 8. quorum bxrefim non-
nulli etiam noftri fsuull hxreuci relui ab inferis
excitarunt • ceterum Ecclefia catholica dimmtut

Eymericoinfta in hac i .parte, quod esi dtliger.ttfli
me' animaduertendtim , ne qvtsex ^uguflmidi-
flo in hoc loco labatur, & plane ^ugufimus m ca

qusfiioHCVariusfuittytaUbiindicaui.

d f Item qu*rimr, vtnira rformientibns &
amenabus. efl pcflremaaflmio,cuiua mate
ria late patet, ncc efl Intius loci. ridendus esifasr
Hui Thomas • 1 .par.q-Sa.an,q.<J latifiimc Domi-
nicus Sotus in afem.dif. tt.q.t -irt.p-addc c. sgrp
tantes.rbi Doli ores de conftcra. dtfl. 4- fiT de mq-
£ tenabuius decretalii.prater citatos .ride^tugur
flrnum in lib de baptijmo paruulorum>c. 1 3. Et 3 o.
fiT in Eacbtridiox-43-c.d paruulo-c. inecclcfia. de
confecMfl-q-Dodores Jckolafluos in s,.[ent. diSl-
jrrbi late Sotus qutftionemica ■ concilium
L.ateranenjefublmocentiolll.c.1. \

ancilium Cartbagmenjc 34.34.

trdcniq, Clementem Ta- ,

famlib.s.c.ii.c<m-
.fistuuonu -4f0

ftolicarum- . .

EX

Inquifitorum cum Commentarijs
EX CODICE IVSTINI ANI
TIT. NE SANCTVM

BAPTI*. ITERETVR.

«w

l l-lmppp. V^ALEWJ- VOLTUS
iSOE^TT. ^ld i' liminum

Vicarium ylfricx.

jNTISTITEM * , qui fandi*
utem baptifmaris illidta vfur-
pationc gcminaucrit , facerdo-
do b indignum clTc ccnlcmus.
Eorum enim condemnamus er
rorem, qm Apoftolorum prxeepta calcantes,
Chriftum nominis facramenta (orneos, alio
rurlus baptifmatc non purificant, fcd tnccftat,
lauaert nomine polluentes.

Dat. XVI- Eql. 'Houemb.Confiantinop.Gratiano
^f. llH.Mcrobmdc Coff.

SVPER L. ANTISTITEM. C.
NE SANCTVM BAPTISMA
ITERETVR.

COMMENTARIVS Xll.

; 'NTITISTEM, quifanfli-
tatem baptifmatis illicita vfur-
patione geminauerit . ] Licet
Eymericus paulo antea ex cjp.de

quibat . de oaptifuto is eius effe-

fiu. decuerit baptifmum non effc iterandum , quod
not plenius commilitio decimo huius partis dixi-
mus ; nibi lominut hic idem apertius tradit , addita
pena in errantes. Decuit autem de baptifmo accu-
rate diffitere ,is de eo certa dogmata traderet
quoniam baptifmus omnium [aeramentorum eft ia-
mutis ideo duas hic de eo leget tratfantet pofuit,
quarum prima iterari prohibet baptifmum, ervtra-
que iterantibus poenam irrogat.

Quomodo Hxc autem Ux.iS cetere tam cisalcs.qudm ca-
loteUigao nm ics , que tterari prohibent baptifmum , inrel-
kbentau». l ‘X e ”^ je 1 MU quotiens baptifmus collatus eft in
nn b»f tif forma Ecclefte : it enim nullo modo eft iterandus:
sum. at quotiens ab hxreticis in alia forma datui eft, 'ille
non dicitur iterari, cum n umquam fuerit collatus,
atque ita funt intelligende auctoritates omnes, que
i [olent adduci ad probandum baptizator ah kxrcti-

eis iterum effi baptizandos : nam loquuntur , quo-
tiens beretici in baptifmo con[erendo non [eruari it
formam Eccleftxtjecus [t [cruaffenl, cum ab be re-
litis vera [aeramenta confrrantur.iqec de/unt ra-
• * tiones buieveritati de non iterando baptifmo con-
gruentes , de quibut Theologi hb. 4 . /em. isTur-
Cssx basti i- recremata m cap.ecclcfiis.de confecrat.dlft. s jum
mm nuite & fidet vnacfl,is propterea baptifmus , quod eft
eetur. fidei / aeramentum ,-vmss e/Je debet . Rjtrfus quia

baptifmus e/i queda natiuitas iS regeneratio , nec
homo bit nafdtur ; t? quia m baptifmo commori
sur Cbril! 0 , qui fauci mortuus efi t iS quia ba

A ptifmus cbaratterem imprimit duc efl fsgni quod-
damfptrituale is indelebile ,vt ait concilium Tri
dent.jeffto. 7 Ac [aeramentis eam. v-ir tande quo-
niamprxeipuein remediis peccati originalis tnfii-
tutus efl: peccatbvcro originale femcl ablatum un-
quam rcuertitur.Beatus Clemens 'Papa Ub. 6.eap.

1 j.conf\iiut~4peftolicarumdc cauja non iterasidi
bitstifmiitaait: Vicnim vnus eft Deus, & vnus
Clirtftus,& Paradirus vnus,fic vnus eft Eaptii-
mus.quin in cius nomine datur .

b J Sacerdotio indignum cilc cenfcmus.] Hxc Pmna iterat
est pena iterantium baptifmum , is concordat ius num baptiri

B canonuuminc.fi.dcbaptif.Ceiuscffeliu.vbiad- raum -
ditfacerdotcs rebaptizantes excommunicari , iS
ab officio is beneficio deponi,- Siqui s, inquit Papa,
tale quid prxfumplent , excommunicationis
mucrone percuflus ab omni oftiao & benefi-
cio ccdcfiaihco deponatur. Et olim grauisfimi
etiam pernam rebaptizantibus impofuenmt decre-
ta in cap.eos quos.de confecraiAijl. a-vbi peni ten-
tu, quam agere debent, qui hoc fcelus committunt,
ftatmiurSeiqui rebaptizat objolum facium hae
psena puniendus efi, nam [sita faciendum doceret
iS ineo errore pertinax iSobfiinatus exifieret,

C per omnia -velat hxrencus impxnitem tr artandus
efiet , & curix fxcuiari relinquendus.

1. a. Impp. HONOR. ET THEO.

AA. ANTHEMIO P.P.

I quis 1 rebaptizare quempiam
de mimftris catholtc; leiiq fite ,

rit detedhis, vni cum eo,qui . ?

piaculare crimen commifit(fi a

tamen s criminis per xutc ca- * - "

D pax fit& Ktc, cui perfiufum fit) vltimo fuppU-
cio percellatur.

Dat. XU. fiql.-Jpril. CV. Lucio VC. Cos.

SVPER L.SIQ.VIS C. NE

SANCTVM BAPTIS.

ITE RETVR.

C O M M E N T. XIII.

F

t* IQVIS rebaptizare.] Viti- Ke baptiiau
‘ sno afficitur fupplicio rebaptizas tii Se rd»pd
is rcbaptizatus psrbauc l.Opor- «n perna,
ter tam 3 qu6d\sriufq-, malitia is
consefus intersternat, yt aperte do
cet hic textus . quod fi rcbaptizatus efl aliquis igna
ramer,non punitur, tam; ordinari non potefi.c.qui
bis oie confecAifl^. 0“! bisjimyuit dgnorantei ba
ptizati funt,non indigent pro eo psemtere , nili
quoti fecundum canones ordinari non potlimr, .

mfi magna aliqua neccftitas cogat. >

Sed nunquid hodie habebit locum pxna huius le
git, cum rebaptizare malitiofefit infide errare, &
per conjequetu crini en culcftalluum.ext wqutfs-
F tionii.

4 *

Prima pars Diredorij

tioms.f prohihamt.de bxret.lih. <s> ircertum efi A aut aliijuid condonetur , multo magit hicobferus-
fecundum leges ccclefiaflicas e pe indicandum , ob ri debet in indicio miferUordU <J benignitatis.

proximam raiionemxjuiaiideltcet hoc crimen me-
re efi ecelefiaflicum : (T rebaptizant ir rebapti-
g,atus ad mif er iccrdiam.fi pxmtuerinl, recipien-
tur , tr perinde cum his ac eum celeris, qui in fide
errant , agendum erit .

Ab punitus Sed potent ne iudex fxeularis deinceps per hac

in foto cano legem imponere pamamflnmi fupplicu I & plane
tueo poflir mm poterit, cum fit crimen mere rccU fujiici*ni,dc
C 3 St“ ° 1 “° m " '"dicat laicusJx.it inquifitionis. i. probi.

lemus. de bxrct.lib. 6 .maximccum pina impofita
d iudiec ecclefia/lico etiam tendat ad vindiciam. I. [j
prxtor edixit, f. fi dicatur, ff. deiniuriii.ibi Bart.
tr Docloresjecus autem efjet dicendum in deliiiis
mixti fori , 1 t in blafphema : nam tunc pinna indi-
cis ecclcftaflici non impediret pinam indicis f len-
iaris: de quo articulo, qui non J pectat ad Istinc lo
cum , lideto plene limonium Cornelium lib. 3.
laria.refolutio.cap. 1 aium. 4 o.
b J Si tamen criminis capax fit& hic, cui per-
luafum lit.] Concordat l.^.illtimo.cuml.in)ani.
ff.ad legem Cornel.de fiear.tT exos quot. $. pueris
autem.de confcc. dijlm.a.nam xtati jubuesatur tr
parcitur .sion ergo aliter iuuenes punicdi sutujuam C
fi criminis, quod conmifcrunt capaces fuerint qux.
aut? dicatur itas criminis capax, non fatis conflat
inter Dotipr es, it fcripfi infra par. 3 .fuper quarta
modo procejfum fidei terminandi.f.His 'ua pefitis.
neq-, plane potefi id per legem definiri, clt non om-
nes ex 1 quo eode tempore fini dofi capaces ,eu alq
alijs indicio prxflent, i Tidconen male dixeris hoc
Doli capax indicum arbitrio efje relmquendUmcvi fcripfitDe-
qius cUcarar, eius ini. pupiUi.ff.de regtdjHr.m.i.triojn.^rna
tbdanila- ' -de deliciis pucr.Vrxterca etiamji pueri

«pii rui. dolifeucrtminis capace 1 fint , adhuc mitius puniri

debent , primum quoniam adolefcentia efi Ybluti 0
fuapte natura adlitia labilis tr prona : tr ideo fi-
quis pcccauerit adolefccns , magis efi adfcribeudu
Cnr adolc- xtatislifto . quam pertinaci malitis irimprobita-
u ' tyfP u . 9 ,<w sctau nondum clt ficuum ra -

t I/IHI f staAt rsiim finiri. altl.c... V...‘

tius _
debeant.

ilonis indicium atque conftlium fit testatur Jtri-
flodib.t. Voht. ciltimo.it Cicero lib. t -officiorum,
tr 1 unfconjultui inl-i.ffjc mmo.ilst afjcrit fragi
leeffeir infirmum huiufmodi itatis confilium-, tr
propterea minoribus xxi. amis auxihft prxtor eo
editio polluetur, tandem ideo xtati parcitur, quia
r: fpes efi iuuenes emendatiores futuros ,iitiaquc £

• ina cum adolefcentia depofituros.

T amet filer 0 xtati parcendum fit , nem propte-
rea omnino esi impunitum relinquendum quod
adolefccns commiferit, quando crimen in ea xtate
temmiffum efi , in qua potefi cadere. I. impunitas.

C .de ptcnis.c.fiquis cuiuslibet . in fine.tr ibi gloffa
n.q.j. Qui autem omnino doticapax non efi, is
ssullo modo pmilurd. illud relatum. ff. de iwreiur,
luocnct in- eap.UJu4. t r.q. t . tradit vfMoninus in 1. par. 3.

innioacoa l” hoc iero birefit crimine hic etiam locum
funiendi. habent tprimum, quia cum in alsjt tribunalibus 1
ybinoncjt tatx mifmcordil locus nati parcatur.

Jldbxc quoniam difficilius potefi credi iuuenes in
boc crimine bsrefis (J malitia ir animi improbita-
te peccare, quam in alsjsleluti homicidio, adultc-
rqt, furiis, rapinis.ir fimilibus: quia crimen hxre
fis cum fit fpmtualc , quod mente tr imellellu co-
cipitur Ir perficitur , non ita facile credendum efi
ah adolefcentibus patrari, qui nondum habent per-
feftam intcflclnts ratiocinationem, nec ita compar
IJ habent Cbriltianx fidei dogmata: quod tunc ma
xime locum fibiiendiearet.eum ab altis leluti pa-
rentibus aut magiftris dei epti forent ,11 dixi infra
in hae 1 .partc.Jupcr quxfl. 7 . J .fit fexta regula .

Illud hic addiderim, quod efi lalde figulare,
quod fi quit delinquens propter starem teneram
aut mitius, aut nubo modo punitus efi , non poterit
cffcHus maior ampliut de eodem ipfo delitio pu-
niri . ita Hyppolitus Marfilius in l. infans, ff. de fi-,
carijs.tr in (.de tninorc. in prin.ierf. tr an minor,
ff-de quxfiio- quem fequitur Tiraquellus t racl. de
pAis temperandis,aui remittas, cmf, 1 7 .mtm. 81
quod trierisfimuni puto.

DE CELEBRATIONE
MliSAR. DE VOLVMlNE
maiori oecretal.

Si queicrba funt in canone Miffx, qux ab r.uangc
Ufiis ditia non fuerunt , credere debemui,quod
a ChriHo^lpofloli, tr ab^tpostolis eorum fuc
: ccjbrca acceperunt . Et hoc dvillfquc ad j,

■Otfafiusfit.

VM * Marthau A' infra. Quali- cod^ribcnn
uilii , qms t forma verborum, fotmui
quam iple Chnfhts expreffit, *’iclocu»,nn
cu in corpus i: fangmnem fuu,

panem rranfubllamiauit Si vi- mc priusle-

num.illiui in canone Mifli.quoEcclefiavtinu; P c, >atur ita:
yneralrs, adiecerit,<}uoci nullus Euangchftaru
legitur exprcllille.Com erum an Euangelio lic m, .cfcoru,
legatur: Accipiens cabccm gratus agens bene- mum spfe -
clmt,cv<icdu ilifapubsluisjtbcens: bibite cx c f>"*”»,«cci
hocomnes:Hiccftn.im fanguisraeusnouire- nnlUanS»
ftamemi, qui pro vobis & pro multis etfunde- , a , luuil^i
tur.in remi Ilione peccatorum : in canone uuf- fos colligi,
fxfermoille, videlicet myftenum fidei : verbis Matth-17
lpfis mterpolinis inucnitur.\'nde cu non Euan
gelilta Cbnftum hocdixilfe icftetur, miraris,
quod aliquis aiTeuerare tenuucrit.cum aliquid
plus dniilr,quam aliquis Euangclillarum alfis
ucrct. Veru f! forma ipiius c.uionisinfpiciasdi
ligcrer.prcter boc, de quo rua fraternitas requi
fiuit,aba duo videheen Eleuatis ocubs in cclii:

&,.x terni refbmemi:poteris in ipfo canone rc-
pcrire,qtuc in textu Euangcbco non leguntur.

Sane 0 multa tam de verbis, quam de hieris do-
minias inuenimus ab Euangeliiris omil!a,quz
Apoftoli vei fuppltuilTe verbo , vel facto ext
preflille

iflt.to.

Inquifitorum cum Commentarijs. ^ j

preflille leguntur. Paulas enim in a&basApo A ralesex eo laqueum erroris incurrunt, quid
dolorum (icatr; Meminidc vot oportet verbi nccau&oriutes fcripmrx conuenientcrimel-

t In omm- D omini Iefu.qm dixit: Beatius feft dare quam
iu:b«nui“e accl P crf d'*c nullus quattuor Euangclidarum
magis «Ure, deicripiittiiullus etiam horum expredit , quoti
quam aco- Paulus de Chridoad Corinth.fcribcnsait: Vi-
* at ‘ ' lu« ed plus quam quingentis fratribus iimul:

l-Cor. I !■ deinde vitusedlacobo.nouiflime aure camqui
abortiuo vifus ed fic miht.lpli edam Euangeli-
dar mutuo inter fc iuppleui llc leguntur, qux ab
eorum aliquo vel ahquihus litnt ouuila . Vnde
cum tres Fuangeliftc potuerint, Hoc ed corpus
Lnc.it. meum: foliis Lucis .uiiccit,quod pio vohis tia- B
Maitb.iS. dcuir.fi: cum Matthxus dt Marcus tiicant, pro
Mire- 14- mulus: Lucas dicit, pro vobis : Matthaius autc,
lnrtmiflioncm peccatorum adiunxit . Ceteru
ea qux adduntur in canone Midi, poliunt ex
alus locis Euangelij comprobari, Ioanes enim
folatanonem Laxari deteri bes , Ictum t urium
lea. ts. oculos leuade aderit, Cte ciixsilc : Pater cratias
ago ubi, quoniam audidi me: & infra . Si ume
igitur in orlum oculos leuauirad Patrem, cum
aet corpus exanime animaro Lazan reuocauir:
probabilius ede videtur, quod tunc ocul os le-
nauerft ad Patrem in cadum, cum panem Sevi- C
minnn corpus fic fanguinem proprium com-
mutatur . Ceteru, licut fiupcrius eii erpreflum,
cum in textu Etungclicoinotu ceffameim: po-
uirar.hic intcrpomtur.Sc jr terni: nam venis te
ftamentum,quod hircorum de viculorum lirit
(anguine dedicaturo, temporalia promutebat:
nonum aurcm,quod ed Chrilli languine confe
cratnm .promitti t xternat Se ideo te llamen tum
iilnd fuit venis de tranlitonum: hoc autem no-
uum elt <3c xiemum. Vel, «rvtamuralia rario-
nctvndenonum , id ed vlomum ede dcicribi-
mr,indeatermun,id ed perpetuum comproba P
Ur. Nomdimum etenim hominis redamen-
IHicpoftiti nun t immobile perleuerat: qtua tedatom obi
(Umcuium," m cnn ^ nTlltlir '■ nlxra quod Apodolus tclbr
e d,.iu> mor menramin morte a liem confitmanim : aiio-
teTinplenf- qui" non valet.dum vixerit, qui tedamr.Prxte-
que reeetio- rea non folum foriptura, feti etiam promi dio
bu< U ' ^*'|»- t ' ian,r tedamentummura quod Apodoluiip-
nledeeft 'in fc lcribit: Ideo noni tedamenti mediator ed, vc
omnib’ su- tepromiflionem accipiant, qui vocati liint hx*
liijuu.nec cf renitaris xiernx.Sic ergointeUigrdebet, quod
inittim' fe' io iplo canone reperitnr: hic elt enim languii

ligunt.necfacramentaDeifufcipiunc rerreren-
ter . Si enim quia figura ed (aeramentum alta-
ris, ventaselle negatur ; ergo nec moryrecre-
(urrcefio Chridi(cum figura fic)ventas ed cre-
denda. Siquidem mortem fic refurretSionem
Chrilii.fimilmidinem fic imaginem ede Apo- I \gm. 6 .
dolus manifedat: Chridus, inquiens, mortuus I.Cor. 1 y.
edp

rodelidbs nodriSj&refurrcxitpropteriu-
dihcationem nodram. Apodolorum etia prin
ceps Petrus fic in epidola fua feribit : Chndus t.Prf.i.
palliis ed pro nobis , vobis relinquens exem-
plum, Vtieqnaniini veftigta cius. Siccrgotam ,, ,,j
mors Chri I ti , quim eius refucreidio cd exem- • ,

plum.vt Sc nos peccato mortui.uiduhc iam vi-
uatnus:quare fi non fuit ventas,qui» fiiir exem
pium: ergo nec vere mortuus fuit Chridus, nec
vere a mortuis refurrexit. Sed abfit a fidelium
cordibus error ide,cum Propheta dc iplo tede- yyij j
tur:qubd vere languores nodros ipie culit, &
dolores nodtos iplc porramt , Dicitur tamen
mylteriu fidcqquoma aliud ibi credimr, quim
cetnantr: tr aliud cerni tur.quiin credatur.Cer
nitut Ipccies panis & vini, & creditur veritas
camis fic Unguinis Chnlti, ac virtus vrutaiis &
charitausrfic infra . Drlhnguendiun ed tamen
fubrilitcr inter mi, qua: funt in hoc Iaeram cn-
to dilcreta, videlicet formam vifibilcm.vcn ta- " * ’
tem corporis , fic vircutem fpiritualem . Forma
efi panis & vim verius carnis & Unguinis: vir
tosvnicansficchariuris. Primum edUcramen
tum , & non res : fecundum ed Ucramentum,
fieres: tertium edrcs.fic non facramcntum.Scd
primum cd Ucramentum geminx rei. Secun-
dum ed Ucramentum vnius , fic alteriur-rcs exi
dit . Tertium cd res gemini iacramcnrt.Credv.
mus igimr, quod formam verbomm, ficurin
canone repentur, fic i Chrido Apoiloli, fiCib
ipfis eorum acceperint fuccellorcs. j *

In fjcTJmmo ituris iqm omrrino trmfubflm-
lijmriH finguuurm : boc dicit 'rfqiu ad j. Ter-
tio loco.^Abbis.

queotia.

meus noui fic xremi tedafnenri.ided , noux ac
xternx promi(lionis,fcilicet confirmator.licur
Cominus repromittit: Qui manducat(inqnies)
Carnem meatn,fic Unguinem meum bibit , ha-
bet vium x tem am . Fx eo a urem verbo.de quo
mouit tua fraternitas qoxdionem , videlicets
t Damnarer myderinm fidei: munimcnmm-errons f qui-
~'- c dam trahere pciuncnint', dicente», in facramen-
tin.ij.iteCi- to aluris no efle corporis Chrifti fic Unguini»
crameto Eu venufem.fied imaginem ramunifie fpeaeffl, J<-
cbariftm c figuram: pro eo quod feriptura inrerdum cotn-
1 .St cano. 1. memorat id quod in altari fufcipirar, eflefa-
cfamentum fic myftcrimn, fic exemplum . Sed

’ Quxfiuidi 1 etiam, vrrum aqua cum vino
in fanguinem couerururlSnpcr hocaurem opi
niones apud Scholailicos vanantur. Aliquibus
enim videtur , quod com de latere Chnlti duo
pnccipua finierint lacramenra , redemptionia
in (anguine, ac regencnrionis in aqua : in i|U
duo vinum fic aqua,qux commiicenrur in cali-
ce, dnuna virtute mutamur: vtin hocUcrainc-
to plena fit ventas fic figura . Alii vero tenent,
quod aqua cum vino tranlublUniiatur in fan-
guinem , cum in vinum tranieat mixta vino:li-
crtphyfid contrarium allcuercnt , qui aquam
Pvino per artificium polle aderunt leporari.
Prxterea poted dici , quid aqua non nraofitin
fanguinem, fedremanecpnonrvimaoadenn»
busarcumfuia,iuqu6dvuu fa potem aduroin.

F * quod

•H t
■•«i fl»

■ vn
1 j.tJi

4*

quod inde connincini^qnia (i prift calicis con- A
Iterationem aliud vinum ltiitthturin calicem:
illud quidem non tranfitin I anguine , necfan-
gttini commifcctur, fed accidentibus prioris vi
ni commixtum, corpon quod llib eis latet , vn-
diqucdrcunliinditiu.BOn madidans rircunfu-
(nmtipfa tamen accidentiatvinum apofitum vi-
drntdr afficere: quia fiaqiia fiiMitappolit», vi- ’

• s : • ni faporem affumit.Connngtt igimr , acciden-
ti a tml tare fuhi ectu , licot & fubicChim contin-
git accidentia permutare : Colit quippe natura
miraculo: fc virtus (upraoonluctudincin ope-
ratur: Scdnec inctmuenienscredimrautabliir B
Ioa. 19 . du:daquain corpore Chrifti elle crcdatur.cu
} al corpore Icgumr de ipfms latere f proccffille : & intra.

Veru interopinionespritdiCbs, illa probabi-
liorradicatnr,qux afleriqdquam tfi vino in (an
gtunc trafmuthrr.vr expremus eluceat proprie-
tas (aeramenti . Nam cum aquar irmitiv lint po-
ifa.jT. pitli multi , mxta quod alibi legitur : Beati qui
feminatis litper omnes aquas : ideo vino aqua
vnirur, vt Cnri Ilo populus adunetur . Per hoc
enim quod fufeepit iplede uoftro , & accipi-
mus ipli de fuo, tam infolubili nexu conjungi-
mur , vt qui eft vmim cumpatre per ineffabile C
vnitatem ; fiitvnum nobilcitm per admirabi-
lem vnione:acpethoc ipfocommuniter me-
Im. 17 diantecum pitrevnum elncirmir: Pater mqmt
lanttr, ferua eos quos dedidi mihi.vt iinr vmi,
ficut & nos : non pro his rogo tantam, led pro
eis qui credituri (antper verbum eorum in me,
vb& i pii in nobis vnnm fint, & mundus credar
quia tu me mi (i di.

Oratio qua dicitur i» fecreia infesto farfli I. tonis
, immutatae ft ; quiaybi dicebatur : ^fnnue no-
bis Domine ,1U anima famuli sui Leonis , hac jj
, proftl oblatioibodie dicitur,'» intercesfione no-
bis beati Leonis, hac nobis proftt oblatio.Et hac
mutatio contingit, quia Sanfti.noflris orationi-
bus non indigent, fed nos fuis, boc dicircfqutad
finem ■ gibbas.

Terso ‘ loco fraternitas tua requifiuit, qua-
re fuerit mutatum quod in icorcta beati Leo-
nis fecnndum antiquiores codices continetur,
fio. videlicet : Annue nobis domine ; vi amrax
fanuilt im Leonis hxc probtobl.uio : cum in
modernis fictam en un |s habeatur: Annue no-
huquadumu!. domine, lYSimsicpflivne beati, jc.
Leonis hxc nobis proiit oblatio 1 Super quo
rrfpondcmus, quod cui» iacrx-lqtipturx dicat
t HotJiaa aufioriuit.qubd mi utiam /sotourtyri.qifi,
d» (an di Au orae pm martyre: idctacd ratione eonliauU do,
guftini de abp luntris fenricndu:<uiiait>tatioiuhus noftrfi
veibii Apo- nun iiuiigcnt.pro eo quod cu (int perfede bea-,
ne i7 idd- °»d mn “ cli ad vota lucceduiU/ilodnos pqmfi.
tor lib. 4. oranceubus cornni indigemus, quu% ( cwd»%,'
fcntdift.sj. feri fimus) vadique maUnoAra pcriui bantrVris
“P de quodin plenlqucoraupolbus contincjui^i

proh 1vcLpeafic1.1t huicimCao^cl jlli uhs«b-.
latio adglonam & honoreip r^a i lrb ei iBKUri.

b-.up a i

■ Prima parsDire&orij iiiliupi T

gi , vr ad hoc profit , quod f magis ac magis i til <pso4
fidelibus glori beetur in terris: licet plcriquc rc “•

putent non indignum, fandiorum glorum vlqj u$ '
ad iudidutn augmenta»: & ideo Hcdefiam in>
ccrim fanc polle augmentu glorificationis eo-
rum optare .Verum verum in hoc aruculo lo-
cum habeat llladiiHndrio , qua docetur , quod
defunctorum alij funt valde boni, ali j fune val-
de mali, ali j mediocriter boni, alij mediocriter
mali: vnde luffragia,qux fiunt a fidelibus in Ec
defia pro valde l>onis,adiiones funt gratiarum:
p ro valde malis,con(bIarioncs viuorum; expia
nones vero pro mediocriter bonis, & propitia-
tiones pro mediocriter malis , tua dilcreuo in-
uclfiget . •/ f : ov.ifi

SYPER C.CVM MARTH^.

DE CELEB. MISSA.

COMMENT. XII! L

‘V M Marilix : A; infra.] Opii ‘ , '~ 1
«ne csmutnu hac dttnsaL, sum
nftstuto auliori, : nam n.ulta in
ea definiuntur catholica Yrnu-

tes, qua ad plaMsrdam C

dam fidem JptHant .jtrriei cuti induat irpicatl**
lica dogmata poliijhr.um declarare. .

■Primnm cil : Si quajunrrcrba in celebratione
Mi factem f aeramentum conficitur , quanomina-
tim in euangelio non contineantur , credendum eji
-4poHolosii Cbrifio rir ms ab ipfu per traditio-
nem accepifft. ,

.Alterum tfi : In (aeramento Eucba rifliaaqua
illam modicam 'ruto commixtam ,fimul cum yino
ia fmguinem amuerti

VoSiremum eft : Saucios m calo cum Deo re-
gnantes non indigere precibus noftris ,fed potius
nor i/lorum sntercesftonibus-
b ^ Sone multatam de vefbis quam de fa£hs ^
JDomimcis.] Hu incipit refps-dcrc qtuftsoni pro- utcra )niol
pofsta, docens auBoritalem nugsumia muco labi- num cede-
lem^Apoftolicariimtradittonum.eft enim insuola- “ L—

bilis regula, ritui Ecciefsa ynmcrjalts.annqstos &
approbatos , quorum memoria non extat, tam cir-
ca Juramento conficienda & mit.tftrauda , quam
csrca mimUros eulcfufisios.sS uckfuslka n.ini
Sierit, quotumi» Euangelio nulla n.ntto eft,
CbriVumauiyiuayorisoraculo , aut per rcuela-
titnem aSpirilujfar.Ho^poflolii iradidiffcsApo-
ftthuyero fidi fsuccjioribus indscaffc, ifi s, hfexua-
doi reltqutfictnec -Apoftolka traditiones minori
auBorisalcrubabcns quamfacraipjdfcriptura.-na
traditiones, Ecclefia fcrwtura Jur.t antiquiores,

Gfif jftw cwmpominw liinumnuUm)Jcripfit, im-
m»^uantux.Ug)mus , necprxcepit rtferiberetur,

Euntes, oil, pwdicate Euagclimp omni creatis-
7.1'. noli dixit , fi;nhilf t Mdrcivlliino. tf lexqui-
drm Euangelica, qiutlex fptritus eft , abinitio nui
lis eft liutrif exarata, fcd credenda fidelibus pra-
dieou , v^lpofieii.prius Esungeliunsfiua yoca
docaserm, deinde mandarunt httcru.ytgraues i/

1 < t TdatiH

lulbcaxua

!>«ip

• 'ntuCf
»'W)oi
o-i.uT

) ■ !,« . „j(

a sifthada

-U&U^.S

Inquifitorum cutttCommefiiarjjs

idonti tefiei profitentur. I renum lib. 3 . tap. 1 . ad-
nerfni b.trcfcs.Rufebius luculenter lib. ec-

tie.c.14. Cbryfc/lomus lir, milia 1. inMjtt. Tbeo-
philacius initio comment.in Mattbalcniquevmuer
fi tcclefitafiui auHores . Qux ergo documenta m

fcripiurtmredadafmt.fcripiuramvoeamnsuiux

nutem nonfmt frnpta , quii nmfrnt vtfum S pt ri-
fc. : . • n= 'n Btce L !m um,iJ Eccltfia rctbie t obMpo

» • fiolic accepti .traditiones dicimus . 'Perpetium
, Marix nutris Det virginitatem, Perutiles efie bx

plicandos fSjnfforum auxilium ege implorandi,
•«.■l’-! e ° rUm memcrum P le e 0 e colendam, CT eorum ms

gmes jdorind.11 , (J fexccntj huiujmodi.qux lon-
gum eget recenf ere, nullis fsmt furis litteris prodi
tJ yfedquia tradstime Mpoflolteaienet Fcclefid,
perinde en cert.t funt nt fi in Euangelio jirtpu ef-
fent. & tnlin funi bxcje quibus hu digerit Rtsma-
nns Pontifex.

-Atquehxc quidem breuiter fetis fit attulijfeai
hunc locum UluUraduuhqui ab ba reticis nefirifx-
esdivalde laceratur : nam celera perjequ,qus ad
traditiones [pedant , alterius, r gloci . nec uoflrx
breuitatis aiu inslitmiatc devi quidem (J ssultcri-
tute sTpoftolicarum traditionum multa Clemens
Tapa F^manu s. qui odo Iibrisveiiuerfasfereslpo
fl olorum traditiones dicitur rfie complexus . mul-
ta etiam Carolus nonius uiprxf asione adprxfa-

tos libros Clementis-, iXMartcnusTere^ abMya

la ^ trcbiepifcopHs Valenti» rus peculiari libro de
traditio,, ibus ecclcfiajlicis ; U eleganter more fuo
Melcbior C anus toto Isbro 3 -de lotis Theologicis,
apud quem inuexies ibidem c.q.( quod c/l tubae
materia potij finii) quibus modii traditiones Mpo-
ftolicxmuefhgeniuriE cognoji antur. alqucvs bre
ui concludam , traditionum quinta fit a kd ornas,
docuit canticum T ridetrtinum fefi.q. bt decreto de
cantmicis fcriptnris ,vb, ectlefiafiiras traditiones,
pari pietatis affebiu £r reuerenua cum facra ipfa
feripturjfufcspiendas iT^oenmmdas docet ■ %

Aqu iT iBO c « Quarfiuifti rnum.vtrura ncpiaeim vmo
po confccra “ l “>g ulntm conuenatur.) Htc efijecmda ca
none io fan tboltcaafierua, quod aquafctlKttcimno ia Chri-
gumtra Uo ftifangumem comurtatur. obiter autem tres com-
nmnc&icr- memorat Papa opiniones-Vm cstdtimtssm.aqme
vino cs/u/mixum pcralla (onfeoatieme feorfum
manere: qstx taqsen orni, macri Me fibquit.tit per
confccrxttonrmmbilahudjstbfyetdusfacrxmtn
talibus remaueat,qudm ocrpurCr, fsssgms Cbrtfis-
Sectosda opinio cfi afserentuuu, quod fixu -vinum
tranfubdaun.simmfangumem, ita&sqiu init
lam, que de latere CbriSlieQluxit-frd neque bdt
tjl verum : natu fi it a efiet, dobejet vinum per fit,

& aqus/cor/umconfecrari. fariia demum cfi /e»
temia etdemque ceriisfima,qtiambtsc loco appro-
bat Papa , Videlicet aquam prius invosun 1 »«14«

“.* '‘"devisium in [anguineus, M ffi Vaqtifuii mi
flitUtumm bos f-ad quodsnullsgidnm videto qux
[tribuat T heologi lib-afcnieist-difiind- f-yfii late
Dominicus Satusq-i .artic. i. £} Jandrn Thamat
3-par.q.7xatrl.6Mde c.t.cr exum amne.de con-
feirai.dtfl,,,. x.vki puUhrafqidthat rc Ptmtfa
fi L i‘lVZ

4 J

A tum decteta.

Quodvtro aquivinofn m'sf cenis inboc ineffa,
bilifacrifscio , non fuit Mlcxandrt 'Pontificis infti-
tutum .Vtmalefenfit ^ frmaebanus lib. 9. c-v.Jed
ita fieri debere C hriflus docuit * 4 poiiolos , & Wi
nobit obfcruxndum tradiderunt ,vt luculenter pro-
ba fandius Cyprianus hb.\apifiohrum Epifl... j.
ad C xcihum , <& refertur in cap.fic in /.nliificfgj
do, et in tap.fcriptura. de co 4 erra.djl.i.& Jocet
item concilium Charih.igi-tenje cap.xq.r(lqtuif

ineapjnfarameiiio.deconfecrt.dill.z.quaireilp
etiam prxeitatoloco Sotsti oliendit.ccura huc jfc-
B flantia Theologis lilscmt r » caelanda relinquo, non
cmmfptdanl ad F.ymcriei infhtutum.

(1 f Tertio loco fraternius niarcquifiuitj Tra-iiriooe
Hoc cfi poflrnnit dogma, in quo nulla occurrit fiifi, A P ollol cl
fitultas , conuenit cum eodoHrma eomils-Trida-
tmifesfio.x r an pnncipio.de inuncatio.icSanHer it, ploramo..
adde Melchiorcm Catium lib. 3. de lotii Theologi-
citic.y ver j. multa pertinere tvbivere dotet tradi,
tione .fpojtoiuacoijlarc, Sindorum quxiUum CSX
preces implorandas. contra ferjerusst oltn* Paupe .
rer.de Lugduno ,vt rcfta: Lymtruus p. x.o.cx. .
bxref I i. que errorem huius foculi hxreti.i qiii fi
C abinferis excitantes ,rcvouant, quorum depraua-
tus animus CT snens sleperJiiaidmiH p.lijjimsini
fpeflarevidctur tViuiodium Fcclefix cubiilicx
Hymianx excitent quidquid impium, 17 Uafpbc ,
mumvnquam ajfenum eSl.

INHIBITIO FACTA DE
MANDATO DOMi N'I i’

G *. E G.O (U I X L '

Nc tres hic inferri arrihili <he corpore Chriflf
P deinceps pnAcennirfuti poinj mm, I

excoranninicarionis. : '“‘ M

-tc .r—. ' ."tuUspqcvncii.ii. ihmlaiiLui

condemnatio quorurdam enicuUrum de facfMtt
>0 Fui hariflix Fratris Petri de Bonageta,orJi-
tiis Fratrum Minorum, (Tjucrundam aliorum
facta per Crcgorium. XI.

ISERATIONE fflBUti»:'
mis (in fit Euffachjj, tx (Ibrfiet
tmis, s^fii Angeli DiiconfCir 1

di rialei ' R eit&cndiy 'Pj iHBui 1
Taffic^.^Ccliiauotirt^ife

e * '**•% ' , ^ 4.

Relatione religiofi fratris NiooUi Epmerici 'a- v o

tnagillmn Theoii^i^acin.difiisptwiuajs fTiepordi J
hjrcticx praiptathi^qlEliions.adaiulIcntiaffl

domini nolln Papj nuper jvruemr , quod r.irn' n i '" ,r . ’ I
in vdlnsquim in fiiifraganeorum veritorum \n

eccleiiji paLm 3e p ii^ii icc p»rc«rt»s reii^oioa T»r**Jn» .i,,

pf^djcau t fuerunt ttes amQili iabicqutrues,

'i finin ,n'i:i i ' ; s <* •»"■»? ">V

iB**" * * ile. » . ... . — I

trima pars Diredfeotij - oiftiupnf

Primus,’ q> fi hoftia cofecrata cadar,feu proij
tiatut in clo.ici,Uitutn,feu aliquem turpem lo-
cu , quod Iperiebus remanentibus , fub eis e (Te
definit corpus Chnlb, &redirfubftatta panis.

Secundus , quod fi hoftia confccrata a mure
corrodamr, feu a bruto fumatur, quod rema-
nentibus didis Iperiebus : fub eis definit efle
corpus Chrifti ,& redit fubftanda panis .

Tertius, quid fi hoftii confccrata imfto vel
1 peccatote fumatur , quod dum fpecies denti-
bus teritur , Chrilhis ad cadum rapitur, & in
Ventrem hominis non traijritur. ■ >

Supplicato igitur per ipfum inquifitorem

eidem domino nollro Pape fuper htuufmodi
articufis, ex quorum prieaicationcpotlcntfci-
dala fulci tari falubriter prouiden: Idem domi-
nus noder Papa, nobis ibidem pradentibns, vi-
tue vocis oraculo exprclle commi fit , quatenus
audoritate fua Apoltolica vobis mandaremus;
vt omnis morat iublato dilpendioindi&is ve-
ftris prouinrijs fub poena excommunicarionis
inhibeatis; ncqms deinceps didos articulos
•publice ptatiumat pratdicare . Nos igitur Pe-

trus A: Guillermus Cardinales prrdich,huiuf- . . .

modi manda mm Apoftolicum cupientes exe- C tom.-L.defuramcntu4.6o
. . , n 1.1 .a. tfis errnriblli Drorlui cl

A p oritCbriftid f praebui [acramentalibus , (7 de
rcuerfionefubftantut panis, quotiem Eu cbariftia
cedit in lucum immundum , aut S brute animali
manducatur, aut a iu/iovcl peccatore homine den
tibus teritur, -calde funt imfnf: 47 concors Theolo-
gorum fententia contrarium docet lib- 4. fetu- dift.
9. 47 dift ■ 1 a. ex quibus colligitur hac certa £rce-
ra corttlufto:T andiu manet corpus (7 fanguis Cbri
fli in hoc /aeramento, quamdiu manent jpecies pa-
nis irvhu ; tandiu-vrro nunent /pedes , qtumdiu
Jub illis maneret fnbftanna panis incini . Manife-
fti an eft autem, quod fi peccator, Tei mu», vel aliud
B animal [umeret panan induit, non illico illa jub-
ftantUefte defincrcnt , aut corrumperentur ,[ed
durarent quoufque per calorcmnaturalem cjftnt
dagefttc (7 con/umpia : jit ergo vt vfquc ad illud
mometum maneat corpus 47 [anguis Cbrifli fub il-
lis . Idem penitus eft dicendum, [i in locum immun-
dum /pecces facramentales ceciderim . ita [ancius
Tbomas 3 .p.q.i o.art- 3 -Satui lib.i,. fent. difl. si.
q.t.art.;. Denique, -ct bremter agam , hanc [tn-
tetiam catholicam probare 1 «detur Concilium T ri
dentinum /ei/io.ia.c. 4 .bos autem errores tenuit
Vmclrftus, contra quem dijferit Tbomas V aldriifti

Manet Chri
Hut in lp»
ciebas facrn-
mentalibus
a quibufeb-
que fuma-
tor.

qui.vttcnemur: vobis 8 c vellnim cuiltbertn vir
mte fand* obedi enti* preci pi mus 8c manda-
mus ; Ne ab indein antea diCtos articulos , fert
eorum alterum, fub cifdrm , vel aliis verbis ide
fonandbus in fubftatia leu in effectu, in vellris
. tccleliis vel alibi palam feu publice prcdicafi 1
quoquam permietaus;& hoc fub poma cxcom-
municationis : qua contrarium facientes inno-
detis ipfo fe&o. Noti ficanres vobis nihilomi-
nus firmli mandato per ipfum dominum no-
ftnim Papam nobis fa&o, quod idem domi-

/1 T) - — - Cnn iri I nann f . 1 .» I irnnn circli-

Hir erroribus prorfus eft pmilis ille, quem tra-
dit Hugo lib.x.dc [aeramentis, par.ia. 13.tr Jirno
centius lib.q. C. 1 c-dc myflcria Mij/at , 17 gloftd
in c.tribus.invcrbo, mifccrc.dc confecratio-diftin.
i?ndclicet,fpccies facramentales nondefccndcrc
i» jlomachumir.str. revera dcfcevdunt, aliter non
proterrentur pervomitwn-, quod e/1 contra textu
in c.ft quis per ebrietatem, deconfecrat. dift. i. (7
contra communem 47 catholicamTbcologoru /en-
tendam . Tlrque hoc vergit in detrimentum , aut
dedecui digmatis corporis Chrifti , cui nihil plane

“e* xV„-_ btu, trconftmrcan ftmtts, (7 cxdialapu, < 7 cru-

ciis fratrum Minorum.qui aliquos de didis ar-
ticuUsinvednsccclefiis frequenter recitando
pr*dicauerat, inhtbcn fecit liib poena excom-
mumcanonis,ne dictos articulos de cetero pu-
biice pr9dicarepncfiimat.Tn quorum omnium
ccftimomum , ugilla nodra prirfen tibus duxi-
mus imponenda « Datum apud Villam nonam
Awnion.diacefIs,dje viin menfis Augulb An-
no domini , Millefimo tricemefimo Icpmagc-
fimo piimo,InclidHone nona. Pontificatus un-
in Chrifto patris dni dni noftri Grego
ni diuina prouidenria Pap« XI. Anno primo, E*

SVPEK. INHIBITIONEM
FACTAM DEMANDATO
i 1 DOMINI CREGORIl XI. ' X
«5 • W tres infiraferipti articuli de [aeramento [

’•* ' ' * EucbariftU pradiccntur. ' J '‘*j

COMMENTAlilY*. nj

’ R I M V S , quAd fi hollia confecraCf
cadat , feu proficiatur in doacaitl.lu-
toin. ] Hi tres articuli de reteffu 'W 1 - 1

bus , & conjpurcan jpnus , <7 cadi alapis , < '7 ern-
cifirivotuit .(Jquamuis brutum animal hocvtne-
rakle [aeramentum deglunat, non tamen idfacra-
mentaliter [1 umit, quanta non poteft cav tivtf aera-
mento ,cum fit rationis expers , fcd fumit corpus
Cbrifli per accidens ,ficut ille, qui comederet h o-
fliam confccratam, ignorans confecratam eft e.

c SYMBOLVM APO-

STOLO R V M.

REDO • in Deum, patre om-
nipotentem, Creatorem ceh &

terr*: Etin Iefam Chri ilii, Fi-
lium eius vnicwn,domin 4 no-
r ^, (Irum : Qui conceptus eft de
Spirirafanfto, natusexMaria virgine ,'pafiiis
fub Pontio Pilaro , crucifixus , mortuus, & fe-
paltus: Defcendit ad inferos.- Tertia die refurre
xJt E mortuis: A fcoidit ad czlos: Sedet ad dex-
teram Dei patris omnipotenns : Inde venumis
eft iudicareviuos & Ibortuos: Credo m SpMitu
fanafi,fan£bm Ecdcfiam catholici, findo ru
communionem;terai(lloncm peccatorum, car‘
nu refurrediortem , vitam «ternam . Anien. .

SVPER

n «upA

tUItlMUu}

I m 9 UO<l
( millia j
iuwalbi(4

Mili*

Inquifitorum cum Commcntarijj
SVPER SYMBOLVM APa

STOLORVM.

47

COMME NT. XVI.

* REDO in Deum . ] Opti-
me ait beatus Tbomat i. a.q. i.
art. i o .quem [equitur S.^Astymi-
mu psr.a.uiSa^.i^.Symbolit
- efie edictionem [equarum f-

tUhqutmtam in eofmt colledkallx fentctixfcu ar
ticuli ad fidem fpedantes, quos nccejjartum efi ex-
plicite credere j qui inftcppfcriptura -rarus locis
difperft contindur. Sunt agtem eiufmodi fymbola
multa, ut paulo pofl dicemgssbec tamen omnium
Srmkoi™ primum, & appofttcyaldc dicitur, slpoflolor i

«JTcwdS s y^* 1 ™pr°‘rtduUohud^fpoftoU primum
' candider unt:cau[am docjt fandus Clemnts Vapa
in epiflola ad lacobSfiratre-Dombsi in hac yerba:
Chriiloinqne relurgcnte.&aicendfcicc in cx-
lu.mirtb (andto Spiritu, colla ta Apoltolis icicn
tia linguarum.adhucH^vno politi, Cymbohim
tjuod fidelis nunc tenerfccdefia, vnufquilquc
quod fenfit diccndo,condidcrunt: vtdilccdcn-
res ab inuicem hanc regulam per omnes gences
praedicarent . ir paulo pofl : Symbolum enim
Grace , Latine collatio dicitur . Et hoc pradi-
ai&ntfli Apoftolt inter te, per Spirimm lin-
eum ialubnter (vtdidium eii ) condiderunt.
Dicitur &indtfium, quod per hoc, qui icite
crediderit, indicatur. Hadenus ibi.

Et fandus ^fuguftinui de tempore , fermont
1 8 1 .de eodem ita fcriblt:San£ki A poftoli certam
regulam fidei tradiderunt, qium fecundum nu
merfi Apoitolicum, duodeam Icntenujs com
prehenlum , lym bolum vocaueruc per qua at
«entes Catholicam tenerent ventate,^ per qua
•hrrerioam conuinccrenr prauitatcm.Symbolii
ergo tali ratione in fiitutum maiores noilri di-
xerunt : tradunt cni m quod poit Afccnfionern
Domini , & Saluaroris nolln ad Patre cum per
aducmm Spirims iandadilapult aus intUroa
ti linguis omniu loquerentur ad lingula» quaf-
que nationes, vt Dei verbum prxdlcarrm,itun
acdilceliuri ab inuicem, nortnam prius libi fii-
mr* pradicationis in commune ftatuerunr.ne
localiter ab inuicem dilcedentes, diueriiun vd
di (Tonum prcdicatent his^jtu ad fidem Cluilii
imutabantur. Omnes igiturin vno politi, &
Spiritu (andto repleti , breue luat prardi cano-
nis indicium conterendo in vnum , quod ien-
ticbat vnuiqutique computa bat,atquc hancita
credenubus dandam eile regulam mllitueruiu.
Hadenus ^tugufioms.

Hocfymbalo -ef po dolorum totidem fententys
diurnius confignato.yeluti acutis fimo quodam gla
dio omnes bxreticorum errores pojfe detruncari
afferit Leo Vapa eius nommis primus, epi/hla qua
dem, que efi 1 3 .ad Pulcbmam ylugufiam i» hxc
' **rba : Siquidem iplius Catholici lymboli bre-
au$ScperfcdtaconfeiCo,quz duodecim Apo-

Irmbolo

vincuoiux

Kxictjcu

A Holorum , totidem elt lignata (intendis , tam
inltructa lit munitione cxlrih, vt omnes htcre-
ricomm opiniones lolo iplius pollint gladio
detruncari. Cuius lymboli plenitudinem^ fi Eu
tyches puro & limplid volui (Tet corde cocipe-
re, in nullo 1 decretis lacraullimi Nicirni con-
alij deuiaret, vt contra Aportolicam fide, qui
non mli vna eit, nullum ic ingenium , nullum
eleuaret eloquium. Hadenus 'ille . Hoc fy, oboli
pulchre interpretatur fandus ^ fuguflinus tom. 1 .
hbr.de fide et fymbolo.itcm tom.e~.de Symbolo ad
catechumeno 1 librit quatuor.fs tom. 1 eje tempo-
B rCjjermone 1 1 /. etjjnflus Tbomas quodam opu-
fculo de hac re confcripto incipiente : Primum,
tjuod elt neceflanum.

SYMBOLVM SANCTORVM

P A T R V M.

RE D O Mn vnum Dcum,patre
omnipotentem , fadtorem c.rli
& terra:, viiibilium omnium 4:
lnuifibihum : Et in vnum do-
C niinum lefum Chriftum , filii

Deiynigcnitum : Et ex patre natum, anteora-
.nia ixcula, Deum de Deo, lumen delumine,

Deu verum de Deo vero: Genitu^ion fadhitn,
confubftantialcm patri; per quem omnia facta
limt: Qui propter nos homines,& propter no-
llram falutem deicendu de celis : Erincatna-
tus elt de Spiritu (andto , ex Maria Virgine : Et
homo fadtus elt: Crucifixus edam pro nobis:
lub Pondo Pilato palliis, & fepultus elt : Et re-
Jurrexit tertia die.fecundum (ctiptuCasiEtalct
dir in cxlum,fcdet ad dexteram patris: & iteru
D venturus eft cum gloria radicare viuos & mor-
tuos : cuius regni non erit fims.-EtinSpiri tura
landtum Dominum, Siviuificantcm : qui ex
patre filioque procedit: Qui cum patre & filio
limul adoratur, & conglorihcatut: qui locums
elt per prophetas : Et vnam lanctain Catholir
cam , & Apoftolicam Ecclcliam : Confiteor v-
num bapolmain remillioncm peccatorum: Er
expedto relurredtioncm morntorum: Et vitam
venturi lit culi . Arnen.

SVPER SYMBOLVM SAN-
Z CIORVM PATRVM. .

COMMENT. XVIt

REDO in vnum Deum patre' SrmSol ,
omnipotentem . ] Cion prxter Cmilom
S ymbolum -4pofloiorum,de quo P Jt ‘“ <!“'
, feulo antea didum elt, extern <l ' c * ru ''

duo aliafymbola 7 \icxnii \<& Con ““

Jianttnopohtanum j (J ytrunq-, eadem ferieyer-
borumysdeatur efje ordinatum- dubiumyideri pof
fet , quod ex illis 'roter bic Eymericus fymbolum
fandorum patrum. fed not Symbolum T^cxns cou.

•cilii bic dici fandorum patri credamus : is ita et ii
S^inton-

43 Prima pars Directori)

S^ntou.feHtit.paT.q.tit.SA-q.f.JujUodfuitcon- A
ditum contra^Ariumin jynolo T^j«iu,£r J 3 ia.
Epifeopis fubfcriplum & confirmatum, de qiso'\i
cephorus Calliftus libs.cap. 1 r.fcribitita : Produ-
dus eft in medium Atius. atque de en, qua ab
ipfo in quxftionc deduda fuerant , diligens 6 c
accm .ua difquiliQO tacta. In primis vero cauc-
batur, ne temere atque precipitanter in alteru-
tram panem lententia proferrentur. is paulo
ir.frJ.Scd enim profetlio fidei a trecentis Se de-
cem Se otflo epifeopis m feriptum relata, atque
abcifdem,& Innui a fapiennffimo Conflanti-
no annotationibus confirmata, qu.c etiam nuc g
ccclefi js olim tradita obtinet , de verbo ad ver-
bu fic habebat: Credimus in vnu Dcii, .Sec.Cu
itaq; abfolute Se (impliciter dicitur aut nomi-
natur fymbolum fandorum patrum, per cxcel
Icntiam fymbolum Nicxnum intelligedum cl
fe aederem : quamquam Se fymbolum Con-
flantinopolitanum intclligi etiam videri poffit
propter Decretum condhj Toletani j.c. l.vbi
id fymbolum in Midarum folemniunbusiu-
betur recitari.

Hoc ipjum Symbolum eitdem fere ferte verbo-
rum ,& /ementia penitus eidem Jeruata , in fyno- q
io Conii jntinopohtjiu primi , habiti d centum
quinquaginta epifeopis /ni Tbeodofio maiore xrs
4 1 9. aduer jus Macedonium repetitu fuit C ordt-
tutumddem autem Sjmbolsmcftuc Tqjcxnumfmc
Ctm/lanlinopolitinum,( quia VI dixi non differ ut)
in multis concilus repetitum eft.veluti in fexta Jy-
ttodo C osftantinopolitana ad io. 1 7. in concilio
CbaUedonerft adio-i.ij ahbi fspe.

In his Symbolis illud eff diligenter obfermn-
ium,qmd notat fandus Thomas s.par.q- 3 <S. art.
x .ai i. jrgumention.tr fandus Antoninus 4 .par.
tit.S.c-q-t. j.Tidefiret, iamio explicatius CF aper- D
Itus quapiam tradi , qua m in alio-, non tamen con-
debatur nonum fymbolum : ait enim fandus Tho-
mas m fsngulsi fere concilus inftitutum fuiffe jym
bolum alaquod propter aliquem errorem.qsd m eo
concilio damnabatur ■,feques tamen concilium non
faciebat aliudfymbolum quam primi-, fed id quod
implicite continebatur invno jymbolo , in alio ex-
planabatur contra barefes injurgdes. quod ipjum
jape alibi repetit, i? prafert im.i. 1. quali- 1 .art.
f.U lib-).Jeniali(l.i}.quxjl.i-art.i.

Hinc intclliges mentiri Gracos ,qui djscrmt ea
Verba , filioque , addita effe perperam d Latinis £
tum in antiquis fymbolii non reperur.tur : quia
enim olimit error de proce sftone Spiritus fandi
nondum er at exortus , non oportuit in jymbolo id
ampliare et declarare.lam quod caverba nor fmt
additio, [ed expoft lio ei us quod inerat , diffinitur
declarat concilium Florentinum jub Eugcuioiiij.
fesjio. 6 .

Cor Atquin Ce bis Symbdie multafitdfacrii Lodoribett it

do Symbolo approbatis concilus pasjtm mentio.
in Eccidiu livero nullo modo eft praterminendum quod
”'j^ n “* quidam /enliunr, nempe ktc fymbalain Ecclefiis
' crtentaltiius admeutes honunumui fuit cor prmast

das i nt er Mijsari [0 lemma iuffa effe recitari, quo
tempore ofrtj, Sabelltj, (f ceterorum hareje 1, pa-
cem CT fidem orientalium eccleftarum perturba-
bant : i ndevero ad Eccleftat occidentales eam con-
Juetudinem pcrucmjfe j tj m Hiffaniain concilio
Toletano tertio ,]ubVchgio Vapaeiut nominis
fecundo , sra ex 7 xelebrato,catitum eft ,\t Sym-
bolum hoc in Ecclefiis recitaretur ad corroboran-
das inualidsn hominum mentes, vt in decretis eius
conci!si,c.tJeriptum eft . Ceteri vcrifimluis altf
putant, in quibus cflFracijcus Feuardentius apud
lrenatsm hb.i.eap.a.lam ^ fpo/lolos ipfos Symbo
lum decantaffe dum jacrojandi Euch-mfltat my-
ff eria celebrarent, vt colligitur ex Dtonyfn -Area
pagitacap. t-ecclefiajl. bsertrthix. Optimo autem
confilio bxc recitauit Eymericus, qui 1 msxime ad
inftitutum /itum fpedant , cum potis fimum his fi-
des fundetur iFjulciatur,

REGVLA'FIDF.1 BE ATI
ATHANASII EPISCOPI AB
ECCJ.ES1A APPR.OB ATA.

CfeS EO ffi VlCVNQVE vultlaluttsef
fe, ante omnia opus eflvtte-
a nS raR neat catholicam hdem ; Quam

JM niliquilqueintegram inuiola- ;

tamque kriuucilt.ablquc du-
bio in xterntim peribit. Fides autem catholica
hxc efl : vt vnum Deum in Trini tare,4c Trini-
tatem in vnitatevencreinur.Nequc con furni en
tes perlonas : neque fubftaotiam feparantes .

Alta cll enim perfona patris , alia fihj alia (pi-
ri tus fandi : Sed patris , & filij, & 1'pmms fan-
di vna cfldiuinitas . squalis gloria , coxterna
maieflas . Qualis pater , talis hlius , talis (inri-
tus fandus . increatus pater , increatus filius,
increatus fpiritus landus-lmmenfus pater, im
menfus filius , immeniits fpiritus fandus. Ae-
ternus pater, xtemus filius , xternus fpiritus
fandus. Et tamen non tres xtcrni,led vnus
xternus. Sicut non tres mcrcau nec tres imtnc
fi: led vnus increatus, &C vnus immenius. - fimi-
liter omnipotens patcr.omnipotcns fibus,om-
mpotens fpiritus landus. Et tamen non tres
omnipotentes, fed vntis omnipotent.Iu Dctts
pater, Deus filius, Detis fpiritus fandus. Et 14-
men nfi tres dti, fed vnus eft Deus. Ita dominus
pater.dominus filius, domm’ fpiritus fandus.

Et tamen non tres doroint , fed vnus efl domi- ^

nus . Quia fient ftgillaom vnamquamque pes-

lbnam Deum ac dominum cohten Cbrutun*

veritate compellimur : Ita tres deos autdomt-

nos dicere, catholica religione prohibemur, r. -

Pater i nullo efl fadus , nec creatus , ncc geni- *

tus. Filius a patre folo cft,non fadus,ncc crea- aa-aao*.

tus , fed genitus . Spiritus fandus a patre ^c fi-

fio, non radas, ncc creatus, nec genitus, fed

procedens . Vnus ergo pater , oon trespatreu

vnus filius,non tres bhji»li|sfpintns landus,

‘non

Inquifitorum cum Commentarijs.

non tres fpiritus fandi . Et in hac trinitate ni-
hil prius, aut pofterius;nihil maius,aur minus:
fed totx tres perfonx coxtemx iibi funt , dc
coxquales : 1 ta vt per omnia , ficut iam Cupra
didumcft, dcvnitasin trinitate , & trinitas in
vnitate venerada (it . Qui vult ergo laluus ede,
ita de trinitate (entiat . Sed necellarium cfb ad
^ternam Calutcm,vr incarnationem quoque do
mini noftri lefu Ciirilh Hdeliter credat. Eli
ergo fides rc&a, vc credamus & confiteamur ;
quia dominus nolicr leCus Cliri (his Da filius:

L Deus Sc homo eft.Deus eft ex fublfcintia patris
ante f(cula genitus , & homo eft ex lubllantia
matris, in lxculo nanis . Perfedus Deus,perfe-
dus homo : ex anima ranonali dc humana car-
ne fubfiltens. Aequalis patn fecundum diuini-
tatein : minor patre fecundum humanitatem.
Qui licet Deus fit & homo, non duo tamen,
fed vnus eft Chrilhis.Vnus autem non conucr-
fionc diuiniutis in carnem : fed afiiimpnone
humanitatis in Dcum.Vnus omnino non cofii
fione (ubllannx , fed vnitate perfonx. Nam fi-
cut anima rationalis de caro vnus eft homo: ita
Deus de homo vnus ell Cliri rtus. Qui palliis eft
pro fahue noltra : defccndit ad inferos : tertia
die refurrexit i mortuis. A fcendi t ad caelos: le-
det ad dexteram Dei patris omnipotentis. Inde
venturus eft iudicare viuos de mortuos. Ad cu-
ius aduentum omnes homines refurgere habet
cum corporibus luis, de reddituri funt de fidhs
proprijs rationem . Ecqui bona egerunt, ibunt
m vitam xternamiqui vero mala , in igne ster-
num . Harc eft fides catholica, quam nili quil-
. que fideliter firmiterque eredidenr, laluus elle

sion poterit.

COMMENTARI VS XVIII.

• Tj Egida fidei fandi Athanalu.J/w omni-
Athanalij rt -tv bus codicibus legitur, rcgula.nb fymbolt:

puls turdi- -pod peculiari ratione facium rfiifjmbolum cn.m
Ca , eonira proprie dicitur articulari &Vtritali collcHto, iJ
quoi edus, fidei confesfio ab Spoftolis , iT generalibus conci-
r^rns Atha ni, audoritfoeTape munitis , fada.Que^ero i
priuatis patribus ordinationes de fidefalle funt,
licet ab F.cclcfiafucrint comprobate, regule dici-
tur, fiue conf es fione:, non fymboU:quoruam Sym-
bolum fidei edere Vomificis munus esi, non pri tu-
torum patrum,™ optime docet fandus Tho mas a.
u.q.t.art.i o.i? fandus -Antoninus par.4jit.Se. 1
4-i.S.ir plane Eugerdus iioafiiodam dccretopof I
generalem odauam fynodir collocato, hanc -dtha-
fii ordinationem regulamtocat in hac 'verba;

Sexto compendiolam illam fidei regulam ,per
a • bcariflimum Athanafium editam, ipfisprqbe-
inns oratoribus , cuius tenor talis eft; Qui-
Cunque vult faluus , dCc.Hic cR ille ^fthanafius ,
Yt feribit "Hicepborus Itb. S. capitulo 1 r. 'Jsiflo.
tcclcfisafi. qui fortiter cum nanis congrefus efl
in concilio Txtc ano, aduerfus quot hanc etiam regu
lam fiue mamfc {lationem fidei per modum dodri-
me edidit, Yt praenato loco ait fandus Tbomat.ad

49

A quam explicandam muUtrnplut opus effit ; nec
locus hic patituryt fingula enarremus eum omnia
fidei myfleria breui oratione in ea comprehendan-
tur. Id folum obferuandum hic cenfco contra Gre-
cos , qui negant Spiritum fandum procedere etia
i Filio, huncSthanafiii primarium eorum Dodo-
remcontra ajfcrere , ibi : Spiritus fandus i Pa-
tre dc Filio , non fedus, nec creatus , nec geni-
tus , fed procedensad quod alibi etia monuimus.

Qua: vero dc ^fthanafit regula proxime dido
funt , eadem accipienda funt de confesfione fandi
Hieronymi , (J dc libro de fide ad Vetrum fandi
B ^fujuflini , que mox inferuntur abF.ymericoccx
quibus multe calboliceveritatescolligutur,quod
multumjpedat ad eius inflitutum inbac parte : i»
quibus etiam plurima funtvaldc obfcura, (S quafi
latentem fpiritum continentia , que d nobis ideo
funt omifia.ncvolumen in immenfum Crefceret,&
quia hac tradatio ad Theologos proprie f pedat,
nec efl prefentis [peculatioms ,ac iniitiuii.

CONFESSIOfFlDEI BEATI

HIERONYMI PRESBY.

C TERI.

REDIMVS i n Deum patre
omnipotentem , cunctorum vi
fibilium & inuili bilium condi-
torem . Credimus &m domi-
num noftru Icfum Chriftum,
per quem creata funt omnia : veru Deum vni-
gemtu.de verum Dei Bliu: nbn tactum autado
ptiuum , fed genitum de vmus cum patre fub-
llanux , quod Grata dicunt iuisCrm: atque
ita per omnia xqualem Deo patri , vt nec tem-
) pore , nec gradu , nec poteftate pollit efle infe-
rior : cantumque confitemur elle illum, qui eft
genitus , quantus eft ille qui genuit . Non autc
quia dicimus genitum i patre filium dioinade
ineffabili generatione, aliquod ei tempus aferi
bimus: fed nec patrem aliquando ctrpifte , nec
filiu. Nec emm aliter confiteri pofliimus xrer-
num patrem, nifi confiteamur cuam coxternu
filiu. Ex filio emm pater dicitur,& qui femper
parer fuit , femper lilium habui t. Credimus dc
in Spiritum fandum, verum Deum, ex patre
dc filio procedentem , xqualem per omnia pa-
tri & filio, voluntate, poteftate,xtcrnitate, fub-
ftantu. Nec eft protlus aliquis in trinitate gra-
dus , nihil quod inferius fupcnufue dici polii t:
fed tota deitas fui perfedionexqualis eft.vt ex-
ceptis vocabulis , qux proprietatem pcrionarS
indicant , quicquid de vna pertona dicitur : de
tribus digmftime poftit intclligi . Atque vt co-
fundentes Anum , vnam candemque dicimus
trinitatis elle fubftannam, dcvnumin tribus
perfonis fetemur Deum: ita impietatem Sabel
lij declinantes , tres perfonas expredas fub
proprietate di(hnguimus,noniplumfibi pa-
trcm.tpfum fibi filium, ipfum libi fpiriaina
G fandum

t Habe! ia
Torao 9, o-

pera S Hic.
Romz im-
piefll cptfto.
I7> eam tuc
infcripciSe :
Symbol J ex-
piauano ad
Cunarum.

Prima pars Diredorij

dicente®: Ccd aliam panis , aliam A libilem confiteri ijeceffl’ eft. Mortuus cft ergo
tiiii , aliam fpiritus limfiti dic jjcrlonam . Non Dd filius fecuduin lcripuiras,iuxtajHud tjuod

enim nomina tantummodo, 1’cd etiam nomi-
num proprietates , ulcll, pertonas, vclur Grae-
ci exprimunt hypolfcafcs , hoc cit , iiibliltendas
conlitemur . Nec pater filii , aqt fpiritus (anfii
perlbnam aliqtliaO excludit: nec rurlus filius,
aut Ipifitus (anctus patris nomen perfonamq;
(ccipit: fed pater leni per parer eft, filius lemper
filius clV, dpintus Unctus femper fptntus lan-
(flu s eft.Itaq; fubftaria vnii funt,perlbnis ac no
minibus diitinguurut. lpfum autem Dei iiliu,
qui abiq; initio itrcmitate cum patre & fpincu
(aneto polfidet , dicimus in fine ficulorii per-
fcitum namrx noftri hominem fufcepifte cx
filaria femper virgine , fic Verbum carnem
file tjchim alliimendo hominem, non permu-
t-i udo deitatem : nec , vt quidam Icelerariflirae
opinantur, fpiritum fanctum dicimus fuifie
pro (emine , led potentia ac virtute creatoris
operatum . Sic autem confitemur in Chrifto
vnam filii elle perlbnam, vt dicamus duas efle
pcrftiftas atque integras fubftantias , ideft, dei-
tatis fic humanitatis , qui cx anima contine-
tur & corpore. Atque vt condemnamus Photi-
num , qui folum fic nudum in Chrifto homine
confitetut: ica anathematizamus Apollinare,
& eius fimiles, qui dicunt Dei filium minus
aliquid de humana filfcepifle natura : fic vel in
carne , vel in anima , vel in fcnfu aftiimptum
hominem, his propter quos afiumptus elt,fuil-
fe diiliroilem,qiicm abfque foLi peccati macu-
la, qua; naturalis non cft, nobis confitemur
t H»c fiiit fiffic conformcm.t Illorum quoque fimiliter
Eu- exccramurbbfphemiam, qui nouo lenlu afte-
jtychctit , » r rere conantur , a tempore fufceptx carnis om-

inori poterat. Reforrexit tertia die. Alccticht in
crliiiigfedet ad dexteram Dei patris manente
ca natura capus , in qua natus & pifliis cft, in
qua-enaiu refurrexit . Non enim exinanita eft
huroamfitis fubftantia, fed glori ficata , & in
iceinum cum deitate manliira . Accepta ergo
1 patre omnium poteftate, qui in C*lo funt fic
in terra , venturus eft ad iudiaum viuorum fic
mortuorum, vtficiuftos remuneret, fic puniat
peccatores, Relurreiftionem etiam carnis iut f ^

3 confitemur & credimus, vt dicamus nos in ea- (,*e dittio,
dem , in qua nunc fumus , veritate membrorfi iu.
elli reparandos , quaiefque fcmel poft refurre-
«ftionem fuerimus cfteai , in perpetuum per-
manliiros.Vnam effe vitam fandorum ommii,
fed primia pro labore diuerfa. Econtrario pro
modo delitiorum, peccatorii quoque elle lup-
plicia . Baptifma vnum tenemus , quod ijlHera
Iaeram ena verbis in infantibus , quibus etiam
in maioribus, afferimus e(Te celebrandum. Ho-
minem, fi poft baptifmum lapfus fiierit, per
pinitentiam credimus polle laluari . Nouura
C A; vetus teitamemum recipimus in eo libroru
numero , quem fandi catholici Ecdelii tra-
dit audoritas. Animas 1 Deo dari credimus,
quas abipfo fadas dicimus , anathemarixan-
tes eos , qui animas quali partem diuim dicit
cllc lubftandi. Eorum quoque condemnamus
errorem , qui eas vel ante pcccalfe, vel in cilii
conuerfatas fuifle dicut, quam in corpora mit-
terentur.Ex teramur etiam eorum bbfpheraia.
qui dicunt impoflibile aliquid homini i Deo
piicrptum elle : & mandata Dei , non i fingu-
lis, led ab omnibus in commune polle fenuri:

docet b i fc “ nia,qui erantdeitatis, in hominem demigraf- ^ vel qui primas nuptias cum Manicbio, aut fc-
iSJiTftor* fei & rurfttm qui erant humani taris,in Deum 1 e- — Amrb-m,

itrlifulfica elle translufa, vt quod nulla vnquam hirefis
tap-s i finit dicere aula eft, videatur hac ctinhifione vtraqj
exinanita , fubftantia deitatis fcilicet & huma-
tcdonrnO 1- nitaris, fic a proprio flatu in aliud elfe mutata,
alibi . idem qui tam Deum imperfectum in filio, quini ho
Nicephorui jnmein confitemui , vt nec Deum verum , nec
hb-tj ca- hcnti i ii c m tenere credantur . Nos autem dici-
mus lufccprum ita a Dei filio pafCbite no-
ftru corpus, vt datas impaftibilis permaneret.
Palliis elt enim Dei filius non puratiue, fed

eundas cum Cataphrigis damnant. Anathema
rixamus etiam illos , qui Dei filium necelfitate
carnis mentitum elle dicunt, & cum propter
alliimptum hominem, non omnia facere po-
tuifte que volui t.louiniani quoque damnamus
hirefim , qiu didtnulbm m futuro mentoru
elle diifcannam.noiquc eas ibi habituros elle
virtutes , quas hic habere neglexerimus . Ll he-
rum fic confitemur arbitrium , vt dicamus nos
femper Dei indigere auxilio , & tam illos erra-
re , qui ctun Manichio dicunt hominem pcc-

vere omnia, qui feriptura teftatur , ideft , «fu- 3 catum vitare non polfe,quain illos, qui cum lo

riem , fitim , laffitudinem , dolorem, mortem,
& cetera huiufmodi.Sccudum illud palliis eft,
quod pati poterat , ideft , non fecundum illam
?ubibntiam,quiallumpfit; fediecundum il-
luni.qui allumpta eft . lpfe enim Dei filius fe-
cundum luam deitatem impaftibilis eft vtpaa
ter , incomptehenlibilis vt pater,inuifibiiis vt
pater , inconuernbilis t vt pater: & quamuis
muubibi” propria pertona filii, ideft. Dei verbum fufce-
pit paflibilem hominem ; ita tamen eius habi-
unonc fecundum fuam liibltanoam deitas ve(
f» nihil palla eft,vt totaTnmtas.quam impafi

uiniano allerunt hominem non polle peccare.
Vterquccnim tolhrarbitrij libertarem.Nosve
ro dicimus, hommeni lemper fic peccare & no
peccare polle , vt femper nos Uberi confitea-
mur elle arbitri). Hic t fides eft,Papa beati Ili- 1 referor a
me,quam in Ecclcfia catholica didiamus,qua- «H*cc* S-
que lemper tenuimus & cenemus. In qua U mi cl '
mu perite, aut parum cautealiquid forte pofi-
tum eft, emendari cupimus i te, qui Petri fit
fidem fic fedem tenes. Sin autem hic noftra
confodio, Apoftobcus tui ludicio comproba-
tu , quicumque me maculare voluerit , fc im-
peritum

Dtg

k

Imjuifitorum cum Commentarijs.

peritum ve! maleuolum , vel etiam non catho- A
licum , non mc hxrcticum comprobabit.

Deus a ternus ,

fHabcnirin r v
tom.j.opc- ^
rutn fi. Aa*
guftini. cz
co Lbro E jr-
mencus fa-
bljto prin-
cipio, dc su-
plirea, qu*

•d fuum jn-
flitutu apta
erant , orfug

BEATO t AVGVSTINO
IN LIBRO DE FIDE AD
PETRVM DIACONVM.

Qtuiragma capitula ad Regulam vera fidei
pertinentia .

a capite 4.
0« libri.

PISTOLAM, fili Pctre,tuae
charitads accepi, in qua te ligni
ficafti velle Hcirofolymam per-
gere, & poftulafti re litteris no-
llris in llrui,quam debeas in illis
partibus vera? fidei regulam tenere : vt nullus
ubi polfitfcnfus hxreticx fubrepere lalli tans:
& infra.

Tuatur a divina. Cap. JJJJ»

F Irmilfime rene, & nullatenus dubites, Pa-
trem,# Filium,# Spiritum fundum , vnu
elle naturaliter Deum , in cuius nomine bapti-
zari fumus . Cum enim aliud nomen fit Pater,
aliud Filius,aliud Spiritus lun&us , hoc cft vri-
que vnum naturx nomen horum trium , quod
dicitur Deus, qui dicit in Deuteronomio: Vide-
Deiife. 3 a. rc quoniam ego fum Deus,# non cft alius prx-
Deut. 6 . rer mc.# de quo didt ; Audi lfrael,Dominus

Maltha Deus ruus,Dcus vnus cft: & Dominum Deum
tuum adorabis, & illi foli feruies.

Vnus Deus. Cap. V .

F Irmifli tne tene, & nullatenus dubites , Pa- j
trem,& Filium,& Spiritum (an&um,idcft,
fandam Trinitatem, die iol uro naturaliter ve-
rum Deum : quia quum tres deos nobis colere
non liceat, nin vnum folum verum Deum : ta-
men ficut Pater vems Deus didtur, teftante
l.Thef. 1. Apoftolo, qui air.Conuerfi eftis ad Deum i fi.

mulacris, feruire Deo viuo,# vero,# expeda-
re Filium eius de cxlis,quem fufacauit a mor-
tuis Ieiumrita quoque filium verum Deu loan-
i.loan.s. nes comendat Apoftolus,dicens.Sdmus , quia
filias Dei venit, Adedit nobis intclledum, vt
cognolcamus verum Deum;# fimus in vero Fi £
lio eius lefu Chrifto: hic cft verus Deus , & vi-
ta xrerna. Qui vrique quoniam verus Deus eft,
etiam veritas cft,ficut iplc nos edocet , dicens:
Imji. 14* Ego fum via,& veritas,# vita. De Spiritu quo-
que fando Ioannes Apoftolus ait : Quia Spiri-
tus eft verius . Et vtiqtic non j>otcft naturaliter
Deus verus non elTc,quia veritas cft . Que eria
Deum Paulus Apoftolus confitetur dicens: Mc
bra vcftra templum funt Spiritus landi, qui in
vobis eft,quem habetis 1 Deo , & non eftis ve-
ftn: Empn enim eftis precio magno, glorificate
# portate Deum in corpore veftro.

Cap. Vt.

F Irmilfime tene , & nullatenus dubites. Pa-
trem,# Filium,# Spiritum landum,ideft;
fandam Trinitate vnum verum Deum fine ini
riofempiternumelTe, propter qtiod feriptum
eft : In prindpio erat verbum,# verbum erat f 0iUt
apud Deum, & Deus erat verbum . Hoc erat in
prindpio apud Dcum.Hxc drnuo fempiterni-
tas intimatur vbi didtur in Pfalmo : Deus aute P/d.73.
Rex noller ante facula:# alio loco. Sempiterna /tyw. I.
quoque eius virtus & diuinicis.

Deus incommutabilis. Cap. VII,

F Irmilfime tene, & nullatenus dubites, (an-
damTrinicatcm,folum verum Deum ; fi-
cut «ternum : ita folum naturaliter incommu*
tabilcm elTe. Hoc enim fignificat, curti didt fer
uo fuo Moyfi : Ego fum qui fum. Hinc # Pfal- Txod. y.
mus didt: In prindpio domine cu terra hin da- TfaL tot,
fti,# opera manuum tuarum funt cxli; Ipfi pe-
ribunt, tu autem permanes , # omnes ficut v©.
fti metum veceralccnr: Et ficut opertorium mu-
tabis cos , & mutabuntur : tu aurem idem iplc
cs,# anni tui non deficient.

szail

Deus omrium creator.

I .Cor. 6,

Cap. VIII,

F Irmilfime tene, # nullatenus dubites, lan-
dam Trinitatem folum ellc verum Deum,
rerum omnium vifibihum atque inuifibilium,
creatorem . Dequoin Plalmodiritur : Beatus, 'Pfal, 14 f,
cuius Deus lacob adiutor cius , fpes eius in do-
mino Dcoipfius, qui ferit cxlum # terram,
mare,# omnia qux in eis fiint . Dc quo etiam . f

Apoftolus didt: Quonia ex ipfo,#pcripfuni 1 ^ ' *

# in iplo funt omnia, ipfi gloria in IxcuLa.

Trinitas invnitate. Cap. IX,

F Irmilfime tene , # nullatenus dubites , Pa-
tris, & Fili j,& Spineus fandi, vnam quidc
ellc naturam, tres vero efte pcrlonas : Patremqj
folum eirc , qui dixit : Hic cft filius meus dilc- Mattk ).
dus,in quo mihi bene complacui.Ec filium fo-
lum eire,fuper quem vox illa foiius patris inio-
nuic,quando in Iordane fecundum carnem ba- .
ptizatus eft vnigeni tus Deus, qui carnem folui
accepi t.atq; Spiritum fandu Patris, # Filij fo-
lum elle, qui in lpccie columbar fuper Chriftu
baptizatum , #alcendentcm ab aqua, defeen- Matthj.
dit:# quinquageiimo die polt refiirredionem ✓fff.i,
Chrifti fideles in vno loco politos , in linguai u
ignearum vifione adueniens, replcuic. Illin i
vocem, quam folus locutus elt Deus Pacer:

& illa carnem , qua folus homo fiidus eft vni-
genitus Deus:# illam columbam, in cuius fpc-
dc Spiriius fandus fuper Chriftum defeendit:
illafque linguas igneas, in quarum vifione fide-
les Apoftolos in vno loco conftitutos repleui^
opera efte totius land* Trinitatis, id eft, vnius
Dei, qui ferit omnia in cxlo # in terra, vifibili*
feiauifibtlu.

C l Difh»'

Nemo reba-

f ixadus ni*
in dubio,
quia grane
deius eft.

tCap paruu
los. & feq.
de confeci x
dift. 4. & c.
prcsbyrcri
quos. j. qd
ngo. 6j4if.

3« .1

«omoi.rjjo.omilli bob debeat. c.fiqms fimc.dc bapt.
fjcius rffe.etgldn fiumje confxh.q.V ult ergo defi
ture Rnm.inui Tontiftx,qu6d licet quit mergat fit-
ue a/pergat, aut effundat n nomineFatrit,irc. non
exprimendoverbo adi baptizadi,non bjp/i^at.Si
•vero cficxt.Baprizo re in nomine Patris, & Filij,
& Spiritus lm&i.Juf]icu ad efjen'.ia.c.fi quii prefi
byter.c.multi.et c.janfii de confcali.q.ir S.Tho.}.
part.q.A6xnr. f-iJ Theologi communiter lib^fcn.
dtfl.3. iT ibi Dominicus Sotut qnxft.vnicj.articu.
fatum tamen habeat intentionem (altem faciendi
quod facit Ecclefta.cap. [alet.de conficcr. di/i. 4. &
cap.humanx-zi.q. f.£T tradit concilium Trident.
Sesfio.raie (aeramentis ist genere, canoaci.

IDEM ALEX.

Siprobakilitcr Jubi atuf, anquit fuerit baptiza-
tus,potc/l bapti^aritorm 1 hic cxprcjfa. Cap.x.

[ E quibus * dubium eft,an bapti-
zan fuerint, baptizatur his ver-
bis prxmiflis: Si baptizanis es,
no te baptizo : !ed Ii non du ba
ptizatus es, Ego re baptizo ,&C-

5 VPER C. DE CLVIBVS. DE
BAPT. ET EI VS EFFeCTY.

COMME NT. X.

* E quibus dubium cft an bapti-
zari fuerint.] ideo retulit aufiior,
quia hac -veritas in ea fiatuimr,
TZulli debent penitus rebaptizari,
nifit de quibus dubitatur an fimt ba-
plig ali nec ne.intelligc tamen hoc potirem i quan-
dovere dubii cfljtavt fciri non pofisit, an fuerit ba
ptizatus nec netfinafi probabiliterveritas intellig i
posfit, nullo modo efi rebaprizadus, cti granis (imi
[it fcclusasuod luculcter ofiidit Clcmct Tapa li.6.
c. I f.conftitutionu .4 poftolicarii ai: enim inter ce-
lera itatEode modo contenti finrvnofoloba-
ptifmo, qui in Domini mortem traditur, non
minifterio abominandorum hatrcricorum.fcd
probatorum faccrdotum,in nomine Patris, &
Filij , & Spiritus fantli . £T paucis interpofitlis
fiubdit: Veruntamen initiatos iterum baptizare
tentantes, crucifigunt Dominum , iterum eum
interimunt.deridentdiuina, eludunt landa.in-
fultant fpi ritui fanguinem fandum vchiii com
munem contemnunt, peccant in mittentem,
in palTum , & in tcfli ficintem . hxc ibi, Injigras
efi fane locus.tr obid nullo pado fuit omittendus,
idem^fuguftinusinlib.dcyera iffialfia pxniten-
tia c.y.Damafcenus lib.q. c.i defide orthodoxas,
quod quidam. 1 -q. 1 .Leo Vapa ad Rh (licum epifico
pum,epi/lola 70.ctp.fi nullo Jc confiec.diUin.q. S.
Tbo.).par.q.66.art.9.Magjfier ir Theologi in 4 .
fent.di(l. Axonalium Tridentinum feff.7.de bapti-
fimo.can. 1 1 .ctdutyerba /ittlt.Si quis dixeri t veru
&• rite collatum baptilmum iteradnm efle illi,
qui apud infideles fidem Chrifli negauerit , cu
•d pernitendam conucrutur , anathema fit.

Prima pars Dirc&orij

AINNOCENTIVS III.
ARELATEN. ARCHI-
EPISCOPO.

Sacramentum bapiijtni , Vtilitcr confertur par-
uulis, licet non credant, nec intelligant: et remit-
titur eis peccatum originale, hoc 'dicit Tjque ad
$.VcruuL Cap. 3.

A I O R E S * Ecclelix caufas ,
prxlcrdm articulos fidei con-
tingentes ad Petri fedem re-
ferendas intel liget, qui eum
quxrenriTtomino.quem disci-
puli dicerent 1 plura elle, refpondillc notabit:

Tu es Chriftus filius Dei viui,& pro eo Domi- Mattb. t f.
num exorafie,nc deficiat fides cius. Qui bul- Luc. ai.
dam igitur quxftionibus , quas contra catholi-
cos hxtetid mouerant,nos poftulas rclpondc-
re . Allerunt enim , paruulis inutiliter baptill
ma conferri : quod nituntur probare illud prw
mo&prcdpue inducentes, quod cum lecun-
dom verbum lacobi Apoftoli dicetis 111 epifto-i
C la fu*.: C liantis operit multitudinem peccato- iaco. f.
rura : & iuxta illud telhmomum veritatis in
Euangelio de pcccatncc,qux iplius pedes laue-
rat, perhibentis: Dimiftaiunt ei peccata ir.ul- Luc. 7.
ta, quoniam dilexit multum: non ntfi per du-
ritatem, & in c hau cate crimina dimittantur:
paruulis , qui necfendunt nec con lentiunt, 6c
charitatc non habent , qux fentientibus & con
lendendbus tannim inmndinir.pcccamm non
dimittitur in bapdfmo:& infra. Ad id auteca-
lirer refpondemus,qu 6 d bapdfma tircuctfioni
fucceflGfrabfit enim vtin illa damnata hxrelim
D incidamus, qux perpera affirmabat legem cu
Euangelio , Sc rircumcifionem cum baprifmo
feruandam : quoniam fecundum Apoftoltim
dicentem adGalaras:Si circumcidimini, Chn- y.
ftus nihil vobis prodrit. Cum ergo circumri-
fio tam adulns quam paruulis ex prxeepto Do
mini conferretur, nc baprifmusqui fucceifirlo
co iplius, ik generalior tamen exiftit.cum tam
vin quim feminx baprizentur; minoris vi-
deatur cffc&us: tam adulns, quim paruulis
Ej eft confrrcndus . Sicut enim fine diftindhonc* Gen.17
qualibet Mofayca lex clamabat: Anima cuius Leuit. ii.
priepudj caro rircumcila non fucrit,peribit de
populo luo : ita nunc indiftintte vox intonat
Euangelica: Nifi quis renatus fuerit ex aqua Sc j0J
fpiritu landio , non intrabit in regnum Dai,ab
hacgcneralitatcnecfexum, neextatem exclu-
dens . Caute tamen notandum eft, quantu plus
baprifmus hodie conferat Chriftianis,quim
quondam ludxis dfcunrifio contulilTct j didtu
eft in fine prxdidx au&oritads indudx dc ve-
teri lege: Peribit de populo fuo , In Euangeli-
ca vero au&oriraxc mbiundu eft: Non intrabit
in regnu Dci.Quoniam erli originalis culpa rd
mittebatur per drcundfionis mj-ftexium, k

dam-

t De hoc ar
eiculo ri-te
fopra in c5-
mcotarto 3 .
fu per dem
fidei catho-
licae s. Veru
quia.

Inquifhorumcum Commentarijj

danationis periculu vitabarur,non tameperue A
mcbatur aci regnu c$loru,quod vique ad morte
Chrifti fuic omnibus obieratum: ied per facra-
mentum bapdimi Chrifti (anguine rubricati,
culpa remittitur , vitatur periculum , & ad re-
gnum czlorum etiam peruenitur : cuius ianua
Chrifti (anguis fidelibus filis mifericorditer re
ferauiL Abiit enim , vt vniucrfi paruuli pereat,
quoru quotidie tanta muld tudo moritur, quin
& ipiis mifericors Deus,qui neminem vult pc-
rire,aliquod remedium procurauentad falutc.

Ceterum ex vi btterx laris patet prxdidas au
«Sorita tes intclligendas ede tantummodo de
adulns , qui habet multitudinem peccatorum,
cum de paruulis non poflit intclligi, qiu pecca-
to cantu originali tenentur. Similiter & illa au-
doritas eft loluenda: Qui credidcnt & baptiza
tus fuerit,faluus erit,&c. cum non poifint cre-
dere paruuli, fcd adultfi&ob hoc tota audori-
tas hic intelligeda eft de adulus,ne ad alios pri-
ma,^ ad alios lccuda claufula referatur. Qua-
uis nonnulli concedant , qutid paruuli credunt
no per vfum,fed per habitum fidei, quem fiifd
piunt in baptifmo: ficut 6c alia multa verba fe-
cundum communem vfutn loquendi non ad
adum,fed adaptitiuiincm referuntur.

Illud vero quod opponetes inducu t, fide aut
charitatem , afialquc virtutes paruulis vt pote
non confentienubus no infundi, f i plerilque
non conceditur abfolutc : cum propter hoc in-
ter Dodores Theologos queftio reh:rarur;alijs
afferentibus, per virtute bapdimi paruulis qui-
dem culpam remitti , fcd gratiam non confqv
ri: nonnullis dicendbus , dimiru peccatum,
virtutes infundi, habentibus illas quoad habi-
tum , non quo ad vfura , donec peruemant ad
aetatem adultam.

Originale peccatum, quod fine cwfenfu contrahi-
tur , remittitur in baptifmo etiam non confen-
tienti ,vt paruulis» fccus de afluali : quia ficut
non committitur ftne confcnfu , ita non relaxa-
tur fine confenfuhoc dicit, vfq, ad $.Sed adhuc.

Verum b quidam ex hac folutione , inucnifi
fe fe credunt viam ad alias quxlbones,argurae-
tantes ex eo quod dicimus parunUs inbapdi-
mate peccatum originale dimitti, quod & adul
ns , dormientibus, vel amentibus peccatum (fi
baptizentur) ratione fimili dimittatur. Cum
enim neutri fennant tunc vel confen nant, di-
cunt idem in coniimilibus iudicandu. Hic veto
elicimus diftinguendum.qutid peccatum eft da
plex , originale , fcilicet &i aduale • Originale,
quod abique confcnfu contrahitur: aduale,
quod committitur cum confcnfu . Originale
igitur, quod fine confenfu contrahitur, fineco-
fcnfu per vira remittitur facramcnti : aduale
vero, quod confenfu contrahitur , fine confen-
fu minime relaxatur.

Licet in baptifmo dimittatur originale peccatum

39

paruulis , qui tamen eonfentire non poffunt : in
adultis tamen, amentibus&el dormientibus, qui
non confentiunt baptifmo , non dimittitur aftua
le item etiam nec originale . hoc dicit .

Sed ‘adhuc quxritur, quare non ialrem ori-
ginale peccatum amentibus, & dormientibus
in baptifmo ficut paruulis dimi natur . Ad hoc
taliter eft refpondcndum , quod Dominus, qui
totum hominem (aluum fecit in labbaro, opus
imperfectionis non nouit,& ob hoc peccata
non ex parte, fcd ex toto dimittit . Prxterea
B p<zna originalis peccati eft carentia vifionis
Dei : adualisvero pana peccati cftgchcnnx
perpetuer cruciatus. Vnde li dimitteretur alicui
primum altero non dimiilo, talis non careret
vifione Dei propter originale dimilfum, Sc ero
daretur in gehenna perpetuo propter reatum
criminis adualis: fed hxc tamquam incompaf-
fibilia fefe minime patiuntur , immo fibi mu-
tuo aducriantur.

^fmentcsvel dormientet bapti%ati,fi ante demen-
tiam vel dormitionem bapti^arivolebant, cita-
C raderem fufeipiunt , alias fecus . Coaiii vero
caufatiue fufdpiuathoc dicitvfque ad finem.

Item * quxritur, vrrum dormientibus , 6c
amentibus lacramenti (altem character in ba-
ptifmate imprimatur , vt exdtati i forano , vel
ab xgricudine liberati , non fint denuo bapti-
zandi . Sunt autem nonnulli, qui dicunt, quod
Iaeram enca , qux per fe fortiuntur effectum, vt
bapnlmus & ordo , ceteraque fimilia , non lo-
lum dormientibus , & amentibus, fed inuitis
& contradicentibus , & fi no quantum ad rem,

D quantu tamen ad charaderera conferuntur: cia
non iolum paruulfiqui non conientiunt, fed Se
fidi, qui quam uis non ore, corde tamen diiTen
tiunt, recipiant facramcntura . Sed opponirur **
talibus , quod qui filiftent inuiti rcludkantcs

immerfi, (altem ratione lacramenti, ad iurifdi-
etionem ecdcfiafticam pertinerent : vnde ad
feruamiam regulam fidei chriftianx, forent ra-
tionabiliter compellendi .Verum id eft religio-
ni chriftianx contrarium , vt femper i mu tus Sc
penitus contradicens ad redpienctam Acfeman
dam chriftunitatetn ah quis compellatur. Pro-
E pter quod inter inuitum Sc muitum , cardum
& coadum.alij non abfurde diftinguut , quod
is qui terroribus atque fuppliciis violenter
attrahi tur,& ne detrimentum incurrat, baptifi* . '

mi fufcipit (aeramentum: talis ( ficut fle his qui
fide ad baptifmura accedit ) charaderem fuid
pi t chriftiani taris imprc(fum:& ipfc tamquam
condi tionali ter volens, licet abfolutc non velit,
cogendus eit ad obienunuam fidei chriftianx:

In quocafii debet intclligi decretum conalij
Toletani: t vbi dia tu r , quod qui iam pndem fConclTo
ad chnftxanitatem coadi iunt (licut fadum eft ********
Icioponbus rcligiofiflinu principis Sifibuti )

quia

t Vide infra
fn h ac parte

I. IO eu nuru

fcuio q. 9 .

Pueros dic
baptizando*
defidedt.

40 • • Prima pars

quuiam condat eot (aeramen tis diurnis allo-
cutos, dcbaptifmi gratiam fulcepille,& chrit
mate vnfios ellc , & corporis Domini exaride
participes : oportet etiam vt fidem , quam ne-
celfitatc lulccpcrunt , tenere cogantur , ne no-
men Domini blalphemetur , & lidcs,quam lu-
fceperun t , vilis ac contemptibilis habcarur.il-
lc vero, qui numquam confentit, led penitus
contradicit: nec rem, nec characterem 1‘ufd-
pitiacramenti : quia plus edexprclle contra-
dicere, quam minime conlentirc : licurnec.il-
le t notam alicuius reatus incurrit, qui contra-
dicens penuus & reclamans thtmficarc idolis
cogitur violcnter.Dormientes autem & amen-
tes, fi priulquam amentiam incurrerent , aut
dormirent, in contradi&ione perii iterent: quia
incisimelligitur contradulbonis propofinim
perdurare: & Ii fuerunt lic immerli, charaCtere
no fiilripiunc (aeramenti. Secus autem, fi prius
catechumeni exundent, & habuilTent propofi-
tum baptizandi. Vnde tales iis necefliraris arti-
culo confueuit Ecdclia baptizare. Tunc ergo
characterem lacramcn talis imprimit operatio,
cum obicem voluntatis contrarii non tnuenit
oblidentem.

SVPER CAP. MAIORES.
DE BAPT.ET E 1 VS EFFECTV.

COMMENT ARIVS XI.

i ■ A I O R E S Ecdclix caula»,
prxfertim articulos fidei coii-
tingentes . ] Exitia /er ie hu-
ius elegantis decretalis quattuor
colliges catbolicasveritaiei. •

'Prima efl, "Pueros, quorum sion ejl animi indi-
cium omnino efje baptizandos , Tl d peccato origi-
nali liberentur.

Itera ejl, "Peccatum originale , quod fine con-
fenfu contrahitur , dimitti etiam in bapufmo fine
confer fu : feeux autem dicendum efje in perraro
a finali .

Tertia rR,m aduiiii , dormientibus iS amenti-
bus non dimitti peccatum originale fine aBuali,
necviceverfa.

VllimaeB, Amentes is dormientes baptiza-
tot cbaraBcrcm fufeipere, fi prius baptizari vo-
luerunt.

Singulas more noflro breuiter illuBremus . ■
Quantum igitur ad primam attinet; videlicet , pue-
ros abfquevfu rationis baptizados cfie, de fide efl,
iS eius contraria htrcuca. ac primum quidem par
uulos non tffe baptizandos "Pelagiaui nequiter me
tiebantur.ficutt feribit conciliis Carthtginenfe ep'r
flola q sudam ad Innocentium "Papa primum, quae
nunc refertur m primo crmaliorumrolumme.pag.
Sqi.&fanBuiotuguflimuin libro de bxrcfibis
ad Quoduultdeum, cap. Si. quorum hxreftm non-
nulli etiam noffri /arcui» hsretici velut ab inferis
txcitarsmt • ceterum Ecclefia easbolua dsuaitts

Diredorij

A inflituta, a Cbriflo cdoBa,paruulos baptizare re-
Befemper confutuit, iSfanflus Cientes Tapa,"Pe
Iri fucceffor,Ub.6.c. i r.cor.flitut.^fpoflo.paruulos
baptizari iubebatJiceussBiptizite qnoque par-
uulos vcftros ,& educate eos in dilaplina, &
priceptis Da. Sinite enim , inquit , paruulos
venire ad me.de nolite eos piohitierc.il tu quo-
dam concilio Africano circa tempora Ramfacu pri
mi celebrato, videlicet ad armos Domini 4x0. cap.
77.bareticideclarantur,quiparuulos negans ejfc
baptizandos , iS refertur in c. placuit, de confeci.
di/l.4. Idem per omnia/latucrat paulo anteconci-
B liumj\tiIeuitanum,c.i.tandcmhocipfum robora-
vit concilium Trideniinumfefiio j.ut decreto de
peccato originali,cap. 1 -i-fiquii paruultu , ir/f/iio.

7. de baptiJmo,cano. 1 l.addc fontium 7 botra par,
I.q.6i.art.9.inhomam Valdenfcm I om. i. de
facramentahbus baptifmi,cap.n.cS Domi-
nicum Solum in a.JcniJtfi. j.itpmcaMi.9.
b 5 Verum quidam ex hac foluuonc.] Hac efl
fecunda csmclufio caibolica.Paruulis.qutftnc con-
fenfu originale peccatum contrahunt, fine proprio
etiam canfenfu deleri in baptifmo.hanc dotet latif-
jime fandus ^tugujhnus in libris debaptifmo par-
C uulorum.adde cfilsus Dci.fr rato» ex quo.de con-
fccrMfl.4-<S cap.nihil.de penitJifl. 3 ■
c * Sed adhuc quiri tur.qtiare non laltctn ori-
ginale peccatum amen tibus. Jf^ationM huius af-
fectionis, quas btc affert RgmanusVoniifcx, cniden
tes funi (S ccnhpm* : hic tamen illa funi omnino , •

noianda-Pana originalis peccati edearenuavi- baf , nImode
iiopisDei.atlualis veroparna peccati cli gehen a ^ctcs qua
n? perpetui crucia cus:</wb« dirimividetur non ptrua pleO»
objenreanteps illa qua/lio, & olimvalde agitata, tur.
ou paruuliabfqibiptijmodeeedites ptena igtiiscru ‘
ciarenturmam btc non cruciari apertifsimc <yten-
D diiur , licet fandus sfuguSlinut ccnlrariujenjifjc
videatur m libro de fide ad Petrum, e. 17. relat.ab
Eymerico infla in bac 1 .parte, quod efl dtligentiflc
mctrdmaiuenendum , ne qrnsex yfugnllinidt-
flo i* hoc loco labatur, iS plane .Jugusumu m ea

quifiionevariusfuit,vtalibiindieaui.

d f irem quxritnr, vtrura dormientibus &
amentibus.jHic cftpcflremaeffirtio, cuius mate
rialate patet, nec efl buius loci.videndus cslfan-

Bus Tbomas j.par.q.Sa.art.p-ti laufimuDuml-

nicus Sotus u14.fcnt.dif t i.q. t.art.9-addc c. agro
tantes-tbi DoBores de confecra. dufi- 4 ; « mJ '

£ tcriabuius decretslii,prater citatos ,vide^Iugu-
Jhnum in lib de baptifmo paruuIorum,c. 1 J.i» 3
iS inEnchiridioa.43a.d paruulo-c. in ecclefia. de
confec.iift.4.DoBores fcbolaflieos in 4. feni, dift-
s vbi late gotus quifhonevnica- csmcilium

LatcrmenfefublnnocntioIII.c.i. ’

Concilium Caribagmenfc 3.C.34.

is deniq; Clementem Pa- ",

pam hb-S.c.t t-con-
.Jbuutionu» 4 po
flohcarum • .

EX

Inquifitorum cum Commentarijs.

EX CODICE IVSTINIANI

TIT. NE SANCTVM

BAPTIS. 1 TERETVR.

ll-lmppp-V^LEWJ. V^tLTNJ

iT Gti^AT . .A d [Ultimum

Viarium -Africa.

j^^SWNTISTITEM Squifanfli-
rsQvV fflSqt tatern bapulmatis illicita vliir-
'.fe wjaV x^ patione geminauerit , facerdo-
do b indignum ellc centenius.
Eorum enim condemnamus er
rorem , qui A pullulorum prxccpu calcantes,
Chnltiam nominis facramenta loratos, alio
rurfus baprifmatc non purificant, fed inceftat,
lauacrt nomine polluentes.

Djt. XVI ■ Hal. 'Nouemb-Conflxminop.Graiiano
lm.MerobasideCoff.

SVPER L. ANTISTITEM. C
NE SANCTVM BAPTISMA
ITERETVR.

COMMENTARIVS Xlt

®|JJ»PSa? ‘NTITISTEM, qui fandi-
'•Sij utem bapulmatis illicita vfur-
y yl^V jr patione gcminaucrit . ] Lire»
Eymericut paulo antea ex cap-de
ISiIrSjpfSpm quibus . de baptifmo U eius effe-
flu Jacuerit baptifmum non cfjc iterandum , quod
nos plenius commetario decimo huius partis dixi-
mus : nihilominus bic idem apertius tradit , addita
pxna in errantes. Decuit autem de baptifmo accu-
rate diflerere , iT de eo certa dogmata traderet
quoniam baptifmus omnium facr amentorum eft ia-
nua:U ideo duas hic de eo leges traHantes pofuit,
quarum prima iterari prohibet baptijmum.etvtra-
que iterantibus poenam irrogat.

Qjomodo Hac autem lex.iT cetera tam citales,qudm ca-

Intdligaa- ntm i cs , qua uerari prohibent baptifmum , intel-
£!benra I»- fyipd* J ml > quotiens baptifmus collatus efl in
tuti bapuf- forma Ecclefsa it enim nullo modo efl iterandus:
muto. at quotiens ab bareticis in alia forma datus efl, ille

tum dicitur iterari, cum numquam fuerit collatus,
atque ita funi intelligenda auciontalcs omnes, qua
- ! [olent adduci ad probandum bapti^atos ah btreti-

cis iterum ejfe baptizandos : nam loquuntur , quo-
tiens bxrcticiin haptifmo conferendo non feruarit
formam Ecclefta: fecus fi feruaffent, cum ab bare-
ticis vera facramenta conferantur.Tqec defunt ra-
■ - ~ iiones huieveritati de non iterando bjptifmo con-
gruentes , de quibus Theologi hb.q.fent.&Tur-
Cor bantif- eecremata in cap.ecclefiis.de confecrat.difl. i jum
mui neu ite iSfldes Vnaefl.iT propterea baptifmus , quod efl
«mu. fidei facramemum ,vmu effc debet . Hjtrfus quia
baptifmus efl quadi natiuitas iS regeneratio , nec
homo bis nafeitur ; iT quia in haptifmo commori
mu r CbriP.o , qui femcl mortuus efl ; & quia ba

ptifmus cbarafierem imprimit Juc efl fignii quod-
dam fpsrituale iT indelebile ,vt ait concilium Tri
denL.fefft0.7Je facramentisaano-9.iT tande quo-
niam pracipue in remediu peccati originalis mfli-
tutus efl: peccatuvero originale femcl ablatunnit-
quam reueriiturXeatus Clemens Vapa lib. e.cap.

1 T-conSlitut-Apofloluarumde caufa non iterandi
baptifmi ita ait: Vtcnim vnus eft Deus , Sc vnus
Cnnftus,& Paraditus vnus.fic vnus elt Bapril-
mus.quin in eius nomine datur .

b ^ Sacerdotio indignum ede cenfemus.] //<fC rtrna (ierat
efl pxna iterantium baptifmum , iT concordat ius muu baptiP
canonicum in efl. de baptif. iT eius effeti u . vbi ad- mum '
ditfacerdotes rebaptizantes excommunicari , &
ab officio iT beneficio deponi: Siquis, inquit 'Papa,
tale quid prxllimplcnt , excommunicationis
mucrone percultus ab omni ofiiao & benefi-
cio ccclcfialbco deponatur. Elolim gratus fima
etiam pxnam rebaptizantibus impofuerunt decre-
tam cap.eos quos.de confecratdifl. q.vbi p.eniten-
Ua.quam agere debent, qui hoc fcelus committunt,
flatuiturXcdqui rebaptizat obfolum fadumbac
pxna puniendus efl ; nam fiita faciet idum doceret
ir ineo errore pertinax iT ob/luutus extfleret,
per omnia veltu ha relicui impxnitcns tradandus
efict,& curia fecuiari relinquendus.

1. a. Impp. HONOR. ET THEO-
AA. ANTHEMIO P.P.

I quis ‘rebaptizare quempiam
demimftriscatbolic^fewjfiie

WmSvNiSw rit detectus, vnl cum co,qui
LfFfQi piaculare crimen cotnmific((i a

IflsSaftlQjl tamen * criminis per artare ca^
pax fit & hic, cui perfuafiim fit) vltirao fiuppli.
cto percellatur.

Dat. XII. Kal.Afpril. CV. Lucio FC. Cos.

-D

SVPER L SIQ.VIS C. NE

SANCTVM BAPTIS.

I T E RETVR.

C O M M E N T. XIII.

• IQV 1 S rebaptizare.] Viti-
«10 afficitur fupplicio rebaptizas ussttehapti
CT rebaptizatus ptrbanc l-Opor- **U pana.
tet tam? quodvtriufq-, malitia iT
consefusinierueniai.vi aperte do
cet hic textusiquod fi rebaptizatus efl aliquis igna
rantermon punitur, tam; orduuri non potefl.c.qii
bisde confecdiflj,. Qui bis,inquit, ignoranter ba
pnzati funt,non indigent pro eo poenitere , niil
qubd lecundum canones ordinari non poiliinr, •

mfi magna aliqua necclTuas cogat. '

Sednunquid hodie habebit locum pxna huius It ■ P

ps,cum rebaptizare malitiofc fit in fide errare, iT
per confequetu erirnen ecclefufticumaTn inquifi-

j^ r Prima pars Dire&orij ' 1

tiomt.f probtberms.de hxret.lib. 6 lir certum efl A aut alujml condonetur , mulio magit Ucobferua-
■ - - ' r i debet in indicio miferuordix iJ benignitatis.

fecundum leget ccclcfiaflicas efle ludicandum , ob
proximam rationem. quiayidelicet boc crimen me -
re e/l ccclefiafiicum : i? rebaptizans O rcbapu-
Zaius ad mifcricordiam.fi psmtuerint. recipien-
tur , ir perinde cum bis ac cum ceteris, qui in fide
errant , agendum erit .

Aa punitui Sed potent ne index fxcularis deinceps per bac

in foto uno legem imponere ptmam rlnms fupphcu > & plane
meo poflir non poterii, cum fit crimen mere ccclcfijjlicumdc
puniri in fb , Jon iadicat ljicusJ.c.vt inqnifitionis. f. probi-
io cirnli. l emu , l,xret.!ib. 6 .maximc cum pxna impofita

d induc ccclefiaflico etiam tendat ad rmdtliam. I. B
praeter edixit. §• fi dicatur.ff. de iniurqs.ybi Bart.

O DoBores Jecus autem rfict dicendum in deliciis
mixti fori .>» i» blajpbemia -• nam tunc pxna indi-
cis ecclefiafiici non impediret pxnam indicis jacu-
laris : de quo articulo , qui non f pectat ad hunc lo
eum , yidelo plene Antonium &cmi\ium hb. 3.
yaria.reJolutio.cap. 1 .num.40,
b J Si tamen criminis capax fit & hic, cui per-
fiuliim fit.] Concordat I.4. f. yltimo.cuml.infani.
ff. ad legem ComeUdc ficar.ej c.eos quos.f.pneris
autem.de confec. dijlin.4.nam alati jubuemtm fiT
parciturnon ergo aliter iuuenes pnuUdi ibtujudm C
fi criminis, quod cominijcriuu capaces jucnntiqux.
aut! dicatur xtai criminis capax, non fatis confiat
'ater notiores, yt fcripfi infra par. i-fupcr quartd
modo procefium fidei tcrminandlf.llisita pcfitis.
neq-, plane potefl id per legem definiri, cb non om-
nes ex xquo eode tempore fini doli capaces, cuahj
altis indicio firxfient, irideonoq male dixeris hoc
Doli capax imficwn arbitrio rffe relinquendum, yt fcripfit /lo-
qui, dicatur, ri»! inl.pupillu.ff.de regul.mr.nu.c.ir loan.yfna
dluwdin”' n ' an,c r.dedelitiiipuer.Vrxtcrcactiamfi pueri
quitur

doli feucrmms capaces fint , adhuc mitius puniri
debent , primum quoniam adolefcentia efl Yffitri D
fuaptc natura adyitia labilis (J prona : ir ideo /i- 1
quis peccauerit adolefcens , magis efl adfcribendii
Curadole- xtatirvitio , quam pertinaci malitis CJ improbita-
■- ti.i\urfus quia huic ataiuiondum cll plcmsmra-

fcentes mi-
ti as puniti
debeant.

tionisiudicium Jtquecorfilium /W tefatur Jfri
fioJib. {nVolitxxuimo.it Cicero lib.\-officiorum.
& lunfconjuhus in l- 1 .ffjemmt&bi ajjerit fragi
leeffei '7 infirmum buiufmodi xlatis confilium-, CT
propterea minoribus xxr- amtis auxihfi pfxtor eo

jfd hac quoniam difficilius potefl credi iuuenes in
hoc crimine harefis ir malitia & animi improbita-
te peccare, quam inalsisyelnti homicidiis, adulte-
ros, furiis, rapims.irfimililnu: quiaerimen hxre
fiu eum fit Jpiritualc , quod meme CJ imcllcHu co-
cipitur CJ perficitur , non ita facile credendum efl
ab adolefcentibus patrari.qui nondum habent per-
f etiam mteHcthu ratiocinationem, nec itacomper
t a habent Chriflianx fidei dogmata : quod tunc ma
xime locum fibiycndicxret.cum ab aius ycluti pa-
1 rentibus aut magfiris det rpti forent ,rt dixi infra
in hac 1 .panefuper quxfl. 7 . S. fit (exta regula .

Illud hic addiderim, quod eft yaldc fingnlare,
quod fi quis delinquens propter elatem teneram
aut mitius, aut nullo modo punitus efl , non poterit
effetius maior amplius de eodem ipfo dcltllo pu-
niri ■ itallyppolitni Marfilius in l.ufani. ff. de fi-.
carijs.tr I de minore, in prmycrf ir an minar.
ff.de qutjho. quem [cquiturTiraquellus tracl.ie
pjsr.H temperandis , . iui renuiien.cauji 7 ,num. 91
quod (jytrisfimnm puto.

DE CELEBRATIONE
MliSAR. DE VOLVMINfe
- MAIORI DEORETAl.

Si qucyerba funt in canone Aliffx, qux ab F.uange
lifiis ditia non fuerunt .credere debemus, quid
d ChriHo-Apo/loli, ir ab-Apoflolis eorum fue
j tcfforu acceperunt . Et boc dicis yfque ad f,
-4* sfiuifli. 1

VM “ Martlnt: &infpa.Qu*fi-
uifti , qnis f forma verborum,
quam ipie Chnftus expreflit,
cu tn corpus & languincm fou,
panem tranlubfiandaaiit & vi-
num, illini in canone MilIx,quo Ecdcfia vuuu;

ocneralis,adieeent,quCKl nullus Huingeliftaru

legitur exprcflilie.Cum erum in Euangelio fic
legatur: Accipiens calicem grauas agens bene-
(liut,cViir<iit ililcipulis fitis, tliccns: bibite ex
hoc omnes; Hic eft enim languismcus noui te-

propu reaminonous xxr. amns auxiiin prxtor es. . c ,

editio pollicetur, tandem ideo xtati parcitur, quia J (Umenti, qui pro vobis & pro inultis ertunde-
fpes sfi iuuenes emendatiores futuros .rinaque E tur.in remiibone peccatorum : In canone uul-
J .• . ~ r.TArmni^ virMuv-rinv Icnum hdtfi : verbis

tF.x vetuftis
codicibus rc
Ai tutus eft
bic locus, ni
in vulgatis
corrupuAr*
mc prius le-
gebatur itat
Qu*fiutAi
^u* fit Rd-
ma verboru j
quam Jf fe 3
ChnAas &Ce
ct quibus i
oullusfdc»
tat (snuslea
fus colligi.

■ma cum adolefcentia depofiturot-

Tamctfiyero alati parcendum fit , non propte-
rea omnino esi impunitum relinquendum quod
adolefcens commiferit, quando crimen m ea xtate
temmiffumefi , in qua potefl cadere. I. impunitas.
C. de ptenis .c.jiquis cuiuslibet . infine.& ibi gloffa
tt.q.f, Qui autem otnnino doli capax non efl , it
mJlo modo pmitur.1. illud relatum, ff- deiureiur,
Iuuenes in- cap.il/ud. si.q.s. (radii -Antoninus in 1. par. 3.
tribunali in- par.principalil.Ut.3

quiuuonis j„ hocyero bxrefit crimine hac etiam locum
muUcndC* kabm r primum, quia cum in alijt tribunalibus t
ybi non efl t itu nufertcordit locus xtati parcatur ,

avitmaawti* r ' 1

{*rcnnoiftc,viticuccunyftcrium : verbis
ip(is interpofims inucnitur.Vndc cu non Euan
geiilia Chriftum hoc dtxillc tcftccur , miraris,
ijuod aliquis ailcucrare icnuucrirpCum aliqiud
plus tiixiile,cniim aliquis Euangchftarum alfc-
uerct. Verirli forma iplius canonis infpicias di
ligctcr,prctcr hoc, dc quo tua fraternitas reqm
fiuic,alia duo videlicet: Eleuatis oculis in cclu:
&,xterni teftamcnti-.potcris in ipfo canone re-
pcnre,qux in textu Euangelico non leguntur.
Sane * multa tam dc verbis, quam dc tdths do*
minias inucnimus ab Euangehlbs omilla,qux
Apoftpli \d fuppleuilTc verbo f vel facio exr
prcfliilc

w3

Inquifitorum cum Commentari]*.

Ifft.io.'

iloloium (ic ait : Memini (lc vos oportet verbi
T In omni- Domini lefu.qtu dixirr Beatius feft dare quim
iu!lianui 'i nullus quattuor Euangehftarum

magis dare, defcripfiftitaUus etiam horum exprclfit , quoti
squamato- Paulus de Chnftoad Corinth.fcribcns ait; Vi-
- fus cft plus quim quingentis fratribus fimul:
i-Cor. t !■ deinde vifuse(Hacobo,nouidimcaucctamqui
abortiuo vifus eft Sc mihi.Ipii etiatn Euangeli-
(hr munio inter 1'c fupplcuille leguntur, qux ab
eorum aliquo vel atiquihus iiinr omilla . Vnde

cum tres Fiiangehftcpolucnm, Hoc cft corpus

I.hc- ia. meum: folus Lucis adiedt,quod pro vobis tra- B pallusell pro nobis, vobis relinquens

.Vatlb.iS. deuir Acum Matthxus dt Marcus dicant, pro 1 ' ’ • -

Mare- 14- mulus:Lucasdidt,provobis: Matrhamsautc,

4J

preflifle leguntur. Paulus enim in adibusApo A tales ex eo laqueuru erroris incurrunt, quid
(tnlnrmn fio a.r • Uamioiil- — — — L - necauiftoritates icripmrx conucnienrerintel-

ligunr.nct (aeramenta Dei fufeipiunt reueten-
ter. Si enim quia figura eA (aeramentum alta-
ns, veritas eile negatur ; ergo nec morace re-
lurrc&io Chrifti(cum figura fit)vericas eftere-
denda . Siquidem mortem Sc refiinedhonem
Chrifti, limili tudincm & imaginem clfc Apo- Asm. 6,
ftoliismanifeftat: Chriftus, inquiens, mortuus l.Cor. if.
eftpro delidtis noftrisA' ref urrexit propter iu-

ftificarioncmnoftrarn. Apoftolomm etiaprin
ceps Petrus fic in epiftola fua feribit : Chriftus t.Pet.z.

los. 1 1 .

• 4 ' . ■

in remiflionem peccatorum adiunxit . Ceteru
ea qua addtmturin canone Midi , poflime ex
abis lods Euangelij comprobari, Ioancs enim
fidet tanonem JLazari deleri bes , ielum lurliun
oculos leuafte allcnt, & dixi fle: Pater gratias
ago tibi, quoniam audilb me: & infra . Si tunc
igitur in celum oculos leuauirad Patrem, cum
ad cornus exanime animam Lazori 1 euocauit:
probabilius efle videtur, quod tunc oculos le-
nauerit ad Patrem in celum, cum panem & vi-
num in corpns ic (anguinem proprium com-
mutauic . Ceteru, ficut lupcrms ell exprcflum,
cum in texm Euangclicoinoui reffameim: po-
uatur,hic interponitur Axtetni: nam vetus te
ftamentum.quod hircorum de vitulorum luit
fangtiine dedicaturo, remporaba prominebar:
nouum autem, quod cft Chrifti (anguine conie
cramm, promittit xtcrnatA: ideo teftamentum
illud fiiStvems&tranfitoriurothocautcm no-
uum eft&xtcrnum. Vel, «rvtamuralia rario-
nc.vndenonum , ideft vlonuim ellc doferibi-
tur,indextcrmim,id cft perpetuum comproba
tur. Nouiflimum etenim hominis teftamcn-
•f-Hippoftdi mmt immobile perfeuerat: qiuateftatorhobi
fUm^ianT ra oonf ’ rInatur '• uixta quod Apoftolus tella
e mentum in morte aderit confirmatum : alio-

rc , mplfriC- quin non valet.dum vixerit, qui reftatur-Prxte-
que receiio- reanonfolum fcripmra, fcderiampromiflio
bus U "u*'ta- ^iotur teftamentum: inxra quod ApoftoluSip-
ni’3tdk '0 ft feribit: Ideo noni teftamenti mediator eft, vc
ooDib’ au- reptomiflionem accipiant, qm vocati fime hx»
Mq umnc crf reditatis xternx.Sic ergointrUigt debet, quod
iodican' 1 fc- ‘ n ‘P*° canone reperitur : hic elt enim fanguit
quentea. mais noni ic xremi teftamenriddcft , noux ac
xternx promiflionisjfdlicet confirma tor.ficur
Dominus repromittit: Qui manducat(inqiucs)
carnem meam,& fanguinem meum bibit , ha-
bet vitam xternam. Ex eo amem verbo.de quo
mouitttii fraternitas qnxftionem, videlicet^
t Damnatur myrterium fidei: munimenmm-erroris f qtu-

IdSeftt m ^'^P lluae ™ nt ‘^’ ccn( ">btfiicr»tndrii

fio.ii.JeCi to altaris no ede corporis ChnftnSc (anguinis
etamfto Eu veritatem, fed imaginem tantum <5c fpecictriA
chariftizc. figuram: proco quod fcriptura interdum ootn-
t .st cano. 1 . memorat id quod in altari fufdpitur, cflefa-
craraentum & myftcnum, &: exemplum . Sed

pium, vt lcquamiiu vcfttgia eius . Sic ctgo tam - ,

mors Chrifti , quam eius refutre&io cft exem-
plum, vt Sc nos peccato mortui, luftiux um vi-
uamusiquare fi non fuit veritas,quia fiiicexein
pium: ergo nec vere mortuus fiut Chriftus, nec
vcrca mortuis refurrexit. Sedabfiti fidelium
cordibus error ifte,cum Propheta de lpio tefte- l/i. j j
tunqubd vere languores nottros iplc tulit, ic
dolores nofteus iplc jjortamt. Dicitur tamen
mvltcriu fidci,quonu abud ibi creditur, qulm
, cernatur: tTabudccrmtur.quiinaedatur.Cer
’ nitur Ipeoes panis & vim , & creditur verita*
carnis ic languinis Chn fti, ac virtus vnitaiis &
cluritaustdc infra . Dilhnguendiim eft tamen
iubtiliter inter tria, qux funt in hoc (aeramen,
to tblcreta, videlicet formam vifibilcm, verita-
tem corporis , Sc virtutem 1‘piritualem . Forma
cft panis & vim ; verius carnis -V languinis: vir
tus vmutis dcchariutis. Primum eft lacramen
tum, & non res : Fecundum cft facramentum,

& res: tertium eft res,& non facramenmm.Sed
primum cftlicrjmentnm geminx ref. Secun-
dum eft (aeramentum vnius , 8c altcrius-res exi
! (bt. Tertium cft res gemini lacramen ti. Credi-
mus igitur, quod formam verborum, ficurin
canone reperitur, & i Chrifto Apoifbli, &ib
ipfis eorum acceperint fuccedores.

In facramcno altarii aqua cumyino tr.vtfuhft.in-

liaturiu fanguinem : hoc dicity/que ad f.Ter~

lio loco. ~4bbai.

Quxfiuifti * edam , vtrum aqua cum vino
in fanguinem coiieruturlSupcr hocautem opi
niones apud Scholalhcos vanantur- Ahquibus
■ enim videtur , quod com dc latere Chrilti duo
prxdpua Huxerint facramenta, redemptionis
ih (anguine, ac regenerationis in aqua : in fila
dno vinum ic aqua, qux commiicenrur in cali-
or,dinina virtute mutamur: vtin hociacraine-
to plena fit veritas & figura . Abi vero tenent;
quod aqua cum vino tranfubftantiamr in (an-
guineos , cum in vinum tranfeat mixta vinotU-
ceiphrfid contrarium adeuerent , qui aquam
1‘vino per arti fidum polle allerunt licparari.
Prxterea poteftdid , quod aqua non tranfit in
fanguinem, fed eemanet prioris vini arriftfnfi.
bus arcum(ula,ita qubdvtm (aporem aduroiu.

F a quod

•>H t
ifb

- 'l aas

Ii I3‘it
.1

• •' Pritta parsrDi re&orij

liHupi

i V ‘ fliriM l^uvww».; i

(ecrafoncm almd vmOfn .«Ntom ’

illud quidem non trlnfit in (anguine , nec (in-
guini coinmifcerar, fed accidentibus prioris vi
ni comreixtum.corpon quod liib eis latet , vn-
diqoe cnxunfimditui.nou madidinsrircunfu-
(bmtipfa tamen accidentuvimun apotiium vi-
dentor afficere: quia (i aqua fuerit appolita,vl-
ni faporem aflumit. Contingit igitur, acciden-
tia rtiutarefubietou, fient & ftibictoum contin-
git accidentia: permucart : Cedit quippe natura
miraculo*. & virtus lupraconluctudincm ope-
c J _ . _ /.«..«ni/use rrnilimr nllt .ibilir

putent non uuugmu », t
ad iudicium augmencar:: & ideo Lccicliain in-
cerim ianc polle augmeneu glori ficatiomseo-
jum optare . Verum vrrum in hoc articulo lo-
cum lubear illa diffinitio , qua docetur , qubd
defunctorum alij funt valde boni.alij funt val-
de mali, ali i mediocriter boni , alij raediociicer
maluvnde luffragia.qux 6unt i hdebbus m Ec
defia pro valde bonis,a<Osones funt grallarum:
pro valde malrs.coniblarioncs vmorura; expia

I os. 1 9*

t al corpore

lft-lT.

miraculo: St virms lupraconluetudinem ope- pro vaiae.na.^ , &propiria-

nones veru / -

nones pro mediocriter malis , tua dilcrew» m-
uclUget .

SVPER C. CVM MAR.TH.iE.

D B C E LE B. MISSA.

COMMENT. XIIIU

‘VM Martii* :& infra.] Opii '*

me couuenu hacdccretaln 1 um

n:fiiluloauilorhtnanin.ultx i«

ea dcfimmiur caihohe* veriw-
-«■ o <vr lei, qutadplaMacdamC .no-
tiam fidem /pefttm./rrirr <w uduai Irucaibo-.
lieadormata potis fimum declarjrt. . •

'Primam rfl : M quxJunlTtrba in celebratione
Miffit cum {aeramentum conficitur , cjiijt nonana-
timin euangelio non contineantur , credendum ejt
apostolos i Chrijlo ,«Jnotab ipjit per iraduu-

: 1 « /aeramento Eucba riftU aqua
illam modicam Vino commixtam ipmul cum vino
in fanem nem umuerti
PoRremum efl t SUftoi

D goantes non indigere precibus noftru ,fed potius
\mt iliorum oucrcesfiombut.

b J Sane multa tam de verbis quam de faChs ^ loaori .
Dominicis.] Hic incipit rcjpcderc. quxfhom pro- a , C tnditio-
oofiu. doccut ouHoru.iicin magum tj u.iudabi- nonieecle-
^^pofiolicorimiroditwnuat.cficmminutoU-A^ruroau.
bilii retulajiw Ecclefue ^uucrjaUi.araujmi O
approbatoi , ijuorum memoru mmcxtu.tam cir-
ubUramcma conficienda & miraftrouda ,quam

cirCjmintfiros culcfu/Ucoi.^ culcftathta am
iicrii. quorum m Euangelio radia n.a.tio eji,
CbriamM^y^orat^cmpnraia^ ■■ ■*+

t Hoc dicKi
eft fan£H Au
guftini de
vcibis ApO*
Holi fcrtno-
iie 17. refer-
tur lfb. 4»

fent diA.^J-
eap. 1.

rarur. oeo net iiiwiimiuwwvw. ^

du: fi aqua in corpore Chrilb efle credatur^cu
legatur de ipfius lateret procclfitle: & infra.

Veru inter opiniones prtdidfcas » illi probabi-
linr ittdicatnr,quar arterir,rfquam cu vino in lan
gntnc trafinutbrr.vt expreflius eluceat proprie-
tas (acramend . Nam cum aqu.t :tmU.T fint po-
puli multi , wxta quod alibi legitur : Beati qui
Icm.mans luoer omnes aquas : ideo vino aqua
vnirur, vt Chri fio populus adunetur . Per hoc
enim quod fufeepit iplede noftro, & accipi-
mus i pii de fuo, tam mColubili nexu c°nmngi-
itmr , vt qui eft vnum eum jsatre per inetfabile Q
vnitatcmy fiat vnum nobiicum per admirabi-
lem vnionc r ac per hoc- ipfo communitcr me-
diante cum pitre vnum dhcimur. Pater inquit
fafi&r, ferua cos quos dedifti mihi,vt hnt vnu,
ficut & nos : non pro his rOgo tantum, led pro
cis qui cnrdituri funt per verbum eorum in me,
vt*& ipfi in nobis vnum fint, & mundus credat
quia tu mcmififti.

Oratio (jux dicitur infecrct* infetlofartfi Leonis
immutata eji j quUvbi dicebatur : ^ innue no-
bis Domine ,*vt auimx famuli tui Leonis , bxc
proftl oblatio:bodic dicitur, vt intcrcesfione no-
‘ k, beati Leonis ,hxc nobis profit obhlio.Et bxc
mutatio contingit, <\\ lia Sjnfti.noftrif orationi-
bus non indigent, fed nosfuis , hoc dicitvfjue ad
fnem^bbas. t ... • : r ,o «t

Terfio d loco fraternitas tua requifiuit, qua-
re fuerit mutatum quodin iecrctabean Leo-
nis fecundum antiquiores codices continetur,
fic. videlicet Annue nobis domine j vt amrjt
famuli tm Leonis ha:c profitoHapo: cum in

s»t=sSSeR e M3s=5gifp

Itnoaii h« nobis «ofi, obkoof Superqno
t*rpondoimii, quod cum taCM-laquutx dluu
auuoriust »qubd imuiiam facit nuirtyri. qui.

ocacpromariyre: uWcrt ialK>ncconlunu«<le
alijs lancHs (enuenduiquiioiarioiubus nofUb,
nuniiuiigent.pro eo quod oui lintpcifciie beaq,
momnia' cas ali vota luceeduiu; u« s pqqq».
oraiiombus eorum indigemus» quo% lotwpk ,
fori limus) vndique ultUnoftt» pef turb»nqYi>i
de quodin plealquc otatiombus cominewqil
pcoln vci.profici.it hmcdatlbtOnVel >11» caiiEO*?- 1

Urioudglimasn di honoeeip debet uiteUl.

buup a i

notot Tcrvji*"j~.—j— — ■ ■ -

du rclutmjfctnu^rpoftohcx traditm» tumori
ouHoniatcmbabcnt (jujmfacraipJjfcTiplur.vna
uaiiiinnai. Eidcfix feriptura ]mt cnUMcrer.
Gbriftut tanmpomnm librwnnuUamJcnpft,mr,

nuujtiuntuniUziniuj.nccprxccpit^rlfcribcrctur,

Emucs, Z

rT Ji-u , lenbite, Marcrrhimo ^ Irxqm-

laffi Uiutit cuma, fed credenda fidelibu, prx-

dwn&UpfrW* E^nmn^uayoea

i*nrac(lf

niHHMSfli

nnUxt

'nans
s siffmib
t oajjjH

Inquifitorum cufttCommefliarfjs.

na:)

•MUlSi :

idonei tefiei profitemur. Irenatu lib.j.eap. i.ad- A tumdateu.
ucrfm bxreJei.Eufiebius luculenter hb, iJnfto. ec-
flc.c. 14. Cbryfajltmui bnrmlU i.mMatt. The»,
pbtladus initio comtnmt.in MsubAcniquevniuer
fi ecclefiaflui audores.Qua ergo docuneniam
feripturam redads funt,Jcripturamvotamm:qu*
autemnen fiunt fcrtpta , ijuiinon fuitvifium Spiri-
tui fando neceffmum,is Ecelefia retinet obsipo
flolii occepta , traiiuonn dicimus . 'Perpetium
Morio matris neivirgimtaeem, Tumulos cfie ba
ptr^andos fSandorum auxiliumefic implorandi,
eorum memoriam ptecfje culaidamM eorum ima.
gmes odorandas , S fcxccnta buiufimodfiqualon-
gum rfict rccenfere.nuUis ftoit facris litterisprodi
ta , Jedtpda traditione Mpejlohca tenet Ecclefta,
perinde ca certa fiunt ac fi in Euangelio fcrtpta ef-
fient. & talia fiunt hac, de quibus hic digerit Roma-
nus 'Pontifex.

45

Qued-vern aqmvinofu mificenda in hoc ineffis-
bilifacnfiao , non fuit Mkxanin Pontificis infiii-
tuiian , V{ male fienfit Mrmachtnus hb. 9. c. 9 .jed
ita fieri debere Chriftut docuit sfpoilolos ,iSiHi
nobis objeruandum iradiderunt.vi luculenter pro-
bat fianclus Cyprianus hb.%,epifiolarum Eptjla. 3.
ad Caulium , is refertur mcap.fie in Janchjuan
io,ct in eap.firtptura. de lanfetrraMjl. 1.4? Jocet
item concilium Charthaginenfe l.ip.if relatum
ntcapanJatramcnto.deconfiecri.dts]. x.qu .4 rcHp,
etiam pracitata loco Sotus oilcndii.ee u ra huc fige-
ei ani u Theologis libenter ■ radatida relinquo, non
erum fpcd ani ad Eymcrici inflitutum.
ci f Tertio loco fraternitas uurcquiiiuit.J . Teplliionc

— J - .uvw I 1 UH.UUM 3 liw

Hoc ejl pofiremii dogma, in quo nulla occurrit difr. ^P" 1 '" 1,0
ficultai , conuemt cum eo dodrtna eoncilirTriden^ “oram i™

x r ^,se r ^r.,,,s,„ap.a SffifiSSSESS* tSK

ekemqffu^-auo^mma:

Uone eA poJtoUc,icorjhre , Sintiorum quulium ($
prSfei impUrdUiUixontra JcrJarunt oliuViiHfCc
rer, dt Lugduno ,^1 refm Ljmeruus p. a. q r 1 4. .
bxrcf. 1 5. qui errorem huius Jxcuh hxretiii qujji
C ab infer is excitantes >reuonn:t, quorum dcpniu-
tus auimus O n:em dependito tb mihi p.lSjfiwufn}
fipcflarcvidctur ,yt i/cedium Excie fi a c.uKu’itic
Pomona excitent qmdqiiii impium, is bisjpbc-
munsvnqusm aficrium ed.

culivalde laceratur : nam cetera perj equi, qua ad
traditiones fipedant , alterius efiUoci , nec ucflru
imitatis aut msiiutti.ac devi quidem er auiieri-
tate stpofiolicarum traditionum mulla Clemens
Tapa Romanus, qui odo librinmiucrfas fereMpo
fictorum traditiones dicitur e fit complexus . mul-
ta etiamCarolus Itonius mpraf asione adprxfia-

tos libros Clementis-, iSMartinusTcre^ absfya

la Mnhepificopus Valcmunu peculiari libro de
traditionibus ecclefiajlicis ; is eleganter more fiuo
Melchior Canui toto libro ' .de locis Tbeologicic,
apud quem inuetict ibidem c.q. (quodefl in hac
materia potijfimi) quibus modis traditiones ^lpo-
fiolica mutftfgemn ris coguojtautur.atquevt ire
ui concludam , traditionum quanta fit auHoritas,
docuit concilium T ndenunum fefi.*. m decreto dc
canonicis feripturit -,vbi ccilcfufiieas. traducentes,
pari pietatis affcftu is rcuerentia cum fiacra ipfia
ficriptitra fufiapiencLis & venerandas dosct ■
Aqoinoo c < Quxfiuifti etiam, vtruro aqtuaim vino
*“ linguinem conucromr.] Hac efi fecundae*
none m &n iboltca ajteruo, quod aqua Jaluet cirrvio in Cbri-
pnnem Do /lifingmncm conuertatur. obiter autemtres com-
tnmt coucr- memorat Tapa opiniones. Ena cHdiicmsum,squa
Mno cqiymixtatr. perada confiecxjtfonc fiecrfsem
manere: qslx taqicn opgiiio\erd Me i(qidt,(ti per
confccrauonemvihil dii iti Jiibftetietus [aeramen
talibus remaneat, quam ccrpus;(X [anguis Lbrifis

INHIBITIO .FACTA DE
MANDATO DOMI HT 1

CREG.ORII XI.

Nc tres hic inferri articuli de cnrpnre ChrilH
I deinceps pridicenhir fiib pani rnnT! l

crcbramuriicationis. >t‘"ievn

-tu—-: i’upj.i.iup,/tttncj:.i.1 mujijiitn

Condemnatio quorundam articvl r runs defacfimtp
ti T.uiharijiia FralrisTctride Bonjgets, ir.fi,
itis Er. urum Minorum.iTqucruniam aliorum
fida per Crrgorium XJ.

■■ ■ « .* t fi -ii*- uinoi^j

miseratione

mis GndH Euftichi j, tScGHiftik
mus, sidi AngfU DiiconfCir 1

mus, sidi Angeli Ducor

r ' --'--e |<J "M'» wura V J iwni ■ Vl/IljW'

SrneuLi optmo e/i j fi cr entium* quud)knt ^uium c, Ta^jc^.^

tratifi^flasithuiteui jjtgui»<my ita& *qtu ir.il» ' vii nci.i r(i m , A rchiep^opi^ (foW/rriqiic lliftnigi-
Lifiit Qikt d< htf trt chrifii eflluxit . frdmtu oci s^ii sen 1/ittii^r^pu} h^rrfdc^ puuiUk

ns iTcile Apollolici in jplis proainCi^S depilti
ds, Siliirem^iHuxrri Hi domino chirfcticm.

* im V

lam, qua de latere. Cbriilieffisutlt ■ fied neque bde
ejlverum: unufiitaefjct .ddbFKeivwumperft,
is aquafeorjum conJctran.Tarlis sUmumcfilfie»
temiacsdemqueiertisfimn.qusiubot loco nppjo-
bat Tapa ,Vsdelicei aquam puus itsvinm atnucr.

tymdevimmhfangubiemrhoceft. Voniijuitmi

fututum in boc f-ad quod tnulhgfdqm vtiito qqq
feribuiiibeologilib-a .[en teist-di/liniL .p.yfa fisu
Dominicu, Solus q.t.srtic. t. fianHiu Thomas
i-par.q.rq^n.6.adde c. s.(S exum asnne.de con-
fisrat,itfi,„. x.vlipuUbrafiyutskhout Tocuf
M3HVZ

Relatione rcUgwii frattrs Nrcoiu Epmenci — ^ - ■;

magiilnin Theolog^aci^di.<3ispr«wncijs fbeioKti,
lureticj praqiurisi9i^i(ijpns,adaiulicntiag «- \

domini nortri Pap{ nuper peruenit , quod Om
in Tclknsquim iniufftiganebrum vellrorum dmef-Him •<' 1 '**
ecddij spalam & pq^icc per certos reii^oli»» TV**n>S t\ »

pridicuu f fuerunt ua *ru»ih iiibieqiieiues, 4 *, 'Va.

i afc iln-iitR. iri: :H [ -t :t l -- J * ' V. **V

▼n-*' «biiu

trima parsDiretSfcdri} 0 iiiiupnt

Primus,' ■} (i Ko(Hi cofecrata adit, feu proij A fwrit ChrifU i [peciebus [acramentalibus , tj de
J. inmm rumini ln. reurrCiotu- fub/iantis ranis, auoticm Pucbariftis

viatur in cload»lutum,fesi aliquem turpem lo-
cu . quod fpedebus remanentibus , fubeis efle
definit corpus Chrifti, & redit fubftitta panis.

Secundus , quod fi hollia confecrata i mure
corrodatur, feu a bruto fumatur, qu6d rem*,
nentibus didis fpedebus t fub ets definit die
corpus CKriftt ,& redit fublbmria panis .

Tertius.qubd fi hollia confeccatt i iufto vel
1 peccatore fumatur , quod dum lpecies denti-
bus teritur, Chri (Ius ad cadum rapitur, & in

ventrem hominis non traijcitur. , 1 - — ,- r —

Supplicato icitur per iplum inquifitorem B amm.il [umeret panem &vim<, non tUicoiUu jut»
• , - : 5_n.-n.-i r. — . flanti* efle defmerem . aut corrumperemur , fed

reuerflone fubflannjt panis , quatient Eucbariflia
cadit in locum immundum , aut d bruto animali
manducatur, aut d iuflovel peccatore homine den
tibm teritur, -valde funtimptj: & concors Theolo-
gorum [ementia contrarium docet /ih-4- fent. difl.
9. C difl • ti.ex qiabus colligitur hxc certa &ve-
ra conclufto:Taudiu manet corpus & [anguis Chri
Pi in hoc [aeramento, quamdiu manent {pcciei pa-
nit tTVm ; randiuvrro manent jfvcics , quamdiu
)uh illit maneret [ubflamia panis {jrvin i . Manifc-
flumefl autem, quod [i peccator, Vel mus, Vel aliud

• »/•- HUrm ;if fmU-

eidem dominonoft.ro Papc fuper huiufmodi
articulis, ex quorum prvdicatione pollcntfca-
dalafulcitari falubriter prouideri: Idem domi-
nus noder Papa, nobis ibidem prx(enubos,vi-
( nae vocis oraculo exprelle comraifii , quatenus
audontate fua Apoftolica vobis mandaremus,
vr omnis morar lubtaro difpendio in didis ve-
ftrisprcuinrijs fub poma excommunicationis
inhibeatis; ne qtus deinceps didos articulos
-publice prarlumat pra-dicare Nos igitur Pe-
trus & Guillermus Cardinales prardich,huiuf-

flantia efle defluerent , aut corrumperentur , [ed
durarent quois[que per calorem naturalem eflent
Jigeflx ir conjutnptx r fit ergo Vt vfque ad illud
mometum maneat corpus & [anguis Chrifti fub il-
lis . Idem penitus efl dicendum, fi m locum immun-
dum Jpcciei [aer omentales ceciderint . ita [ancius
Tbomai • > .p.q.Soasrt-}.Sotus 1'ib.^.fent.diil. ia.
q. 1 . art. 3 . Denique, vt hreuiter agam , bone [en-
tetiam catholicam probare videtur ConciliumTri
dentinum [es[so. 1 3 .e. 4. hos autem errores tenuit
Vuicleffus, contra quem differit Tbomai Vatdenfis

Minet Chri
ftut in fpo-
cicbius facra-
mentalibus
a qutbufdi»
que fuma*
tui.

ftuxti manda mm Apoftolicum cupicnr««c- C tom.z.defj£ramennsrC-6o,
_ ■ »js r His erroribus ororlus ili

qui,vt tenemur: vobis 6c vellmm cutltberin vir
tute fandi obedi en tii praecipimus & manda-
mus ; Neab indein antea diClos artio dos , feti
eorum alterum, fub ei filem , vel aliis verbis ide
Tonantibus in fubftatia ieu in eftedu.in vcltris

ec&fiis vel alibi palam feu publice prcdicxri 1

•" quoquam permictaus:& hocfub poena e.xcom-
mumcationis : qua contrarium facientes inno-
detis ipfofedo. Noti ficantes vobis nihilomi-
nus fimjli mandato per ipfum dominum no-
ftram Papam nobis fido , quod idem domi-
nus noder Papa Fratri loanni de Latone ordi-
nis fratrum Minorum, qui aliquos de didis ar-
ticulis ut veftns ccclefii i frequenter recitando
pnedteauetat, inhiberi fedt lub ptrna excom-
munica cioms.nciiidos articulos de cetero ptt-
blice pr^dicarc prcfuuut.fn quorum omnium
ceftimomum , figillanoftra prlfentibus duxi-
mus imponenda . Datum apud, Villam notum
Ammon.dmccfis.die viii.mcnfis Augutli An-
no domini , Millefimo tricentefimo Jeptuage-
fimo primo, Indtdionc nona- Ponnficants fan-
di (Timi in Chri flo patris dixi diti noftri Grego
ciidiuina prouidentia Papa: XI. Anno primo. . E-

sypEK INHIBITIONEM

* a factam de mandato

' DOMINI CR.EGORI 1 Xl.i-i-X

• fft tres infrafiripti articuli ie [acrdmmto

‘nfOn tfc

Euchariflia prodicentur.
COMMENTARIVS XV.

militari

tnirrtob
rfbv ni

,* R I M VS , qubd fi hoftia confccrata
' cadat, feu proiidatur in doacam,Iu-
tum. J Hi tres articuli ie reeefjh eeV-‘

His erroribus prorjus efl fimiiis iUe, quem tra-
dit Hugo lib.i.ic [aeramentis, par-i-e. 1 ',-Cj Inno
cenuus hb.a- C. 1 f.demyflerto Mijja: , i? glofla
in c. tribus. inverbo , mi[cere.de con[ecratiq.diflin.
jxidclicet,[pccies[acramcnialcs nondtfccndcrc
in flomaebumsnam revera deflendum, al iter non
promerentur pervomit um-, quod efl contra textii
in c.[t quis per ebrietatem, de conftcr at. difl. x- <J
contra communem ff catbolicamTheologonifen-
tnttiam .Tgrque hoc vergit ir. decrisr.etnum.aut
dedeeusdignitatis corporis Chrifti , cui nihil plane
dignitatis detraHum fuit exeo quod d peccatori-
bus , & conflmrcari ffmtis , ircadi alapis , & cru-
cifigivoluit .irquamuis brutum animal hocvene-
raicle [aeramentum degluttit, non tamenidjacra-
mentalster [umit.quonia non poteft eovtivtfacra-
mento , cum [uratiams experr ,[ed [umii corpus
Chrifli per accidens, [scut ille, qui comederet ho-
fhamconfecratam , ignorans confler alam efle.

, SYM BOLVM APO-

STOLO R V M.

REDO * in Deum, patre om"
nipotentem. Creatorem celi Sc
terrx: Et i n Iefum Chri ftu, Fi-
lium eius vnicum,domii> 6 110 -
ftfmn : Qui conceptus eft de
Spirim fando, narus ex Maria virgine, 'partus
fub Pontio Pilaro , crucifixus , mortuus, &fe-
polms: Defcendit ad inferos- Tertia die refurre
xjt i mormis: A fcendit ad csclos,- Sedet ad dex-
teram Dei patris omnipotenns :lnde venturus
eft iudicateviuosdc ftiortuos: Credo m Spititu
fandu, fandam Ecdefiam catholici, fando ru
communionem, temiflionem peccatorum, car'
tm refurredhonem , vitam «ternam . Atrien. l

SVPER

f 4ltpA

4 1 UclUWeJ

i III

i aDuu]
4U1 tuitu
JU.U»

Inquifitorum cum Commentarijs.
SVPER SYMBOLVM APO-
STOLORVM.

CO M M E N T. XVI.

47

ii

'REDO in Deum . ] Opli-
mraitbestus Thomai i. i.j/. i.
uri. i ojjucm [equitur S.^ituoni-
nm pur.+.iitSx+.i^.Symbolu
efie collc&oncm fen^cnkarum fi-
dchqucniamin eo fint collettk-UU /entetix feu ar
ticuli ad fidem f peti amet, quos necejfarimn ejl ex-
pl icite credere ■, qui in /acfts/cripturavaruf locis
difperfi continetur. Sunt ajpcm eiufmodi /ymbola
multa , ut paulo pofl dicemus :btc tamen omnium
Symbolum efl primum,& appofitevilde dicitur, iApofloloru
Apcftolo.nl Symbol&quia procul dubiojfiud «Jpofloli primum
cur conditu, ^g^^jg^xaufam docjPjjntius ClcmpuVapa
in epiflola ad lacobu fratre» Domihijn hxc verba:
Chrifto iraque relurgente,& alcend?ntc in cx-
lu, milio lando Spi ritu, colla ta Apoltohs la en
lia lincuarum,ailluic HUtno politi, fymbohim
quod hdclts nunc tcnctEcclefia , vnufquilque
quod fenfit dicendo, condiderunt: vt dilccden-
ees ab inuicem hanc regulam per omnes gentes
praedicarent . & paulo pcfl : Symbolum enim
Cnece, Latine collatio dicitur. Et hoc prxdi-
di fandi Apoftoli inter fc , per Spirirum lan-
cum lalubriter (vtdidum eft) condiderunt.
Dicitur & indicium , quod per hoc , qui rede
crediderit, indicatur. Hatienus ibi.

Et /antius ^Augujhnus de tempore ,/ermom
18 1 M eodem ita/cribit:Sandi Apoftoli certam
regulam fidei tradidcrunt,quam fecundum nU
meru Apoftoli cum, duodeam lentcndjs com
prehenfum , fymbolum vocaueruL per qua crc
dentes Catholicamtenerenc ventate,& per qua
■haereticam comuncerenc prauitatem.Symbolu
ergo tali ratione inftitumm maiores noftri di-
xerunt : tradunt enim qubd poli Afcenfionem
Domini , & Saluatons noftri ad Patre cum per
aduenim Spirmislantb dilcipuli eius inftama
d linguis omniu loquerentur ad lingulas quai-
que nationes, vt Dei verbum prxdicarent,ituri
ac difcefluri ab inuicem,normam prius libi fu-
ni rx przdicadonis in commune ltatuerunr,ne
localiter ab inuicem diicedentcs, diuerfum vel
dilTonum predi carent his,qiu ad fidem Cknfti
inuitabantur . Omnes igitur in vno polio, &
Spiritu fando repleti , hrcue lux prxdicario-
nis iudicium conferendo in vnum , quod fen-
debat vnufquifque computabat,atquc hanciu
credcnnbus dandam efle regulam iniUtuerunr.

Symbolo

hztctici.

Hatienus jruguflinut.

Hoc/ymbolo^fpoHolorum totidem fententijs
diuinituj confignatovcluti acutisfsmo quodamgla
dio omnes hxreticorm errores pojfc detruncari
atferit Leo Vapa eius nominis primus, eciflola qua
dam,qux ejl 1 3 .ad Vulclseriam ^Tuguflam in hxc
Verba: Siquidem ipfius Catholici fymbolj bre-
vis & perfeda confcflio , qux duodecim Apo-

A ftolomm , totidem eft lignata fentendjs , tam
inltmda lit munitione cxlelti, vt omnes hxrc-
ricomm opiniones lolo ipfius polTinr gladio
detruncari. Cuius fymboli plenirudincm, fi Eu
tyches puro & limplici volui tier corde codpe^
re, in nullo 1 decretis lacrautiimi Nicxni con-
dlij deuiaret , vt contra Apoftolicam fide, qn.T
non nili vna eft, nullum le ingenium , nullum
eleuaret eloquium. Hatienus tUe . Hoc /ymboltt
pulchre interpretatur Jantius stuguflinus tom. 3 .
libr.de fide et /ymbolo.itcm tom.fJe Symbolo ad
catechumenos libris quatuor.iJ tom. 1 o.de tempo-
B re/ermone 1 1 y. et jantius Thomas quodam opu-
/culo de hac re conjcripto incipiente : Primum,
quod eft necctianum.

SYMBOLVM SANCTORVM

P A T R V M.

R E D 0 1 in vnum Dcum,patre
omnipotentem , fadorem cxli
&i terrx, vilibilium omnium £
inuifibilium : Et in vnum do-
C minum lefum Chriftum, fili u

Dei vnigenitum : Et ex patre natilm, anteom-
.nia frcula , Deum de Deo , lumen de lumine,

Deu verum de Deo vero: Gcmtu,non iadun\»
confubftandalcm patri: per quem omnia fada
funt: Qui propter nos horni nes, d: propter no-
ftram falutem delcendic decxlis : Euncaina-
xus elide Spiritu fando , ex Maru Virgine : Et
homo fadus eft : Crucifixus edam pro nobis:
fub Pondo Pilato palliis, & Icpultus eft : Et re-
iurrexit terua die,feaindum Icriptums-.Et afcc
dit in cxlum,fedet ad dexteram patris: & iteru
D venturus eft curo gloria ludicarc viuos & mor-
tuos : cuius regni non erit finis:£t in Spiritum
fandum Domimun, & viuificantcm : qui ex
patre filioque procedit: Qui aitn patre & filio
limul adoratur,& conglorihcatut: qui locutus
eft per prophetas s Et vnam fandam Catholi-
cam , & Apoftolicam Ecdeliam : Confiteor v-
num bapulmain remillioncm peccatorum: Et
expedo refurrrdionem mortuorum: Et vitam
venturi Eccuh. Arnen.

SVPER SYMBOLVM SAN-

£ CTORVM PATRVM.

COMMENT. XVE

REDO in vnum Deum patre Symbolum
omnipotentem . ] Cum prater fcnftorum
Symbolum pofl olorum, de quo P at ™ 9°«*
paulo antea ditium efl , extern
duo alia /ymbola 7\icxn& \&Con mmi
Jlantinopolitanum ■, 47 vtrumq; eadem /eri e ver -
borumvideatur epe ordinatum, dubiuntvideri po/

/et , quod exiliis vocet hic Eymerieus /ymbolum
fantiorum patrum.fed nos SymbolumT^icxni con-
cilii hic dia /antiorum patrii credimus : 4? ita etia
S^/tnton*

4 *

Prima pars Dire&orij

S-^tmon.[entit,par.y.iit.l.c.q.i.', .quod fuit con-
ditum contra sfnum in fynodt Tifcxna/S J 3 IS.
Epifeopis [ubfcriptum (J confirmatum, ic quoT^i
cephorui Callijhu libs.cap. 1 7 .fcribitiu : Produ-
dus clt in medium Arius, atque de as , qua; ab
ipfo in qu* ftionc deduda fuerant , diligens &
accurata difquifitio fada. In primis vero cauc-
batur, ne temere atque pr^cipitanter in alteru-
tram partem lententia: proferrentur . £7 paulo
infra.Scd enim profeflio fidei i trecentis & de-
cem & odo epifeopis in feriprum relata, atque
ab eifdcm,& limula Cipiamffimo Conflanri-
no annotationibus confirmata, qux etiam nuc
ecclefijs olim tradita obtinet, de verbo ad ver-
bu fic lubebat: Credimus in vnu Deu, «Scc.Cu
itaq; abfolute & (impliciter dicitur aut nomi-
natur Ijnnbolum fandorum patrum, per cxcel
lenriain fymbolum Nicxnum intelligedutn cf
fe crederem : quamquam 8 c fvmbolum Con-
flantinopolitanum intelligi etiam videri poflit
propter Decretum concilij Toletani j.c. i.vbi
id fvmbolum in Millarum folemnitacibusiu-
betur rea tari.

Hoc ipfum Symbolum eadem fere ferie verbo-
rum ,£t [cruentu penitus eadem feruata , in fyno-
do Conilantinopoltuna prima , habita i centum
quinquaginta epifeopis / ub Tbeodofto maiore ara
4 1 9. aduerfut Macedonium repetitu fuit £7 ordi-
natum.idem autem Symbolumjiue ‘Nicanumfiue
Conflantmopolitanum,( quia vi dixi non differ iit )
in multis concilvt repetitum eflsveluti injt xia jy-
nodo Corflantinopolitana allio. 1 7. in concilio
Cbalcedtmenft aflio.i.i? alibi fspe.

In hia Symbolis illud eff diligenter obferuan-
dum, quod notat [antius Thomas 1 . par.qy6 ■ art.
*aii i iasrgumentum.tr [antius Antoninus 4 -par.

A das inter Mifsari folemma iuffa effc recitari, quo
tempore afrsj, Sabello, £7 ceterorum hxrejes , pa-
cem £7 fi dem orientalium ecclefiarum perturba-
bant : in, levero ad Ecclefias occidentales eam con-
Juetudmem perueniffe ; C in Iliffania in concilio
Toletano tertio , [ub Telagio Vapa eius nominis
fecundo , ara 6 17 xelebrato, casuum ejl ,vr Sym-
bolum hoc in Eccleftis recitaretur ad corroboran-
das inualidas hominum mentes, Yi in decretis eius
concilii, c.i-fcrtptum tfi . Ceteri verifmilins alfi
putant, in quibus efl Fracijcus Feuardentius apud
1 ren asm Ulm.cap.tjsm s fpeflolos ipfos Symbo
3 lumdecantaffedumfacrofanUsEuchariflix my-
Reria celebrarent, VI colligitur ex Dionyfn - 4 reo
pagita cap. 3 .eecltfiafl. hcririhtx. Optimo autem
conftlio b.cc recitaui; Eymcricus, qui 1 miri me ad
injhlutum fuum [pellant , cum polisftmum his fi-
des [undetur £ 7 fulciatur ■

REGVLA' FIDEI BE ATI
ATHANASII EPISCOPI AB
ECCJ.ESIA APPROB AT A.

VICVNQ_VE vultfalunsef
fc.ante omnia opus elt vete-
ri eat catholicam fidem : Quam
niliquilqucuitegram inuiola-
tamque lcruaucnt,ablquc du-
bio in sternum peribit. Fides autem catholica
hxc cfl : vt vnum Deum in Trinitate,*: Trinu
utem in vnitate veneremur.Neque confunden
tes perfonas: neque fubflantum fepatantes.
Alia clt enim perlona patris , aha fili) ,alia <pi-
ritus fandi : Sed patris , Sc fihj, & fpmms fan-
di vna efl diuini tas , squalis gloria , costcrna

tit.8.C4 f.).Videlicet, invno explicatius Caper- D miie,hs - Qualis pater , talis hlms , talis lp,n-
linr quapiam tradi , quam in alio-, non tamen con- tus Omdus . Increatus pater , mercatus filius,

debatur lienum [ymbolum: ait enim fanHuiTho-
mas in [ingulis fere concilijs in/litutum fuiffe fym
bolum aliquod propter aliquem errorem, qui in eo
concilio damnabatur ; [eques tamen concilium non
faciebat aliudfymbolum quam primii; fed id quod
implicite continebatur invno /ymbolo , in alio ex-
planabatur contra barefes ir.jurg-tcs. quod ipfum
[ape alibi repent, i7 prx/enim.i. i. quasi- 1 -irf.
p.CT lib- ).[ent Jili .ij.quafl.i.ari.1.

Hinc intelliges memiri Cracos,qui afierur.t ea
Verba , filioque , addita effe perperam- a Latinis
cum in antiquis [ymbolis non reperiantur : quia
enim olim is error de proces [tone Spiritus / anili
nondum erat exortui , non oportuit m [ymbolo id
ampliare et declarare.Iam quod eaverba non fuit
additio. [ed rxpofitio eius quod inerat , diuinitus
declarat concilium Florentinum [ub Eugetiio iiq.
Jesjio. 6.

Car H quan Ce fiit Symbolis multa fit d [acris DoHortbus tt

do Symboli approbatis conciliis pasfim mentio.
ia EcJUiu xdvero nullo modo efl praemittendum quod
quidam Jentimt, nempe hac JymboWm Eccleftis
orientalibus ad manci hommumuifide cerfirman

cautan m
fiam.

pater , mercatus mius,
increatus (piritus (andus.lmraenfus pater, im
menliis filius, immenfus fpirims fandus. Ae-
ternus pater, stemus filius , xternus Ipiruns
fandus. Et ramen non tres sterni, fed vnus
sternus. Sicut non tres tncreau nec tres imme
fitfed vnus increatus, & vnus immenfus. firoi-
Uter omnipotens patcr,oranipoccns fihus,om-
mpotens fpirims fandus. Et tamen non tres
omnipotentes, fed vntisomnipotent.lta Deu*
pater, Deus filius, Deus fpiritus fandus. Et 14-
men no tres dii ,fed vnus eft Deus.lu dommus
patcr.dominus filius, domin’ fpiritus fandus.
Et tamen non tres domini , led vnus cft domi-
nus . Quia fient figdlaum vnamquamque pes-
1 'onam Deum ac dominum cofittn ChnttianA
veritate compelhmur: Ita tres deos aut domi-
nos dicere, catholica religione prohibemur.
Pater i nullo efl fidus , nec creatus , nec geni-
tus. Filius i patre lolo cft,»on fadusmee crea-
tus , fed genitus . Spiricut Crildus i patreAt fi-
ho, non tadus, ncc creatus , nec genitus, iaj
proccdcn5.Vmis ergo pater , non trespatresa
vnus fiUus,nonttes hb;;.\))Hs fpirims fandus,

non

-ir.sj

Inquisitorum cum

non tres fpiri tus fandi .Et ia hac trinitate ni-
hil prius.nur pofterius;nihil maius, aut minus:
Ced totxtrcs pcrfonz coxtcrnx Cibi funt, &
coxquales : Iu vt per omnia , iicut um Cupra
didum cil , & vnitas in trinitate , & trinitas in
vnitate veneraria Iit . Qui vult ergo liluiis efle,
ita de trinitate lentiar . Sed nccciiarium eft ad
^ternam falutcm,vt incarnationem quoque do
mini noftri lefu Chrilli fideliter credat. Eli
etgo fides recta , vt credamus & confiteamur ;

S uia dominus nofter Iefus ChriftusDet filius:
lens Sc homo clt.Deus eft ex Cubitantia patris
ante Cfcula genitus, Sc homo eft e* iubllantia
matris, in Izculo nanis . 1 ’crfedus Dcus,pcrfe-
dus homo : ex anima rationali Sc humana car-
ne fubfiftcns. Aequalis pairi Cccundttm diuini-
tatem: minor patre Cecundum humanitatem.
Qui licet Deus Cit&homo, non duo tamen,
Ced vnus cft Cludius. Vnus autem non contier-
fione diuinitatis in carnem : Ced aflumpnonc
humanitatis in Deum. Vnus omnino non colit
Cione lubllantix , Ced viutate pcrlon.r. Nam li-
cut anima rationalis & caro vnus eft homo: ita
Deus Sc homo vnus ell Chrilhis. Qiu palliis eft
pro Calute noflra : dcCcendit ad inferos : tertia
die refurrexit ii mortuis. A Cccndit ad cxlos:fe-
det ad dexteram Dei patris omnipotentis. Inde
venturus ell iudi care viuos Si mortuos. Ati cu-
ius aduentum omnes homines refurgefe lubet
cum corporibus lius, & reddituri funt de fodis
proprijs rationem . Et qui bona egerunt, ibunt
m vitam xternam;qui vero mala , m igne ztcr-
num . Hzc cft fides catholica, quam nili quil-
que fideliter firmiterque crediderit, foiuus clle
non poterit.

COMMENTARI VS XVIII.

• TJ Egula fidei fandi A thanafii.jrn omtti-
AthinaCl re ^ hu ‘ codtc,b, “ legitur, regula, nbfymbolli:
gula cur di- 9 »od peculiari ratione fadum r/hfymbolum enim
«a , contra proprie diestur artuulorii iTVerttatiicoUedio,&’
qvoi edita, fidet confesfio ab ^fpoflolis , (J generalibus conci-
r^im At ha M tf ont fieTjpjL munitis ,fada.Quavero i
“ priuatii patribus ordinationes de fidefada funt ,
luet ab Ecdcfiafucnnt comprobata, regula dici-
tur, ftue confesfiones,nonJymbola:tiHoniam Sym-
bolum fidei edere Vomificis munus esi, non prina-
torum patrum, vt optime docet fandus T hornas ».
\.q. i .art . i o.tr fandus Antoninus par.4jit.Su. 1
4 i-3.tr plane Eugenius iiyajtudam decreto poR
generalem odauam fynedi collocato, hanc ^Itba-
fsi ordinationem regutamvocatin hac verba:

Sexto compendiolam illam fidei regulam, per
1 • beatiflimum Athanafium editam , ipfis prooe-

miis oratoribus , cuius tenor talis cft; Qui-
Cunque vult Caluus , Sic.llie efl ille „ ftbanafius ,
Vt feribit T^lcephorus Ub. a. capitulo 1 f. ‘biflo.
ecclefiafl. qui fortiter cum ^ trionis congreffus efl
in concilio ?\uxno,aduerfus quos hanc euam regu
lam flue mamf e dationem fidei per modum dodri-
«e edidit, Vt pr nutato loco ait fandus T hornos, ad

Commentarijs. ; 49

A quam explicandam muhisvigiliis opus effet, nec
locus bic potit urvi flngula enarremus aum omnis
fidei myslcrta breui oratione in ea comprehendan-
tur. Id folum obferuandum hic ccnfco contra Cra-
cot , qui negant Spiritum fandum procedere ctia
d Filio, hunc^fthanafli primarium eorum Dodo-
remcontra ajfcrcrc , ibi: Spiritus fandus i Pa-
tre Sc Filio , non Catius, nec creatus , nec geni-
tus , Ced procedens. id quod alibi etia monuimus.

Quaverode ^ttbanafli regula proxime dido
funt, eadem accipienda funt de confeiflone fandi
Hieronymi , & de libro de fide ad Vetrum fandi
B ^fu-tu {lini , qua moxinferunnsr abEymcrico.-ex
quibus multa catbolicaVeritasescolligiitur,quod
multum fjscdat ad eius iv.f i tutum in hac parte : in
quibus etiam plurima [untvalde obfcura, (S quafl
latentem fpiritum continentia , qua a nobis ideo
funt omif)a,ncvolumcn in immenfum Crefceret,&
quia hac tradatio ad Theologos proprie fpedat.
nec efl prafemis fpccuUtioniijc instituti.

CONFESSIOtFIDEI BEATI
HIERONYMI PRESBY-
C TERI.

REDIMVS in Deum patre
omnipotentem , eundorum vi
libilium &inuiCibilmin condi-
torem . Credimus & in domi-

numnoftru IcCum Chriftmn,

per quem creata Cunt omnia : veru Deum vni-
gcnitu,& verum Dei filiu: non fodiim aucado
ptiuum , Ced genitum & vmus cum patre Cub-
llandz , quod Grzd dicunt iu„.Jr,.r: atque
iu per omnia zqualem Deo patri, vt nec tem-
D pote , nec gradu , nec poteftate poflit efle infe-
rior : tantumque confitemur clfc illum, qui eft
genitus , quantus cft ille qui genuit. Non aute
quia dicimus genitum i patre filium diuina Sc
ineffabili generatione , aliquod ei tempus aferi
bimus: lea nec patrem aliquando ctrpifle , nec
filiu. Nec enim aliter confiteri pofliimus zter-
num patrem, nili confiteamur euam coxrcrnu
filiu. Ex filio enim pater dicitur,& qui lemper
pater fuit, Ccmper filium habuit. Credimus Sc
in Spiritum fandum , verum Deum, ex patre
& filio procedentem , xqualcm per omniapa-
E tri & filio, voluntate, poteftate, xtcraitate, lub-
ftanna. Nec eft prori us aliquis in trinitate gra-
dus , nihil quod inferius fupcnuliie dici polii c
Ced tota deitas Cui pcrfedione zqualis cft.vt ex-
ceptis vocabulis , qux proprietatem perlonarQ
indicant , qtuequid dc vna perlona tfiritur : de
tribus digniflime poflit intelligi . A tque vt co-
fiindentcs Arium , vnam candcmque dicimus
trinitatis efle fubftandam , Sc vnum in tribus
perfonis fatemur Deum: ita impietatem Sabcl
lij dedinantes , tres perfonas expreflas Cub
proprietate diftineuimus , non iplum Cibi pa-
trem ,ipfum Cibi filium, ipfum libi fpiritum
G fandum

t Habe! ia
Tomo 9. o-
pera S Hic.
Romx im-
pieft epifto.
17- cum hj«
Infcriptioe:
Symboli cx-
pUuano a4
Oamafum.

Intjuifitorum cum Commcntarijs.

peritum vel maleuolum , vel edam non catho* A
uctira , non me hxreucum comprobabit.

J«

t Habetur in r v
tora. ope- A
rum B. Au-
guftmi. cx
co libro Ejr-
nicxicus fu-
blaco prin-
cipio, ac iu>
plirca, qux
•J fuum in-
flitutu apta
erant , orlus
a capite 4.
ciu* libri.

BEATO t AVGVSTINO
IN LIBRO DE FIDE AD
PETR.VM DIACONVM.

SZuaJrjg inta capitula ad Regulam ver* fidei
pertinentia.

P I S T O L A M, fili Petre, tua:
duritatis accepi, in qua te ligni
ficafti velle Heirofolymam per-
gere, Sepoltulalti re litteris no-

liris inllrui.quam debeas in illis

partibus vera: fitlei regulam tenere : vt nullus
tibi poiiit lenius hatrcttcz fubrepere (allicatis:
& infra.

tfatura diuina. Cap. Illi-

F lrmifiime tene, & nullatenus dubites, Pa-
trem, Ai Filium , Se Spiritum fandum , vnu
ede naturaliter Deum , in cuiusnomine bapti- ,
zari fumus . Cum enim aliud nomen fit Pater,
aliud Filius,aliud Spiritus landus , hoc ell vti-
que vnum natura nomen horum uium , quod
dicitur Deus, qui dicit in Deuteronomio: Vidc-
Deute . ; i. re quoniam ego fum Deus,& non ell alius prae-
Dent.6. rerme.&dequo dicit : Audi lfrad, Dominus
Mattb. 4 - Deus mus, Deus vnus ell: Se Dominum Deum
(uumadorabis,Se illifoli feruies.

Vnu Dem. Cap. V.

F lrmifiime tene, & nullatenus dubites , I’a- p
trem,Se Fdium,& Spiritum landum.idelt,
fandam Trinitatem, dfe lolum naturaliter ve-
rum Deum : quia quum tres deos nobis colere
non liceat, nili vnum folum verum Deum : ta-
men licut Pater vems Deus dicitur, teftante
l.Thcf. 1 . Apollolo, qui aic.Conucrfi elbsad Deum i (i.

roulacris, feruire Deo viuo, Se vero,& expeda-
re Filium eius de cxlis,quem fufacamc a mor-
tuis Ielumrita quoque filium verum Deu loan-
l.Iaan. ;. nescomendat Apoftolus,dicens.Sdmus, quia
fibus Dei venit, & dedit nobis incclledum, vt
cognofcamus verum Dcum.bc limus in vero Fi £
lio eius lefu Chrillo: hic ell verus Deus , & vi-
ta xterna. Qui vtique quoniam verus Deus dl,
edam veritas c(l,(ieucipfe nos edocet, dicens:
Xodn- 14 - Ego fum via, Se veritas, de vita. De Spiritu quo-
que fando loannes Apollolus ait : Quia Spiri-
tus ell veritas . Et vtique non potell naturaliter
Deus verus non efle,quia veritas ell . Que eria
Deum Paulus Apollolus confitetur dicens: Me
bra vellra templum fune Spiritus fandi, qui in
vobis elLquem haberis 1 Deo , Sinon ellisve-
ftritEmpri enim c(hs pretio magno, glorificate
& portate Deum in corpore vellro.

l.Cor.6,

Deu sctermu. Cap. VI.

F lrmifiime tene , Se nullatenus dubites , Pa-
trem.Sc Filitun,& Spiritum landum.idcIL
fandam Trinitate vnum verum Deum line ini
□ofempiternumefie, propter quod feriptum
ell : In principio erat verbum, & verbum erat rea»,
apud Deum, Se Deus erat verbum . Hoc erat in
principio apud Deum.Hxcdenuo fempiterni-
tas intimatur vbi diciturin Pfalmo : Deus auce Tftl. 7 %,
Rex noiter anrel^culxt&alio loco. Sempiterna Rp*. I.
quoque eius virtus Sc diuinicas.

r»

“ Deui incommutabili!. Cap. VII.

F lrmifiime tene, & nullatenus dubites. Cui-
dam Trinitatem.lolum verum Deum : li-
cut «ternum : ita folum naturaliter incommu-
tabilem efle. Hoc enim fignificat, curti dicit fer
uo fuo Moyli : Ego fum qui fum. Hinc S: Pfal- Vxod. f.
mus dicit: In principio domine tu terra fiinda- TfaUlai.
lli.Sc opera manuum tuarum funt cxli: Ipli pe-
ribunt, tu autem permanes , Se omnes ficut vo-
(limetum veteralccnr: Et licut opertorium mu-
tabis eos , & mutabuntur : tu autem idem ipfe
2 cs,Se anni tui non deficient. ~ i

Deu omnium creator. Cap. VIII.

F lrmifiime tene. Se nullatenus dubites, fan-
dam Trinitatem folum efle verum Deum,
rerum omnium vilibilium atque inuilibilium,
creatorem . De quo in Plalmo didnir : Beatus, 'Pfal. <4/.
cuius Deus Iacob adiutor eius , fpes eius in do-
mino Dcoipfius, qui fecit cxlum Se terram,
mare.Se oinnia qux in eis fimt . De quo eriain p 0 _ , .

Apollolus didti Quonia ex ipfo,Se per ipfum, ^ ' *

Slin ipfo funt omma, ipli gloria in 1 a' cula.

Trinitas invisitate. Cap. IX.

F lrmifiime tene, Senullatenus dubites, Pa-
tris.Se Filij.Se Spiritus fandi, vnam quidf
efle naturam, tres vero efie perlonas : Patremq;
folum elfc , qui dixit .- Hic ell filius meusdile- Mattkf.
dus,in quo mihi bene complanii.Et filium fo.

Ium efle, fuper quem vox illa lblius patris inio-
nuit.quamlo in Iordane fecundum carnem ba- ■
p tuitus ell vnigenitus Deus, qui carnem folus
accepu,atq; Spiritum fandu Patris, Se Fili; fo-
lum efle, qui infpcdecoluinb* fuper Chnlifi
bapti zamm , Scalcendentem ab aqua, defccn- Mat ifcj,
dit:Se quinquagelimo die poli refurredionem ^tH.t.
Chrilb fideles in vno loco politos , in liuguai u
ignearum vilione adueniens , repleuit . Illaru
vocem, quam folus locutus elt Deus Pater:

Se illa carnem, qua folus homo fidus ell vni-
genitus DeustSe illam columbam, in cuius fpe-
de Spiritus landus fuper Chnlhim defeendit:
illafque linguas igneas, in quarum vifiene fide-
les Apollolos in vno loco confli tutos repletu^
opera efie totius fanda: Trinitatis, id ell, vnius
Dei, qui fedeomniain calo & in terra, vi iibilia
Scinuifibilia.

G A Ds/tin*

tod^r. 3*,

I \om. 8.

j*

hiflinHio pctfonamm* Cap. X.

F Irmiflimc rene,& nullatenus dubites lillS'
Urum filium, idcli, vnicxT mutate per-
Ionum , folius Patris elli: filium. Spiritum vo.
re (anitum, ipluni quoqucvn.im ex Triniute
■ peilbnam,non folius Patris,fcd fimul Pians tc
Filij ollcSpiiituoi . Ollcudeus enim Dei filius
felolum ciledc Patre genitum,. ut: Siccnim
Deus dilexit mundum, vt filiuth Inum vnige-
nimm daret: £t paulo pofl: Qui autem non at
dlt, lam indicatus eft, quia non credit in 110-

Prima pars Diredorij

A qui de natura Dei patris foius natus fefc&vAiuf
ciulciemt]; naturx cum Patre eik , ipfum iu
plenitudine temporis fecundum iulceprio-

r fornix kr uilis , voiuntane, in Virgine
:eptum , 8c cfc virgine natum: verbtlm Cl« -
nem fa^hjmiipfura quoque efle,qui eilcnnali-
ter narus eft de Patre, & clknnalitcr conceptus
eft, natulquc de Virgine : Ipfnmquc vmim clTe,

& vrnus naturx cum Virgin e,qui aic de Deo Pa
tre: Antcfxariafundauitinc, &anxc omnes Vrou. S.
colles gencrauit me . Dcquo etiam dixit A po-
fto!us,quia cum venit plcnituc*o temporis, mi- J
lir liane hl.iim I niim fi/llifil llllllldri .

VU i, IUI 11 • U1MV11 — » I . J J 1 i • | , y*

mine vmgeniti Fili j Det. Spiritum autem fan- g fit Deus filium litum , fiflumo nui. ure, ta-

lo.rn. i S-

Ifaut U'

l.Tllf/.J.
IWtl. io-

^fpoc- J.

Jliere. 13
Sap: 8.

Sap.t.

dum & Patris Sc Filij cite Ipifitum , Apo-
ftolus docet , qui ait : Vos auterr. non crtis
in carne, liat in lpinru, ii tan-.en fpiritux Dei ha
bitat in vobis. Et (equitur: Si quis autem Iptn-
tum CKcilti non habcc,hic non eft eius.

Spiritui far.iius. Cap. XI.

F irmi (fitue tene,*: nullatenus dubites, «in-
item Spiritum (anitum, qni Patris tk Filij
vnus eft Spiritus, de Patre & Filio proccdcra
Dicit enim Filius : Cum venerit Spintus veri- q
utis, qui a Patre procedit, vbi fuum Spiritum
ede docti it, qui a lple eft veritas. De Filio quoq;
procedere Spirimm fandum.propherica arque
A poftolica doctrina nobtscoromcnd.it . Elaias
enim dicit de FilioiPercutict terram virga oris
fai,& Spirim labiorum -Cuorum interficiet im-
pium. De quo& Apoftolus ait 1 Q^iem interfi-
ciet Dominus lelus fpirim oris (iu . Quem ena
tpievnicus Dei filius fpirimm oris lui efleii-
onificanstpott relurrectionem infuffians in di-
lcipulos, ait : Acdpice Spiritum landum . De
ore vero ipfius Domim Iiluait loannesin Apo
calvpli: Qiua gladius vtraque parte acutus pro-
cedebar. lple veto Ipirints oris eius, iple eit gla
diusyqui de ore cius procedit.

Trinitas nulli 1 termini/ prcmfmpta.

Cap. Xll.

F lrmiflime tenc,& nullatenus dubites, Tri-
nitatem Deum , immenlam eile virtutem:
non molem; & omnem crcatnratn fpintiulctn
atque corporalem vir tute eius & pratentia con
aneri. Dicit enim Deus parer : Gelum & terra
ego impleo . Dicitur etiam de fapienna Dei,
qua: Filuts eft cius: quia attingit a fine vlijuc ad
finem fortiter, & di( ponit omnia Fuauiter . De
Spiritu quoqqe (indo legimus : quia Spirims-
Domim repleuit orbem terrarum . Et Daifid
Propheta dicit: Quo ibo i Spiritu luo,& quo i.
(acie tua fugiam: Si aiieendero iu catlum, tu li-

cium fub lege.

Humanius C brifli.

Cap. XUU.

mp-i , rataciuii luguiu.- j. - iii.uiiii/... ——

1 J " ' ,S ' lices, ii dricendero ad infernum.ades

Verfona filij- Cap- XIII-

P Irmiflime tenc,& nullatenus dubites, vni
ca trinitate perlutura, idcftxia filium»

•wb.a T 'a.-

F lrmiffimc tene,*: nullatenus dubites, Chri
itu filium Dei,(icut de Deo Patre , plenum
perfedumque Deum, ita de Virgine , matre ve-
rum perfectumque hominem genitum , id eft,

Vetbum Dcum.habentcm (cilicer line peccato
vetant t noftri generis carnem, & anima tatio- al.rir^irit
nalcm. Quodipfe Det filius euidenter oden-
dit, dicens ilecariicluaiPalpatc, & videte, quia Luti 14
lpiritns carnem Scorta non haber, iicutraevi-
ileris habere . Animam quoque fe habere , his
verbis oftcndic dicens: Proptercame Parer di- joan. I o.
ligit,qma ego pono aiumam meam , & itcriun
fumo eam. IiuelleClum quoque anima: fc ha-
bere oftendit in eo quod ait : Difdce i me quia
roids lum & liunulis corde. Etdeiplo Deus Marrb-Iil
per propheta dicit : Ecce intelliget puer meus, 5/a.a/,

& exaltabitur , & fublimis erit valde . Nam Sc
beatus Petrus fccimduro. (ancti Dauid prophe-
tiam in Chrifto carnem & animam confi-
tetur. De ipfo enim beato Dauid loquens ait.

J Propheta igitur cum cllet.&lciret quia iureiu- ^3. j.'
rando mraflet illi Deus, defrudlu lumbi eius v/al-iu
Udae luperlidem eius .prouidens locutus eft TJdl. 1 j.
de refurreCrione Chrifti , qiua neque d-relufta
eftanim.i cius iu infcrno,ucque calo ciu» vidit
corruptionem. .

Diuwitss Chrifli. Cap- XV .

F irmi (fime tene, & nullatenus dubites , vnu
'lEilium atque iplum elle Deum verum , qui
cilm patre Deo fic Spiritu lando.Dco fecit om-
E niatempor.t,&inmbteSuiai legem MoyMct F.XO.io.if
dit ordinaram per angelos,*: iplum Deum ver- 21.
bimi caruem fadumlqui vemtnee plenuudine •
temporis mi iliis 1 Patre & Spirim laodq , fa-
dus eft ex muliere, quam fecic : (olus fitdus eft Calat. 4-
lub lege, quam dedi t.

DeiuabusinCbriflonaturii. Cap. XVI.

F irmi (fime tene,& nullatenus dubites , Dei
verbum quoti caro tadum eft,in duas nam
ras inconfiifiliilucr permanere : vnam veram

diui-

Goog

dminam.quam habet cum patre, communem
iecunmtm quam dicit , Ego Sc parer vniim fn-

Iom. io. mu:: Erqiu me videt, videt Ac p 4 trcm:&rgo in

Jtui. 1 4. patre, & parer in me e(t , Iccundum quam 'eum
nhlem. elicit Apollolus (planiorem gloria- & figuram
llcbr. I. hibllanti* Dei : alteram veram humanam , Ce-
Iom:. 14. eundum quam ipfe Deus incarnatus dicit, Pa-
ter maior me ell.

V nilis perfonx in Cbriflo. Cip. Xyil.

F irmi (Time tene, & nullatenus dubites.Dri
verbum carnem lactum : vna habere diori
nitatis lux camilque perlonant.Deus enim ver
bum plenam naturam humanam, ita libi vera-
citer vnirc dignatus ell: & permanente dmim-
tate iua.itavcrbu oro factum elt , vtquamuis
,, naturaliter non hoc fit vcrbuniquodc.iro,quia

eluarum naturarum veritas manet iit Chrilto:
fecundum vnant tamen perlbnam idem vefjbu
caro ab ipfo fieret materna' coceptionis inibo.
Deus enim verbum, non accepit perlbnam ho-
ntuiis, icd naturam : Acin attentam perlbnam
diuimratis, accepit temporalem limitandam
carnis. Vnus ell ergo ChriJlus verbum caro fa-
dum:qui etiam ex patribus fecundum carnem
. , * fuper omnia Deus benedictus in lecula vnus

1 1 ° 9 - Iefus. Cui A: pater dicitiExvtcro ante luciferi

genui te.Vbi lignificatur ante omne tempus fi-
Liut I ne inibo xrerna natiuitas vnus Iefiis.DequoAC
Euangelilta dicit, quia vocatum elt nomen eius
Iefus: qaod vocatum cltabAngelopriulquam

pronobisidera Deus effodit. De quo beatus ^tcL zoi
Paulus dicitin adtibus Apollojorum: Attendi-
te vobis, A: vniuerlb gregi , uj quo vos SpVrwjs
CmOus pofuit Epilcdpos fegere Ecdelia Da£
quam acqiuliuit (anguine liio. Iniliisergo lir-
CTifiriJs quid nobis eilet donandum , figurate
lignificabaturtih hocamrm facrificio qtud fto
bis lapi dohatum fit euidenter oltoditur.In illis
facrificijs prcnnnnabatur Ffiiui Dei, prt) im,-
pijs occidendus : iri hoc autem pro irhpiis iuv
nubatur ocrifus.Teflame Apoflolo.qiua Chri Rpm. J.
ftus, aimadhucinfirmielleraus fecundiim t0i
B pus.pro impij s mortuus ell . Et quin cum ini.
mici ellcmus.reconci liari iurnus Deo, per mor-
tem filii cms.

Ilumjnit.u Chrilli. Cip. XX. ' 1

F irmi (fime tene. A: nullatenus dubites , ver-
bum carnem faCtum, eandem illimans car-
nem lempcr veram habere, qua de Vugitte vet-
bunt Deus nanivclt, qua crucifixus & mortuus
alt,qua reliirrexit, Acin cadum alcendrt, Aci»
dextera Dei leder, qoa etiam venturas eli indi-
care viuoi Ac ntortuos. Propter quod A polloii ^

C ab Angelis andientntrSicvenier.qurtnndmadfi ’
vidi Itis eunt euntem in cadum. Et beatus Ioaq- ^poe.l.
nes aitjEccc vemet cum nubibus , & videbit eu ~ *

omnisoculus, Aequicum confixerint. Alvi- V

debunt eum omnes itibus terne r.ilem.

1 "Hiturambilmmbmm. Cip. xxr.

Incjuifitorum cum Commentar ijs.
A

in vrero conaperetur.

Verbi (J urmsymio. Cip. XVIII.

F lrmillimc tene. Ac nullatenus dubites.non
carnem Chrilli fine diuinicate coceptam
in vtero virginis, priulquam fufapercmr i ver-
bo: fcd iplum verbum Deum fux camis acce-
ptione conceptum, ipiamque carnem verbi
incarnatione conceptam .

Sicrificij. Cip. XIX.

F lrmiflimc tene, Ac nullatenus dubites, ip-
lum vmgeninim Deiim verbum carnem hi
Ahini,(c pro nobis obtuli ile laetifici um , Ac ho-
ftiani Deo in odorem fuauions ciri cum Patre
& Spiritu £indo,a Patriarchis Prophetis, Ac Sa
cerdoubus tepore veteris teitameb animalia ia
crificahanturiAc cui nunc,id elt, tepore noni ce
ftamenti cum Patre & Spiritu fandto, cum qui-
Sierificiam Bus illi ell vna diuinitas, (acri fidum panis & vi-
fanis. ni m fide & chariiate fanda Ecclcfia Catholica

per vnmerfum orbem terrx offerre non cellat,
ln iliis enim carnalibus vidimis figurabo fuit
carnis Chrilli , quam pro peccatis noflns ipfe
fine peccato fuerat oblatu rus, Ac (anguinis, que
erarclfufurus in remiflionem peccatorum no-
ftroriuu . In iflo autem facrifido grabartum
adio atque commemorabo ell carnis Chriib,
quam pro nobis obtulit : Ac (anguinis, quem

.ssl.tU.Vl

F lrmiflimc tcnc.Ac nullatenus dubites. Tri-
nitatem Deuiri, id efl, Patrem Ac Fihum Ac
Spirimm iandum elfe naturaliter futtumth
atqucincommutabilcbonum, Arabiplb crea-
D tas Cile omnes naturas . Bonas spiuiem, quia A
fammo bono fida- 1‘unt: fcd mutabiles, quatefc
nihilo fadxfunt.NuJIamque elfemal.ini natir-
ram.quia omnis lutura.inquamum natura ell,
bona ell.Sed quia in ea bonum Acaugcn Ac mi-
nui porelhin tantum mala dicimr, nVquaiHum
bonum citis minmtur . Malu enim mhil almd
ell, nili boni priuabo . Vnslc geminum conilae . 1

elfe creatur* rationalis malum,malu vnu, qno
voluntarie ipli deficit a lumino bono creatore
fuo : alterum quo inuita punietur ignis arterni
fupplicio. Illuapalluramftr, quia hoc .idmific
E iniulte. Et quia ordinem in le non letrunir di- ■ s

uinx in Ihtuhonis, ordinem diuinx non effii- ' ' J
gietvlbonis. >

(renuntii eidem cum Deo. Cip. XX II.

F lrmiffime tene, Acnullatenus dubites, neq?

angelos,ncque aliam quamlibet creaturam ,£ ‘ l,£

cmldcni natura: ellc, cuius ell iecundum naro-
raleiudiumitarcm iumma Tnmtas, qua* ell,
vnus naturaliter Deus, Patex.Ac Filius, & Spiri-
tus fandius. Neque enim vnius namrx die p o-

cuerunt,ille qui tcat,Ac eaqux tcac.

-*»ge-

5 +

Prima pars Dire&orij

_ A pro peccatis offerebantur. Jn quibus omnibus Joan.t.

fap. XXIII . fUrifU ~.,i~ i n C* onmic

sfngehfjtti Habilci. £ap. XXIII. ° hnt "figmficano Chnfti, quia ipfe ell agnus
Irmiflime tene, Sc nullatenus dubites, om- Dei, qiu tollit peccati mundi.

X* nem creaturam naturaliter mutabilem i
Deo incommutabili faciam : nec tamen poiTe
quemlibet fandiorum angelorum in deterius
commutari, quia lic acceperunt atternam bea-
ti tudinem, qua Deo (labiliter perfruuncur, vt
ea carere non polfint. Sedhocipfumquodab
illollambcatitudinis.inquofunt, mutari in

deterius nullatenus polTunt, non cfl eis natura- luim m mhwh, > -- • •*.; — -J-- m *

liter inlitum: fed poitquam creati funi , grati* ritus landH de hoc lxculo tranfeunt.ignis *ter fuper c. i«a-
diuin* largitate collatum. Si enim Angeli na- p ni fempiterno fupplicio puniendos : quia & fi
nualiter incommutabiles fierent; numquam proprix adlionis peccatum nullum liabuerut, [ uc ’ q UII1 -

de eorum confortio diabolus & cius angelice- originalis tamen peccati damnationem carna- ur.Yii-lc m-

fi conceptione Scnatiuitate traxerunt. ulligesquii

' £t dc hoc

Judicium. Cap. XXI'11I. dogmaiefe»

Tclon baptizari. Cap. XXVII.

F Irmilfime tene.Sc nullatenus dubites , non
folum homines iam ratione vtentes, veru-
etiam paruulos t > qui fiue in vteris matrum t.Vidc om.
viuere incipiunt, & ibi moriuntur: fiue cum de 1,1110 com '
matribus nati.fine (aeramento lan&i baptifma
tis,qiiod datur in nomine Patris & Fili) & Spi- roI panis.

ridiflent ,

Creatura rationales. Cap. XXIIII,

F Irmilfime tene , Sc nullatenus dubites, in
omni preamra , quam ipiritualcin atque
porporcam fummaTrinitas (ecit, lolos Ipiri-
rus angelicos Sc humanos intelligendi faculta-
tem diuinmis accepilfe . Ceteros vero fpiritus

brutorum animalium rationalem intelligcntia matris tccicux viquein unem pcncuvia....-
nonaccepiilei&tobhocomninohaberenon C donat.m fuoaduenui refufdtct,oC glonhcet,3c
+ p 0 Ue. Propter quod dicitur hominibus; Noli- fecundum promilfioncm fuam xqualcs fan-

* te fieri ficut equus fle mulus, quibus non cft in- ~ 1 " 1 1 *

telleclus, Et ideo animas hominum, & animas
pecorum vnius natur* non eile ; nec animas
pecorum in animas hominum, nec animas ho-
minum in animas pecorum polle aliquando
tranfirc.

Liberayolmtas ^fdam.

F Irmilfime tene, Sc nullatenus dubites,ideo
Chnllum Filium Dei ad mdicandos vnios
& mortuos venturum, vt homines, quoshiC
dono lii* grati* gratis per fidem iulhficat, eil-
demque ludificatis in hdc Atcharitate fandlx
matris Ecclcfiz vique in finem perfeuerantia
■ i r. i . .V &

Sc.

Tfal- 3 1 .

itis angelis heiat , & ad cum (latum perducat,
in quo perfecte, quannim vnicuique donat
Deus, boni finriSc ab ipla perfectione deinceps
mutari non polfint . Vbi diueria evit (anCloru

gloria, fed vna erit omnium vira *terna. Dia- .

polum vero & angelos cius in ignem xremum ** *

i Chrifto ede mittendos : vbi numquam care-
but ptrna, quam eisptxparauit diurna iuftitia.

, p*>- Cum ipfo etiam diabolo impios & iniquos ho

, rrecius mines,dcquibuslcripturadiat:Imitannirati- Sap.i.

bonos Sc rectos, & fine peccato creatos elfecii P te eum , qui funt ex parte illius, pro eo quia eu
Ubero arbitrio, quo pollent fi vellent , humili in malis openbus imitati liint : Sc ante finem
& bona voluntate feruire , atque pbedire : quo pnefenns vitat congruam pxnitcntia non ege-
atbunoenam poflent li vellent, propria volun nuit, refumptis corporibus fupplicio ztcrn*

rr. — , -- J fombulhonis arfuros.

Cap- XXV.

F Irmilfime tene, de nullatenus dubites , pri-
mos homines, id eft, Adam & muliere cius

HU|UIVVM»oi p... ‘ f l

ute peccare.eofq; non necefliutc , led propria
voluntate peccalie : ilioque peccato fic in dete-
lius muuum humanam naturam, vt non folii
Rem.?! in ipfis primis hominibus per peccatum mors
obunerct regnum, fed etiam m omnes homi-
nes tranfiret peccati, mortifquc dominium.

Tecealum originale. Cap. XXVI.

* De eonfe. T7 Irmilfime ") tene , de nullatenus dubites,

dift 4-c 6'- X omnem hominem,qui per concubimm vi-

? iir, T T ri n & mulieris concipitur, cuna peccato origina-
y°rai- f . li nafd , impietati liibdi fum, morugue lubic-
Decr.dc pec- chim.de ob hoc natura it* filium nalci, de qua
cato ong. dicit Apollolus: Eramus enim £c nos natura fi-
Bpbef.i. jjj j^^cut Se ceteri- A qua ira nullus li betatur,
j.Tim.J, p,. r fidem mediatons Dei Se hominum, ho

minis lefu Chrilli.qtii fine peccatu conceptus,
fine peccato nanis, fine peccato mortuus , pec-
catum pro nobis fa&us elt.id eft, facri fidum fit
ftus cft pro peccatis nolitis , In veteri quippe
lefiamento peccata dieeba ntur lacrificu , qu*

Rrfurredio- Cap. XXXIX.

F lrmifllme tene , Se nullatenus dubites,om-
nibus hominibus , Se bonis Se malis refur-
reSUonem carnis in aduentu Domini futuram
efle communem : retributionem vero iulliti*

Deiefle bonis malifquediflimilem: fecundum
quod Apollolus ait: Quia omnes relurgemus, i. Car.lt’
led no omnes immuta bimur.lmmutabumr au
temiufb, qui ibunt in vitam xtemam: Quod
Apollolus ollendit dicens : Etmortuireiur-
gem incorrupti, Se nos immutabimur. Etollen
dens qu* em ipfa immutatio, adiecit . Opor-
tet enim corruptibile hoc induere incorru-
pnonem, Se mortale hoc induere immorrali-
tate. In iultoru corporibus fiet, quod ipfe Apo- jtjdem.
ftolus ait: Seminatur in corruptione , (urget in
incorruptione: Seminatur in ignobilitate , lur-
cet in gloua. Seminatur in infirmitate, (urget
P in

»f-«? c f.6r-

mtHiaif.

C*i>c Trii.
ftiL6.cui.

l.Cor. j.
Vbilip.i.

tyjn-iy

Tnquifitorum cum Commentarijs.

53

in virtute. Seminatur corpus animale, furget A
corii’ fpiritualc. Quoti proptcrca (piriiuajc di
xi t , ren quiaipfum corpus fpiritus erit, fed
quu viuificante fpiritu immortale, atque i neor
rubril ilepcrmancbit.Sicaute runedirituripi
rituale corpus.attr, non (piri rus lit.fed penna
near corpus, licut nunc annuale dicitur, emo ra
meri inueniatur non anima ede , ficti corpus.

omnium , atque operam tam fuonim quJm
humanorum certi (limum cognitore: anteom-
n(a (ircula firireqinbns edet per fidem gratiam
largituras: line qua nemo potelt ex initio mu-
di, vique in finem ii reatu peccati tam origina-
lis, qukm aditalis abfolui . Quos enim Deus pom.t'
pt.T i emi r,i?Q ptxdcftiiuuit conio nues fieri ima
ginis filij fui.

fide. & B.tp-ifmut. Cap. XXX.

F irmi (fime tene.de nullatenus dubites.exce
pus illis , qui pro nomine Chrilti luo fan-
guine bapdxintur, nullum hominem accepra-
ram vitam xtemam , qui non hic 1 malis filis
fuerit per parnitentiam fidemque conuerfuside
per facramentum fidei de pxnitentix, id eft,
per bapufmum liberatus . Et maionbus quide
nece (larium ede , & pxr.itcntiam de malis fuis
agere, de fidem catholicam fecundum regulam
veritatis tenere, & facramentum bapnlmatis
accipere. Paruulis vero, qui nec propria volun-
tate credere, necpxnitentia pro peccato,quod
onginah ter trahunt, agere polliint, lacramen-
tum fidei . quod elt fandum baptifma , quam-
diu rationis secas eorum capax efle non po-
reft , fufficere ad (alutem.

Cratia- Cap. XXXI.

F lrmilfime tene , & nullatenus dubites, ne-
minem hic polfe hominum pxnitentiam
agere, imi quem Deus itluminauenr, de gratui-
ta lua mileratione conuerterit. Apoftolus enim
dicit. Ne forte det illis Deus pxnitentiam ad
cognofccndam veritatem: derclipilcanc a dia-
boli laqueis.

?\thtl tgipnr /rrath. Cap. XXXII.

F lrmilfime tene, & nullatenus dubites, po fi-
le quidem hominem, quem nec ignorantia
litterarum , nec aliqua prohibet imbecillitas,
vel aduerfitas , verba landx legis de Euangelij
fiuclegcre, fiueex orccuiulquam prxdtcato-
ris audire: feddiuinis mandaris obedirc nemi-
nem polle.nili quem Deus gratia fua prxucne-
rit : vt quod audi t corpore . corde edam perci-
piat , & accepta diuini tus bona voluntate, atq;
virtute , mandata Dei (icere & velit de polfit.
Neque cmm qui plantat eft aliqiud , neque qui
rigac ; fed qtu incrementum dat Deus : qui
etiam operatur in nobis de velle de perficere
pro bona voluncate.

Deum nihl latere. Cap. XXXIII.

F lrmilfime tene,de nullatenus dubites, Deo
incommutabili non lolum prxrcrita.de
prxfenda.fed eoa tu rura omnia incomutabili-
ter clfic noti(fima,cui dicitur : Dais qui occul-
toru es cognitor, qui ficis omnia anrequa fiat.

Vradeflinatio. Cap. XXXI III.

F lrmilfime tene , de nullatenus dubites, Tri
oitatem Deum incommutabilem , rerum

Beati ex predefiinatione. Cap. XXXI'.

F lrmilfime tene.de nullatenus dubites, om-
nes.quos vala mifiericordix grautita boni-
g rare Deus iear , anrcconftitutionem mundi in
adopdoncm lilioru Da prxdcftinatos a Deo:
neque perire polle aliquem eorum, quos Deus
prxdeftinauir ad regnum cxlorum: necquem-
quam eorum, quos non prxdeftinauir ad vi-
tam vlla polTe radone fialuari . Prxdeftinario
enim illa gratuita donationis eft prxparado:
qua nos Apoftolus ait prxdcftinatos in ado-
pdonem filiorum Dei per lefum Chrillum
in ipliim.

Baptifmus. Cap. XXXVI.

q T7 Irmilfime tene, de nullatenus dubites , fk-
X* cramentum bapuimads , non Colum intra
Eccleliam catholicam , fed edam apud hxreti-
cos,qmin nomine parris de filij de Ipiriruslan-
eti bapdzant , ede polle : fed extra Ecdeliara
catholicam prodelle non pofte . Immo licut
intra Eccleliam redecredeuribus per facrame.
tum bapdfimi conferri lalutanific extra Ecdo-
liam baptizans, Ii ad Eccleliam non redierint,
eodem bapnfmo acaimulari perniciem . Tan-
tum enim valet ecdefiafticx foderatis vnttas
ad fialurem, vt bapdfimo non faluetur, cui non
D ibi damrvbi oportuit vt detur, lnelle tamen
homini bapdunum edam extra Ecricliam ba-
ttzato , fed ad iudidum inelle ab Ecdelia fepa-
rato . Et quia mani felium eft vbicuque datura
fuerit hoc baptilma, fcmel clfe dandum t ideo
etli ab hxrends innomine Patris, dcFilij.dc ... .
Spiritus findi luerit datu, venerabiliter agn^.
fcendum.de ob hoc nullatenus lterandum.Sal-, , j >

luror enim dicit : Qnifemd lotus eft, non
indiget nili vt pedes lauer.

Eeclefia- Cap. XXXVII.

£ Irmilfime tene, & nullatenus dubites, om-

C nem extra Eccleliam catholicam bapeiza*
tumparddpem fiennonpoHevitxxternx.fi
ante linan vitx huius catholicx non fuerit red.
di tus atque incorporatus Ecdelix . Quia fi ha- tCoT - »3-
beam, inquit Apoftolus, omnar, fidcm.deno-
uenm omnia (aeramenta ; duritatem autem
non habea,nihil Ium . Na de in diebus diluuij, Cea. ?.
nemine legimus extra arcam potuilie faluan.

Damnati. Cap. XXXVIII.

F irmi (fime rene , de nullatenus dubites, non
folura omnes paganos, fed eoa .omnes Iu*
deos.

I

Inquietorum cum Commentarijs. • 57

EX DECRETIS DISTIN. XV. A drisPatnbushaflcnusinrtiruu.poflfiftorum t«l fnrot

Beatus Grt^orius lib. i.Rcgefti,

Eplftola.a.,.

®e auftoritate qiutuor conciliorum, 6' eorum
approbatione per fundam Ecclefiam .

l I C V T f (ancti Euangeli j qua-
tuorlibros, Ccquaraor concilia
lulcipcrc & venerari me fateor:

Nicanum falicet.in quo peruer
fum Arij dogma defUiiitur: Co

Greeohu le fanonopoliunum quoque," in quo Eunomi j * A ^, kT .

giri&cuiuf Macedonij error conumdtur:Ephcfinum eoa fe opufcula B-Cynllt Alexandrini Epifcopi. Iic
liba viuE.at primum , in quo Ncllorij impietas iudicatur : opufcula B.Hilarij Pidauicnfis Epiicopi . Ite

Chalcedoncnie vero , in quo Eutydus Diofco-
oui» eorum n( fi prauitas reprobatur, tora deuotionecom-
fbhdiutcm plector, inrcgcrrima approbatione cullodio:
non tenet, quia inlusvelut in quadrato lapide lanttx h-
Si «Init* *^ el ftrudura cofurgir,* cuiuflibett vitx atque
umeneiua adionis norma conii ili t. Quintum quoq. con
«difici-tm ia riliu pan ter veneror, in quo cpiftola, qua: Ibx
en Qui .t i, didtur,crroris plena reprobatur, in auo Thco-
^ontibuifi ^ on,s perfonam mediatoris Dei * hominum
emfiantnr in duabus fubftanriis fcp.irans , ad impietatis

qua tuor auctoritatem , * cuftoriienda, & reci-
pienda decernimus,* mandamus. Iam e nunc
lubijricndum elide opuldilis Tandorum Pa-
trum , qua: in Ecdefia Catholica recipiantur.
Opufcula beati Cypriani Martyris, * Charta-
ginenlis Epiicopi. Item opuicula B.Adiana-
h| Alexandrini Epiicopi . Irem opufcula B»
Gregorij Nazianzcni Epiicopi. Item opufcu
laB.Balilij Cappadocis Epiicopi. ltcopulcu
la B.loannis Coftantinopolitam Epifcopi. Iic
opufcula Thcophtli Alexandrini Epifcopi. Ite

gniEcantur — _ > * • . . : < r — / —

ara illa capi perfidiam cecidillc conuincitur. Et mquo Icri C in nullo a Sandx Romana: Ecdcfix con for tio

■pufcula B.Hilarij Pidauicnfis Epifcopi .
opuicula B. Ambrohj Mediolanciis Epifcopi.
Item opufcula B. Auguftim Hipponenlis Epi-
icopi . Item opufcula B. Hieronymi presbyte-
n. Item opufcula B. Profpcn viri religioufli*
mi . Item cpiftola B.Leoms Papx ad Flauianu
Conftanrinopohtanum Epilcopum delimata :
cuius textum qui 1 piam livfquc advnum iota
difputaucric,* noca in omnibus venerabiliter
recepcnt,anathema fit . Item opufcula,aiquc
cradatUs omnium patrum Orthodoxoru , qui

cula , quo pta quoque Thcodoriti , pet qux beati Cynlh
ffioeeahoi.e ^ reprehenditur, auludcmcndx prolata re-
eam fynodu futannir. Cun&as vero,qius pnebta veneran-
jiob iccipic da Condlia perlonas rclpuunt,refpuo:quas ve
bant . nerantur,ampiedor : quia dum vmuerlali fune

confenfu conllmita.fe,* non illa deftruit quit
•f al. ligant quis prxfumit aut folucre, quos religant t» aut
talatligate ligare t quos fo luunt.

. 7 • EX DECRETIS DISTIN. XV.

Gclaiiusin concilio habito Romx
- cum LXX. epifeopis.

f al. Qna*

icriptuias.

jf luitaeme
dationem fa
D cerni
Romx editi
anno 1 J 8 a.

Qu£ t coruilia [s»3a Ronuiu Ecclefid
JuJnput .

ANCTA 1 Romana f Ecdc-

fia poft illas veteris reftamend
* noui icriptuias, quas regula-
f iter fulopimus , eoam has (U-
_ fcipi no prohibec landam 0 fy-

nodum Nicxnam cccxvt 1 1 . Patrum.mcdian-
te Coftantmo Maximo Augufto, in qua Arius
lixreriais condemnatus eft: fandam c lynodu
Conftanunopolicanam , medunte Thcodofio
feniore Augufto, in qua Macedonius h;rcncus
debitam damnationem excepit: (andam d fyno
dumEphefinam,inquaNc!tonus damnatus
eftcofcnfu bcarifsitni Papx Cxleftini,mcdian-
teCyrillo Alexandri nx ledis A nnihtd, * Ar-
cadio Epilcopo ab Italia dcftinatalanctam fy-
nodum Chalcedoncnfcm, mediante Marciano
Augufto,* Anatolio C6ftantinopohtano epi-
fcopo, in quaNeftoriana, & Eucychiana hxrc-
fesfimul cum Diofcoro, eiufquc complicibus
damnat* (unt.Sed & fi qua liint concilia, i Ld

dcuiauemn t , nec ab eius fideli t prxdicarione
feiundi lunt: lcd communionis ipfius gratia
Dei, vique ad vldmum die vitx fuar paracipes
luerunt legenda decernimus. Item ' Decretales
epiftolx,quas beatilfimi Papx diucrfis tempo-
ribus ab Vrbe Roma pro diuerlorum Patrum
confultationc dederunt, venerabiliter fufdpien
dx funt. Item gcfta fandorum Marnrum,qui
multiplicibus tormentorum cruciatibus,* mi
rabiltbus confelfionum triumphis irradiant,
Quis itaf dic Catholicorum dubitet,* maio-
O ra cos in agonibus finlle perpeflbs , nec fuis vi-
ribuSyled gratia Dei & adiutorio vniuerfa tolew
railcfSed ideo f fecundum antiquam confuera
dinem lingulari cautela in Sanda Romana Ec-
defianon leguntur: quia *eoru. qui colcripfc
re,nomina penims ignoratur, * ab infidelibus
aut idiotis t fupcrfiua > auc minus apta , quini
rei ordo fitent , (cripta eile putantur : ficucciv-
iufdam Quirici,t * (uhtx, fient Gcorgij, alio-
rumque huiufmodi pafliones , quxab Jixrcti-
^ cis perhibentur conlcriptx. Propter quod , vt
didum eft, ne vel leuis iubfannadi oriretur oc-
cafio,in Sanda Romana Ecdefia non iegutiu.
Nos tamen cum nrxdida Ecdefia omnes Mar
tyrea» * eorum gloriofos agones, qui Deo ma-
gis, quim hominibus neri lunt, omni deuouo-
ne veneramur. Item vitas Patrum , Pauli, An-
tonij, Hilanonis, & omnium Eremiuru, quas
tamen vir beati (fimus lcnpfit Hieronymus, cu
omni honore fufcipinius. Irem adus Beati
Silueftri Apoftolicx (edis Prxfulis, licet eius
qui confert pfi t, nomen ignoremus,! multis ta-
men in Vrbe Roma Catholias logi cognoui-
mus, & pro antiquo vfu, multx hoc imitantur
ecdefia:. Itera (cripta dc inuonaonc Sandx
H Crucis

t Ede vel
pxciicatio •
ncj o.igma.
& Baxchar-
dui.

talifta

t al difH»
f al. Cytici

5 *

Prima pars Dire&onj

ffeiaik

gunt; Sed cum hxc ad catholicorum manus
peruenerinr, beati Pauli apolloli lententia prx
1 . Tee/, j. cedar. Omnia probate, quod bonum ell, tenete.

ItcmRufinu! vir rcligioliis plurimos ecclcfia-
ftid operis edidit libros : nonnullas etiam lcri-
pturas interpretatus ell: led quoniam beatus
Hieronymus in aliquibus cum dearbitrij li-
bertate notauit , illa 1 cluimus, qtcr prxdi litum
beatum Hieronymum lentire cognolcimus: &
1 al. di net- nonlbIumdeRufino,fedetiamdcvmuerfis,t

fii]otic. quos vir lapitis memoratus aclo Dd.dc tidei re
t^al- tengio Ugionef reprehendit. Item Origenis nonnul-
la opufcula , qua: vir beati (limus Hieronymus
non repuebat, legenda fulcipimus. Reliqua au-
tem omnia cum amftore luodidmus elle re-
t «LChtoni nuenda. Itera Chronicon f Eufebij Grfarien
fis,atquc eundem Hiliorhe ecdeliafhcx libros,
quamuis in primo narrationis Tua: libro tepue-
rit,& pollea in laudi bus,atqiic cxculurione Ori
genis fchilinatici vnnm conlcriplcrit librum r
propter rerum tamen notitiam lingulare , qux
ad inftnidionem pertinent, vlquequaque non
didmus renuendos. Item Oralium virum cru
dinllimnm collaudamus, quia valde nobis ne-
cellariam aduerlus Paganorum calumnias or-
dinauit hilloriam , miraq. breuitate contexuit.
Ite venerabilis viri Scdulij palchalc opus.quod
heroidsdclctiplit vcrlibus, inligni laude pro-
t al-prreri- ferimus f. Item luuend nihilominus labo-
«uijoiig. noium opus,non Ipernimus/ed miramur. Ce-
tcru, queab hxrericis, liue lchilmatids conlcri
pia, vel prxdicaru lirat , nullatenus redpit Ca-
_• . tholica & Apoftolica Ecdclia Romana.

COMMENTARIVS XIX.

CeUfii Pi - a Q An&a Romana Ecclefia. ] Gclafius Vapa
p« idw J ciui nominis primus.qui feditanno Dhiqoa.

c °ada Rohm conatu jrpsuaguua dochjsimorum
m dcleau. jrpijcopor„m , mfigne decretum edidit , quo cane-
batur, qui libri Cbri/hanam religionem profitenu-
bm legendi ejfcnt ad j idem jj moret idonei , quiye
ro canendi: quoniam flem ex bonorum librorum le
fiione moret componuntur fidet roboraiur.-ita
i diuerfo pr duorum lectio fidemaut corrumpit (J
tollit, aut prauot moret inducit. Legttund decre-
tumbodictnurdecrelaGelaJii primi ia i.yolxon-
cilioruquod omnes decretorii fabricatorct in fuot
eentonet tranUulerunt.Burcbardu/ lib . ; J circlo-
rum, c.xi o.(j feq. luo C arnolenfit pjr-4.c. 6 +.e?
feq. Tannormia Iit. ». c. 9 1 .Volycarput /it. 3.111.
xo.Gradanui demque ia cap.fanila Romana. 1 y,
dijl. Eymericutboc loco eoi tantum recenjuitex
eo decreto libros , quot Gelafim jpprobauii : quo-
niam horum Icci 10 ad fidem jlaUlicniam jpe-
f}abat:namceterot,quot ille rcprobauit.in i.par.
q.iy. refert.

b f Sanciam fynodum Nictnam.] DeTgicxna

ycrfqui Chalcedone
ccicrit brciiisfim etiam dicamyt borumqujtuor
conciliorum tam celebratorum notitia aliqua ha-
beatur-

c J Sanciam 1'ynodum ConlUtmopolitanam, *r"<du«
■Scc.in qua Macedonius hxrericus debita dam- Conlhnii-
nationem excepit.] Fuit Macedonius Fpifcopus qu^,”*.
Conjlantinopolitanui circa tempora Liberi Tu- bica.srquU
p.e ad amot Domini 3 yi.Hu nefandam (wrc/Im in “grfli
profitebatur, afferent Spiritum [antium Patre,

E & Fiho effe minorem, nec einjdem cum Vatre fub-
flantix, ftd puram creaturam.Mb hoc fellatores • I

eiut Macedoniam yoeati funt, qui ah Mugujlino 1 ?

Semiariani dicuntur 'ut libro de hxrefibusxap.f
(JabEpipbamohxrefi 74. Vneumatboinachi ,

de

ut

>t»p

quibus diri l.uiut par. i.fupcr q. yr.Mduerfm
hunc Macedonium Con/lantinopolitanum conciliii
primum habitum ejl d centum quinquaginta Epi-
fcopii fub Thcodojio maiore Stagrio (j Eucherio
confutibut, ara 4 1 9 . 17 Damafo 'Papa t.Subfcri-
pferunt autem huic concilio , in quo MaCcioniui
eum fuit dogmatibus damnatus eft udem illi CL.

C epifcopi.ttj quoniam inSpiritum functum inuebe-
batur Macedoniut , ideoin Symbolo. quodmean.

7 . difl i concilii recitatur, patendus explicatu ejl,
quid de eo ejfet credendum: Credimus, inquit, in
Spiritum lanelum. Dominum & viui beatote,
ex Patre procedentem, cum Patre & Filio ado-
randum, & conglorificandum , qui locutus ell
per Prophetas. Eodem edam conciliofuerunt . .

damnati mulli jlti hxreiici F.unomiam , Mriani , . (

Sabelliani,Tiiodmani,& MpoUinart/lxivt conflat
ex primo capite eiafdcincoiicilii. .5 no j ot £.

d 5 Sandbm iy nodum Ephelinam , in qua Ne- ( x

D ftorius damnatus ell conlenfu beaddimi Papx quid in <•
Cxlcftini.] Tqeflorius F.pifcopui Conjlandnopo- fidum.
litanut Chriilum purum homincmex Murtatum ■ >

ajferuit, ideoque magnum invrbe Conflantinopo- ■ ■

litana tumultum excitauit, ad quem fedandum tS
<omponendum,vt jcribitTVjcepkorui Ub-n-btilo f

rix eccleftajl. c. 3 1. vmuerfali fynodo opmfm. %

congregata ell ergo fynodui bxc Ephefina apud
Ephifum.vndc et nomen accepil.Eafuit ciuitat Io
nixlonte celeberrima in Mfta minori, aflj fuit, fi
FauHino crcitmui,anno Domini 43 oanfinCPon-
tificatus Cxlcjluiil * apx primi : nec curo oliot oli-
E ter fcribere,quomam certiora Jcquorxonucnerc in
hanc fynodum ducenti Epifcopu tamctfi alij maio-
rem, alq minorem numerum jlatuautivt refert Co
uarratuat lib.a.yaria.refolui.cap. 1 y.llic omnium
confcnfu damnatus ejl i\rfloriui, (j hxrefit 7 ge-
jloriana profligata.

e f lum nunc fubijdendum ell de opufculip
landorum Patrum. ] Longum ejfet hic cunSq
perfequi.qux ad cogmtionemfingulorum auHorit
hic traditiur.ncc tnjlri ejl injtiimi. Ea qux ad hic
locumfpcftant, tradit Couarruuiai hh.+.yaria.rc-
jolutx. r s.Tgoi ne dilum agereyiieamur , hbHcr
ictlorem ad eum renuiumuislicet eum ia quibuf.

djm

De

ut?

Inquifitorum cum Commentarijs. rf9

UuoltZfnt ZZ "“' ,n P ' tW<r ‘ A hemfet.t.x.nega,

"“f J emm(quodig probare conatur) epifiolas decreta-

canonibus exaequandas. Sed verior fen tentu cfl,
(Jium optime tuetur Couarruuias /*/». ^.yatia. re-
Jolut.c. 1 6.vidclicct,ku epifiolas fumnum habere
auftorit.ttcm,'i.im ft de litibus et caufis dirimendis
agatur j tunc certum efi non ejje minorem Papx,
quam conciliorum pote flatem glofja in c. ad sfpo-
fioliidje re itui. lib. 6. Innocentius & j mola inc,
graue. deprehendis» late Iacobatius tractatu de
concilio lib. ^.art. 8. ex quibus colliger in litibus &
B controuerfiis dirimendis concilium non habere alia
poteflatcm , quam quxfibi dliimmo Vomifice tra-
dita ejl.lam in caufis fidei epiflola 'Pontificis decre
talis maturo edita conftlio>& in ea intendens Pon-
tifex determinare de fide , perinde obligat ac conci-
liorum generalium canones '. Pontificis enim iudiciit
in caufis fidei & morum certifitmumcfie, explora-
tifiimum efi apud Cat!>oHcos , cion ncq\ie concilia
generalia abfque 'Pontificis Itymani autfor itate

quicquamin caufis fidei & mornmvalidum iU fir-
mum definire pofiint,fed omnino egent Vapx con-
firmatione, vt prxtcr ceteros grauiter Uvere ofii

ur cpmou J »»v>vu«ik} ujnuwix, quas Dnuuimi

nim deae- Pap*.] Hic locus indicat Epifiolas Pontificum de
ulian. fretales magn.e effe autioritatis , cumyenerabili-
ter lubeat fujcipiendas Gelafius . Cetentm cum de
<arum audoritate dijJeritur,duo extrema fugien-
da funtynum efi Gratiani in c.ut canonicis. 1 9. di -
flimvbi Epifiolas Pontificum decretales inter ca-
nonicas feripturas pofuit , dum ait in fummario
rius capitis , decretales Epifiolas inter canonicas
Jcriptwr as connumerari . fed hcc vere refutauit
~ 4 lfonfus Cafirus hb.i.cap. i. .iduer Jus hxrejes ,
C 7 Jubtilitcr Mclcbior Canus lib. y. cjp. j. dc locis
Theologicis, vbi emendandum hunc locis admonent
ex *4 ugufiino lib • zxS.dc dotfrina Chrifiiana,ue-
eam leftioncm refiitucntes,ex quo deceptus fuerat
Gratianus. nam^Iugufiiniuera lectio ita habet:
ht canomds aurem fcnprans Ecclciurum ca-
tholicarum quamplurium auctoritatem fcqua-
turrinter quas fanc iliar funr , qux Apoitolicas
ledes habere, & epifiolas acri p ere meruerunt.
Tenebit igitur huac modum in Icripturis cano

vi h

••‘■uwiiiwuimiiu nupuins cauo

nids,vt eas, quar ab omnibus accipiuntur ecclc jimussone, vi vrxicr ceteros vrauitcr Uvere olti

i‘js, proponat cis,quas quardam non accipiunt. C dit Blafms T^turrus Theologus inficis, quo prx-
incisveroqu^non accipiuntur ab ommbus, ceptore gloriamur, lib.^c. ig.de automate Ro-

DrJTDonat CAS . miae n nrniinr.fnM. r

prarponat cas , quas plurcs , grauioresque acci-
piunt, eis, acus pauciores, minorisque auctori -
tacis ecclcii.r tenent. Si autem alias inucnerit i
pluribus , alias a grauxoribus haberi ( quam-
quam hoc inuenire non poflit) xqualis tamen
auctoritatis cas habendas puto . hactenus jho-
gufiinus .Qux quidem fententia non ad Decretales
Hpmanorum Pontificum , fed ad canonicas U fa-
ctas feripturas efi referenda. Efi autem fenfus hu-
iufmodi. In indicio librorum canonicorum, primum

manx I : .cdefu,U Jacro eius principatu.
g f Sed ideo fecundum antiquam confuetudi-
nem fingulari cautela in fan£ta Romana Eccle
fia non leguntur , quia & eorum qui fcripfere
nomina penitus ignorantur. ] Hinc obferuabis Libri fi 0 «
eos libros cuius auttores ignorantur , maxime de nomine au-
rebus ad religionem foedantibus differenda , non ^ oruni aS
facile in Ecclefia Dei legendos : nam fir Gelafius P mJUl5cu *-
bic iameo tempore tales libres vcluri parum au-
floritatis habentes legi noluit in Eccle fia.nxnc au-

rem vn .x... C..:. r t

/7 pr . u ' m urum, yrtmmm cioriiaus DJoentcs tegi noluit tn L CCteJiJ.-nunc au-

Videndum cfl quid EcclcfuCnihalicifentiant, in- D icm maiori prohibitione opiu fuit. Cum enim mul-

» no/ 7 ri fecuh h.tretici libroi ederem falfn dogma

tfl prxferendum.qnx uri fuere [edes ^fpoflolcrit,
VI HiimofolymiUna.^fmiocheiux.irfimUei.Vel ab
^fpoflelii aliquam epiflolam acceperunt, VI Corin
tbia.Galatia.ij fimilei. quare yluguflmut non lo-
quebatur dc epiilolu Vomificum decretalibus , vt
falfo exifhmauit Gratianus. Sed hunc locum, vt
monui, alij ante not animaduerterunt.

Iterum extremum efi loannit Viclcjf C Lu-
theri , quorum ille dixit , decretales epifiol at avo-
crypbas efi e , & [educere d fide Cbrifii ,vt refert

/ / —

tibus rfberfos , omijfonomme aiifioris, ne protinus*
mali cfie deprehenderentur, concilium Trsdentini
fcfiio.q.indecreto de editione librorum, ualdc [alu

britcrcauit , nevllus Uber omnino dc rebus [atris
iracians abfq-, nomine anfloris deinceps imprima-
tur.lA quamuis concilium de [olit libris [aera ( ta-
xantibus loquatur , ad ceteros etiam, qui facranon
traflant, optime trahitur: & propterea de illis no -
minatim egit concilium, quoniam maius ibi erat / te
richlum ; nam C in reliquis idem etiam incomrr.o-

- ir— V" > Y a;.u. s-im/u, VITCJCTI Twutum ; namv mreitquts idem etiam mcomir uy

Turrecremata infum.de Eccle. lib. 4. par. 14.3 3 . E dum inueniri potefl.iX propterea idem flatur, ■, di
THr. " rorem / e [ ueb f»‘ u ', l'alden[es , vt IMIudf. ad l-Aqusham. atq-, ita mmc confu ctudo

tradit Eymericus 3 .par. tit.de [ignis, per qux I al-
ienfei buretici cognofcumur.d x.par q 1 4. vtrfi .
fextus error. Lutixrus autem apud fioffenfem art.
S o. impias (j chriflo aduerfarias eas appellat.ea
rum tam? auBoritatem cffcacifismc defendit Tur-
recrenatain JumJc Eccl-lib.i.cap. 1 08.

Denique illud efi ob[eru.tndum , quod Gratia-
nus admonuit initio i oaliflintdionii, videlicet, epi-
fiolas Vomificum decretales canonibus conciliori
pari i ure efie txxquaias, quam fcntcntuvel ut ma
uifeflum Gratiani errorem acerbe reprebedit M-

1 J 7 71 -' .j.. L ^

I{omx obfcruattnam [acri Talatij Magficr nullum
librum aut uendi, aut imprimi permittit at, [que no
mine autforis ; cuiui morem in hoc cetera promn-
cit deberent imitari Vt fideli populo plenius cautu
efiet : de qua re plene cauet editium Znquifitorum
generalium reipub.Cbrifii.mx, quod incipit, Ani-
studucnetes.imprejjim in Eutlario literarum ^f.
pofloUcarumpro officio fimcUpimx Dumfitionis.
h f Cetera, qux ab hxrtricis, (iue fchimauai
confcnpta.vei prxdicau lunr , nullatenus rea.
pit Apoftolic» Romana EccleUa.J/fxcnon mo-
li a do

go Prima pars Dirc&orij

do non recipitrverum etiam prohibet, delet , 12 com
burit, ne falfa horum dogmata (ut ftripfst 1 ufttma-
nui in nouella 41 .de depofuione Jfmhtmi) ad alia
peruenianl facula. de quo differ ui latiftime infra
par. %, in principio fuper cap. Fraternitatis, de he-
roi -nec tnodohxreticorum.fed etiam profanorum
Profanoru librorum leliio ab -2 pojlolis iam initio nafcentis
ftioohm !n Ecc ^ e f ,ie ‘"Vrdifia uideri potcfl ex his. que fcrihtt
ttrJida. beatus C lemens Tapa Ub.x.c.? .confhtuuonu *fpo

Jtolicarunvquem locum quia infignis efiin haccau
fa m Icti oris gratum adfcribendum curaui . habet
autem ita: A bftine tc ab omnibus Gentilium li-
bris. Quid enim tibi cum externis libns, vel
legibus, vel fallis prophetis? quae quidem Icues
i fide abducunt . Nam qtud ubi deell in lege
Dci,vtad illas gentium fabulas confiigiasinam
fi hi (lorica percurrere cupis,lubes Reges: fi fo-

A phi dica & poetica, habes Prophetas Se Iob , St
Proucrbiorum ausiorem, in quibus omnis po«
ticr ac lapientia' accuratam ratione inuenies:
quoniam Domini Dei, qui (olus cftlapicns, vo
ces lunt. Quod fi cantilenas cupis, habes Plal- . 1

mos: ii rerum origines nolle delideras , habes
Gcnelim : fi leges Gc prarcepta , gloriolam Dei
legem . Ab omnibus igitur externis Se diaboli-
cis libris vehementer te contine, hactenus ibi.

Eodem perlinent c.jacerdotcs.iF c.legant :, 7 .dijl.

plane quot incommoda ex profanorum libroru
lectione oriantur in fngulis fere difciplims,latijsi-
3 me dijfersd libro fexto de poenis ba reti eorum, tra-
ditque copiofe^flfonfus C ali rus lib. l.c.SjetuJla
bareticorum punitione , 42 Gabricl Ttuherbesu
Teutonicus in libris de expungendis <2 tollendis
malis libris.

IN Q.VyESTIONES DVODECIM DE
pertinentibus ad fidem obferuatio .

dACT E ISTOS Eymericus ex r uarqs conciliorum 2
fitmmorum Eontificum Romanorum , (f Janttorit
E atrum locis multa fidei dogmata collegit, qua ad
injlitutum huius prima partis Jpedabant,in quibus
de fuo nihil apponens, fila recitatione conte tus fuit .
nunc duodecim quaflionibus copleclitur multa, qua
ad fidem ipfiam, (£ fidet obligationem pertinent, ex quorum ignora-
tione fideles in fingulares errores facile incidere pofisint: infinuans
etiam multa, qua iam proximius ad negotium Inquifitorum fpeciat.
in his nos omifisis multis , qua 7 “ heologorum propria fiunt ,' ea tantum
adnot abimus, qua infignior a fiunt, quaque magis ad fuficeptum in-
fiitutum attinent.

QVAESTIONES DVODECIM
de pertinentibus ad fidem ,

Inquifitionis officio congruentes.

QVAESTIO I.

Dc Fidei definitione.

S V M M A R I V M.

I Fides inchoatio efl, 42 primum principium.
a Fides babet certam ac firmam adbafsonem.
j Futes efl de non apparentibus, 42 indemonflra-
bilibus.

4 Qua rone fides ab aliis habitibus diflinguatur.
s Varia fidei explicationes allata a Sanctis-
f Clara 42 abfoluta fidei definitio.

I RIMA qiucltio eft. Fides quid v y c Thco*
e(t? Jooot lib.j.

Adhanciefpondemusiuxta *(•

mentem S. Thome a. a.qucft.

. , •• A i* * , caTuinuer.

4. aruc. 1. quod Apollolusad defuin.Tru

Hebrxos i t. declarat fides quid eft, cum dicit:

Fides cft lubftantia (perandarum rerum , argu-
mentum non apparentium.

1 Dicitur fides lubftantia , hoc eft, inchoatio
prima. Nam fubftantia loletdici prima inchoa
tiocuiuflibetrei; & maxime quando tota re?
liquens continetur in primo principio in vir-
tutej per quem modum prima principia in de-
monltrationc funt lublt-inna I cientia . Et lic
dicimr fides, fubftantia , hoc eft inchoatio
prima. Dicitur, (perandarum rerum, hoc cft,
rerum luturarum delideratarum . Nam prima

inchoa-

Inquifitorum cum Commentarijs. ci

inchoatio 8c principium rerum fperandarum, A
in nobis eft per licici a (lenium, qux virtute con
tinct omnes res (perandas: in hoc enim (pera-
mus beati fi cari, quod aperta vifione in veritate
videbimus ea, quibus per fide nuc adhaeremus,
l Dicitur, argumentum , hoc cftindu&iuum
ad alicui firmiter adlixrcndum . Nam per ar-
gumentum intelledus inducitur ad alicui vero
adhxiendum: vndeipia firma adhxfio intclle-
&us ad fidei veritate, hic dicitur argumentum.
tBThonui ! Dicirur - 1u "™> non apparentium , hoc eft, * itfttm Jriuulltc Clmfitbu

inuiforfi & indcmonfaaotliu. Naroaroenli t B 15 parui »

4*5c f . fidei lunt inuili & indcmonftrabiles: quia nec

videmus ad icn(um,nccintelligere,nec inueili-
garc valemus per dcmonftradoncm cogentem
mentem, & ncceflariumargumenmm: led tan-
tum per diuinum ditium mentis oculis intue-
mur. £x quibus relinqui mr , quod Apoftolus
bene dicit cum ait, quod fides eft fubftanda fpe
randarum rerum argumentum no apparentiu.

4 Et ile benedixir, qu6d per prxdicta ab alijs,
que adintelledum pcidnent, fidem di ftinguit.

Nam per hoc,quoct fides dicimr,fubftanna, di- . . * r

ft.ngu.rur i fpe& duritate , qu.rr.rn nulla eft C it f“” “ a " f P^ nus »« Pj>.ru reue-
inchoario: quia fides eft virt.rn.rn fi.nriamenrn b ? ^«dere, fal.ceteftenuamd.u.n.taus.

Q_V AE S T I O II.

De Articulis fidei, & eorum
diftin&icne.
SVMIIARIV M.

i Duo foeramus in cxlo Videre , qux.
x Credibilium prima diflinttio.

3 Trtade Deo nobis proponuntur credenda.

4 rticuli ad diuinitatem fpeftantes.

5 Septem articuli de Chrifli humanitate,
'ctdtrum partitio.

ECVNDA f quxftiocft . Fidei
articuli quot (unt,& quomodo,
Sc qualiter di (lindh funt?

Ad hanc refpondcmus iuxta

— mentem S.Thoma* fecunda fec.

q. i . art. 8. quod quia fides eft fperandarum re-
rum , argumentum non aparennum , vt dicit
AcoftolusadHeb. 1 1, illa per fc pertinent ad
fidcm,dc quibus fperamus habere in vita arter-
na claram & perfe&am viiionem.

inchoatio: quia fides eft virtutum fiindamentu
primum, & fubftanda; Sc rion (pes , nec virtus
alia.Per hoc quod dicitur,fperandarum renim,
diftinguitur virtus fidei, a hdc comuniter fum-
pta; qux ad bearitudinem fperandam non ordi
natur. Per hoc quod dicitur, argumentum , di-
ftinguitur fides ab opinione, fulpicione, & du-
bitadone,ner quas non eft ad aliquid firma ad-
harfio intelletftus. Per hoc quod didrur,non ap
parcnnum,diftinguitur fides i fcientia & intef-
Icdhi,pcr que aliquid fit apparens. Ex quibus
omnibus apr>arct,qu6d Apoftoli pr;di&a fidei ^
declaratio eft propne definitio.

5 Omnes autem alia: definitiones i SandHs da

t Tnift.40. tx, potius lunt prxdnftx Apoftoli explicario-
Juo.«diU^ ncs ’ < l u * m Quod enim dicit Au-

quxtl.Euag* g«ftjnus: f Fides eft virtus, qua creduntur qux
«. j 9. non videntur: & quod dicit Damafcenus, -f- q,

tlik 4.C1 1, fides eft non inquifitus confenfus: & quod alij
dicunt, qu6d eft certitudo quxdam animi de
abfentibus Cupra opinionem & lAfra (dedam;
idem eft quod dicit Apoftolus, argumentum
non apparendum. Quod vero Dionyfius diat ^
7. cap.de diuinis nominibus, qu6d fides eft ma-
nes credendu fiindametum,coIlocans eos in ve
ritate, & in ipfis veritatem oftendens: idem eft
ci quoti dicitur, fubftanda (perandarum rerii.

6 Ex quibus omnibus poteft conflari dare fi-
dei dehnino, qua: fit talis , qu6d Fides eft men-
tis habitus fiuc tiirtus,qua inchoatur vi ta xrer-
na in nobis, faciens intelledum non apparen-
tibus allcntire.

cuius vilio nos beatos facit : & myftcrium hu-
manitatis Chrifti , per quem edam ad gloriam
filiorum Dei acceflumf habemus, vt didtur ad
Roma. j. Vnde dicitur Ioan. 17. Hxc eft vita
xterna,vt cognofcant te Deum verum, & quem
mififti Iclum Chriftum.

1 Et ideo prima diftin&io credibilium eft,
quod quxdam perd nent admaicftatem deita-
tis t : quxdam vero perunent ad myftcrium hu-
manitatis Chrifti , quod eft pietatis (aeramen-
tum, vt dicitur i.ad Timoth. 4.

3 Circa maieftatem autc diuinitans, tria nobis
credenda proponuntur. Primo quidc vnitas di
utnitads:&ad hoc pertinet primus ardculus.
Et quia nomen diuinitans importat omnipote
nam, omnem Ccientiam,ac prouidendam: ideo
credere de Deo ea,qux perunent ad cius omni-
potentiam, fdendam, & prouidendam fub pri-
mo ifto fidei artiailo concluditur.

4 Secundo trinitas pcrfonarum:&de hoc Cunt
tres articuli fecundum tres perionas. Tertio ve
ro proponuntur nobis opera di mni ta ris pro-
pna:quorum Primum pernnctad efle namrx:
& fic proponitur nobis articulus crcarionis.Sc-
amdum uero pernnetad cllcgrarix:& (icpro-
ponunmr nobis fub vno articulo omnia perri-
nentia ad (an&ficadonem humanam . Er quia
facramenta prxferrim Euchariftix,Pxnircnri$,
& Bapdfmi fimt inftiruta i Chrifto ad Candifi-
candam humanam mentem : ideo credere de
Ecdcfix lacramcris prout credit (anda Roma-
na Ecclcfia, (ub ifto fidd articulo continetur.
Tertium vero pernnetad efleglorix: & fic po-
nitur alius ardculus de rdurrecbone carnis, Hc
de vita xtcrna:& ita Cunt (eptcrn ardculi ad di-
uinitatem pertinentes.

t Dc hac
materia ride
beatu Tho-
ma opufcu-
lo 23 fuper
cap firmiter,
quod Cupra
cftimprehu.
adde Hufiie
fem in futn-
ma tit dc fi-
de catholica
S. quot &
qui atticulL

t al. afcca-

Cum

t al.diuiAb
ucis,

4 Simi-

lilllir

6t •**! Prima pars Dire&orij

r Similiter etiam ciria humanitatem Chrifti, A eft'. sfn quilibet fidelis obligetur clare (S aperte

ponuntur Ccptcm arricnJi : quorum Primus cft
de* incjrnatiortc f liue de conceptione Cfinfti.
Secundus dc nanuitoce ciusei Virgine. T ernus
de paflionc cius,<Sc morjcy-V fepulcura. Quar-
tus dc delcenfu ad inferos. Quintus dc rcCurrc-:
Chonc.Sextus dc aCccnfiohc . Septimus de ad-
uentu ad iadicium:& lic lunt in vniucrfo ^iiij.

6 Quidam tamen diftinguu t dijodcdm articu
los ridci: Cei pertinentes ^dijifritatejn»& Ccx
ad humanitatem . Tres enim articulos trium
perlbnarum comprehendunt fub vno ; quia ea-
dem cft cognitio omnium pcrJonarum. Arnai-
lumverodc opere glori Hcatjonis dilhnguunt
in duobus;fcilicct in rcfiirrc&ioncm carnis , dc
gloriam anima:. Similiter arqailum conceptio
ni$,& nauui tatis coni ungunt in vnum.

Q_V j£ S T l O 111.

Dc Fidccxplicite habenda.

SVMMARIVM.

t CbicSum fidei ptr fe quid fit.
x Qux fecundo loco adjidem pertineam,

3 Articuli fidei cxplicitc credendi. <

4 Credibilia fecundi onUnis quando explicite

credere oporteat .

' k t R T l A qiurfUo eft>Vtrum 4 ad
explicite credentium articulos
fidei quilibet teneatur?

Ad luc refpondcmus iuxta
metem S.Thoni^ x.a.q.x.art. j.
Quod hdci obic&u per lc cft lllud.pcr quod
homo beatus efficitur, vt tupra d nilum eft.
i Pei aeddens autem , vcUccundario fe iubet
ad obi edum fideiomniailla,qua:in Icriptura
Uci diuinitus tradita continentur : licut auud
Abraham habuit duos filios , quod Dauid liiit
hlius lfai,& alia huiulinodi.

3 Quantum b ad prima igiuir credibilia . qua:
luntaruculi fidei, tenetur homo explicite cre-
dere, ficut & tenetur habere fidem.

4 Quantum autem ad alia credibilia non tene
tur homo explicite credere, led Lolum implid-
tc,vel in pra: paratione animi: lnquancum para-
tus cft credere quicquid in diuina icriptura con
unetur. Sed tunc Colum huiulinodi tenetur cx-

Jcirv fidet articulosdtavt Jciat hunc efte articulum
fidei , quotiens de ea re fuerit ‘interrogatus . <J in
jumma concludit hic Eymericus cx fanfto Thema,
quemlibet obligari ai credendum explicite fidei ar
titulos. reliqua ucro, qux in [acris htttris contmem
tur , explicite credere non cft adfalutemnectffa •
rium.qux quomodo fint accipienda , in Jcqueraibus
declara: numifefl tus . Jam de materia huius qux -
ftionis cojnofe differunt theologi cum Magiftrodib.

3 Jer.t. dtft. a y. & iterum Eymericus infra in hae
eadem parte, quxfl. 1 1 .

j b J Quantum ad prima igitur credibilia, qu*

Cum araculi hdci , tenetur homo explicite ac-
dcrc.]Hxf autem prima credibilia in Symbolo con
tinnitur : propterca mini Symbolum diuinitus con-
ditu fuit, vt paulo antea dicebamus ,vt fideles jum-
>ua religionis capita, qua ncccffapio credere debet,:
in promptu haberent brciti Jcrmone comprehenfa .•

Occurrit tamen hic pulchra difficultas, quamjxi An fit necef*
pe vidimus d religio fis Epifcopis inquiri: sfnfit
ngfejjdrium quod memoriter quilibet fidelis p9fi' DCl cBdci»s
quamadaimosdifcretionis peruenerit , articulos ticu i 0 *.
Jidei t&icre debeat. Et quamuis multa wbacqux-
, Jlione dici pofiint , nos conciliorum & [antiarum
' Tatrjidottrw-x nitentes, certiora i!J fecuricra tra-
dcmus.sU primum quidem abfquc controuerfia ui
detur djcendumJjof memoriter effe retinendo i ,n4
qui legem non recordJiur,facile pcceat in Ugcnuin
htf autem peccare ,esl d reflo ucritafis. tranate dc-
Juare:quarevt beatitudincmconfcquamur, memo
riah.oc fidei fundamenta retinere dtbtm us.M ul t x
Jitnt alie rationes , quibus idem perfuadeatur effi -
cadter- fcdtwsiam probata tcftnnonia profera-
mus. In concilio E oroiulien fi Jub Carolo (J Vipi-
noypoftquam Jinguli fidei anuuli recitati ijunt , ita
jy legitur: Hanc igitur catholici fidei finccrifli-
uiom puritatem nolumus omnes Dcilaccrdo-
tcSjOmncsquc gradus Ecdefix Cummo cum ftu

dio,& ablque vilo vitio , ita vt ne vnus quidem
apex intermittatur, vel augeatur, di ftmdc & len
fatim di icedo memoria retinere. & paulo pofl.
Symbolum veto & orationem Dominicam om
jiis Chriftianus memoriter Cciar, omnisaetas,
omms lcxus^imxiisque condi rio,raaCculi, femi
na:,iaucnes, Cenes, fcrui.hben, pueri, coniugati
innupixque puella: : quia fine hac benedictio-
ne nullus poterit in cailorum regno percipere

unetur. Seri tunc loium numimom renuur uonc ^ UHenus ibi llm m COJM Ho Mogun-

pUatcct«t«e,quanaolioccu:oiitbiemin<k>. E ‘ iacoCdrolt Mafrii tempore ulcbrM.c. 4 ,. H4

Cinna fida comui eri.

1 N CLV USTIONEM

COMMtNT. XX.

III.

Q.iJ Cta- , \ 7 Trumadejplidte credendum artien-
crcdc \ los hdci quilibet teneatur. ] Explicite
H. errd/ re hoc loco accipere debcmui , id eft, aperte,

clare, futgulariier , is non in confufo credere [tue
iiJHnBe iS frecialiter .VI ait ^Irchidiaconui i« c.
cattonei - 1 i liflaum, explicare, tmde explicite du-
finm e/i. proprie eft extendere ■ (s qux exrrmiun-
nr.ptrfeftiusvidrlur. Senfus ergo quxlUoms fcic

fcriptum extat: Symbolum , quod eft lignaculii
fidei.de orationem Dominicam difeere iemper
admoneant facerdores populum ChrilHanum,
Volummq; vt difdplinam condignam habeai
qui hxcdilccrencgligunt, liue in idtinio , fl-
ue in alia cafbgaoone emendentur , propterca
dignum eft,vt filios 1'uos donent ad lchouin, (1
ue ad monafteria,(iue foras presbyteris , vt fide
catholicam recte dilc.nu, &orationeni Domi-
nicam, vt domi alios edocere valeatlt.Et qui ali
ter non potuerit , vel in fua lingualixc adeat.

hac

lized by

i

Inqui/Itorum cum Commentarijs.

h.tc ibi , iS infynodo tfbemcnfi fub Car olo Magno A
„ mho Domini S 1 5. celebrata, c. 2. iufcriptum le-
gitur: V t orationem, quam Dominus noder Ie-
lus Chriftuschlcipulos fuos orare docuit , ver-
bis difcerent,& fenfu bene inceJligercnc:qtiia il
lara ignorare nulli Chriftiano licet. Burchardus
Ub. a. deerit. cap. 61', is 6}. duo de re bac refert
decreta onuiino Videnda , qux gratia breuitaiie
omitto , eadem recenfet luo par. 6. cap. 1 fi. iS
1 S 9 > & ifidorus Ub. 2. de officiis*. 1 1 . refertque
luo par.x.ie baptifc.H. ait: Competeuobus fa-
lutare Svmbolum traditur quali commonito-

c i

V ARTA *qu.cftiocftjVtruni

ad habendam fidem explidtam
de articulis fidei omnes xqtiali-
ter teneantur?

1 Ad hanc autem relpodemu»

iuata mentem S.Thomx fecunda fec. q. i. art.
6 . quod explicabo credendorum fit per reu ela-
tionem diuinam: credibilia eniin naturalem ra
uonem excedunt. Reuelatio autem diuina or-
dine quodam ad inferiores perucnit per fupf-
riores, Gcut ad homines per angelos, A: ad infc^

lutare oymooiam traditur quali commonito- tiotcs angelos per fupenores, vt paterper Dio-
num fidei.dc landta: colelTioni s mdicium, quo B nvfiuin m carfelh hierar t . Et ideo pari ratione t
mltmchagnolcant, quales lam ad grana Chri- “

Ili exhibere fe debear, ij beat ut Augu/linus lib.

1 .de Symbolo ad catechumenos, cap. ■ .st ccipite fi

lij regulam fidei,quod Symbolum iiiCuur.de cu
acceperitis, in corde feribite, iSc quotidiedidte
*P ud vos, antequam dormiatis, antequam pro-
cedatis, veltro Symbolo vos munite . Symbolu
nemo fcribic vt legi polii c, Icci ad receniencium,
)ie forte deleacobliuio quod nadidit diligcda,
fit vobis codex veftra memoria , quod audituri
clbs, hoc credi turi, 8 c quod credideritis, hoc
etiam lingua reddituri, bxc ille > is refert luo
par.i ■ cio. u 9 .In eandem [ementum multa etuf-
modt adduci potuijjcnt, de quibus latius alii.

Ex bis apparet in ejuvuo periculo yerfentur ,
qui articulos fidei memoriter rufi tum : pauca fuit
(J facilia bxc prxccpla , nemo dicat ferto» prxfla •
te memoria, no» bxc fcribimur.tn cuii/uam terro-
remineutiamut.fedyi torporem cxcutiamut abil-
hs . qui contrariis fentireyidrntur ,pum cos aciiu
liter non edifeant . Epifcopis ,hxt cura incumbit,
Vt ftnguli fideles bxc nofcanucaucam nc propter ca
Domutus in illa iie animat fubditorum de manu il-
lorum requirataicque hoc dicimus ,vi quemquam
reprehendamus, quodyitium i nobis procul abefl,
fed VI Dei gloriam quxramut , ad quam omncsyiri
Cbri/liam iclioncs dirigi debent .

Atque ex bis.qux hac quxiiione tradit Eymeri
cui, fiet tnanifcflu , vere ejfe errorem quem attulit
idem Eymericus parte i.q. i o.yerfi. octaua bxre-
fn ,eumvideto.

QV ASTIO IIII.

De notitia Articulorum fidei fidelibus necef-
far'u,cum minoribus, tum maioribus .

explicatio fidei oportet , quid perucniacadin- 1 '
feriores homines per maiores,
a Et ideo ficui fuperiores angeli , qui inferio-
res illuminant , habent pleniorem notitiam de
rebus diuinis,qulm inferiores, vt dicit Diony-
fius. 1 1, cap. calcii, hierar. ita etiam liiperio.
res homtnes,ad quos perunet alios erudire, te-
nentur habere pleniorem notitiam dc creden-
dis, & magis explici te credere.

5 V nde b Pr.clari & Curati tenetur habere fide

6 notitiam explici ram de omnibus aniculis fi-
C dei. Quare explicatio credendorum non xqua-

hter,quantuin ad omnes, elide ncceUitare Ulu-
lis: quia plura tenentur explici ce credere maio-
res.qui habent olficium alios inftruendi.qultn
ab; .

4 Sulfidt enim laids fimplidbus 1 tabere noti-
tiam explidtam articulorum, de quibus Ecdq.
fu fefliuat.

5 Simplicesenimnonfunrcxaminandidefub

bliunbus fida , nifi qiundo habetur fulpicio,
quid lint ab ha: rea cis deprauati : quia in his,
que ad fubdliutcm fida pertinent, folent fidfi
D limpliciumdepraiure. Sed cum inueniuntur
non pertmadtcr peruerfe dodrinx adlixrere,
fim'calibusexfimplidcacedefidant, non eis
imputatur .

6 Si ' autc aliqui maiorum dcficiant.non pre

indicat fidei iimplicium , qui eos redam fidem
habere credunt, nifi pertinadrer eorum errori-
bus in parci colari ad h creant, contra viuucrlalts
Ecclefix fidem.qux non potell deficere Domi,
no dicente Lue. ai. Ego pro te rogaui Petre, vr
non dcficiac fides tua . t

Cap. 4 . ac

SVMMARIVM.

i Explicatio credendorum per diuinam fit renela
tionem.

t S uperiorum cjl inferiores docere.

j Trxlati (J maiores plura fcire tenentur,
quam alq.

4 Laicit i? rudioribus qux nam fcire f afficiat.

t Simpliciore t quando de fubtilitalibus fidei in-
terrogandi .

* Errantes per ftmpUcitatem quado excufentur ,

E IN QJf aESTIONEM IUI.

COMMENT. XXI.

a Tpv Vt fttnt polisfimx affeniones.

X_J Prima eflfPrxlatos (J ceteros, quibus in
cumbit alios inreligioncinflTuere, plura explicite
fcire oportere. quam eos qui hoc munere carent.

Altera efl.Shnplicibut & popularibus fatis effe
Vt cxpUcitefctant fidei articulos -hac autem Jnpe-
riori quxfiionc CJ commentario cfl declarata.
b ^ VndePrxlad&curad tenentur habere fi-
dem Sc nonnam explidtam.] Hxc cfl prima con
flufio , quam optime probant jimhtudmci ab Ej-

tl.

jr

«4

Prima pars Dire&onj

fheVlci hic atlatx. Qtiodvcro ie pralatit (7 cur 4- A
Tncjuifitotc* tii dicitur .idem locum lubet in htqmfitoribus hxrt
txpiiciu'n fiexpr'mtatis,qui crrorei reorum refellere debes:
lubcrc°dc* idcoqiu oportet cos iu catholicis dogmatibus cru-
bcm . /Hio» tfltitum eis monentibus in hoc tribunali fit oh

ttmperadum,vt dica Jupcr qnrflione 1 l.hiiiuipri
fnxpa nh. quod etiam postulat inquifttorumqua-
htai.de qua Eymcricus y.parxj.s. Qtsantfivcro
ad materiam huiui qusflidUU attinet, cam trallaut
theologi lib.y.fentJifl.zj. Tmcicmius incap. fir-
tmtcr dcfum.trimt.dj ftic catho. gans binus tratf-
de hxret.cap-1.17 ibidem Camillus Campegius, Si-
mamus de catholicis inflitulion. iit. 18. de fide ca-
tholica, (7 alf,qnos breuttaiit catifa omitto.
c f Siin talibus « liuiphciutcdcfidanqnon
cis imputatur.] Ilie videtur fnuire Fymcncus ,
rudes homines in fide errantes ob ignorantia excu-
faripende inferebat Caietanus apud jariium Tho-
mam z.z. q. z. an. 6. nec insidere in haereticorum
culpam, aut poenas tquod eslvcrum illis obferuatis,
que trado juper qusfl. 7 . huius partis ,vbi de hoc
ago copiofe .

A 5 Si autem aliqui maiorum dtficunr , non
prxiudicat fidei limplicium, qui eos rectam fi-
dem habere credunt. ] VcrhaJimi/anlliTbonuc
*” x.zaj. z.art.i.adtertiumargnmcsituiniquorum

Ctxia"ei tx- Serborum ea videtur ratio , (7 quidem notatu di-
cnieiurquu gnisfima , tjuam in principio rejponfionis eiufdem
i maioribus argumenti exprcficrat idem Tbomas his verbis:

£nt decepti, quia minores non habent fidem implicitam in
fide maiorum, nili quatenus maiores adhxrent
dodrinxdiuinx.

Omifiisvero hoc loco mullis & pene inextrica-
bilibus difficultatibus, qux horum occafioncvcrbt-
rum difccptari potuifjent , inprefcnti difficultate
ita mihi videtur diccndumttamdm idiota aviro do-

notitia fuerit. f

Vofl luminis lapfsem Chrifli p.i/Sio is' refurre-
' flits creditas !l.

Ile irylteriu Chrifli tam w inares, qu.int tneio-
resnUKC cupluitam fidtsn habere terentur.

Ho deceptus infide exCu/abitur in humano indicia, D
quamdiu non fuerit legitime admonitus pcrEpifto
pum.vcl Inquifitcrent , aut alium csd legitime ad-
monendiius competit .[ei hoc inteiligcndumvide-
tur cum deceptus cfimHs, qua nonjunt in Ecslc-
fsa ita euutgata, (7 qua expluitc endere non tene
batur : nam fshthis desuet i redoVeritatis trami
te.proptcrviri detti auHoritaicm non omnino esc-
ttqabitur .

Quid autem fit fcnticndtm de eo, qui credidit ali
euiviro fingenti fe effe aliqtsemvirum catholicum,
eum tamen fit hxreticus , vide Magtflrum hb.q.
feni en. diflhs. ; o. f. 1 . fir ibis. Bonauentur.tm in p
Verbo , Jtquis haereticas. dubio 1. de quo dica fu-
per qusfl. 7. huius partis.

Q_V AE S T I O V.

De obligatione ad er ciendum explieite
myilrriaCbrOU.

SV MMARIVM,

I Via ai beatitudinem eli incarnatio (S tsaEio
Chrifli.

Myflerium incamationii femperoporttut cre-
ditum effe-

S -4me peccatum qualis de Chrifli incarnatione

V I N T A t qusftio eft, Vttum
ad credendum explieite Chrifti cum co
myftena quilibet teneatur ? $ . icat dift.

I Ad hanc respondemus i uxta 2 f & bauit

mentem S.Thormr fecunda fcc.

q« i. art. 7. qubd illud proprie tk peric perti- j i 3.

B net ad obicchim fidei, per quod homo bearim-

dinem confequirur: via autem hominibus t ve- 1 J Loruoib*
niendi ad bcadtudmem eft my Aerium m Carna
nonis &paftionis Chrifti. Dicitur enim Att*

4- Non eil aliud nomen datum hominibus , in
qno oporteat nos faluos fieri .
z Et ideomyiterium incarnanonis Chrifti ali-
qualiter opormit omni tempore c(Ie creditum
apud omnes; diuerfimode umen fecundum di
uerfiratem tempomm,«?cpcribnanim.

3 Nam ante (latum peccari homo habuit cx-
plicitam fidem de Chnfti incarnatione, fccun-

C dum quod ordinabatur ad confummaoonem
glorix , non autem fecundum quod ordinaba-
tur ad liberadonem i peccato per paftionem dc
refurredtionem : quia horno non fuit prxfcius
peccari futuri . Videtur autem incarnationis
Chn fti prxfaus ftn fte per hoc quod dixit : Pro
pter hoc relinquet homo patrem & matrem,6c
adhxrcbit vxori fux, vt habetur Genef. x. Et
Apoftolusad Eph. 5. dicit Sacramentum ma<-
gnum efle in Chrifto & Ecclciia: quod quidem
lacramentum non eft credibile primum homi-
nem ignora fle.

4 Poft peccatum autem fuit explieite creditu
rayftenum incarnationis Chrifti , non iolum
quantum ad incarnationem , fcd etiam quantu
ad paflionem & refurrc€honem, quibus huma
num genus i peccaro & morte liberatur. Aliter
enim no prxhgurallirnr Chrilb pairionemqiu-
btifdam lacnhrijs , & ante legem , & fub lege,
quorum quidem l acri fidorum figni ficatum t t*I- fignift.
explieite maiores cognofccbant : minores autc cata

fub velamine illorum lacrifidorum.crcdentes

eadiuininiseftedifpofita, de Chrifto venturo Thomatn zl
quodammodo habebant velatam fidem 1 2-q i art.7.
ea qux ad myfteria Chrifti pertinent tanto T cx 1,a . •

preflius cognouerunt, quanto Chrifto propin- rnu onem "
quiores fuerunt . t Apud B.

J Poft rrmpis aurem grarix reudarc tam ma- ^oraam z.
iores, quam minores tenentur fidem habere ex , z - art J*
pliritam demyftcrijs Chrifti , prirdpue quan- liairnTc»-'
trini ad ea, qux communicer in Eccleiia Iolen- gnoucrunt,
nizanmr,& publice proponuntur: ficutfuntar qj^oaChri
ticuli incarnationis , de quibus fuprz di6Hi eft. ^

Alias autem fubriles confidcrinones circi in- aTuruo&ci
carnationis arriailos tcnenmr aliqui magis vel luu cogno-
miniis explieite Ctederc, fecundum. qubd conue uer3r » S u «®
nit ftatui & oftiao vmufcuiufquc. Chnfto pro-

QVit.

t D « hac
quoque ma
tetu «idcto
theologus
lib J. luti.

tnquifitorum cum

Ci_v ae s T i o vi,

Dc Neceknace credendi explici-
ic myfterium Trinitatis.
svmmarivm.

1 M yflerium incarnationis fidem Irim tatis in
eludit.

i Trinitatis myflerium explicitc credendum ab
omnibus •

, E X T A f quxftio cft , Vtrum
ad credendum explicite myfte-
riu Trinitatis quilibet teneatur?
i Ad hanc rclpondemus inxra
mentem findi Thomx 1. x.
q. i art. 8. quod my fleri u incarnationis Chri-
iti explicite credi non poteft line fide trinitatis;
qma in myfteno incarnationis Chnfti hoc con
linetur, qu&d filius Dei carnem aftumpfcrit,
qudd per gratiam Spiritus landi mundum re-
nouauerit: & iterum quod d: Spiritu fando co
ceptus fuerit . Et ideo co modo quo myfterium
incarnationis Chnfti ante Chriftum, fiiit quo-
dammodo explicite creditum i maioribus, im-
plicite autem & quali obumbrate i minoribus,
ita etiam & myflerium trinitatis,
a Et ideo etiam poft tempus grati* diuulgatx
tenentur omnes ad explicite credendum mylle
rium trinitatis i dc omnes, qui renafeuntur in
Chrifto, harc adipifeuntur per inuocadonem
trinitads, fecundum illud Matth.vlt. Euntes
docete omnes gentes baptixances eos in nomi-
ne patris dc fili) & Ipiritus landi , Amcn.

<XJ isno vn.

An teneatur unufquilque explici-
tam fidem habere de conten
cis in facra feriptura.

SVMMARIVM.

i ^td fidem aliqua dire He pertinent.iT qut.

» Falfum opinari cum pertinacia circajpetiantii
diretic ai fidem, hxrclicum facit .

J ^liqiwvero indiretle ad fidem attinet, i?qux.

4 Citra bxreftt labem errare contingit in [peti an

tibut indirette ad fidem : <j quando •

5 ^tb bxreftt nota multi prim immunes reputati

funt.qui nunc tum excufirentur •

6 Credibilium duplex efl genui.

7 ttonomnia pari ratione proponitur credenda .
I Qjue teneatur homo explicite credere , is quot

implicite .

EPTIMA quiftioeft, Vtrum
ad crcdcn-ium per 6dem expli-
cite omnia , qua: fune in facra
feriptura quilibet teneatur!

Ad hanc rclpondemus iuxta

Commentarijs, gf

A mentem S. Thomx in diueffis eius didis, pri-
mo in prima paf te fummar q. $ a.ar.4.vbi dicit
fic : Dicendum ■, quod ad fidem perdnet ali-
quid dupliciter : Vno modo directe, ficutea
qu$ nobis liuit principaliter diuinims tradita,
vt Deum cftc trinum dc vnum , Filium Dei eile
incarnatu m:& huiufmodi.

2 Et circa hxc falfum opinari hoc ipfo iodo-
cit hxrcfims maxime fi pertinacia adiungatuf.

5 lndiredc uero ad fidem perdnentea,cx qui-
bus confcquicur aliquid contrarium fidei : fi-
ent fi quis diceret, Samuclem non fuitle filium

B Elchanx.Ex hoc enim lcquitur lcnpturam diui
nam cficfalfm.

4 Circa huiufmodi ergoabfquc periculo hx-
refis aliquis fidium potcll opi nari , antequam
cofiderctur,veI determinatum fit, qu6d ex hoc
fcquitur aliquid contrarium fidei: &: maxime fi
non pertinaciter adhxrcat. Sed pollquam tna-
nifcftumeft, &prxdpue fi fit perEcclefiam
determinatum , qu6d cx hoc fcquitur aliquid
contrarium fidei , in hoc errare non cllcc ab£
que hxrefi.

y Et propter b hoc multa nunc reputantur hx-
C redej, qux pnus non reputabantur: propter f t In D/re-
hoc quod nunc cft magis manifcllum , quid ex #
cis fcquitur. jropeer h^

6 Secundo in i.i.quxft.1. arde. 6. in folurio- quod 000 c

ncpnmi argumencudicit fic* Dicendum quod manl *®“
aliqua fum credibilia, de quibus cft fides lecun n ^ ^

dumfe: aliqua vero fum credibilia, dc quibus CUI< ‘ ^
non eft fides fecundum le, fcd folum in ordine

ad alia: ficutedam in aliis fciennis quxdam
proponuntur vt per lc intenta , dc quxdam ad '•*

mamfcftationem alioru. Quia vero fides prin-
cipaliter eftdc his, qux videnda fpcramusm
D patria,! ecunduni illud ad Hcb. 1 1. Fides eft fub
lianda lp orandarum rerum: ideo per lc ad fide
perdnent illa, qux directe nos ordinan t ad vi-
tam xtema: ficurffunt tres perlonx omnipo- f a | # sient
tends Dei,myftcnum incarnauoms Chrifh,& funt tm per
alia huiufmodi: dc fecudum ifta dilhnguuntur
articuli fidei. Quxdam vero proponuntur in la
cra feriptura, vt credenda, non quafi principa-
liter intenta,fed ad prxdidorum manifeflatio-
nem y ficutquod Abraham habuitduos filios*
quod ad udum o ilium EI ilei liifcicatus eft
mortuus, & alia huiufmodi , qux narrantur in
E feriptura facra in ordine ad mamfcftationem
diuinx maieftads.vel incamadonis Chnfti: &
fecundum talia non oportet ardculos diftin-
guere.Terrio in eadem lumma,q. 1. art.y. dicit
lic Dicendum eft igitur , quod li dei obicltum
per fc cft id, per quod homo beatus efficitur, vt
lupradidhim cft: per accidens autem vel fccun-
dariofe habent ad obiedum uirtuds omnia,
qux in Iaera fcnptura diuinitus rradiu conti-
netur: ficut quoti Abraham habuitduos filios:
quod Dauid fuit filius Ilai:& alia huiufmodi*

8 Quantum igitur ad prima credibilia, qux
fum articuli fidei , cenetur homo explicite ere-
1 duc:

66 Prima pars Dire&orij

dcrc: ficut & tenetur habere fidem . Quantum
aurem ad aha credtb>lu,non tenetur homo ex-
piiatc cr edere, fcd lolum implicite, vei in prx-?
paratione animi: iuquantu a» paratus eft crede-
T at quie re quicquid t m diuin* Icripcura continetur.*
quid diurna tunc huiulinodi tenetur explidtc

iu» a UU 50 credere,quando ci hoc conftiterit in doctrina fi
deieon6ncn»

Q^arccxplicite eft credendum , quod om-
nia, qux hmtin iacra lcripruradioc eft in libris
Canonici Sjiiint vera » vtpocequiadiuinitus re-
t Auguflin* uclata-. Ybdc Auguftinus f >n Epiitola ad Hic^
adHi^ony ronymum lic ait: bolum eislibris,qui canonici
m im cpjfto appellantur , diditi hunc honorem deferre , vt
turin cap.E* nullum auctorem eorum icribcndo crralle ali-
gotblu.dift. quidfirmilUmc credam; alios autem ita lcgo>
indccittcu vt licet ianCtitate doctrinarum polleant, non
dandum di It f co verum putem,quu lpli ita lenierunt,
kociugmc- * 1 1

tura . nuod

ipuliij cm,r IN QJAESTIONEM VI.

Kilclcrlliic COMMENT. XXII.

t-jmViait.

2 1 'v Icendum quid ad fidem pertinet ali-
I / quid dupliciter) Sspiiu ia i>ii quxftio-
rnhrn Eymrri&u repetit bine difltniiionem, qux
nulla ncftra ege t declaratione; operte pretium eft
lame illud interpretari cum dicit ; Circa huiuijno
da ergo abfqtie periculo hxrefis aliquis falfum
poteu opinari , antequam confidcretur. vel de-
Itnounti* teiminatum fit , &c. i\sm bisTerbi; apcfitifsime
nunm qox indicatur ignorantiam abbxrefi cxcufare , CT per
idnede fpe confequcr.s 'd patui; inhxrcticos hlir ; neq, vito
dem' gui^ k« th Jolim Tbomx aut Eymericifenieniu bis lo
io cxcufec elimant idem prorjup ajjeru idem c. [hornas. i . Co
in tribunali riuth. c, ii. Uilicrc 4-tr z.z.q.z.art. 6 . adfectm-
inqtuSuo-- jfgunw»m,ij iii Caietanus.iX yjib.fcntent.

dift,zs,q.Z. od primum argumentum , & alibi fx-
p.e. (5 bane /ent entium quod ignorantia excufet ab
hxrcji, communiter Declares amplcxaniur t dequo
articulo dubio CT perdifficili agit late JUfonfsu
Caftrus ltb. t.c.9. de iufta hercti- punitio. Melcbi-
er Canus ltb, i z.c.sJe locis theologicis. Simancas

decathoatftiluiio-tit.zdideinibidci/itit.zS.num
1 1.13,6* 1 4. idi m in Embyridioyiolatx religio-
ms,tit.[',.(J +9. lasm.es Ksjas trsclatu deberet,
par. t .mt.a4.tr fcquenulus. <J parte z. afferlior.c
ti.MartiiiuiT^aturritsinltlanuali.frxludio 1. 1
mi- 1 !-0 I i.ij cap. 1 1 .nu.zz.sflhcrnr.us trabi,
de agitofccndis affertio.q, 1 z.mi .4. ffq.zz.nu. 6 .
Talatius Hubius in alicgatienc de bxrtfi f 4. Ioa i
nes Jmola ,Vanontiitanut 17 alu in rub. extra de
jhtm.triuit.(7 fide catbo. Innocentius sfntonius Bu
tnus.Cj ait’ in cap.firmster.de fumm. trinif. 1 oan-
nes sfnaniain cap.fivni>pmcjtu.S.cxir.i de bxret.
Vanormiunus Cr Felyr.us in c. t.t.ini. dc bxret.
Vanius CaRrcnfss, Baldus , CT lafoain rub. C. de

fumjn.irir.it.Repertoriuminquifiicr!' ,\trb. igne-
rantU.isVcrbo.cxcufari.ffVerbo.bcrelss $. ex fu
pradUhs.ffyerbo , h.treticus f.itcm tioneff lurr-
ticus , trahi quos prudens omitto, nos partis» ex
bis, partim aliunde Jcqucntes regulas ad huius loci

i illustrationem collegbitn 1 , quibus inforo exteriori
fit locus, qitotieus is cafus occurrat ■, occurrit autem
fxpe‘. 1 1

iit prima regula; Quicunque Cbrijlianus errat l
in bis, qux fiat prima fidei capita, feti articuli ia
Symbolo comprcbcnfhtr iri Fcclefl.: ndgatiacfo-
Icmnfyui, hxrcticus cSl.fspertmacia adiiingaiur:
nunquam enim eflbtrcfis fine pertinacia, na docet
huEjmericusnu'. z.&S. Tbomas bic abBymeri-
rico citatus, neq; de hac regulavijeoyllam coutro
uerfsam inter DoHores. hxc tamen in fequnttibus
amplent declarabitur. Si quis ergo in bis deficeret,
non pofset iujlam ignorantia eaufam allegare, cum
ex injlituto (J prxeepto legis 1 brifiianx hxc Jiirc
obliget nr.CT ea nefeire nullatenus prxfumatur.

Sit fecunda regula : Qui errat in bis,qn.e funtfi- i Regula
dei ignorantia affectata , o r prafertira m bis, qux
feire debet autjcireprxfumiiur,bxrtticus eft ccn.

Jendui: nam qui ignorantia atjcdlata errat , ex nax-
litia propria CT animi iniquitate errare putatur j
i tnnio bicgratdus errat, ir m tgispeccjt.c. excellen
tifsmus. I I.q. 3. i bi- Aliud ede exneccfiitate,
aliud ex ignoranuat atque aliud quod de lludio
delinquitur : Uludque poltcrius duobus priori,
bus fixichus clle puniendum .bxcibt.Siqitii er-
goxrir docius 'echu Theologus in his deficeres, quae
feire tenetur , aut Jcire probabiliter prxfumitur ,
hunc non innaret ignor.irtix excujano.f ihcmquo
ad poenas pxnitenttales & bonorum eonfifcattonem
fugiendas (rpt fuo loco dicemus ) tametji paratus
conigi,elfel recipiendus.

Sit tertia regula.-.Qui errat ignorantia crajfa CT j Regula
fupina in bis qux fidei junt.ac [cire debet , nec pro-
babile eft ea ifidelibusfel a Jux conditionis homi-
nibus ignorari, hxrcticus etiam cenfendus eft. Hu-
ius regulx accommodati fuma finit exempla qux
commemorat MelcbiorCanus hb. iz.de locis tlxo
logicis, f. 1 o. yerf. alteram diuus Thema 1. Si qnis
citm hotriqelia de mediaptebe negetCbriftu crucifi
xit,autyere mortuu, aurvere a mortuis refurrexif
fetant dicat, fupcrfiuu cffe&Y xnt orari' pro mor-
tuis, nullo prxmio iuftosd Deo affici, nitllo furphcio
improbos , iJ bis fimilia. Item fi\ir infcholaftica
Theologia diuTer fatui, contendat Spiritu fanllui
Filio non procedere, aut Vatrem, & Filium einfdt
Spiritus duo effe principia, aut non ejfe tret pxnite-
tix partes , aut Cbriflianis nullo modo effe licitum
cum bcftibus bellum gerere, aut Epnfcopum non ef-
fe maiot. r ftmp!ihf.icerdote,jitt aliud fsmile, quod
yix eft credibile nefeire Theologos ad Fcclefix ci-
munem fidem pertinere : fiquis inquam ita per igno
rjntum errare fe dicat, bxreticus prxftemidus eft,
acyclut tali 1 indicandus in foro exteriori,nifi forte
tam efiet ftupidus.imperitus, CT rufticus.yt indici-
bus fidei perjpkuum fiat eum omni prorfus malitia
caruiffettalis erat ille, qui dicebat Vatrem, Filium
ij Spiritum fandum fimul incarnatos fuifle , quia
legerarillud : Qui natus efl de virgine.cum Pa-
tre.S: (anclo Smnm.Hic en'm ht grammatica po-
tius. qndm infide deprehenfus fuit errare.

Sit quarta rcgulaiQut errat in bit qux fidei fmt R .

iyio- ^

f. Regula

Ignoras eia

inuincibilis

dicuur.

0. Regula

Inquificorum cum Commentarijs.

ignorantia proh, Mi, prxfertim in bis, qux explici-
l e credere non tenetur , qualia jmt qux indiretie
adfidcmffeclant, de quibus Eymericus hac qux-
flionc twm . 3 • Item quales funi multx fidei fubtili-
tates ab bxrefi (s hxrcticorum pxnii excu fatur,
donec admonitui fit legitime . 'Hqm fi pofl legiti-
mam admonitione perjeueraret , non excufaretur.
Hanc affertionem fcu regulam tenent omnet illi,
quot initio buim commentar ij citaui. (sprxterca
Zanchinus traH.dehxret.cap.i.num.i.iS 3.1’ii
Campcg)us,is libertinus tratlde agnos. affertio.
q.za.num. 6. horum frequens exemplum cfi illud
Innocenti in c.f.rmitcrJc fumat init. is fdc cath.
Vtfi quis ruflicus motus quatiam ratione naturali
dixifjet.quod in diuinis Vater cfi maior Filio, quo-
niam in bumar.is maior efhcreditque Ecclcfiam ita
lenerepreucra hic hxreticus non cft.nifi admonitus
in errore perfiflat . idem indicato de eo, qui afie ■
ruit Tatrem is Filium duos effe dros,quemita de-
fendebat Vatacius l{ubius in allegatione de bxrefi.
Hatiovero potifiima huius regula cfl,quoniam ru-
flicus aut idiota, qui itafalfo opinatur , opinionem
fuam credit effe opinionem, suffertus Ecclefiarce
ritatem;nec ea opmatiocfl fides [ua,cum ipfe fidem

Ecclefix teneat, atqueboccfl diligenter animad- Q eis iniungendx.

A rcticus Ce mentiebatur habere, haflcnns Magi-
f/erujuem J equitur ibidem S.Bonauentura,t>erb.fi -
quis bareiuui.dulio.z.

Sit fiptima regula: Idem prorfus fentiendim 7 . Regula
e fi, c tau filo errant in fide d parentibus feducli , &
in errore nutritiitem difcipuli d prxeeptoribus ij
magiflrii: fubaili ab Epifcopis et par ibs.aut alys
finalibus, pr a fertim fi nondum ludit ij compotes e-
rant-,autfi erant, in bis tamen decepti errant, qux
cxplicite Jcire non tenentur niam is hi etiam ab hx
refi is hxrcticorum poeta s excufabuntur. loamtes
Lupus Decanus Segouicnfis tr.acl.de bxret. quem
B refert {? feqititurMontaluus in l.s.tit. z6. parti-
ta 7. q. 14.tr hxc plane regulatndelur apertifi-
ma in c.dixll ofpoflolus.zq.q.jan hxcYerbd: Sed
qui fentcntiam fuair. quamuis falfam atq; per-
ucrfutn nulla pertinaa animofitate defendunt,
pr.eficrtim quam no audacia ftur prxfumpdo-
nis pepererunr, fcdi Ccdu&is atque in erro-
rem laplis parentibus acceperunt, qu. erunt au-
tem cauta lolicitudinc veritatem , corrigi paro-
ti.tum inuencrint, nequaquam lunt inter h.e-
rericos deputandi. haHcr.ui ibi. tales ergo mir.fli
ne Jutu traHandi , is Icuifiimx etiam pxniienux

umendum in bae caufa ad excujandos rufiicos cS
idiotas, quiftpe in hos errores facile labuntur. -4d
iccicliam in regula , Fidei fubrilicates: quoniam
in his rudes homines is plebei facile labuntur , ta-
men abfque bxrefis periculo , in quibus inquit bea-
tus T hornas non e fle fimpticet homines examinan-
dos, nifi cum timetur, ne in eis fint ab bxreticis de-
prauati.i.i.q.1. art. 6- in refponfione ad 1. argu-
mentum.

Sit quinta regula: Qui errat ignorantia inninri-
bili,abbxrefi excufatur loames Maior hb.i.fent.

Cfuodfiquis pro hsrefi , aut hxrefii fufpicione
inqutjttus Jeucaptus , talem excufautmem propo-
nat dic ens, je ita tenere, quia d magifiro, ita didicit
cuius opiniones fequi non cratyetitum: tunc difiu-
tienda cfi illa quxfiio, ofnyidcliccl fint reputandi
bxretUi,qui erroneam alicuius magtflri dotirinam
fcu opinionem feqnuntur : de qua beatus Tbam.11
quodlibcto 3 .quxfi-a.art. 1 o. Mugufhrus de Mn-
conainfummadepoteflate ccclefiaftica.quxfl . z 8 .
art.i.Mlbertinus traid.de agnojccn. affertionibus,
quxfi- 11. num. 34. yj.cSfiq. Turre cremata in

thfl.ziaj.i.Sinuncas de catbo.inflit.til.z6. nu. 6. 0 fumJe Ecclefia lib^.par. 1. cap. 17. Sylucflerbt
ij pauci quidam altj.Voco autem muincibilcm,fcu fumma,ucrbo, opinio, quxfi. i.(S alii ab bis citati,

injuperabilem ignoran:iam,cam quam bomofupe- in quo articulo multa funt capita dsfUngucnda ,fi-

rarc non po luit , poflquam diligentem adhibuitfo-
liciludincminvcritate inuefhganda. Scdyt inge-
nue fatear quod fcnlto , hodie pofl tam apertam
Chrifiianx religionis notitiam ,iS tam late paten-
tem Euangelii promulgationem.O tot Conctlioru,
iS f aerarum Doliorum lucem rrix in Ini, aux fidei
funt, ignorantia inuincibilis , feu infuperabihs effe
potefl. 1

Sit fexta regula:Qui errat in bis, qux funt fidei,
qux tamen ipfe credere cxplicite non tenetur, dece
ptusab aliquo firodoHo, quem pium (S catholi-
cum effe credit, iS talis ab aliji communiter habe-
tur, ab bxrefi , is hxrcticorum pxnii , ac etiam d
pcccalovidetur excufandusiquia putat eam doftri
nam fanam tffc.ita mclligcndum efl id, quod dicit
Magifler fententiarum lib. 4 . diflin. 3 o. c. 1 .yerffi
quis hxreticus.in hxcYcrba: Si quis hxrencus no
mine Augulbni vel Ambrofij alicui Catholi-
co Ic ofFerrcr , cumque ad fua; Edei tmiudone
vocaret: fi ille alienaret, in cuius fentenriam fi
dei diceretur confenfiile ? non in hxredcorum
lectam, (td in integriucem fidei, quam ille lix-

cut luculenter iZ copiofe prxeitato loco diflinguit
Turrccremata , qux quia breuiter referri non pof-
funt , iS maiori ex parte in fupradiflii r egulis vi-
Jentur contineri, conficito omittimut,alibljortafiii
opportunis locis commodius relaturi.

Tr ailidi haHenur generales regulas , quibus in-
telligatur, quando ignorantia cxcufet, quando con-
tra non profit in caufiu fidei : earrero fingulis cafi-
bus applicare prudentis iudicis cfi: nam fingulatim
omnia prxjcribinon peffunt .Jicque inhisloeutut
fum inforo mteriori,anvidelieet qui prxdiHii mo-
dis m fide errant, peccet mortaliter .uelrcnialiier ,
■vel aliquas cenjuras incurranriflhxc enim emtem
piatio Theologorum cfi, & aliorum, nunc cetera

r rfequamur.

J Et propter hoc multa nunc reputantur hae
reuca,qux prius non reputabantur. ] 'tqota Inc
Eymcricu cie beato Thoma non dicere: multa funt
nmc hxrctica,qux prius non erant, quod tameteve
nfiime dicere potmfjei.-nam bx propqfitioncs,Cbri
flus non refurrexit , non afccndit in axlum.ncm cfi
tuitu dc virgine, Calix i d genus multxjsis tempo
I j ribus

ffS Prima p

ribui fiunt bxretiex , tamquam { diametro repu-
gnas, tet ipflt urii' ulis fuii i Chriftuoit , qux tamen
ante incarnatio nem filo Dei qraKtvcrijsinu:. Dixit
eutembeatus 'I bonus, ir Fymcricus multa hodie
hxrctica reputari , que prius non reputabantur,
non quod Fcclefiaftctat propofitionem aliquam de
_ I , n5 -vera (aljam,<S de catholica hxreticam.ei 6 cor.uer
heu ptoro° 1° '■ f'6 7 ,HJ cum nondum de aliquibus dogmatibus
{monet bi conflaret ac definitum effiet, quid effiet fiecundttm ca
icjicm tholicam fidem tenendum, F.cclejia declarat ,bxc
lid Mu' quidem tamqtum catholica dogmata ab omnibus
(jctiuat orthodoxis recipienda, illa ucrovt baretica refipue

la fiai . 1 daata erudite docent Turre: remata in fiumma de
Eeclefta, libro 4. part.z. eap. j. ad 6. argume»
tum,Wlfonfius CaSlrus lib. t.cap. a.aduerjus hx-
refies , ir libertinus de agnofi: cnjsfificrthq. 1 . nu.
tt.&rficq.

ControucrfixmVno illam: ~4n propofilionei bx
relicx d quocumq-, prolatas, dicendxjmt bxretica,
antunc jolumcum d viroChriflianamreligfonem
prcfejfio proferuntur, vt minusvtilem mifjam faci-
mus, eam tradant Idrianus 4 fient. q. 1 Ac cossfef-
ftn ? mus f:onc»s!lfmfus Caflrus !ib.\.c.t Ac iuflahxrct. pse
rcl fJGus r,itio.ctTurrccremataUbutAcccclefia,par.ix .3.
natnWdcat""''^ 1 * nen pendere ab affiertore auuonant.Contra Jcri
ab jSatote. U Melcbior Canus lib. 1 ix.ZAe locis Tbeolo-Sed
borum fient entia ita nebisfidentur ctxciitandx: Bi
fartam enim hoc nonum bxrcjis accipi potefl. Tri-
mo fimpliciter pro ipfa propofstione -veritati ca-
tbelicx contraria: ia boc modo intelligipolesl opi-
mo afferentium, ad confl, tuendam bxrefim non ef-
fe neceffarium affiertorem efifie Chriflianum. alle-
ro modo f una potefl nomen bxrcjis pro impio bx-
Tcjis crivune , quod perpetrantes (J fiunt ir nomi-
nantur bxretia. ir hoc modo procedere potefl con
traria iodorum opinio afferentium, ad conjittucn-
dam bxrefim ia hominem bxrcticum, neceffarium
efle affiertorem fore ChriflianK,de quo late Couar-
ruuui hb-i-Variar- refolut.cap. i.nux. adde Caie
tanumz.i.q. 1 1 Mrt.t.

Q__V AE S T I O VIII.

Fidei non poflefubcflc falfuna, fit
nc omnibus neceflario cre-
» dendum.

SVMMARIVM.

t Halio formalis obiefli fidei efl prinuy critas »

1 Fides nullam continet faljitatem.

S Et boc omnes explicite credere oportet .

» CT A V A 1 qu*ftiocft,Vtnim
credere explicite* quod fidei no
poreft filium liibcflc, quilibet
teneatur?

Ad hanc refpondemus iuxta
mentem fan&i Doloris Thoraac z.a.q.i. art.
quod nihil lubeft alicui potam* vel habi-

t Numera.
2 1. ita: Non
eft Dc'qua
Ii homo, uc
m cadatur ,
nec vt filias
homiois, rt
mutetur.

arsDircttorij

A tui,aut etiam adtui, nifi nu-diante ratione for-
mali obicdh : licui color videri non poteft ni-
fi per lumen f» & c ondufio Iciri non poteft f AL lucra
nil! per medium demonllrationis.

1 Didhim eft autem, quod ratio formalis obie
dii fidei eft venus prima: vedenihi! poteft ca-
dere fub fide, nifi inquanrum liat luo ventate
prima, fubqua nullum lallum Ittre potell : fi-
aitnecnon ens fub ente; nccmalumliib bo-
nitate.

1 Vnde relinquitur, quod fidei non potefl fub
efle aliquod fiifum.

JJ Quod autem prima verius non habeat ad-
mixtam aliqium falfitatem : hoc explidtecll
credendum, ram fit pura& fumma verius,
que cfl Deus. Nullus b enim intcllcclus conci-
pit , quod Dais dicat mendacium, neque fifl-
iumiNontcft enim Deus vt homo,ac filius ho
minis vtmcnriamr.

) Ergo confcqucnrer credendum eft explicite,
quod fidei non poteft falfum lubelle.

IN Q_V AESTl O NE M VIII.

C O M M E N T. XXIII.

C

V * 7 ^.i efl affer lio. Fidei nullum potefl falfum
fubeffe, quoniam veritate prima nititur,
Hxcaffertio aperte intclligitur ex his, qux feribit
Beatu: Tbomas,&ibi Caictxnut z.z.q.l.art.t.ex
quibus banc colligo explanationem, Fides nodra
pro obiedo formali Deum babet , quatenus Deus
prima Veritas efl : per primam autem veritatem
cum Dimyfso in lib-de diuinis nominibus, c.7. intcl-
ligo fimplicem ir femper exijlentem veritatem
infalhbilem,ir nufquam mutabilem, autvel m mi-
nimis infertam . Siqms enim quxrat d nobis, quare
D credimus Deo ; apte rejpondebimus , quia eft ipfa
certifiima ir conllantifiimaveritanir articulos fi
dei, (F cetera qux ad Deum fbfdant , ideo credi-
mus , quia d prima & infallibili Veritate , nempe
Deo, reuclata [uni : (J propterea ipfa prima ueri-
t as, hoc efl Deus, dicitur fundamentum fidei.

Hanc tamen Catholicam uerilatcin nonnulli
multis rationibus euerteremtunturutfferentes ali-
quando Deum, licet non per fe, humano tamen jtn-
gelicoue miiuflerio homines fefclliffe, quas longa fe
rie numerat Melcbior Canus lib.r.cap. 1 . de locis
theologicis, & in feqtientihtis cifdem abunde fatisfs
j: citieas nos libenter omittimus.quia non fiunt inftit*
ti nosIri.Hxc fiumma eflotDeum neque de potentia
abfoluta, neque de potentia ordinaria mentiri pof-
fc,aut quemquam f Alere, nec per fenee per alium-,
adeoque hocvcrum cffc,Vt contrarium flt hxreti-
cum indicandum. De potentia abfoluta Dei loqui
mihi videtur sfuguflinus lib- 1 . de fymbolo.cap. 1.
dum aii. Deus omnipotens eft, & cum fitomni-
potens,mori non poteft, falli non poteft, men-
riri non poteft. & lib. zi. de Cluitote Dei,c. z f.

'dum ait: Sed de omnipotentia eius, qu* tot &
tanta lacii mirabilia, tam multa diximus.Si vo-
lunt inuenire qu 6 d omnipotens non poteft.ha

ben^

Quid nomi
ne prime o»
rimis imd
liatur*

Deas nec
fallit nccfil
Ium roq»* 1

Inquifitorum cum Commentarijs. 69

bent.prorfus, ego dicam, mentiri non poteft, A fitquoddara affirmantium , non poteft cadere
hsc ille. Quod manifcflius mihi cxprcfiijfcyidctur nili fub prxccpto affirnuriuo: vnde eodem mo
■ - - • • - - • • doeftdenecellarijsadfalutem , quo modopo

tcft cadere fub prxccpto affirnuriuo diuins
legis.

1 Prxcepn autem affirmati ua, ytfupra di £1J
eft, non obligant ad iemper , & fi femper obli-
gent: obligan t au tcm pro loco & tempore , fe-
cundum alias Circumflamus debitas , fecundi»
quas oportet actum humanum limitari ad hoC
quod iicafhts virtutis.

1 Sicigirur confiteri fidem non femptr.neque
B in quolibet loco cfide necelTita te laluris,fed in
aliquo loco Se tempore; quando fcilieet per o-
mimoncm huips Conftlfioni» fubttaheremt
honor debitus Deo , & etiam vtilitaS proximi*
impendenda : puta fi aliquis interrogatus de fi-
de taceret , A: «x hoc crfdcretur , vel quod non
hiberet fidem , uelqttod fides non effiet vera,
vel altj per eius tacimrnitatem numerentur i
fide: in humlmodi enim Calibus confcflio fidei
eft de nece (litate falutis. luxa, illud Roma, t o.
Corde credintrad iuftinam: oreautuu confeC-
fio fit ad lalurem.

C * In huiulmodi enim Calibus neceffi taris, vbi
fides periclitatur , quilibet tenetur fidem Ibam
aliis propalare vel ad iniiruftionem aliorum fi
delium , iiue ad confirmationem , vel ad repri-
mendum infidelium infultarioncm: fed aliis te
poribus tnftruere homines de fide , non peru-
net ad omnes fideles.

4 Siautera b turbatio infidelium oriamrde con
feflione fidei tnaniiefta ablqoe aliqua vrilitate
fidei, vel fidelium, non eft laudabile in tali cali»
fidem publice confiteri: vnde Dominus dicit
Marth.7. Nolite iantftum darecantbus,neque
margaritas veftras fpargere ante porcos,ne cot»
uerfi dirumpant vos. Sed fi utilitas aliqua fide»
fpcrcmr.aur ncceflitas adfit, contempta turba-
tione infidclium,debet homo fidem publice co
fiteritvndc Matth. i ;. dicitur, quod cum difci-
puli dixiflent Domino , quoti pharilxi audito
eius verbo fcandalizari lunt, Dominus refpon-
dit: Sinite illos, falicct turbari: catta lunt, de du-
ces cxcorum.

ipfe Dominus quando Lucx a t aritCxlum & ter-
ra tranfibunr, verba autem mea non traftbunr,
quoji diceret:!' el concidat oistne cxlutn, omnisque
natura ; diuina tamenyeritas confsJ1.it neceffe cfl.
Depotentiayero ordinaria rei rfj apertior Rm
. trunoj 3 .Vanius /rribit ita.Eft enim Deus verax,
omnis autem homo mendax. (7'N.ume. c. 13.
feriptum r//. Non eft Deus quafi homo, vt men-
tiatur . Qudd autrm nec per alium, aut hominem
aut Angelum fallere quemquam pofsit Deui, aper
te induat natura mendaci), quod fua natura ma-
lum cfl 6" peccatum , Deus autem peccati caufa
non cfltrfi per minijlroi fuos Deurrmquam feje-
lijfet , certe facrarum litterarum firmitas c orrue-
ret,ijfiiei fundamenta Uberentur, di dubitaretur
an in bis , Vel in illis Deus per admimflros fuos vr-
ra efict locutus- erioTt has impietates Cr blafphc-
mias fugiamus , ajjcramus omnino, mdla ratione
Deumrmquam ftfellifje, aut fallere pojje: inde

eoVigamusylterius cum Eymericobac qusjlione:
Fidei, qux primanreerit.uem,boe eji Deum, magi-
flram habet, nullo modo faljum fubtjfe pcjfe.

Dtvs nun- ^ ? Nullus enim intclledus concipit, quod
quam meo* Deus dicat mendacium neque falliim.] Atque
utur. bor cfl certifiimum fidei dtgmatnam fi Deus prima

ijfimplexvcritai tji, nullum mendacii genus ad-
mixtum habere potcjhveritas enim 4j mendacium
i diametro opponuntur, nec pcjsunt in eodem repe
tirifubicdopn communis habet pbilofopborum af-
fertio. atque bine colliges, quam fluite delirarent
Arment bxretici,qui mendacem Deum faciebant,

Vt refert Vrateolus tib. i.dcfeflis hxreticorum,
cap.6 7 . Mendacium enim , quod ia Viro probo ad-
tnitttre indignum cfl , in Dets fuanmo bono ponere
uony ercbantur.Sed horam dogmata fynodus Cbal D
cedonenfltt cum Futycbe U Diofcoro,(quos Arme
mvelaf ducet fequebamur) damnauit.

Q__V ISTIO IX.

De confefsione exteriori fidei.

SVMMARIVM.

1 Trtcepta affirmatina pro loco if tempore obii
gant.

i Confefiio fidei non femper, nec quotas loco eH £
facienda.

} Quibus mcafibutnecefiariafil fidei confcfiio.

4 Et quxndofineyllaculpa omitti pojsit.

O N A • qnxllio eft, V trum fidei
confelsio fit ncceilaria ad falu-
tcm lic, quoti ad fidem profiten
dam quilibet teneatur?

1 N

Q_V ASTIONEM

COMMhNT. XXUU.

IX.

Ad hanc rcfpondemusiuxta

• mentem S.Thomx l.i.q.j.ar. i.quidea.qux
funtncceflariaad falutem, cadunt fub prxee-
i al j P as ‘•‘““S I«S“ : 1 autem fidei , cum

H ‘AEC quaflio elegantem, utilem, CT co-
gnitu nccefariam habet materiam, et in pri
mi/ ad officium fanda mqufilmis pertinentem.
•Hpsycro quia forte d paucis i noflris cfl difputata
ia tradatibus,quot de penis haereticorum confcrb-
pfcrunt fidco fumma rerum capita ad rem noftram
jfieflantii aperte <J dihuidc attingemus. Tota au-
tem tradatio duabus potifiimum partibus ab-
folueeur.

Trima erit^fn tT quar.do obligemur ad confef
fionem fidei exteriorem, <? quando liteat fidem
occultare.

Altera

jo Prima pars Direftorij

^(Iteravero, 'HmquiJ, cum quis quo tempore
obligatur fidem profiteri, em negat Jit hareticus,
V el de bxrefi [uffctius , ita vt in bxrcucarmt poe-
nas incidat- au contranullam penitus contrahat
barefis fuffucionem.

fi ' Ex hac quxflione vru potifiimum colligitur ca-
ncattvii* tbolica conclufto , qua dirimitur prima pars dijpu-
cft u 61 a- tationis:ea nero huiufmodi e[i ; Confejiio fida efl
“*>• neecffaria ad fiilutem ex Vi prxccpti affirmatius
obliganti < pro loco & tcmporc.Hxc autem comlu-
fio de fide efl.adeovt contraria hxretica fit , quam
probat Hlud ad Epm anos,t.i o.Corde credi tur ad
lulliuam.ojjc.auccm conlcllio fitadfalutcra.E»
illud Matth.lo. Omnis qui confitebitur mc co-
ram hominibus , confitebor & ego eum cotaln
Patre mco.qui in cadis.clhqui autetn negaucrit
me coram iiomini bus , -negabo & ego cum co-
ram Patre mco.qui in catlis cfi- tr^L ucx- 9. Qui
me erubuerit, & meos rcrmoncs.hunc filius ho -
minis esubefeet cum venerit in maicftatc 1’ua.
Idem tradit Beatus ytuguflmm fuper loan. c.iS,
tra/f. iI3-6' alifiquos paulo poti citabimus.

Hinc colligiiurrel ex hoc Jolo capite, hereticos
indicari potuifieHelcefaitas.fiueHeUbcfaitas, qui
affirmabant Chriflii in tormentis fcuinnccefiitatc,
ere negari pofiefine peccato, dummodo corde cre-
dereturpel referunt Eufebius hh.s.biflcrix ccclc-
fiafli.cap- 31.tr iqjcepkorui lib. j.cap. 14. & (ire
idjrium Romanum invita Fabiani Vapx: quam
hxrcfim refert etiam F.ymericus infra par.i.q. 1 o.
Vtrf.feptima bxrefisefl.

His na pofitis .obferuandum efl vlterius dt, /cri-
men inter prxeepta negatiua ir affirmatius : nam
illa femper 67 ubique obligant , ir ad femper , vt
non tfie occidendum, non ejfe.Dcum negandum , tT
fmulixtbxtrvcro , nempe affirma:, ua.Jcmper,qui-
dem obliganljed non ad femper ,fed pro certis, lo-
eit atque tcmporibus.Prxceptum igitur confitendi
fidem per alium exteriorem, cum fit affirmatiuum,
non obligat pro quauis temporis differentia, fedvt
bocloeofcrilnt Eymcricus ex ficato Tboma pro lo
eo <7 tempore , quando Jcilicet per omifsionem bu-
iusconfefiioniifubtrjberctur honor debitus Deo,
Vel etiam vtilitas proximis impendenda, ergo bis
• reflantibus non ens necefjarii, confiteri, fedir ver

bis irfatiis poterit omitti fidei confeflio exterior.

. . Ceteyumvt bxc imelligantur apertius, notanda

ure efl doUrina Caietam 1. 1. q. 3 , art. a. qux irvera
doque licet efl,& communiter recepta, videlicet, aliud cfjc fi- l
(M alienam, dem propriam occultare, ahudvero alienam profi-
J" oSlc V“ u terbnam fidem propriam occultare, cum ncclxnor
Deimecvtilitas proximi contrarium pofl ulat, mul-
lis fnodis Ucet.cxIcriciJcvits 4r honefl.cleri.profl
terhautem alienam fidtmvel negare propriam di-
cendo ferio, fe non ejfe Chriflianum,velvtenio ba- .
biti, proprio infidelium , prxferlim eo, qui m hono-
rem idolorum U felix fux inflitutut cH, nullo pa-
tio licet : quoniam hoc fuapte natura malum efl,
quod- tiufqua licet admittere , en bxc fieri non pofl
Jintfir.e prolifiionc tuitus illius, que infideles reti-
nent dia fer ibit etvere Caici anus apud Thema t.t.

A q.y.ar.i.ir Sylucflcrin fum.uerbo,fides.q. fJiu. 8 .

Ex bis refellitur opimo lluguf.i ^Jrchidiacom,
lo annis FaniXlV’& aliorum m c.v;i!en.z zq.z.
quos /equitur Oenfmanus in c. nos in quemquam.
a .q. 1 .ir Iafon in l.fs nioro.nu.q.ff.fol.matrvbi af-
ferunt txeufsri forte catholicum fi promitteret ha
micis, Verbigratia Vatarenis,fe eorum fclUmfe-
cuturum.vt ea cognita , eandem pofjet confutare ;
quoniamboc fua natura nuium efl.r.eque exempla
quibusVIuntur.ciiVllo pallo jujjragantur: cum ne
qucIcbu^Jfcgx. 1 o.idohs Baal faerifioarit , licet
velle facrificare finxerit, vt perfidoi fateriotes in-
B terficcrct: neque Dauid errorem aliquem aliena
fetix fuerit profcjfuiMb. 1 .Feg.c.z 1 .jed folamflul
tiliam fimuiauerit coram l {ege ^ febis . ^ lique bxc
brtuitcrdixifjcfit fatis quantum ad prinum difpu-
lationis partem attinet.

Sed iam alterum fujcepta cr, illationi, caput ab- An lic b*'*-
/eluamus, Wunquid fcihcet is fit putandus bxreti- ricas qui me
cus,autdebxrefijufpctiui .Veluullomodofufpe-
Ilus, qui quo tempore fidem fatiri obligatur , eam |, rr eiicalec4
abnegat, (Tvcrbis feufalHs aliquid hxreticale cirn mime
mittit, VI fiverbi gratia aTurcis quii captus metu
mortis abneget Chrifhm, ir Mabtmetemverum
; effe prophetam confiteatur : aut ad illius MefchitS
thus offerat: aut d Lutberanis interceptus compel-
latur Papx potestatem diffiteri , nuliumue imagi-
nibus honorem exbiheredmmo eas conculcare , aut
delere cogatur.

jfc primum quidem abferuandum efl duplicem
effe coatiionem,vnam abfolutam, quam recte mfu-
perabilemvocare pofjumus: alteramvcro condi-
iion.ilem,vt docet glof. communiter recepta in cap-
ad eius, irtverbo , inuita. difl.f.fj in cap.fi quan-
doque. u, verbo , erroris, ij.q.6. ir libertinus
tratiJeagnofiaficriionibus,quxfl.}o.num. 7 .qui-
> bus pafnis.dico plurimum referre, an fatia hxreti-
calia committantur coalinme abfoluta U iofupera
bili , Vtftqws ligatus ir penitus reniteris cogatur
non perfefei per alios genua Mahomcto fleti ere,
aut circumcidi , aut aliquid buiufnodi horrendum
patrare, quoniam bic nullum adeffet peccatum, cii
nulla eius interncniatVolmuas:eatenui enim allui
malus peccatum efl,quatenusvolmitarius eflyndc
in cap. maiores, extra de baptif. ir cius effetiu. j.

Vlt-cirea finem feribuur ita.Sicut nec ille nota aii
cuius reatus incumt ■ qui c6tradicespcmtus&
redam a s, thuri ficare idolis cogitur violcter.br c
ibi. utique dc hoc genere coatiionis videtur acci-
piendum illud lib.i. Macbab. cap. 6. ubi cum effel
fermo dcvi,qux Judxisinferebatmr iuffkAntioebi,
dicitur itoiDucebanir autem cum amara neceffi
ratcmdic natalis rcgisadiacrificia,&cu Liberi
faera celebrabantur, cogebatur hedera corona-
ti Libero dreuire. hxc ibi. De codequoq, coailio-
ms modo loquivtdctur concilium ^incyr anum*. 3.
quod paulo pofl referam: -Juvero committantur
coatitone mixta feu conditionali , vt fiquis pro cui-
tania morte aliquod fatium hxreticale commife-
rjt.vt jn prxditiis exemplis conflat ; nam hic pro-
euldubio mortale peccatum committitur.c potius

f

1

Tnquifitorum cum Commentarijs. 74

moriendum eft quam id perpetrantium, yt in fupe-
rioribui oflendimus,P3 tradunt glofia (3 dederes
prsdt.uu Iodi.

Eurfus animaduertendum efl huius quxflionis
difficultatem totam in boc confiflcrc , an is metui,
quo quii compellitur ad fada yel ditia bxretica-
lia(quo abfente talia committent cjjltt hxreitcus
yel faltemiebxrefi fufpedus)excufcl Ixminem (3
ab hxrefi (3 ab omr.t bxrtfit fufpieione. (3 ^liber-
tinus trati.de agnofixffcrtio. q. 3 o.nu.e. ab bxrcft
txcufandu dicit. eum Jequitur ii mancas de catb. in
fiiuit. 1 701 um. 19 .i 3 feq. 'quoniam fatis efl mani-
I 'esiuin, boi inuolmitarios hac mala patrare , licet
moriendo pbjsent iuitareifei quoniam meti ma-
gnum eflytriuiis opui irvj/Je difficile, ideo elege
nent potiuivitam cum peccato, qu.im mortem cum
gloria. *3t quia nonvidetur aperte eorumvolun-
tai in hac confemire, cum ir.uiti quodammodo me-
tufuppliciorum aut mortis trahantur 3 ideo ab bx-
re/i excufantur. hxrcfis enim nunquam perjidtur,
rufi pertinax confenfus accedat: ncc bxrefti conji-
flil in ditiis aut fallis, fed in intelleliu (3yolmta-
te:vndc amplius confequitur ,xi nec panis hxreti-
coru affici debear, qui metu lapfus esI.Simancas de

A ux 3c inqui litionis cui fi , aut per aliquorum
ignorantiam, datim recipi oportct-fufieMo ibi.
I ideturautemyt prxdixi hic locus accipiendus de
primo genere coactionis, quam paulo antcaabfolu
tamfiue infuperabilcmyocabamus, in quibus pro-
pterea concilium po/l fati um conmifjum etiam ab-
Joluta coactione humilem poenitentiam pollulat,
quia initio metu pcrfecutiai.is fugientes dcliquijje
'ridebamur, yi agnojeas antiquam (3 feueram Va-
trum difciplinam in bis, qux circa fidem committe-
bantur.

Illis autem, qui non penitus coatli rcceffermit,
g grausorcm pinam imponit idem concilium
ranumc.^anbac uerba: Dc his qui laetificare
coatti Ium, tnfuperin templis idolorum ctr-
naucrunt , liqui torum cum habitu cultiori ad
templa perduCti lunt, atque ibi pretio liori vella
adhuc mutata , caena; participes taCti lunt ido-
lorum, indifferenter {amentes omnia, qux lue-
runt appolita : placuit cos inter audientes vno
anno conliatui , tubus autem alijs annis agere
pxnitcntiam : led cxiplo triennio per bienniu
tantummodo orationi communicare, tertio au
tem anno reconciliari lacramcnusdMc/rvio ibi.

catho.mllit.til. 1 7 .nu.) 6 *Alberinius in rcpct.rub. q concordat concilium ^frclaienfe l.r. 1 1 .yerba

de hxrct.lib.6.q. 1 3 .mu <5 7 . i3 [eq.Conradus Bru-
mis lib.t.c.q.de ha relicti, qm licet nominatim non
dicant tales coatios pxnas bxreticorum effugere,
ii tamen aperti fsime fentiunt,dum non efle bxrcti-
cos audacter afferunt, atque buic fententix eo liben
lius fubfcribo , qud apcrttuiyideo humane noflr.t
natur. e fragilitatem , qux facile incommoda quxq.
Umens, mala quxque grau fsima committit.

Monet tamen Simancas profato loco nu. )7.ad
bocyiyerifimitc fit, eum, qui fetHayel dilia hxre-
ticalia admiftt,non confenfiffe, nec hxreticum ,yel

autem li/a.Placuit eos inter audientes conditui,
boc fignificant.ytyelut catechumeni tracien.tur.ac
in rebui jide i per facerdotes uifinuntur.

Sed bxc quidem omnia, bos ita coactos non fui f- An fint de
/e bxreiicos demmftranu num auteui hxrcfis fujpi htrefi ftrpe-
cio aliqua contrahatur , <3 qualis ea fit a noftris ® J <1 “‘ 1 rr ^™
non efl perf ede indicatum , ncc potejt certa regula £<J ^

defir.iri.rede tamen admonet Oerfon trad.de pro- miuuut.
tcftal. confiderat. 1 a. tales habendos tffe fu/pedos
debxrejiyel idololatria .yebementcryel leniter
fecundum quod plures caufx fujputonem aggra-

ipoflatamfwfjc.oportercyt doleai,(3 metu ceffan D uames aut minuentes concurrunt, itaque perfona-

.a..: .... J : r. a:.. rllm metus rationem tffe habendam paternam fc

metus grauis efl, (3qusyirum conflantem commo
ucre pojiit , plane bxrefis fufpiiionem Xcl cxclu-
deireel minuet, dummodo ccffante metu conucrta-
tur (3 ingemifeat qui deliqui;-, fin autem metus Ic-
uis erat, aut non metus morliisfed leuis fuP.tgatio-
tus,carceritffamis,i3 fimiliumiqux necyitam adi-
mere, nec membrorum mutilatitsnem afferre fuoge
nere poterant ,13 perf onagrauis erat, (3 caujam fi-
dei probe inselligeni, quales funi Epifcopt, Clerici,
Alonachi, Theologi, biobilci, <3 fimilcs.fi fiiccum-
_ baut non effugient faltemycbemrntem bxrefis fu-
ffidonem: nam indicarcyidentur [e in fide langue-
re, i3 parum ci tribuere , dum cb ieuem c, tufam ei
renuntianl,<3 interius in corde non objeure prxfu-
mmtur fidem dcftrmfic, i3 contrarium errorem

teflatim conucrtatur, ffpxniteat ; alioqum fi diu
tacuit, nec rcclamau it, ratum babuiffeyidetur tur-
pem (3 hxreticalem adum.

De coadis rorumque immsmitate.ifyeceptione
ad f aeram Ecclcftx communionem elegans exue
decretum inyctujlifiimo concilio Ancyrano c.}.cn
iut frudunolm ledorem carere , ita autem habet;
Qui fugientes timore pcrlccutionis.comprchJ
fi lunt, vel a familiaribus , feu i domclbcts rra-
diti , vel bona propria araiferum , vel fulbmte-
runt tormeca.vcl etiam carceribus indufi lunt,
& tamen proclamauerunc fc elfe Chridianos:
quin etiam perfeuerante violentia , ad id vlque
perdufb funt, vt manus eorum apprehenfas &
violenter attradas, fuperfacri ficta imponeret,
illis fdltcet pcrleuerantibus in fide, & Chi i dia
tios fc ede vociferantibus : hoc ergo quod cis
inuitis,alijs cogentibus contigit, fi iuetu & mce
rore animi acerbe fc ferre demondrenc,ipfique
humili perbonam conucrlarionem lubiru in-
cedentes, dolerefeid quod 1 nui ti coacti lunt,
doceant, hos tamquam inculpatos 1 commu-
nione non vetari . Si autem iam prohibiti lunt
tb aliquibus i communione , maioris diligctv-

approbaffctpoHquamlcm prriculoyiiii fuccubue-
nuit, non ita de feminit , puellis, pueris, aut fimils-
bus fentiendum,quas minor metus facilius aucnit.

Ergo qm poft lapfum slatim reuertmitur , reci- qjij
piends funt benigne, (3 miti/sime tradandi ,i3flin <tum cv hn
eis nulla hxrcfis , aut hxrcfis fuffitio orta fuerit, S UI m " u
tmUapxuuenak hxreticisaut fuf pedis conuerfis
imponi conjucta, qualis efl abturaiiosaut canonica ua J olu; .

purga-

tr

71 Prima pars Dire&orij

pnrgatlo.iniicitgmda frit; fed alis pro modo cnlpx A hic re (different Dominus noficr prxcipiatne mar
& qualitate perfonx, aimonebscniurquc fux igna- garilas proveiamus ante porcos-.boc efi[, ncEuan-

uix tr turpitudinis , cum elegerint peccare potiui gelicx ueritatii tbefauros proponamus illis teme-
quam Deo obedirr. bis quales pxmtentix olim in- re, qui affirmaturi funt corumvalcrcm.

iungeremur, decreta concilii Ancyrani VT Jtre-
lalcnfts paulo ante relata demonflant.

Qsii autem aut tarde reuertuntur,aut leui limo
revicit f occubuerunt , pr.c ferum fi Trxlatifmt,

Clerici, Monachi , vel Theologi grauius puniendi
fsm.tr ad ahiuratimem compellendi propter bxre
fu fujfiiciancm,quam merito contraxerunt.

"Neque bis aduerfatur Eymerici doflrinapar.
z.q.qi ,num.7.tr q.a,9-nu. ;. quivi detur indiflin- j
Revelle eos , qni metu mortis fidem abnegant ht-
terbxretico) effc computandos-, quoniamvt in illis
locis diximus alia itucliig-da funi concurrere , qsu

r ui ii antea memor. min.su.

* Qnaniio (cilicct per orni flionem Imius co
fclhunis (uhtraheretur honor debirns Deo , &
eiiam vtilitas proximis impendcnda.&c. ] Md
hunc locum comprobandum omnino reuocandum
efl ad memoriam, fingulare illud tr omni imitatio-
ne tr recordatione dignifiimum Elcagari exem-
plum, lib.z. Macbob. cap. et. qui cum duceretur ad
fupplicium propterea quod nollet contra legis prx q
ccptum carnem porcinam manducarc.tr ilii qui a-
jlabant iniqua commiferatione commoti , tollentes
cumfecreto rogarent afferri carnes , qusbusvefci
ei licebat , vt ftmularetur manducaffe , ficui tyra-
nni imperauerat ile facrificsj carnibus, vt hoc facio
d morte liberaretur.at ille fanRus etgrauis fenex
conflar.ter r effundit in hxc uerba: Non enim arta-
ri noiir.r dign u cft fingere: ut multi adoleicetes
arbitrares hlc.iaaru nonaginta annoru trafilTc
ad vita alienigenaru, & ipii propter mea fimu-
larionc , & propter modicu corruptibilis vita:

Q_V AE S T I O X.
Di/putandum i:c fit publice
de fide.

SVMMARIVM.

i In difputatione de fide duo confidcranda.

* Difpuutio de fide quando cum vitio fiat
quando cum laude.

3 C orant fapientibus & firmis infide tutum efl di

fputare.

4 Quo cafiu coram fimplicibus diffutandum de

fide fit.

5 Et quando ab buiufmodi difputatione abflinen-

dum .

6 Clericis concejfa efl , (J vetita laicis dijputatio

de fide.

E C I M A 1 quxftio cft, Vrrum *
de fide liceat publice difputare.*
1 Ad hanc refpondemus iuxa
mentem S.Thoma: i.i.q.io.ar.
7 .qu6d in difpucatione fidei duo
funt confidcranda . Vnum quidem ex pane di-
fpurands: aliud autem ex parte audientium •

1 Ex parte quidem difpuconns cft conGdcran-
da intcnrio.Si enim 'dilbutet tamquam de fide
dubitans, Sc veritatem ndei pro certo non fup-
ponens, fed argumentis experiri intendens,pro
culdubio peccat ranquam dubius in fidc,& infi

repus decipiantur , Sc per hoc macula atq, cxc- D aurem «* difpucct aliquis de fide ad con-

crarionJ 1 me$ fenedhiri conquirir.na & fi in pr$
fenti tepore fitpplidis hominu cripiar>fcd ma-
num omnipotentis nec viuus, nec dcfon&us cf
fiigia. Quamobrem forriter vita excedendo, fc-
nechi tc quidc dignus apparebo : adolcfccribus
autc exemplu forte relinqna , fi propto animo
ac fortiter pro grauiflimis,ac fandi (fimis legi-
bus honcfta morte pcrfimgar. baflenus ibi itaq\
adfuppliciu duflus gloriofa morte occubuit. Ex qui
bus fit confeques quod cum honor Deo debitus , aut
Vtilitas proximorum id pojlulat , de necefiitatc fa~
lutis efl fidem profiteri , Elea^ari & multorum al-
liorum Janftorum exemplo, quos breuitatis gratia
cottfu! to omittimus.

c f Si autem turbatio infidelium oriatur de c6
fclfionc fidei mamfefb, Scc. non efl laudabile
in tali cafu fidem pubhccconfitcri.JSedborvi-
au»odo piat * elur rc f rJ S Jri prxeeptoris noftri legi iubenti , Vt
icandum. doceamus omnes gentes & producemus Euange-
lium omni creatur x. Sed non efl ita j tatnetfi emm
omnibus fit prxdicjndum, non tamen temere id efl
faciendum , quotiens fides nofira deluderetur , i!J
nuUavtilitas inde /peraretur ,vt optime hoc loco
docet andorex beato Tboma } prxfertim cum dc

fotandum errores : vel *ctianv ad excraaum,
laudabile cfL

3 Ex parte vero audiendum confidcrandum
eft.vtrum illi, qui difputationem audiunt, fine
inftructi & firmi in fide,an fimpltccs, ik in fide
ti cubantes: & quidem 'coram fapiendbus in fi-
de firmisnullum periculum cft difputare de fi-

dc:Si t coram fimpliabus, cft dilbnguendum: f apnj q*ho
quia aut funt folliettati fitte pulfad ao infideli- maiu: Sed
bus.puta lud.ris,vel hxrcdcis , aut paganis ni- circa hmpli-
teubust in eis corrumpere fidem: aut omnino
non funtfollicitad fuper hoc, ficucin terris , in denubu*
quibus non funt aliqui infideles.

4 In primo» cafu neceilarium cft publice di-
fputarede fide , dummodo inueniantur aliqui
ad hoc fufficientes & idonci,qui errores con fo-
rare poifinr. Per hoc cnirti fimphees in fide co-
firmabuntur, & rolle/ur infidelibus decipiendi
fiicuitas:<Sc ip(a taciturnitas eorum, qui refifte-
re deberent pcnicrtentibus fidei veritatem, ef-

let erroris confirmabo. Vnde Gregorius in fi. f Secuudm
paftoralis : Sicut incauta loauio in errore pro- p «d* uf.^
trahit, ita indifcrccum filendum eos, qui erudi-
ri p9tcranr,in errore derelinquit,

/»•

Gi

Inquietorum cum Commentarijs.

71

5 In fecundo 11 vero cafilpericulofiimeil, pu-
blice difputare de fide coram fimplicibus, quo-
rum fides ex hoc clt firmior, quia nihil diuer-
fum audierunt ab eo quod crcdunt.Et ideo non
expedit cis, vt verba in fidelium audiant difpu-
tandum contra fidem. Non enim debemus di-
fputarede his,qux funt fidei, quali de cis dubi-
temus: fed propter veritatem manifcftandam,

6 errores confutandos . Oportet enim ad fidei
•confirmationem aliquando cum infidelibus di
fputare : quandoque quidem defendendo fide,
fecundum illud i . Petri j . Parad lemper ad fa-
tisfaitionem omni polcend vos tauoncm de
ca,qux in vobis efl fpe & fide : Quandoque au-
tem edam ad conuincendos errantes : fecundu
illud ad Titum i .Vt fit potens exhortari in do-
itrina lana,& eos qui contradicunt arguere. Et
ait. 9. dicitur, quod Sanius inualdeebat iV con-
fundebat ludios, & quod loquebatur Gctibus,
&difputabat cum Grxcis.

6 Vnde talibus de caufis difputare de fide cleri
cis lirterads licet: laicis ■ autem, & preferrim il-
litteratis, non licet. Et ideo Alexander quartus
impofuir panam laicis de fide catholica difpu
tandbus publicevel priuatmi.Vndclib.C.extra
de hxret.c.quicumque.$. inhibemus , dicit fic:
Inhibemus quoque ne cuiquam laicx perfonx
liceat publice vel priiudm de fide catholica di-
fputare: qui vero contra fecerir.excommunica-
uoms laqueo innodetur.

1 N QJV AESTIONEM X.

C O M M E N T. XXV.

a >TI OM hxc quxflto continetur his feptem a-
X «ornatis.

Trimum efl : Difputare de fide de ea dubitando,
pecca tum cft infidelitatis.

alterum efl : Difputare de fide adeam confir-
mandam , & ad hxrefet ei oppofnos refutandas,

laudabile efl.

Tertium efl: Difputare de fide ad exercitatione,
Vtvidelicet dijputandoveritas intelligatur, lauda-
bile quoque efl.

Quartum efl : "Nullum efl periculum difputare
de fide coram fapientibus in fide firmis.

Quintum efl : Necefjdrium efl difputare de fide
coram fimplicibus ir idiotis, quoties corrupti funt
infiderant depr.tu.iti ab hxreticis.

Sextum eflsldpn efl difputandum coram fimpli-
dbm,dc rebus fidei, quotiens illi noti funt infide in-
firmi aut titubantes.

Vllimum efl.Clericis licet de fide difputare, lai-
ris vero non licet.

b JVtrumdefide liceat publice difputare.]
Hic quxflio matcriamcontinet valde vulem , ir
tusftris etiam temporibus frequentem, ii propter-
ea cognitu neceffariam ■ In ea morenoslro, onuflis
ceteris, illa tantum commemor abimus, qux issflitulo
aucloris apt<mtur,cetera,quxrvel inutilia /Mn(,vel
nimis fuperflua libenter omittemus.

A De hac materia plene feribunt Beatus Tbomas,

& ibidem Caietanus x.i.q.io.art. 7 .gloffa ir Do-
d ores in c.qmcumque.fidnbibemusje bxretdtb. 6 .

Imior en.in cMmrumus.de fumarin. (jfide catho.
glofir Dodores in capjtos ad fidem. oOjifl. ^fl-
fonfus Caflrus lib. i ,c. 1 1 j.de infla hxreticorum pu
mtto.^llbcrtmus traHAc agno fi afserlio.q. I jKe-
pertoriummquifttorum,yerbo,difputare.Simancas
decalho.inflit.tii. io. idem in Encbyridioviolatx
religioms.tit. 3 1. Syluefler in fum. -verbo , difputa-
lio.fi. t.ir i.eleganter ir eruditeConrradus Brtt-
nus lib.). de hxreuc.tza 3 .6* 14 .et lib.f.c^.ir lib.

B 6xap. S.&olij alifs locis. £r quamquam illi remfu
fe tratleni , eunda mibividentur ad hac Eymerici
axiomata poffe reduci , in quibus docet quid fit ex
parte diffutantium-, item ex parte audientium fln-
gstlariicr confiderandum:qux nos fuis locis oppor-
tune declarabimus , dummodo hoc prxmonueri-
mus , pofse quamlibet fidei difputationem iniri aut
cum hxreticis, aut cum catholicis, de quibus fsngu-
lis differemus.

c ^ Si enim di (putet tamquam de fide dubi- j; tr( j,
tans, &c. ] In hoc primum axioma peccant in pri- rpuurc dc fi
mis omnes bxrcfiarcbx, qui non difputant ad tuett- ie dubitan-
C dam iT constituendam fidem, fed qua certa funt in do.df ‘ am *
dubium reuocantes, compellunt dicere iuxta anisi ii
fui deflderium.1 labet locum hoc axioma tunc potif
fimum, cum iam definita per Eccleftam in dubium
reuocanlur.de quo loquitur l.nemo.C.de fumarin.

fide catho. qui uero ita difputant , bxretici i adi-
tandi funvquonism dubius in fisle infidelis efl.c. du
bius.de hxret.irtr.idil eleganter Beatus ^fugufts- ii ■ a
nus lib.l.dc baptlfmo contra DonatiRas,cap. 3. (J
refertur in c-quis nefciat difl.o.Hoc enim primum
m difputatione de fide cauerulum efl, ne de hisfufei
piatur, que iam definita funt ab Ecclefia:talit enim
D di/putatio penitus illicita efl,ftcut licita erat priuf-
quam drfinirctur lta docet (J vere Siculus mCle-
men. t .de fum. trime. Antonius Butrius in c. cum
Cbriflus. de hecret. ir libertinus irat 1 . de agnof.
affertio.q.ii.num. 16. Si quid tamen obfcurumin
iam definitis continetur, de eo difpulari poterit ,vt
ambiguum tollatur , ir veritas clarior appareat,
gloffa, afrcbidiiconui , ir Dominicus in dido cap.
quis nefciat.difl.9.

d f Si autem difputct aliquis dc fisle ad con- Lsudibiteeft
furandum errores.] Hoc fecundum axioma fupe- jjjfP'*? 1 * de
riori aduerfum efl . nam quantum fcelus efl difpu- [an 'j 0! “" 0
B tando fidem labefatlare , tanta laus efl di/putando m ,
eam tueri, errores refutare, bxreticos conuincere,
vr vel inuiti ir obtorto collo cogamurvi argumen-
torumvidifateri Euangelicamveritatem.hoc pro
imus ab initio nafcenlis Eccleftx aduerfus haereti-
cos prxflitertmt afpofloli, obfcruaruntviri Sandi
Hieronymus , ^fuguRinus,& celeri, prxflantque
quotidieviri pij ir catholici tam in concilut gene-
ralibus , tum in priuatis ctuitatibus.Uverho ir o-
p ere, eam edilit libris non minus valide, qua m ver
UsViuis loquendo hxrefet refutant.de quo illuflri
exemplum extat in lajuoniam C.de epifeo- ij eler ,

Hoc 'Paulus distinui rejptcics.ad Titum c. i- dixir,

K opor-

74 Prima pars Diredtorij

oportere epifeopum iodum effe,& ample dentem
eum, qui fecundum dolhrinam efl , fidelem fermo-
nem.vt potens fit exhortari in dodrtna fua, (S eos
qui contradictu» urguere.

Sed cu hxc difj/utatio publice eu hxreticii fufei-
pitur, multa concurrere debent , nempe vt i iodis
fufeipiatur, coram iodis peragatur , tSTt ncceffia-
ria ad eam rem obferuentur caufa, locus, tempus,
modus ,&alix circumflantia , de quibus optime
Conrradus Brumis hb.\. de haeret, c. n. cumfeq.
nec enim temere fufeipiendx funt cum hxreticii
contentiones : namvt optime fcripfit Tertullianus
i» libro de prxfcriptionibus haereticorum, ex iifpu-
tatione cum herciscis fssfcepta , raro ipfs conuer-
tuntur,immo audaciores is pertinaciores efficiun-
tur : firmi in fide fatigantur , infirmi capiuntur , iS
meis* ctsnt fcrupulo dimittuntur, iS ^fuguflinus
contra Faufium Manicbuum lib. tj.c.i i. optime
monuit hxrelicos non amare diffiutationem , fed
cumadeamrenerit» , impudentifiima pertinacia
quoquomodo fiperare contendunt, poflrcmo qua-
les fsnt hxreticorumfraudes , tS quomodo fubtili-

,■ bus interdum fallaces difputxndo fimplices ca-

piant , eleganter docuit idem nluguflinus fuper
loannemc. t.trad. i. circa finem.ybifcribit qua
fraude Masschxus induxerit quemdam fateri ar-
gumentando corporalia non a Deo , fed i diabolo
fmffe creata.

In clifputa- e | y e i et j am exercitium laudabile eft. ]
fcepoii a- Tertium hoc axioma catholuos folum refpicit , qus
thoimi <juid pe pe de rebus fidei fecum dijpuiom,ycl inter fc in-
otrlauandu !r j priuatos parietes, yel publice in fcbolis. ceteri
in hac difpuiationc,tamrifi in bonum finem refera-
tur, ea funtobjeruanda, qua monuit ytlfonfus Ca-
flrus lib.tJ.19.de iufla beretico. punitione , yi de-
lice! ne hxrcticx . fcandalofx , aut alixeiufmodt
propofitiones caufa exercitationis ynquam defen-
dantur , id quodyetuiffe etiamyidetur Lcodcci-
mus in Bulla incipiente , Exurge domine, relata
in bullarso litterarum .Apoilolscarum pro officio
inquifsttonis ,cum fxpe contingat homines rudiores
perfudere fsbi id po fle defendi , quod publice in
fcholisyident dyiris doflit isfputari. ^fc ne illa
quidem di/putanda funt, qux propter fubtilitatem
iS difficultatem populi audientis "rirea excedunt,
qualia funt multa de prxdcftinalionc , libero arbi-
trio, iS jWttu : in his enim rudet homines fxpe
difficultatem aduerft argumenti percipiunt , Jolu-
ttonem autem non facile capiunt, Tt ait Case sanus 1
i.i.quxH. io.nrr. 7 jnde dsfccdunt dubu.is inter
dum cuadut bxretici. Sed his incommodi 1 facile oc
current qui difpuiationibiss prxfunt , aut publico
munere f unguntur, neyidclicct talia abfque uecef-
fllatc iS incompetenter Jifputari permittant .

Illud poflremo in bis difpuutsonibui catholico-
rum objeruanium efl , ne quid irrcltgwjc dicatur,
ne fcommata aut dsHeria fcurrititcr proferantur,
ne quid fuperbe ad inanem gloriam afferatur: fed
omnia in eum finem dirigamur, Ttycrttas in obfest-
rit.iS Dei gloria potifiimum queratur .

jam qux de Tanis, incertis, is perieulofis proptu

\ [itionibus non di/putandis proxime docui cum agi-
tur ie rebus diuinis is ad fidemfpeilantibus ; ea-
dem iuselligenda funt is obferuanda ab altis ar-
tiumprofejioribus.yeluti pbilo fophis, medicis , <5
mathematicis : ab bis enim occaftone eius au floris
quem profitentur, nullo modo dtfpulanda funt qux
cum fide pugnant caytl afferendo , ve/ in dubium
reuoeando : fed circa ea obferuandum esi id quod
cauit Leo decimus Tont.Max. m concilio Latera-
ncnfs fefto.i.refcripto incipiente: A po flolici regi-
minis , Quod efl in Bullario litterarum 'pofl vit-
earum pro officio fanflifiimx inquifitknis.

B f ^ Et quidem coram lapientibus in fide fir-
mis nullum periculum eft dilputare de fide . ]

Hoc quartum axioma illos refpicit, quorum gratia
fufeipitur difputatio , fiuc coram quibus tranfigi-
tunnam fi firmi in fide fsnt, tantum abefl, VI silum
fit periculum , immo magis in fide confirmantur,
cum per dijpsuationemyentas magis elucefcat,iS
diuinorum myfleriorum cognuio clarius pateat.

e 4 In primo cafu ncccflarium eft publice di- ,n diftntt-

• 1 tionede hJe

lputare de fide. J Hxc quinta prxceptso etiam ad [ u fcrpti ^
audientes refertur : tunc enim necefjarium efl co- ni ili 030» si
eam rudibut ds [putare , cum i/ Ii ab hxreticii ma- fumandos ,
- Ic per juafs fusum bis , qux ad fidem [pedant-, id
quod fxpe contingere docet rerum experientia;
nam per hanc difputationcm fimplices m fide con-
firmabuntur , iS bxreticis prxcludctur omnis fal-
lendiyia.ycrum in hac difputaiumc nonnulla clia
obferuanda funt. Trimum, yi petryiros idoneos is
litteratos tranfigatur , qui fint in philofophia is
theologia probeyerfati, yt fetat admrfariorum ra
lionet difcutere,(S refellere, is contrariasverita-
tes optimis argumentis roborare ,vt ait Caietanus
».1 .q. 1 oatrt. 7. neque enim ita efl agendumyt 1 n
dubium reuoccntur catholicxyeritates ,fcdytfir-
J mifsimc Hatuantur , is aduerfaru conuincantur,
iuxta doflrmam traditam per loannem Jmolcn-
femme. damnamus, de fum.trinit.iS fide catbo.
quam f equitur liberti, de agno, affert, qux st. 1 3 .
num.11.

I am prxter eruditionem illi etiam deligendi ef-
festt ad hoc munus fubeundum,qui trita probati, in-
corruptis moribus, aut fanflitale conjpscm effent,
quibufquc i papulo multum tribuatur : nam illo-
rum fermones cfficaciores funt ad perfundendum,
quorumyica.dillaeorumcomitatur . Difficulter
enim poterit litteratus rudibus labe bxrefeos infe-
flis perfuadere , fimplieem fornicationem effe pec-
catum, fi eum nofcant meretricio turpemyitam du
cercmam cuiusTita defpaciitcr, confequtns efl , vr
eius prxdicatio continatur Tt dicit Benedsflus XI.
ia extrauagan.inter cuntlas.f.l erum quia. tit. de
priuileg.'mter communes. Denique is etiam effet ad
congrediendum eligendus , qui nunqua m de fide ma
lefenfiffet , aut per Inquiftores futffct uel mqmft-
lu> ve/ punitus : nam horum etiam fermones pro-
pteryeteris peccati recordationem mu alidioresyi
dentur ad perfuadendum.

h f Infecundo vero cafitpericulofum eft po-
blice difputare de fide coram fimpbcibus . ]

TenuL

Inquifitorum eam

'Ver, ultima hxc pr.tceplio etiam ad audientes re-
fertur, quibus, fi nulla i hxrcfcs audierunt i nulla-
rum ef/ recordatio proponenda oie inf ligante Sata-
na difeant dubitare de eoquod antea firmiter cre-
debant-,quomamvt paulo antea dicebamus adifficul
tatei ir obieliiones contra piem melius a rudibus
percipiuntur , qulm inteUigamtcr carundem diffi-
cultatum folmiones,

QSotttodo i 4 Lnias autem, 8c praelerunt illitcraris non
fcibiium f ,fc ' lctr ‘i 'Postremum boc axioma a quibus fit de fide
flde iifpnt»- ‘tifpntondum docetinam clericis licet, laicis non li-
ti, cet, quemadmodum IS de prxdicandoverbo Dei iu

ra dsfponum.cap, cum ex munito , is cap.ficut in
'mode hxrel.es dixi plene infra part.i.fuper cap.
eum ex itmmcio.

Sed illud cfi hic inquirendum , an prohibeatur
hsdiflincie omnibus [.sicis de fide difputaref *4c lu-
ra quidem ubique bilibcnt mdi/linHc laicis perfo-
nit ■, ne publice uel priuatim de fide difputare au-
deant.c. l.f. inhibemus Jehxret.lib.6.c.cum ex in-
iwifio.tr c.ficut-de bxrrtJ.ncmo.C.de fumariu.

Et Caietanus aputl P-catum Tbomam ». x. q.
.» o,art.7. occurrebat huic dubitationi dicens , ideo
iifputari de fide laicis prohiberi , quoniam VI plu
rimum laici funt illitteratiilcges autem de illis fe-
runtur , qux communiter contingere folent. I, nam
ad ea.ff. de legibus, fi tamen repes irent ur laici Iit
'crati , poff ent de fide difputare, quotiens is cafus
curreret ,vndc non prohibemur a prolatis quin
ici de fide difputent.

libertinus vcrotraH.de qgnofaffertaj.t).*. j-.
r feq.audacler afferit laicis indiSlustle prohiberi
fputare de fide, non quia illitterati funtfed quia
iicifunt,cu proprie (Jvcrc loquendo laicus is in
ire dicatur, qui clericus non cflfiuc fu litteratus,
ue illitteratus: is quemadmodum iura prohibent
tiam laicis litteratis prxdicare,vt dixi infra par.
i.fuper dido cap.cum ex mundo, ita etiam prohi-
bent eifdem de fide catholica difputare , atque bsc'
quidem fententia de iureverior mibividctur .

13« m °- VcrumVl hxc apertius intelligamur, f ciendum

• jjfiiff & bifariam fufeipi poffc difputationem de fidc.Vri
sues dc fi- too ferio pcel cumhxreticis,vel inter catholicos ad
{ difeemendum aliquid, quod ad fidem pertmeat-,is

hoc modo omnibus laicis inhibitum efi difputare
de fide ivifum efi enim has difptuationes dc rebus
facris fufeipiendas ,per eccleftaflicas Is facras quo
que perfonas effe tranfigendas: hinc videmus in con
cilsfs , in quibus caufe fidei tradantur , is multa
prius difputatione procedenti examinantur, laico-
. rum partes , astt nullasvnquam , aut raras fuiffe.

Indignum enim uidetur prxf entibus Dei facerdoti-
bus, Lucos de fide tr sciar c : ft tamen alicuius laici
. infigas effet eruditio (vt plerumque contingit) non

effet tunc abfurdum eum ferio audire de fide difpu

Iar.tem,prxfertimcafunecef3itatis , VI in partibus

propinquis bxrcltcorur.l terris : tunc enim laicus
pofjet difputare , neque hxc peruerterent commu-
nem l rcem inhibentem laicis ne prodicent, cumftnt
cafus fmgul. ires, ir necefiitas legem excludat , Se -
tundo potefl fufeipi dif putatio de fide , non ferto

Commentarijs.

7J

A fedfidc, nempe honori C exercitationis c tufa,
qua ratione lum cfl prohibitum laicis difputare, vt
optime admonet Caietanus apsid Tbomjm l.x.q.

Io atrt.7.

Ex omnibus fupradidis hac f mima Colligitur, omni, fr.
Omnem dc fide difputationem iribus de caufssfu- fputatiodefi
fespi pijfctautvt fimplictores inveritate inSlruan- dc mbw de
tur tu confirmentur , impuvero conuiHi reducan- auh ’ < “ I “'
lur,deceptique ab silis, ab erroribus liberentur -Se- p,n “’
eundo vt devero feripturarum fcnfu difeeptetur,
nonrcuocandoin didiiumiam definita is fancita
per Ecclefiam.fed dubia in eis reperta declarando.

B T ertio Vt controuerfsx dogmatum inter catholicae
is hxrcticos componantur. Ex quibus duo poflre-
mj per maiores Ecclcfsx helice, funt abfoluemla :
primum uero per inferiores catholicos ecclefiaSli-
cos potefl trasifigitVbi ea funt olferuanda qux eru
dite tradit C onrradus Urunus lib.y.dc hxr.c. u.

Q_V ^STIO XI.

De probatione myfteriorum fidei
per rationes.

C

s V M M A R. I V M.

1 Ex creaturis in Dei notitiam natura nos ducit,
x UxveroVnitatem cffcntix, non perfonarum di *
ftindionem oflendunt.

J Fidei hifariam derogat qui naturali ratione
eius mySleria probare conatur.

4 Trobanda funt ergo audoritatibus,igc.

5 ~Kcc Trinitatis, nec Dominicx incarnationis my

flersa poffunt naturali ratione demonflrari.

6 Qua arte <S modo fit cum boflibus fidei diffm-
D tandum.

7 Qux contra fidem opponuntur , vera effe ne- • • >

queunt.

S Rationes qux J Sonitis afferuntur quales fmt.

9 Quod abvno fcitur, contingit ab alio credi. fuprs
etiamnum.r.

■ o Rsuor.cs pro fide quomodo illius meritum non
imminuant.

lNDECIMA qu.rfKo eil,V rru
deroget fidei,& confequenter li
ccat fideli aflercre, quod ad pro
bandum myftcrium Trinitatis,
w A: cetera qu? funtfidei.poflunt
adduci rationes naturales demonftratiui necef
iaruc,& cogentes!

Ad hacrclpondemusitixu mentem S.Tho-
iu in diuetlis eius didbs. Primo namq; in pri-
ma parte fummar.q. j i.art. t . diat fic:

1 Reipondeo quod impolfibile eft per ratio-
nem naturalem ad cognitionem Trinitatis di-
urnarum perfonarum peruenire . Odcnlum «11
enim fupra, quOd homo per rationem naturfi-
Iem in cognitionem Dei peruenire non porell,
nili ex creaturis: creatura: autem ducunt in co-
K a gnitio-

S Antoni. 4 .
par.tit. 8.C*.
li.t.At,

Alberti.de*.
gno. affcr.q.
1 J num.tO.
adde citatos
in principio
iequeuna c5
mcntarii fu*
pctqucdia.

7 *

Prima pars Dire&dnj

gnitionem Dei,ficut eff£us in caufam. Hoc igi A tiones, feci fblubiliaf argumenta. Et infra ea- fUemdidt
iur folum ratione narairai de Deo cognofci po dem parte q. i.art. i. in foluuonc

teft,quod competere ei ncccflccft, fecundum
quod eft omnium entium principium. Et hoc
tl- i fundamento vfi farnus fupra t in confideratio-
1 al.uouiua ne Dei . Virttis autem cauiatiua t Dei eft com-
munis t6ti Trinitati* vnde pertinet ad vnitatein
cflcntix,non addiitin&ioncm perfonarum.
x Per rationem igitur naturalem cognofci pof
lunt de Deo ea , qux pertinent ad ellcntix vni-
tatenv.non autem ea, qux perrinent ad diftin-
Bionem perfonarum.

3 Qui autem nititur probare Trinitatem per-
ionarum ratione naturali, fidei dupliciter ciero
gat. Primo quidem quantum ad dignitatem ip
lius fidei , qux cft,vt fit de rebus inuifibihbus,
qux rationem humanam excedunt, unde dicit
Apoftoliis ad Hcb. 1 1 .quod fides eft de non ap
patentibus. Secundo quantum ad vtilitatcm
trahendi alios ad fidem . Cum emm aliquis ad
probandum fidem inducit rationes, ouxnon
lunt cogentes, cadit in irrifionem infideliuni.
Credunt enim quod hujulinodi rationibus in-
nitamur^ jfprer eas credamus qux fiint fidei.

. • • ... c i • r. _j

argumenti concj!l “ La*
dicar iic: Dtnmcfie»dcalia huiuftnodi,qux per ^
rationem naturalem nota poliunt ellc de Deo, f f flj 0 g ,0
vc dicitur Rom. i . non fum articuli fidei, fed Decreto iod
prxambula ad articulos. Sic emm fides prxfup pw-Apofto
ponit cognidoncm naturalem , ficut grana na- Ic i iau *
turam,& vt pcrfcClio pcrfedhbilc: nihil tamen
prohibet illud , quod per Ic demonllrabilc &c
Ici bile cit, ab aliquo accipi vc credibile, qui dc-
monftranoncm non capit.

S Terno x.x.q. r.arr. j.in foluuonc fecundi ar
B gumenn , dicit fic : Dicendum, quod rationes,
qux inducuntur a Sandtis ad probandum ea,
qux lunt fidei, non fum de -..onllrauux, fed
perliiafiones qiixdam tnamfcftanccs non ellc/
impoftibilc quod in fide proponitur: vei proce
dunt ex principiis fidei , loiioct cx auctoritati-
bus faerx feripeurx : licut Dionyiius dicit z.
cap.dc diui.noini . Ex his autem prinapnsita
probatur aliquid apud fideles, fiait enim ex
principiis naturxhtcr notis probatur aliquid
apud omnes . • Vnde edam Theologia lue mia
efi,vt in principio opens dictum clL

4 Ea igimr.qux fidei funt, tentanda non funt C y Etin loluttone urgum.j.dicir : Eaqnxde.

probari, ni fi per .nidori rates his, qui audorita-
tes fufdpiunttapud alios vero fufhcir defende-
re non die impoftibilc quod prxdrcat fides.
‘Vnde DiOnvfius dicit x.c.dcduu.nomi. Si ali-
quis eft, qui totaliter eloquiis rcfiftit, longe erit
inoftraphilofophia: fed fi ad ventarem elo-
qui orum, fcili cetGcrorum, refpicir, hoc c tum
t lib.t . non 'nos canone vtimur: vnde dicit Hilarius f derri
loge a pnn- nit. Non putet homo irtrelhgenria fna gencra-
ci F 10 - donis facramentum pofte confequi . Ambro-
t lib.x dc fi- ** us t ct *am dicit, Jmpoftibile eft gcncrariortis
dc, eap.j. fcircfccretum:mensdeficir,vcxfilct. ^

y Et fi non jjotcft probari per rationem nara- .
ralcm myfterium trinitaris, confequcn ternae
pollimt probari per rationem naturalem my-
fteria Filij Dei patris : vrpote, quod Dei filius
fuerit incarnatus, palliis , mortuus & fepultus:
dc fic de aliis Chniti myfteriis, &Ecdefix Ia-
eram enris: que (aeramenta omnia fiuxerunti
I>d filio domino lclii Chrifto.

6 Secundo eadem parte, o. i .art.S.dicit ficSa-
- cra dodrina cum non habear fuperiorem , di-

{ putat contra negantem fua prinupia , arguen-
do quidem ii aducrlarius aliquid concedit eo-
rum , qux per diuinam roielutioncm haben-
tur; licut per auctoritates fkax doCmnx difpu
taraus contra hxrcdcos,& per vnum articu-
lum contra negantes alium . Si vero aduerfa-
rius niliil concedit eorum, qux dminitus rcue-
lantur, non remanet amplius via ad proban-
dum articulos fidei per rationem: fed ad foluc-
dum ratione$,fi quas inducit contra fidem.

.i. 7 Cum enim fides infallibili veritati innita-

tur , hnpoflibilc aurem lit dc vero demon ftraxi
contrannm.manifeftum eft, probationes , qux
contra fidem inducuntur, non ellc demon ftra-

ifionftratiucproban po fiunt inter credentia nii
metantur: non quia de ipfis fit iimpliciter fides
apud omn.s,fcd quia prxexigunrur ad ea , qu$
funt fidei, & oportet ea faltein per fidem prx-
fuppom ab his , qui eorum demonftrationcm
non habent. Et infra ead.parteq.iurt. i o. in fo
lutionc iiargumcnn dicit fic*. Dicendum. qubd
ratiohcipqux inducuntur ad ea,qui funt fidei,
non luht demohftrationcs.qux in vifionem in-
telliglblleni imciLCtuin humanum reducere
porfint: Et ideo non definunt clle non upparen
ria,fed remouenrimpcdirnema hdei.oiccndcn-
dendo non elle impoftibilc quodin hde pro-
ponitur:

i o Vnde per tales rationes non diminuitur me
ritum fidei, hec ratio fida: fed rationes demon
ftranux indu#* ad ea , qux lunt fidei prxam-
bula , non tamen ad articulos , dc fi diminuant
rationem fidei , quia faciunt ellc apparens il-
lud , quod proponitur : non tamen riiminuunr
rationem charicatis , per quam \oluntas eft
prompta ad illud credendum, etiam fi non ap-
pareret, Er ideo non diminuitur ratio meriti.

E Ea t autem qux repugnant fida , fiucin confi- t

derationc hominis, Irae in exteriori perfecutio nunc icquu-
ne , in tantum aagenr meritum fida , inquan- *ur , habe*
tum oftenditur voluntas magis ‘prompta dc fir- ^ CJtu * Tho-

iii 2 atc ' lo *

da habuerunt non recedentes a hde propter j.argumca.
periecutiones : dc etiam lapientes maius meri-
tum fidei habent non recedentes a fide propter
rationes philolophorum,vel hxrcticoruin con
tra fidem indudbs . Sed ea qux conueniunr fi-
da non fcmi>er diminuunt prompti nidi nem
voluntatis, ad credendum : Et ideo non iempa
diminuunt mentum fidei.

Q^V AE.

Tnquifitorum cum Commentarijs.

dVAESTlO XII.

Deproteflatione fadla ab errante
circa fidem.

SVMMARIVM.

» Credibilia in triplici funi differentia.

1 Trimi ordinii credibilia fidelis quifque noffe
debet.

J Minoribus quo notitia de articulis fidei fnf-
ficiat.

4 Mediocres quonam fcire oporteat.

'S Maiores plura fcire tenentur, quam alii.

* Quo maiorem gradum quis obtinet, eo plura

fciat oportet.

7 Credibilia fecundi ordinis:£p quomodo hoc ere
derefsl neceffdrium.

* sfb omnibus credendum esi Hera efse quocum-

que in f acris litteris continentur.

9 Credibilia sertu ordinis: i!I de iis quid oporteat
credere Simplices.

i o Quid Mediocres , vt Clericos , Curatos , Reli- <
pofos.

«I Quid Maicretprt Inquifitcres, (J Fpifcopos.

1 1 Troteflatio generalis non prodefl neganti quo
fcire tenetur- -i

1 J Trodefl autem neganti ea. quo non tenetur exr
plicite credere. i

14 Q ui ab Inquifstore fatis inflruflus renuitveri-
tatem catholicam amplefU ,fua protefiatio-
ne non adiuuatur.

1 } Cauti ftnt Inquifitores, et perfpicaces indigno-
fcendis bareticorum fallaciis.

[VODECIMA* quzffio eff,
Virum afferens & proteffans,
qubd credit omne illud quod
credit & profitetur fimeta ma-
ter Ecdelia; negat tamen cxpli-
ci te aliquem fidei articulum, feu aliud ad fidem
pertinens; an talis proteltano generalis ei fuffi-
ciat ad falutem,& adiuuet proteftontem >

1 Ad hanc relpondeinus mm metem S.Tho-
m?in 3. femen tiarum ihff. 1 j,Sc in l.a.q. t.Sc
a.in pluribus lods , quod credibilia funt in tri- E
plici differentia . Primo namque funt qux-
dani, qua- per fe , Sc direfte funt credibilia vt.
pote : quia lunt totius noftr* fidei Chnffianx
principia prima, & fundamenta: & ifb funt ar-
ticuli fidei , qux lunt totius noftr* credenti*
rudimenta.

a Et h*c tenetur quilibet fidelis credere ex-
plidtepn genere umeo, vt ialicet credat quod
omnes articuli in generali , & quilibet in fpe-
ciali funt veri,& nullus eorum eff falliis. Ex pii
cite autem articulum vnum ab alio Icire di llm-
guere, Sc qucmlibetfingillarim & diffinde ex.
plici te credere non tenetur omnis: fed quilibet
lccundutn magis Sc minus, prout congruit eius

f> jt»ft,5.'inquoeff.

77

A flatui Sc officio, cui

4 Nam minores inftlferes, etiam fimplices,vt
communes laici tenentur ad credendum cxpli-
cite Chnlti humanitatis myfferia:qu* funt via
pertingedi t ad beariuidincm,&fidutcm:Quia | al. peme-
vtdiamr Ad. 4. Non eff aliud nomen lubcx- tuendi,
lo.niii Chriffi, datum hominibus, in quoopor-
teat nos ialuos ficrii propter quod tenentur cx+
plicite credere Chriffi myffcria , prclcrtini illa
de quibus lolemnizat Ecdelia : vtpote quod
Dei filius fuit conceptus de Spiritulando, in
B Maria femper virgine incarnatus: qtiidfuirde
virgine natus, quod fuitpullus, mortuus, & f»-
pul tus, quod delcendi t ad in feros, quodrefurre
ait tertia die.quod afcemlit ad cxluin , & quod
ad iudicium eff venturus. Et cum no poffit cre-
di exphate, quod Dei patns filius fiieritdeSpi
ritu lando incarnatus,ablquc credentia Dei pa
tris.Dei filij,& Dei Spiritus lan&i, & percon-
fcquensTrinitatis: ideo omnes , etiam limpli-
ces, tenenmr credere cxplicite Trinitatis tnyile . .

rium, hoc eff , quod lunt tres perlonx diii.na:.

Pater, & Filius, & Spiritus iandns. Vnde
- Manli, vlt. Euntes docete omnesgentes bapti-
zantes eos in nomine Patiis, & Filq,& Spintus
iancti: Et de huiuftnorii cxplidta credenda Tri
nitaus examinatur quihbct in baptiimo. Inter •- t
laicos etiam ftmpbces cft gradus aflignare ;
quia ad amplius credendum tenentur laici lic-
reiau, quam illitterati . Et inter illitteratos ad
amphora credenda tenenmr illi, quorum auri-
bus Dei verbum in ecdelia quotidie prodica-
tur , quam ruftici , qui rarius audiunt verbum
Dciticd omnes tenentur ad articulos humani-
catis,& etiam trinitatis.

* 4 Mcdioaes vero, vt derid, & curati, ac om-
nes rcltgioli.quorum eff uerbo, vel facto de «e
dendis, de agendis fimplices erudire, tenentur
ad explidtam credentium cuiuffibet articuli
iingiilatim, & ad ahqualcm artiailorum deda
rationem, Sc ad credendam extenfiorem : non
aquali ter tamen; fed fecundum magis & ini-
nus,prout congrait comm offiao,cui prefunt,

Nam ad plus tenenmr clerici airati.quam nofi
curati:&ad plus rcligiofi , quibus incumbite*
officio verbum Dei clero & populo prjtiicare,

Sc confefiionesaudire,quam religiofi , quibus
hoc non incumbit. Quare iubtiUtatcs & confi-
derationes drea myftcna Chrilh incarnatio-
nis,& paflionis , & hiuufmodi, tenetur medio,
cres magis & minus explidte credere , lecua,
dum qutid conucnit ftatui vniulcuiufque.
p Maiores auicm , vtpote Prxlati ccclcfi* , &
Reciores.M.igiffn ficr* Theologia-, & Dodto-
res, quorum eff mediocres per fe, & eis raedian
tibus, minores & fimplices crudi re-Siait Ange
li primx hierarchi? , & his medumibus , illos
terti* Sc inferiores illuminare , vt didt Diony-
fius 1 i.de cxlefti hierarcluatlfoenim fuperio-
res in ecdelia , Sc maiores magis expreffam fi-
dem Sc cognitionem tenentur habere dc omni-
bus

'78 ' Prima p

bus Sc lingulis fidei articulis , & ecclefuc fa c ra-
mea ns , & eorum declamationibus, & expofi-
tionibus,ac fidei fubrilicatibus.Vndc i. Petri u
Parati femperad fatisfadtionem omni polccn-
ti vos rationem de ea,quz in vobis eft ipe.Non
xqualiter tamen:

6 Nam ad plus tenentur Pontifices quim Ab-
bates, cum linr fuperiores;& ad plus prauitatis
hcrericar Inquifitorcs.quim magiftri & do&o-
res,cumfint fidei iutiiccs: & plus quim om-
nes, fummus Pontifex ; ad quem pertinet ea
qux funt fidei lentennaliter determinare incon
curta fidefie ad que funt maiores & di rticiliores
quxftiones fidei & EcdtTut deducendx , vt ha-
f Non habe betur in decretis dift. 44. t Vndc Dominus di-
turibi.fedjn citPetro, vt patet Lucaria, quem luminum
cap. quoties- Pontificem conftituit,Ego pro te rogaui Petre,
L**maiorc«! vt non deficiat fides tua ; & tu aliquando con-
extra deba- u erfus, confirma fratres tuos,
pjf- & 7 Secundo funt quardam credibilia, qua: di re-

c ” c “°* Cie &c per fe non uinr credibilia, fird potius indi

re&c:quia ad eorum negationem & corruptio-
nem fequitur negatio &: corruptio fidei articu-
lorum omnium , vt lunt illa alia h. fidei ardeu-
lis,quar in facra fcriptura,hoc eft in libris cano-
nicis, feu in Btbba continentur: cum ab Eccle-
t Aufuftin* fia approbentur: De quibus didt Auguftinus f
ad Hieronjr ^ Hieionymum.Solum, inquit, eis libris , qui
™ uro canon ‘ c * appellantur, didici hunc honorem
tur io cap. c- deferre, vt nullum au&orem eomm feribendo
go crralTe aliquid firmirtime credam : alios autem

9 .iiidc cracn lego.vt licet tate polleanr,non ideo ve

dandum «t putera,quia ipfi ita (cripferunt.Er 1 fta cr&-
tum , fl quod dibilia, qu* itt continentur in (aera feriptura,
mulos omif i fidei articulis alia : vt pote , qubd Abraham
fis refert hic duos filios habuit : vel , quod loieph fponfus
Jymcricuj. jtfarfx fuerit , & fimilia , non tenetur quilibet
explicite credere talia fingillatim, fcd lolum te
nemr credere implicite in prepararione animi,
vt fit paratus credere quicquidin diuina feri-
ptura continetur : attamen tunc tenetur quili-
bet explicite credere, quando ei conrtiterir,
qti6din diuina feriptura talia continenrur; &
per illum vel illos , ad quem vel quos percinet,
deducium fuerit coram co.

6 Vndc quilibet tenetur explicite credere,
qu^d omnia quxitint in facra feriptura , fune
vera: quia diumitus rcucl.ua. An autem ifta vel
fllata facra feriptura contineantur (loquendo
de aliis i fidei araculis)tcncntur ifti vel illi, ma
cis vel minus lcire ; & per confequcns illa cre-
dere, prout eorum ftatui & officio congruit, vt
de primis credibilibus fuitdichim.

9 Tertio funt quadam credibilia alia,qux nec
funt fidei rudimenta, nec dare ponuntur in di-
£h facra feriptura: f cd fiinr per Ecdeliam ex il-
lis, auri ftisded uda, vt fidei confona,acdctermi
rata,vt de fide credenda, vtpotequod Spirims
fandus procedar a Patre & Filio vnica fpirado
ne, & non duabus: & ab cis ranquamabvno
principio, non duobus: vt habetur dq fum.au>.

arsDire&orij

A & fidcatho.c. fideli, f Et quoti Ddminus lefus f Iib * .
habuit aliqua cum Apoltolisin communi : vt

.ncxrraiiugaiiti.Cumintcrnonnullos.t &f}-f | oln ,

milia: Et huiulmodi credibilia per fandam Ec-
defiam determinata fc approba »i,vt fide tcncn
da.non tenentur minores cxplid te credere: Icd
bene implicite, & in animi prxparationc,vt cre
dant omne id verum elTe , & fide tenendum,
quod vt fide tenendum eft per Dei Ecdeliam
-approbatum.

i o Mediocres autem, qui, vt prxdicitur,habent
fimphees erudire, tenentur aliqua de kuiufino- »

B di credere explicite; non tamen omnia talia cre
dibilia finguiantcr.ncc omnes xqualiter, fed fc
eundum quod congruit eorum datui , & erudi-
tiom.qiu habent iimplices informare: Vr om-
nes tenennir explid te credere, quod anunc iu-
ilorum dcccdcn ii uni, qiu non peccauerunt , vt
paruulorum;vcl fi peccauerunt, hic vel in pur-
gatorio plene fatisfcccrunt.euolauerunt ad cx-
los, extremo iudido minime expedato : iuxu
Ecdefix determinationem , vt de fide fi-
dam, vt in extrauagann Benedidi XI. qui
incipit , Benedidus. t Sed Curati & Religio- fvi j n0n0l
c fi, quibus incumbit ex oftido prxdicare, & ruper ’
conte Iliones audire, tenentur explicite crede- hac exuam-
re, quod vlura eft peccatum iuxta determina- ganti.quaai
uonemvt de fide fidam, extra de viiuis. Ex E 1 ™,™
graui. t &• fimilia. f | „ clcml;

1 1 Maiores autem , & prxfertim Inquifitores J-fane.
hxrcdcx prauiuns Pontifices.T & maxime Po .,
tifex fummus, tenemur credere expliatc creili- p , Epika '
bilia omnia talia, per Ecdeliam vt fide tenenda P ’
determinata, & approbata : cum cis incumbat
ex officio,eos, qm huiufmodi de fide fidas per
ecdeliam determinationes non admittunt, feu
D eis non credunt, vel contradicit; pimire Sc fen-
tenti aliter iudicare.Patct igitur de cubus credi-
bilibus antedidis , & qui tenentur, vel non ad
explicatam credenuoin eorundem.

1 1 Nunc igitur ad quxlhonem , de qua quxri-
tur,Rclpondeinus,qu6d taliter allerens &pro-
teltans in gcnere.fcd negans in fpede;vel negat
id,quod ipie expbcitc tenetur credere, vel non.

In primo 6 cafu talis protellatio generalis non
ei iuilicitad (ilutem , nccadiuu.it protefUtcm.

Vndc fi fimplex laicus proteftemr vt eft di.
dum , negat tamen expreile Dei filium elle in-
E Carna tum, vel palliim, cum hoc teneatur cxpli-
dte crederc;talis protclhtio non iuuat eum. Eo
dcm‘modofi Grxcustpioteflemr, vt prius: tal.Curatu»
negat tamen expreile & deliberate Spiritum
fandum procedere i Patre , & Filio, vt ab vno
principio, & vnica fpirationeifeu Dominum Ie
liim Chrilhim habuille aliqua cum A po dolis
in communi; talis protciEitio non ei lufUdtad
falutem, nec admu.it proteftantcm : &prxfer-
tim fi taliter protefbms negat vocatus coram fi
da iudicc aim f pertinaria : tunc enim nego- 1 al. fc feni
num qujmplunmum aggrauatur. nada fubfc*

Ij In iccimdo ‘vero cafu,quado falicett pro-

teffans i a '

udans taliter,vtefldidum, neeac illud , quod
explidte credere non tenetur: didmus, quoti ii
negat, non coram iudice fidei ; feu fi coram eo,
antequam per eundem fit informatus, qu6d
illud quod negat, fit contra fidem , paratus ta-
men credere , vt per eundem fidei iudicem fue-
rit informatus : in quolibet cafu talis protefta-
tio ei fufHcit ad falutem , & adiuuat proteflan-
tem;& caufa efl , quia ad amplius non tenetur.
Vnde Augufbnus ad Glorium,& Elcufium , &
t cap. Dixit habetur tranfumptiue i4.q. j.fQui lentciiam
Aponolus. q uamu j s fjfam, atque peruerfam , nulla

pertinaci animofitate. defendunt, prxferdra
quam non audacia fuae prxfuraprionis pepere-
runt,fcd i fedu&s > atque in errorem lapfis
parenubus acceperunt ; quaerunt autem cauu
lollicitudine veritatem , corrigi parati cum in-
ueneiint , nequaquam funt inter hxreucos de-
putandi.

14 Si autem 'negat coram iudice fidei, poft-
quam efl per eundem iudioalner informatus,
quod illud, quod negat, efl contra fidem , & ad-
huc in tali negatione pertinaci ter,& contuma-
citer perfeuerat; talis prutcflado generalis fic
protcllann non fiiffidt ad falutcm,nec adiuuat
protelbntcm : iramo reddit eundem hxreticu
pertinacem, qiumdiu in negatione huiufraodi
perfeuerat,iuxtac. Ad abolendam. $. prxfenti.
extra de harreuds.& iuxta c. Super quibufdam.
extra de verbo. fign. Vnde Augtift. contra Mam
1 <*p. qui in chqos , & recitatur 14. q. ) . t Quiin Ecdcfia
Eaidu. Chn 111 morbidum aliquid prauumqu c lapi utj

fi correpti , vt fanum redumque (aptant , reli-
ftunt contumadter,fuaque peltifera & mortife
ra dogmata emendare nolunt, fcd defenfare
perfilhmt , harrcuci funt. Tales f enim hxrcri-
corum protcftationes , quo animo dicantur,
prudenter efl i fidei iudidbus indagandum:
namvtdidr Hieronymus in cpiftolaad Pam-
machium , Frequenter hxrerid dum coguntur
fubfcriberc ; ne de Ecdcfia expellantur , fuum
errorem palliant fidis verbis, & ea temperant,
& ordine vertunt , vt catholicam credantur te-
nere femen tiam: tic quam fe tenere fidis verbis
fimulanc , corde negant : Sc quod fermone co-
guntur diccre,mcnte damnant: etfi quando a-

peru blafphcmia publice auribus fuent reuela

ta, & viderint contra le audiendum turbam dr
cumfremere, tunc fimphdtate fimulata dicunt
audiuifie fe primum , & magiftrum dicere nc-
(dunt : cumque eorum feripta tenentur , voce
negant, quod litteris profiterentur.

1 y Et ideo cum tenentes dodrinam hxreri-
cam proteflantur , qu6d non intendunt dicere
Contra fidem , & Ecclefix determinationem;
non fadliter tali proteflarioni efl liandum; fed
fubdliter inquirendum, nchxrericorum ded-
piatdifdplina: quoniam frequenter repertum
efl, quod a flerut fidem cflc, quod ipfi credunt ,
& fiiam fedam dicunt Eccleliam , vt didt Au-
gufhnus contra Donaturo. Vnde cum catholi*

Inquietorum cum Commentarijs. 7$

A cus audit fidem & Ecdefi.im ;intelligic fidem
catholicam, & Eccleliam Ronunamiiixreticus
vero intendit fidem, (iumhtrdim; & cccle-
fiom.fium locum: contra quam dicere non in-
tendit.

IN qvaestionem XII.

COMMENT. XXVI.

O * Mijfa qusflione XI. In qua nulla occurrit
difficultas ad inflitutum noflrum jfieclam,

R cum cim materia Theologorum fit propria , quam
a dijputant lib. i .femen Jifl. 3 . Sco tui quodlibeto

1 4-Cr Beatus Tho.hb. 1 .aiuerfui gentiles c. 14.&
feq. ai qmeflionem hanc vltimam de protejialio-
neujuovaldevttlis & frequens efl, accedo, in qua
Eymericus eleganter docet quando protestatio
prxeeieni iuuet proteftantem infide errantem . Is
nero mere fuo priufqtnm quoffioni reffiondeat ,
multa profatur , inde tribui ajfertionibui rem ab-
foluit .

Trima efl: Qui proteflalur generaliter fe cre-
dere i 7 tenere quod tenet {7 credit Ecclefta,ft po
„ flea negat id quod explicite credere tenetur > nou
excufatur per talem proteflationem.

Secunda efl Trotcflatiogcncralit eum tuetur,
qui negat id quod explicite credere non tenetur, ji
tamen jit paratui obedi re legitimo monitori, ifpcfl
monitionem errorem depojueril. _

TertiaeflSi poft legitimam monitionem , it qui
proteflalur in errore per Jeuerat, tunc eum non de
fendit procedent protcftatio > imuto ipjum reddis
boretteum pertinacem.

De materia proteflationii agunt fere omnes re- De mimi.
centioret,qui in barclices fcnpjerunt. Mbert tmu JJ"

_ traciJeagnofijfertio.q.ti.iS' tj.if.num.t 3.S1-
U mancas de catbo.inflil.tit. n.idemmencbyndso
'violato religionis, tit. s 0. Io innes Roiat irati, de
boret part. t.num.6 x^tlfonfus Caflrus liba. cap.

1 1 -de tufla borei, punitu. Gerfon irati- de protc-
flatione.Tmbertui Locatus in operti udicialiver-
bo,tredtbilia.num.6.verf. fi autem, acvctufltorer
etiam iurit interpretet nonnulla de proteflationt
dixerunt, Bartolut in rub. iefum. ttrimt. t 7 fide ca- ,

tbo.CarduiaUt m Clement, 1 .de horet.iporro.Btr ivi

tbolomout Copolla cautela quadam inctpieme.Bo
num & vtile. -Ilbcncut 1 rati-de flatutis, por. J.

q.ji.&alifquoiprudcniomilto.

E ouia pauca quodam de proteflatione fum
traditurus ad tlluflrandumbunc autioris locum,
nolo negligerc proteflationiiyirtutcm , quamxiri Proteftitl.
fandi, vt mox dicam, amplexi funt . Quoniam ergo m«om a-
inhis commentarui multa a vana jmpiunju- ,h0 ““-
mus de rebut grauipimis (7 maximis, m quibus in-
terdtmvelob imperitiam, <7 iudictj mibectUita-
tem.uel ob infuperabtlem difficultatcm.aut alias
caujas.quas fert humana conditu, labi i? allucuu-
ri contingit-, ingenue fateor atque proteflor me nuf
quatnvoluijje iifccdered fide catholica, quam Ro-
nuna (J^tpoflohca profitetur Eccleftx , citi diiu-
uitus nunc conflituius pro efl Gregorius XIII .

■Pont.

1

io

Vmt. Max. nec aliud quidquam diHumyolo,
quam quod doHrma conuc nil Ifomana F.cclefit :
quod damnat ipfadibenter damno ; quod approbat,
cmftantifiime teneo tffequor : harelicoi omnci
abominor.bsrefcs cunHas detellor, nec quidquam
eft quod magis perborrefcam quam harefes , aut
harefeos fujjncionrm, quam nufquam exiftimo pp-
tienter ferendam: quoniamyi Jli fapienltfitmc l{u
fmus, Efl quidem gloriofum Cbrtfli exemplo imu-
rias tolerare , imam tamen notam bxrefeos qui fe-
ratyel difiimulet,non ejic Chriftianum . Et beatus
Hieronymus ad Tammacbium epiflola 6 i. ait:
□olo in fufpicionc hcrefcos quemquam ciTc pa
oentcminc apud cos, qui ignoram innoccnua
cius, diilimulatio confcicntix ludiccmr, fi ta-
ceat.] bxc Hieronymus.

Proteflatio- Sed inviam rcttcrtorsProtcflatlonisyfus anli-
nisrlus an- qmfiimus efl isyfiuius.c.haceftfidei.'.^.quafl.\.
uquui & rC Boatus Hieronymus ait : Hic clt fides. Papa
Bms ' Beatifiimc.quammEcclefia catholica didici-
mus, quaq, femper tenuimus & tenem’:in qua
fi minus pente, aut parum caute aliquid forte
pofitum eltjcmcndari cupimus l. te, qui Petri fi
dem & fedem tene s.baHcnus 1 1 Uronymus.

Quid (it g- -proteflatio autem , de qua bic diferit auHor,
• qua in relmt fidei feri confueuit , eft profefiio fiue

confeftio fidei exierim fati a, ad oftendendum quid
mtcrius de fide fenliat proteftans . uaytlberlims
traH.de agnof.affertio.q. i i.nu.i. if aliorum qui-
dem definitiones, tametft dtuerfis rerbis fmt conte
ptx.re tamen ipfa cum bxc confcntiuni.Vofttam fi-
nitione confirmarcvidetur illud 'Pauli ad Kj.c. i o.
Corde credi tur ad iuftitiam , ore autem conief-
i fio fit ad (alutcm : quoniam ad fideiveritatem ir

integritatem non modo eft necefjarium in corde fr-

Prima pars Dite&orij

A niam curato ratione officii incumbit explicite fcvre.
Spiritum fandum procedere d Vatre& Filio ; tf
poflea negent, non excufabuntur ■ ceterum proptef
ea qux fcquuntur, Gcxcus, legendum crederem.
d f In fecundo vero cafu, quando lcilicet pi o-
tellans taliter negat illud,quod explicite crede-
re non tenetur, &c. ] H i exen/antur per genera-
lem proteftati onem.iS bxc fecunda affertio maxi-
me locum habet in idiotis C rudior ibus, quos excu-
fari etiam ratione probabilis ignorantia late often
dimsis fupra commentario ti. q. 7 . huius partis
B regula 4.

Hic tamen puto obferuandum, quod cumfapt
dubitetur , an aliquis etiam litteratus fcire aliquct
teneatur , cum ftnt quadam ad fidem fpeclantia
adeo difficilia Cr obftura,yt etiam dottos 'inter-
dum lateant, plane fi meis labatur xir litteratus
multum ftbi proderit praccdcns proteflatio ; quia
ignorantia potius quam animi malitia lapfus cen-
Jeri debet, vt optime feripfit jflfetnfiu Caftrus lib.
1 ,cap. li.de infla liaret. punitio, quem [equitur Si
mancas de catholdnflit.tit.f r.nu.9.
e ^ Si autem negat coram iudicefidei.jH.tr ^/2
C poftrcmx affer tio.Fum fcilicet non iuuari protefla
lione, immo reddihxrcticum pertinacem , qui non
yult reuocare errorem admonitus ab Epifcopoyel
Inquifitorcjdedocuit Eymericus par.i.quaft. j a.
numero 8.

^Ilfonfus tamen Caftrus lib. 1 .de iuflabxret.
punitio.c. 1 o.Y er fex his omnibus, tenui fiimis qui-
bufdam rationibus conatus efl oftenderc Inquifito-
ris monitioni non effe necejfariofemper parendum,
neque eum ejfe hxreticum pertinacem putandum,
qut Inquifitori admonenti non obediret.

Ceterum contraria fententiayera & communis

miter credere, frd etiam oportet id exterius often- j)j eft aquam profitetur Bartolus,(quem sClfmfus im-

iere quotiens caufa poftulat.Yt diximus copiofe fu
pra commentario 14. huius panis,

D f In primo cafu talis proteflatio generalis
non n iuffidt ad ! alutcm, nec adiuuat protcfta-
Proreflitio tem.] Quoniam qui errat in his qua fcire debet ex
generalis n6 pjjcite.aiumi malignitate iJ iniquitate peccare cen
rionnlnlut f e,Hr ’ ideoqueyelut confummatus haretictuba-
qux fore de bendus efl, cumnonyideaturvelle captiuare intel-
bee. leHum in obfcqsuum fidei-ita Gerfon traH-depro-

teftaiionc,confiderat. 3 j& . A lfonfus Caftrus lib ■ I .
de iuflabxret. pmitio.c.ujj optima equidt ratio g
ne ita fentiuntmam fi buiufmodi protcftationes ex-
cufarent, liberum effet cuique quas yellet bxrcfes
impune docere) & pauci ynquamfuerebaretici,
qui huius proteflationisyclamine non fuerint costa
ti fuas barefes tegere, £T pratextu pietatis ita de-
fendere. Exemplavero quibus bic Eymericus vti-
tur, appofstis fima funt.

c J Eodem modo fi Grzcus proteftetur, 'vt
prius. ] ita Barcinouenfss impreffus , U DircHo-
rium Cardinalis de Gambara , Bononienfi 1 tamen
& Sabellanus ita habent , Si Curatus protcflcmr.
viraque leHio feruari poteflaiam fsGracus prote-
Sletur [e credere in genere quidquid SJ{qmana Ec
tlefiacreditulcm fi Curatus ide 'Proteftetur , quo-

merito reprehendit )in I. tutor quoque ■ j- tutores,
notabili 1 .ffdc [nffeHis tuto, quem fequuntur loa
nes jtnama,& Fel ynus inrub.de haret. C ordina-
lis in Clememlde Jum.trimt.McUhtor Canus lib.
1 a .de locis theologicis ,e. s osirca finem. Vatacius
Rtsbius in allegatione de bxreft.q.$yer[.fs ergo In
quifstores.Tdpalsus ^frelatanus traH. de haret.
notabili 1 Q.Stmancos decatho.inftit-lit.a S.nu. 1 9.
ij. xo.Txbienfts m f um.verbo, here licui. S. xf. nu-
mero x6. quod ipfum tenuit iterum Eymericus
par.i.q.D.iJ dixi copiofe in libris dc prnis bare
ticorum, vbiFttrtolum ab impugnatione ^tlfonfs
defendens i» hunc modum intrlligendum monui:
Optime feripfit hariolus poffc tamquam hxreticum
pertinacem puniri eum, qui admonenti Inquifitori
non obtemperat.quod non eft perperam aut impru-
denter accipiendum : fed tunc locum habet Banoti
f 'ementia cum Inquifstor monetvt iudexjioc eft, re
mature confidcrxta , infficHa prius propofstionum
qualitate, habita cumiurisperitis exqmftta delibe-
ratione: tunc enim ei pertinaciter refifiere nemo
potefl fine mamfefta hsrefi: quod qua ratione con-
tingat, regula fequentes facile indicabunt.

fit prima: Quo: iens quis incidit in bxrcfim aper
iedxmnaixm(vtco autem bxrcfim aperte damna-

Ceneralii
proteflatio
cum tuetur,
qui ettatia
his, qua ex-
plicate fcire
non obliga-
tur.

Non luna-
tur protefla-
tionc qui le*
gitime ad-
monitus uo
deponit et -
rotem

Inquifitotu

ntoiiiuotu-

busparendu

Hnretlcus
pertinax efl
qui monctl
inquifltoti
iudicialiter,
non obecat*
petat.

I k
k
*
Q
«
B

i»

i

d

»

»

0

i

0

Inquifitorum cum Commentarijj. fr

tam, quxyel per txprcfldm Ecclcftt definitionem
ejl damnata,yt ,noneffe purgatorium : aut cuius
contrarium operte in facra fcripttera continetur,
~vl,D.iuidcm nonfuifie regem , 47 fimilia, aut aliis
modis )47 admonitus ab 'mquifstoreyt retsoc et erro
rem, (j poflquam oflenfa efl ei ab eodem inquifsto-
Te manifefla bxrefts jux condemnatio ; is tamen
uonyult inquifitori parere, profedo tamquam hae-
reticus pertinax potefl condemnari : nam hoc cafu
legitime admonet, uera admonet, 47 iam definita (7
declarata admonct -,47 boc modo pctefhndiri loeu
tus Bartolus.

Silfecmdaregula: Siquishxrefsm etiam non
aperte damnatam afferat , (7 Inqutfnor ei , habita
ftmililer(quodfempcr in hac tamgraui caufa face-
re debet ) matura confultatione cum jurisperitis ,
euidenter ( quatenus pqfiibile eft)'ofiendat , affec-
tionem cam efie catholica fidei aducrfam,yel quit
communi Theologorum opinioni aduerfatur , Tei
quia cum Enlefsx traditionibus pugnat , yel deni-
que quoniam aips modis infide peccat, 47 ad bxre-
fim accedit, quos enumeraui part.x.fuper q sueti. i.
reusycro nonxult ita 'fnonHt Tnquifttori obtempe
tare.neque errorem reuocare ; profcHocenfcndus
efl hxrelicus pertinax. Ita MclcbiorCanus,i7 re-
Be lib. txx.t e. de locis theologicis circa finem-, (7
ita etiam accipi potefl Bartoli 47 ceterorum prxfa-
ta /ementia.

Sit tertia tandem regula: Si quis per imperitiam
/eu ignorantiam in hxrcftm labatur,(quod ruflicis
47 idiotis contingere jttpc /olet) 47 it d perito in-
quifitore, epifcopo.fcu alio, cui legitime admoni-
tionis competit officium,admonitui,nmyult pare-
re ju/i fit omnino flupidus, 47 iudicij expers, yelut
hxreticus pertinax condemnari potefl : nam in his
• quxad fidem /peBant , imperiti in primis debent
prompto animo maioribus iudicibus eccleftaflicis
obtcmperare.-qua etiam ratione acceptus Bartolus

d enter loquitur, 47 immerito ab Stlfonforeprc
itur, cuius rationcsyclut leues libenter omit-
to.-atque his quidem modisajuos etiam prxeitato Io
eo Mlfonfus commemorat, potuiffet Bartolifcntcn
tiam tueri.

HaBcnus explicui tres ie proteflatione affer-
tiones ab Eymcrico allatas, ad quas multx alixfor
tafiis non difficulter reduci pojfent : ceterum ne
quid in hac materia pofiit defiderari , nonnullx ef
Jent adiungendx , quas etiam pcrfcBc cognofcere
Ptottftado oportehinter quasyna efl fequemMdelicet: Vro-
conuaiu 6- contraria faclit non i uuat.nec excufat pro

u* «Medii- tcflantem.yt fi quisyerbigratia protefletur inge-
acaT nerefe credere omnia qux credit Ecclefta , yel in
particulari, dicat fe credere Mejsiam iamycniffe,

A aut cetera huiufmodi myfleria-, ritu tamen I udxo-
rum pafchalem agnum ^ccidat 47 manducet , [ab-
batum colat ,yel fimilia perpetret , non innabitur
proteflatione: quia per contrarium fallum recedit
proteflans d proteflationc.gloffa ftngularis in cap.
tua nos. yerbo, mulierem.de jporfal.gloj. in cap. cb
M. de conflit.ycrbo , fine prxiudicio.glof. in cap.
olim caufam. de cenfibus , yerbo , proteflatus. tra-
dunt communiter interpretes in /.non folum.fi.mor
te.ff.de operis no.nuntiat.47 in c.cum M. de conii.
Mibertinus trad.de agnofaff'ertio.q. i i.nu. 9 . qui
/equitur Simancas de catho. i nflit. tlt. ij. num. 7 .

B tenet Gerfontrad.de proteflatione , confiderat.).
facit textus m c.exi/limant. it.q.jJH: Nec arbi-
trandum cft in dic iudidj,illos tantum ii Dei 5
lio ede denegandos , qui in martyrio Chriftum
negauerunr.led ie illos omnes , quorum opere
vel lcrmone Chriftus negatus negat, vel confct
fus confitetur, bxc ibi. Vius enim efl /adis qudm
yerbis Deum negare-, yt docuit eleganter Eymeri-
cus par.x.q. jo. 47 ea prxfumitur quifque femire
qux facit, cum ex fadts colligat uryoluntas.l. repre
bendenda-C Je in fi. 47 fnbfU.de quibus.ff.de legib.

RjsrJut bic etiam erat adiungenda 47 illa , que
C continet cafum fwgularem, de quo in decifione I{o-
tx 8 7 f. incipiente , AccuCttus. in antiquis, tit. de
bxreticis.eumyidelicet,qui conuincitur de bareft,
quam norfrult confiteri, etiam/s protefletur fe cre-
dere, 47 tenere quod credit 47 tenet Ecclefta, nihilo
minusyelut negatiuum 47 impxnitentem t raden-
dumeffe curixfxculari-.fedquia de hoc Eyniericus
ex profcffoyidetiir tradare par. }.m duodecimo
n .alo proccflum fidei terminandi, ideo meis locum
hanc tradationem retjciam.

f f Tales enim hercti eorum protefbriones, Himicor5
quo animo dicantur, prudenter eft i fidei iudi- ,tu lu mili-
D cibus indagandum.] Singularis efl bxc Eymcrici ua m prore-
admonitio, quam qui caufam fidei tuentur, ne dcci- llan ‘ Jo ‘W*-
pumur.animaduertam oportet: efl evimiamnunc
yfttafifsimum inter bxreticospot ad deludendos In - "
quifttores , 47 i ufla eorum iudicij fugienda , facile
protclleniur ,yt hocyeluti clypeo muniti, pxnas
enitent ; quod feciffe Martinum Lutberum m eo
opere, quod Leoni decimo Vomifici Maximo nun-
cupanti, certum efltquo tamen animo fuerit protc-
flatus, paulo pofl infigitis illius perfidia indicauit.

Quam ob rem huiufmodi proteflationes hxrelico-
rumyulgares (cum eorum animi ab erroribus non
^ Uberem ur )per tinaciam plane non excludent. Hac
yero Eymerict dadnnam hoc loco tranfcripfit 47
fccutus cRMlbertinus dido trad.de agno f. affer-
tio-q.x 9 .num. 1 q.

FINIS PRIMit PARTIS.

fp*04 xur 4 e;i* nr/t jt-.. . :n vn^r.r.up

• • . . . ‘ . '

(i. : •: J :v.: : - • ‘ f. . . .J

■ -ol in ITTBlviL.-BlI.i Os L rufe-

tx

In fecundam partem Direflortj Inquifitorum Nicolai Ejmerici
Trtfatio & a Argumentum .

> E R IT I Nautx, qui eundas maris oras, portus, recellus, in-
greflus,finus, promontoria &c vfu cognita habet, &: diligeter
jn charta depida fecum gerunt;non modo tuta maris rece-
ptacula, tranquillofq. portus norunt, in quos fc , cu fludus
tempcftate lxuiunt,tuto recipiant ; led lingulas prxtcrca exploratas ha
betlyrtes & breuia, lingula latentia lub aquis faxa & fcopulos : Ccdum
nauigant, clalsium curium ita moderantur & regunt, vt paulatim na-
uium proras temone fledentes fecurum iter arripiantme fine tempe-
flatc quandoque infido fcopulorum arenarum , &: latentium Taxorum
obiedu,coquaflatisnauibus milcrc pereant. Hoc enim fpedatin quali
bet arte ad peritum prudentemq. artificem , vt non modo regulas eius
pcrdifcendx tradat, verum inepta, inconfequentia,atq. eidem arti ad-
uerla reijciat. Neque medicus Tola fanitate tuetur, & quomodo fit tuen
da dcmonftrat; fed idem morbos gcncraq. morborum & natura expli-
cat, vt vitentur &: fugiantur. Qjix cum nollet fidei defenfor acerrimus
Eymcricus in hoc opere, quod aducrliis hxretica prauitatem in lauorc
fidei feribendu fufccpitjprimu lecuros & rcdos fidei tramites offendit,
ea prxeipue colliges, qux ad vedaSc fincera fide tenenda videbatur nc-
cefiario pertinere. Cetciu quia plurima nos a redo fidei curfu deijccre
polTunt, plurima fide violare, plurima fub fpecie veritatis quafi larctia
rraquillo mari laxa decipere & frangcrejdco peritoru artificu more in
hac fecunda parte hxreticorii multorum fraudes recenltc , plurimoru
hxrefes,& errores commemorat, vt ab cis vclut ab Icopulis &: morbis
(quiadiredu verx Religionis iter, & vitxfpirnualis falutc impedire &:
tollere poflcr.tXaucamus.N6 tamen vniuerfos omniu hxreticorum er
rores recenfuit Eymcricus, quonia id inlfituti fui ratio non pollulabat,
fed eos tantu,qui Tuo fxculo magis Rempub. Chriltiana perturbabant,
quiq. in variis iuris Canonici libris damnati cratxoscnim qui tunc vel
ignorabantur, vel minime credebantur, quales erant verniliores hxre-
ticoru errores, fuperuacaneii exiftimauit adduccrcrquamquam fiec hos
quidc omifit,dii ea recclint iuris capita, in quibus illi referebatur. Ad-
didit prxterea quicquid ad cognofcenda hxretica prauitate coducit;li
bros multoru, vnde hxrcfes petantur, indicat, vt corii ledio fugiatur, &
cobnratur.Tandc quot & quibus modis, aut vere, aut iuris prafumptio
ne,hxrefis vel hxreleos liifpicio cotrahat^cdocer. vt fidei Iudiccs,quof
cunq. reos Se iudicare, & eorii errores fcu propoTitionesise ,ppofitionu
qualitatem intelligcre valeant; item alia, qux logum elfct recenlereife-
ries tamen ipfa docendi qualia fint demonllrat. Oi ditur autc a legibus
Pontificijs aduerfus hxreticos editis, vcluti accrtifsimis expugnando-
ru hxreticorii fundamentis.Sed iam Eymericii loquentem audiamus.

1NCI<

INCIPIT SECVNDA PARS

DIRECTORII INQVISITORVM

(um ( 'ommentarijs Francifci Pegru Sacra T beologia i urii

‘VtriuJejue 'Dofioris .

CyCQGIKS

ECVND A pars huius Dirc&orij officij Jnquifitio- '£ i rblE *. n,c
nis ell de ha:recicis,& de eorum credentibus, fautori-
bus, receptatoribus, & defenlatoribus>& de fide fulpe
dis,de ha:refi diffamatis, de Valdenfibus,fiue Paupe-
ribus de Lugduno, Pfeudoapoftolis, Begardis, Frati-
cellis,ac de tertio ordine beati Francifci, fcu pxniten
tia fratribus, delomlegis t harreticalibus,dediuinatoribus, de blafphe ^h^,Ta-
mis hireticalibus, de excommunicatis per annum & amplius, de apofta “" db “‘
tisf fidem abnegantibus, de ludaris &Sarracenis , & ceteris infidelibus t*i-»pofta-
contra -j- fidem, & inquilitionis officium delinquentibus • | al. ia St cS

DECRETALES TITVLI

DE HjtRETICIS DE VO-

LVM 1 NE MAIORI.

Stephanus Papa omnibus
Epifcopis .

Infidelis en,ij m non habet certitudinem fidei:(J
infideli non efl credendum in prxiudicium alterius.

CAP. I.

VB IVS 1 in fide, infidelis efl.
Nec b eis omnino credendum
efl , qui fidem veritatis igno-
rant.

IN CAP. DVBIVS.

C o M M E N T. I.

cap. Dubius. * T~V Vbiusin fide.] Defumptum efl ex effio-
vode fum— f 4 decretali t Jixti Vapx I. ad omnes Cbr i

pmm . ftifideles.yel ex ejnflola lultj Tapse l. cuius initism
efl: Decuerat vos. cap.ti. refert Burchardus lib.
I . De cret. cap . 144. ij luo par. p.cap. if 7 . ita-
que titulus huius capitis fntafiis non Stepbano.fed
lulsovcl Sixto conucnit .

Integra clau Integra periodus apud Sixtum ita habet: Dece

fula cap. Du tero placuit, propter malorum hominum infe-
bius. flationes, vt in accufatione domini miniflro-
rum, primo perfona, fides, vita, & conuerfatio

blafphematium enuclearim perferutetur : nam
fides omnes adus hominis prxcedere debet :
quia dubius in fide, infidelis efl. Nec eis omni-
no efl credendum ,quia venatis fidem igno-
rant , nec reda; conuerfatioms vitam ducunt:
quoniam tales facile Se indifferenter lacerant &
criminantur rede & pie viucntcs . Idcirco fufpi
cio eorum dilcutienda efl primum, & corrigen '

da, nequeaccufaroribusfufpedis, veldeinimi-
corum domo prodeuntibus efl credendum, hxc
Sixtus^Apud luliumindida epillola,cap.i sonte
gra claufula habet ita : Placuit femper in accufa-
tione clericorum, primo perfona, fides, viu,&
conuerfatio blafphcmaciuir. perferutetur: nani
fides omnes adus hominis prxcedere debet:
quia dubius in fide infidelis efl, nec eis omnino
ell credendum , quia veritatis fidem ignorant,
nec redx conuerfatioms vitam ducunt : quo-
niam tales & facile & indifferenter lacerant &
criminantur rede & pie viucntcs. Idcofufpi-
cio eorum dilcutienda efl primo, & corrigenda,
neque accufaroribusfufpedis, & de inimico-
rum domo prodeuntibus ell credendum. hxc lu
lius . Haymuudus Decretalium Tontificiarum col-
leHor.omijsis ceteris, hoc fotum fragmentum, quod
interpretamur.in hunc locum tranftulit. J* ca^Dn

De mtcllcilu huius capitis prxler doClores bic, d,f

L X agit lenierint.

&

\

*4

Tertia pars Dirc&orij

agil-duguninuide^ncoaa iufumma de potefla-
te ecelefia/liea, quxfl. al .uri. t.B. Antoninus ;.
par.ut.ti.cap.f.f. i o.Turrccrenuu in fumma de
Eeelefia,hb .4. par.x.eap.t t^flbertmus tracl. it
agnojcen.aljerito.quxfl.t.num. 6 .C idem ^llberii-
tiu> copiofiui m repetitione rubrior de bxrct.lsb. 6 .
qudl. 1 3 .nu.i 6 .tf feq. PaUciut Eubius in allega-
tione de hxrefs.f. f.Mrlebior Canui hb. 1 i.dr loci»
theologieii.eap. 9 . ^dlfoufus Cailrui lib. 1 .cap.ra ie
tufis bxretteorb punitione, et alo, quos [ciet omitto. ■
Melchior Canus praenato loco de intelledu hu-
Imi capitii differens. inter cetera ait, primum hoc ca
put non eoforfan/pedarepet ex ilitur lententia bo-
minei bxretid iudiceniur, fei eo potiKr.vt fidei iu-
dices intelligant , quofnam fint in caufa fidei te fles
legitimos habituri . ^ibfurdum enim cjje ,vt infide-
leidc fideaduerfuiChriflisnos teflificentur , fiue
infidele 1 •veritatis ignoratione aut dubitatione fini,
fett multo etiam magsi errore contrario . ^ftque
bie etiam intclleHus colligi poj fjc ' ridetur non obfcu
re ex integris claufulii , tjuai paulo antea adduxi-
mus : ia quibus inflitutum Vomificum efic videtur
agere non de fide aut infidelitate, qu x conflim ii ho
minem catholicum, aut contra bxrcticumjed dc fi-
de leftium: qusft Vellent dicere eorum tefhmonium
minime efje rectpiedum aduerfut domini miniftrot,
quoru-vila,conuerfatio,probitai,ta fidei fiuefidtli
tai, probata non cfTct. H 01 enim Rjmani Tonttficci
ture ac merito infideles efje dicunt , id cf 1 , indignoi
vi e orum te/hmonio fidei habeatur squod ex vita
<7 monbm eorum facile colligitur .

De qu* fide tgovero quamquavldcam.qudd admiffo huirf-
fcTcip. Do- modsintellestu, ntbil forlafait abfurdi inde conje-
tm» . quatur: mhslominm tamenvcriui cenfeo, hoc frag-
mentum in hunc locum tranflatum, (3 fub titulo de
haereticis collocatum, accipiendum efje de dubitan-
tibus infide catboluaafua conflituit hominem ca ibo
licum 13 CbrsfUanun. , non de fide humana , prout
eflvirtus moralis, qux conflituit hominemveracem
<7 fidelem in tcflimoniji reddendis .

utique hoc verum efje cxi/hmo.quamuii in pro
prififontibm, quot paulo antea indscauimui, dc fi-
de teflium bumana ageretur, cum non fttnouum
eadem aiuuiusverba, invnoloco habere vnum fen
fumfindeveroad alium locum tranflata, pstiiii vel
demptis, vel additis, vel mutatis, immo vero inter-
dum integra manentia , alsum atque alium f cujum
gignere , pro diuerftlate locorum , aut rerum , out
perfonarum , quibus inferuntur ,Vtl attribuuntur,
argumento l.iut eitdle.ff.de ii ifl. U iure.

Quare eum hoc fragmentum ponatur fub titulo
de bxretieit , «0» autem fub titulo de teflsbus,ve-
rintvidetur, fi dicatur, velle bie Humanum Vomsfi-
cem definire, eos qui de fide catholica dubitant,bx-
U» cuS re ijcos efje iudicandot . Lex enim vel canon in du-
«Sliioono " ^'bet ,vt conucnsat rubrica Vel titulo,

iuiu umiu, fub quo ponitur I. Imprrator.vbi notat nsrtolusff.
fub quo po- de in diem addifl. & idem vultBartolusinl.fin.iu
«untut . principio ff. de condsfi. indebiti. (7 Vaturmitanus

in cap. inter alia.circa finem, extra ie imiKHnit.ec-
(lef. <7 Vaulut de Caflro in 1. achorsc. C. de tran-

, faR.Hinc dicit n sidus in I.Vnica.C. ne liceat tertio
prouocarc, quod quandotcxtui c.l dubsut, rubrica
Jub qua ponitur, probat qualiter fit inteti, gerdiis.

Vtxterea dico non efje a veritate alienum fate-
ri boc fragmentum in Juii fontibus aceipi dc dubi-
tantibus in fide catholica : nam apud Six 1 um pt fl si-
la verba , qu e paulo antea retulimus cemtiaeuter,
nulin tntrrpcfstit , fubfequitur itat Erone enim t.Iean. >.
quidam, qui prius videbantur elle ex nobis, IcJ
non eroni ex nobis; fi vero findente! nobis ,
inanlilTem utique nobifcum.de non conturbaf-
fent froires. Exucucrumcnim (ut ait propheto) p/i/. 138.
J linguos luas ficui Ictpenles, ucncnum alpidum
fub lobijs eorum . Quapropter hi refpuendt
funt, fi incorngibilcs opporucrint , & ui tundi,
ne Domino fuinulontcs decipiunt. hxeSixtus.
Quibuiverbii illi aperte fsgnifieantur , qui afufee-
pta catholica fide <J Chr ilis ana religione receffe-
r ani, ergo in proxime prxcedcmibus, cofdcmvidc-
tur intellexffe,cum dixit , dubios in fide efjeinfide-
let ,eumvaa& eadem continua feric verborum
Vicus, dc eifiem loqui proculdubiovideatur.

lamrcgularitcrquifidem catholicam deferunt
(7 bxrctici Vsl apefl at x fiunt , ideo irfcrcrc eam
' videntur, quia de bonitate (7 certitudine esui dubi-
tant , i7 eam ftbi eligunt difciplinam, quam putant
efje meliorem.eop.Hxrefii. 04. q.y. quare uoncfl
mirum fi dubii in fide, infideles (7 baretici cjje di-
eantur,vt paulo poR clarius pati fiet.

Ilii ita eor/litutisvt ad rem proximius aceeda- Firmin«,eii
mui, obferuandum efl primo , quod vhteunque ali- puur in crr.
quid credendum proponitur Jemptr firmitas rxi- u ' m
giiur <7 fimplisitassilh adextludendam titubatio-
nem, bxc ad repellendum errorem requiritur: nam
titubatio (7 error iucredeudit fidei aduerfantur.
uec drfum ad hoc probandum lefiimonio. yfsha-
3 naftus in regula fidct.pofi enumeratos (7 explica-
tot fidei articuloi fubdit dicent 1 Hxc efl fides ca-
tholica, quam niti quifque fideliter firmiter-
queeredident, foluus elle non poieft. item in
eap.t.dc (um. Irii.it, i 7 fide caibo.ltb. 6 . po/l .defini-
tum articulum dc proce fsione Spiritui [anili, add i-
tnr ito: Hoc proletrooflhoiflenus.prxdico 11ir.de
docuit, hoc firmiter tenet & pixdicot , profite-
tur &: docet focrofando Romana Ecclelta. Item
in Clement. t Je fum.trinit.i7 fide catho.antrquam
multx catholicuveriutei drfinianttir ,fsribtturin
hunc modum: Fidet catholica; fundamento fir-
miter inhxremes. Et /anilus tlrrnardus ad bxc
E rcfpicicni dicebat : Fides ambiguum non habet;

&fi habet, fides non efl. Sanilut item llierony-
mui fcribem in illud llabatue, eap. ». Ecee qui in-
credulus efl, non erit reda anima eius in (emet
ipfo.utt itasSi autem dubitauerit fides tua,& pu
taucris non venirequod fpondeo , habebis pro
grandi poena.qubcimexanimzdifplicebts. fu-
ltus autem.qut credit verbis meis.cc de Im non
ambigit qux polliceor, habebit przinium vi-
tam xternam. buc Hieronymus . Mulu bit fimi-
lia adduci poffent iu eandem Jeuuntiam , qux coit-
fulto omitto. . ... .1

Inquiucorum cum Commentarijs . gj

«cdcadii * HXt y ' n ° ‘ <le0 commrmorJU ‘ > "** WKeUigatUr,
Sdtpujoji! nubiistiostem velul ex diametro pugnare cum fi-
de , 0 propinet dubitantem de trcitndii , eo mo-
do, quo expilaturi fumus, non effe fidelem, fed hx
re licum.

44 teieta Vrxterea illud quoque prxmittendum efl ,ftnt
„X' UC J spuo Vixbxctradatio perfcde mttSigi potefl, vi-
lacouj «oa delicet, ed bjercfim confluuendam,neceffariam cfft
trans rciica fcientiamvel notitia contrarix veritatis : non enim
“*• fufficit quii Cbriflianus erret in fide , ad hoc VI fn

bxreticus, nifs etiam filat id quod approbat contra-
rium cfft catholice veritati . 'Nam cum here fu fit
elecito eius dodnnx , quam quis putat meliorem,
cap. bxrefis.n.q.j. 0 nemo ignoret.qux chgii.vt
lib. i . phetoric. cap . i o.audor cfl *rlrsflotclas!efl
enim cleciio operatio voluntatis , qux ex confiso
frouenit.ffitvt ea, qux eligimus deliberatio antece
dat j id quod fine notitia 0 [cientia eius rei , quam
eligimus , contingere non pote/l . Quare vi firmiter
aliquid ampledi dicamur, notitiam eius prius habe
re debemus, inde fitvtvere 0 proprie is bxreticus
dici non pofitt , qui ignorans catholicamvcritatem,
eius contrarium profitetur . Erit tutem tunc hxre-
ticm, cum [ciens , vel fufficienter admonitus illud ef
fe catholicum dogma, deliberate, feient, Volens
contrarium amplectitur . Caietanus apud faucium
T hornam i. i.quxfl. 1 1 .an. i. Turrecremata in
fumma de F.cdcftajtb.q. par.i. cap. i p.Sy tue fler
verbo bxrefts, quxtl.i.verf. Quinto, vt quu erro-
rem. Simancas de catho. inflit.m. 3 1 . de bxreticis,
num. 1 o. & ali* communiter.

Credibilium -dd bxc prxnotandum efl etiam id, quod multis
tria dic je- locis docet fandus Tbomas 1 . 1 . quxfl. x. cum de
men . credibilibus agit, quem referi 0 fcquitur F.ymeri-

cus par.i. quxfl.7. 0 1 c.Vldeltcel, eorum, qux ad
Dircae ad fi fi i em pertinent tria effe genero: quadam enim funi
omapan ?“•* fo em fXTlinenl dtrede, qualia [uni ea, qux
meet. ^ «obis funt principaliter diuinitus propofsta ad ere-
iendumtvt Deum effe trinum 0vnum , filium Dei
effe incarnatum, 0 alia qux funi totius CbriRianx
fidei principia 0 prima fundamenta, vt fuut ani cu-
li fidei , qui a quolibet fideli expliciteeredi debent,
ficui odenfum cfl fupra par. i.q.y.de fide exph-
ci te habenda .

ladircac Rurfus funi alia credibilia , qux indirede adfi-
qncfrcOcat dem /pedant , quia non proponuntur principaliter
*d • ad credendum ficui fuperiora: ad torum tamen ne-
gationem [equitur negatio , (7 corruptio fidei om-
nium articulorum, talia funt illa alia ab aniculis fi
iri,qux i» [acris litteris eomtnetur.Vt quod -etbra-
htm duos habuerit filios : quod Dauid fuerit rext
quod lofcpb fuerit ffonfut Marix :qudd SimonCy
rtnxus fuerit angariatus ad portandam Crucem
Domini, 0 fimilia.

Credibilia Siott pofiremo alta credibilia , qux expreffe m
tertii %ene- [ 1C ris litteris non ponuntur : funt tamen ex illis per
1“ Eccleftam deducia , (7 definita , tamquam de fide
credenda :VI quod Spiritui fandus procedat d pa-
tret! filio tamquam abvno principio & vnica fpu
ratu>ne,cap.fHeliJefum.trinit.0 fide calbo.hb.tS.
Quid Dominus nofler cum stpodolii habuit ali-

qua m communi, vt ia extratug. cum inter nomul-
los.mJeVerb.fsgnif.Quod cxerccrevfuram fst pec
caimn.Clemeni.i . devfuris. i. Jane fi quis. 0 alit
huiufmodt multa, qux longum effet recenfere .

His vetui fundamentis futura docirinx prxmif-
fis , diflmguenda funtvaria dubitationum genera,

0 fecmdumvnumquodque reffioniebiiur ad prin-
cipale didum buiu 1 capitis , quomodo fcilicel , du-
bius m fide, fit infideli! 0 bxreticus.

Multis ergo modis contingere potcd , aliquem
dubitare de credibilibm.vt au Mugufltnus de An-
cona in fumma de poteflaie ecclefia/hca, quxft.ii.
xrt.i.VrimoJubreptilia tentatione,cum quafi ino- Subrrpuiia
pinamer aduenit nobii qux Jam tentam cogitatio ““

circa credibilia , vt de perpetua fandx Marix d,bi|,bm,n5
Dei gcnitricu virginitate, Chrifli Domini mtr- dt iixrcuc*.
te , (7 [tmilthus , qux rogitatione fubitanca animut
rapitur, 0 cogitat qualuer illa fieri potuerint, aut
bil fimilia .

Etde hoc dubitatitmii genere fit bxc prima con- Trima eoa-
clufio : Dubitatio circa credibilia, prouenietu ex fu dolto .
bitanea feu fubreputia teniaiione , nec hxrcticuni
facit, neefapit bxreftmtquia frequenter contravo
luntat! accidit ; immo qm fe bene confirmat in fide,

0 talibus moiiluri rcfijht, meretur, fuut ille qui re
fiflit ftimulu cartiit, aut alus prauit cogitationibus.

Hanc concluftone tenent bicloannct -efnd.Ioames
inania. Felinus, 'Panormitanus, S ocinus ,0 ali/
communiter inter pretantet hunc textum . Et om-
nes illi , quos paulo antea nominauimus in fi. De m-
tdlcdu huius capulis, ad quod facit cap. fed pcnftn
dum.diflin.6.0 melius cap. inter bxc [ciendum.de
pxttitJifi. 1 . Quare licet pltrunque praua cogita-
tione an imus pulfetur, non peccat, fi renititurxam
immunda 0 praua cogitatio mentem nequaquam
inquinat , cum eam quatit 0 pulfat , fed tunc cum
eam ftbi confentientem fubiugat . De hoc tentatio-
nit genere dicebat fandus Taulus I. ad Corintb.
cap. 1 o. Tentatio vos non apprehendar, nili hu>
mana .Humana quippe tentatio cfl.quaplerunque
in cogitatione tangimur etiam nolenlet : quia , vt
nonnunqicm 0 illicita ad animumveniant,bocvti-
que in nobifmetipfti ex humanitatis corruptibilis
pondere habemus, lamvero dxmoniaca efl, 0 no»
humana tentatioi cum ad hoc quod camis corrupti-
bilitas fuggerit, per ctnfenfum fe animus aflringit.
jtc dt bui ufmodi fubitis tetationibus, qux animtm
interdum pulfant ,vere dicitur illudvulgatum , de
tjuoDodorcs bic, videlicet, Trimos motus non effe
In hominum poteflaie .

Ceterum tametfs in Juperaniii huiufmodi ten-
tationibus interdum meritli acquiratur, non tamen
propterea loem dandus efl,vt aduemant,0 animi
quatiant : quoniam fecurius fugiendo 0 euitaudo,
quam rcfiftcnia fuperantur : ficui contingere folel
in carnis illecebris, qux fugiendo potius ,qudm re-
f, flendo umfumar ,vt vere docet fandus Tbomas
t.tq. } f. an. 1 . ad 4 . argumentum, njm fieri pof-
fet quaudoquevt mens, humana fragdiiate,0 Dx-
monii fiiggeflionevida fuccumbcrct,0 pro merita
culpam 0 infidelitatem reportaret .

Voflrc-

8 6

lfc -Tertia pars Directori)

RemcJiii «1 Voftrcmo, qui huiufmotli litationibus tina ire
fupcnndat dibilia.qualiuntur.quamuiirationibns humanis p?
fubrcptitiji J 1 "’ & confidenti i quadam lUu primo obtutu ve-
cucaucitbi /*i impoffibilia perieniaiionemobiieianiur,/!aiim
Iu. (j continenter recurrere debent ad diuinam omni-

potentiam , (3 dicere cum Angelo , Lucxcap. i.
quia non erit tmpoflibile apud Dcutn omne
verbum, liem alia diuinx malefiam opera corfi-
derare, qux fic dubitante i pol,m in eius amorem
(3 admirationem, quam in dtfperaiionem (Jincre
duhtalem rapiam . Item flanm capiiuabunt intel-
lectum in obfcquium fidei, proponente i firmiter
credere , quod credit (J tenet f ancta Romana
Ecclefia . atque ita Ileo fauente cefjabu feliciter
tentatio.

Secundo modo contingit dubitare circa credibi-
lia proptrrveritatii eluadauoaem.feu declaratio-
nem , yi in ditia fumma de poteflate ecclefiaflica,
q. iS.art. l.ait Muguflinus de Ancona, jitque
hoc modo dubitant catholici dotiores , praferlim
theologi, de omnibus fere catholica religionis veri-
tatibus, (3 fidei articulis, vt rationibus bine (3 inde
Secunda eo- F r0 P c f"“' vtr ‘ u < magis eluce fcat.
tlufio de do- De quo genere dubitationis fit beee fecunda con-
bitanbuj in clufiotQm per modum dubitalionti procedit adde-
rebus crcJcn claradas fiJeiveritates.Jiippofiio (J flabilito tam.
< ' 1J ducciku 1 ,um ce eto iX indubitato fundamento , quod veri.
1,5 • taier illx 3 fidei dogmata, feu feripturx faerx ve-

rijsimx (3 certifiima fmt , non efl bxreticus , nec
peccatdmmovcro meretur, & magna laude dignus
efl.Hxc conclufto certifiima e fl,tr verifiinu: quia
catholici doftores tametfi per modum dubitationis
proponant, ver bigralia.^f n Deus fitvnus , -4n fit
trinus , filius Dei coauenienter fuerit incarnar
tus, (Talia buiufmodi prope infiniu,id non faciunt,
propterea quod deveritaibus illis reurra dubitent-,
fcd vt veritas earu propofitis contrartii (3 folatis,
dilucidius appareat, & clarius elucefcat . Ita enim
fil.Vt fideles infide fxpe magis robotcntu-.rt infide
lei conuertaniur , folutis tfamotii argumentis (3
difficultatibus , qux ipfat deceptos contra fijcivt-
ritatem, detinebant-, cum indeintedigant ar gumen.
ta,qux contra fidem fiunt folubilia effe,vt au conci
lium Lateranen. fub Leone X.fefiio. S. decreto
quodam incipien. Apoftoltci regiminis i.in/uper
omnibus. (J fandus T hornas par. i.q.t.ort.S.

Dixi autem in conelufsonr: Suppo (ito & ftab>*
lito tamquam certo & indubitato (undameto.
qubd vetiutes illa; . & fidei dogmata , leu feri-
pturx Iaera: veriltimx & certillimx iillt ; quo-
Duplei nu>- niam multum refert intelligere circa hxc-quid, aut
j U j quomodo quifque dubitet . Sunt enim qui de veri-

^ ere usfi Mt ij,ur,d<igmatt(>i«/iJeiJe«/eripi«rix /aerii diibi-
tant, (3 hoc dubitationis genus prorfus eflinterdi-
Hum j cum de veritate eorum , qux catholica fides
credenda proponit, dubitare non liceat abfque nota
hxrefij , vt clarius ex dicendis adhuc apparebit.
Sunt rurfus altjjc quibus loquitur bxc conclufto,
qui etft plenam fidem credibilibus adhibeam , cre .
dantquevera effe,(3 omni prorfus falfstate caren-
tia-, quid tamen per fcripturxverba fignificetwr , (3

qualiter dogmata fmt intelligcr.da, dubitant: quod
abfque bxrcjii aut cuiufhbet alterius cnsinms nota
fieri potcfl . Vnde fandus sfmbrcfiut hb. q.fupcr
Lucam loquens de filio Deiaii i/j;Nam etfi no li-
cet milii Icite quemadmodum natus fittnon li-
cer tamen nelcirc.quod natus fit. Seriem gene-
rationis ignoro: fed auctoritatem generationi»
agnofco . bxc Mmbrofms . Exemplis res fiet m a-
rufi fla/Primo dubitationi, gentre videtur k.sfilaffc
TqiccdemusJoxmiitcap.jJcverbic Cbrifli dic en.
iii.-Nifi quis renatus fuerit dcnuo.non poteft vi
dere regnum Pei. quibut prolatis tqiiodcmui du
bitam:, an illa peffeni fieriverj ,Vnde dixit : Quo-
modo poreft homo nafei cum fit fenex ? Num-
quid poteft in ventrem marris fux iterum in-
iroire & renalci i Similiter dubitaucrunt difiipu-
Ii quidam Chrifli.vi habetur loanxap.6. nam cum
dixiJTci Dominus Ir/iu. Panisquem ego dabo, ca-
ro tnca cft pro mundi vita . dicebant: quomodo
poteft hic nobis carnem luam dare ad mandu-
candum ! dubii ibant , quia non credebant Verbis
cbrijli,(3iti dubij (3 infideles recefj.runt.

Ia fec fido genere dubitadi dubitauit Maria l'ir
go inia fh, qux cft ab virebar, gelo audiuiffet, Lucx
cap. i .Filium Dei ab illa in V iero concipiendum, di-
xii: Quomodo fiet tftud;quouiam virum no co
gnofcoNon diffiduverbii diuini nuntii: certa enim
er Hilla poffe Deum ,/cJ verbi; firmiter credens,

(3 dogma fidei dci -icamatione filii Dei ad reiimen
dum genus h imanu-n, certum (3 firmum effe fuppo
nent-, de modo edoceri cupit, tiaque non de re ipfa,
fcd de modd piam propofuit dubitationem . Quare
Tbeoplnlallut in eum locum ita feribit : Non qua-
li diicredens Virgo dixjt: Quomodo erit milii
iftudiSed vt prudens & tntelligens, vt dilcat,
modum inquinta^on enim prius quiddam ta-
le factum cft , neque pofthac fiet . ideo tgno-
fcit ei angelus ,& non condemnat, vt Zacha-
riam ,1cd magts modum docet . Nam Zacha-
rias mento condemnatur: habuit enim exem-
p!amulta,quindoquidem& multx (lenies pe-
perertmt: Virgini autem nullum exemplum e-
rac. bxc 7 benpbilatlui . Idem prorfus feni it fan-
dus Bernardui humilia. 4 . fuper Euangelium:
Miiruseft,ikfMr:Non dubitat defaflo,(cd mo- -

dum requirit & ordinem. Nec enim quxnr , an
fiet iftud ?icd, quomodo i bxc Rcrnardus . Hoc e

itaque modo fandi (3 catholici iodores fatrii lit-
teris plenifiunam fidem adb:bentei,de earum intel-
ligemia dubitant. eadem ratione theologi ftholafli.
ciwfinitjs prope quxflionci proponunt de rebus fe
re omnibus ad fidem /pedantibui , non tamni dubi-
tant de re feu de dogmate catholico, fed dc modo (3
intelligentiaju quo nec hxretiii fient, ntc de bxrefi
fufpciti -, jed meremur , (3 egregiam laudem con-
[cqumtur.

Obferuandum tamen efl, quod in interpretandis
(3 declarandis dogmatibus fidei (3 ftripluris diu i- Quid °Mcr-
m, tunegraui/jime peccarent.au, etiam hxretiii e[ a “

feni ludicandi doaorn.aut dcbxrefi fufpedt, cum feri, i lt te-
eas non interpretarentur iuxta mentem fandorum ns.

' Patrum ,

Tnquifitorum cum Commentarijs. 87

T atrum .dS fenfum (pyfum fandx Romana Eccle
ftxSQurc ia concilio Lateranen.fub Leone X.fef
fio 1 decreto quodam jncipiot.Supernx maielia
ris prxhdio. qualiter prxdtcatores C7 expoftlcres
interpretari debeant [aeram fi eripueram canetur
bisyerbis : Mandantes omnibus , qui hoc onus
fuftinenr, quique in /uoiram fuftincbunt, vt E-
uangelicam veritatem & fandam fcripmram,
iuxta declarationem, interpretationem , 5: am-
t fbr«, ex- pliationem f doctorum , quos Ecdciia vel vfus
e ' diuturnus approbauit, legendosque luCienus
recepit,& in polieram recipiet , prxdiCcnr, &
explanent: nec quicquam eius proprio fenfui
contrarium autdillonum adiiciant : fcd illis
femper infiftanqqua: ab ipfius faers feripturz
vcrbis,& prxfatotum doctorum interpretatio-
nibus, rite & fande intcllcCiis,non dilcordant,
hadentss ibi.

Qui ergo in exponidisfacris litterit hxc non fer
nat, non interpretatur eat , Vt Spiritui fmdusef-
ftagitat.ir ob id merito de eo dici poreft quod Jcri-
bil S, Hieronymus fiuper cpijloh 'Pauli ad Cala-
tus, eap.y.myerbo, hxrcfes. et refertur meap.hxrt
fii.14jj.j jn b.ecvrrba : Quicumq; igitur aUter
fcriptura intelligit quim IcnfusSpiritus fandi
flagitat, quo feripta eft: licet de Ecdefianon re
cclYerifctamen h.rreticus appellari pote fi , & de
carnis operibus e fi, eligens qtt$ peiora iont.fwe
Hieronymus. Sed hunc locum de exponenda fieri-,
ptura fiacra iuxta fandorum patrum fientemi3,tP
receptum Eecleftx Romane confenfltm, luculenter
tradat Melchior Canui ltb-7 • cap.j.de Ioni theo-
logicis. Etviieio fandum Thomampar. i.q.ss.
art.s.i 7 1.1.0. 1 i.art. i.ybidocet qualiter dica-
tur exponi fcriptura fiacra aliter quam Spiritui fati
dui efflagitat.

Tertios mc- Tertio modo contingit dubitare de credibilibus
dus dubiian imperfeda adhxftone ,yt ait idem ^luguflinus de
feCUm "aih- -* ncmi 1 nfiumma de poteftate ccclcftaftka.quxft.
iioucm oon 18. ari. 1. Et hoc dubitationis genereyidenturdu-
fccu Kxicti- bitare peccatores. Omnes enim peccantes imperfe-
«tun. de credunt, eo ipfoquod mmvnuunt fecundum illa,

qux credunt, rtamfi perfide adhxrerent his , qux
credunt, ficduereut quafs pofi modicum tranfsturt
de hoc mundo, non quafi in xterimm manfuri. ■
Tertii eo»- De hoc erga fit tertia csmcluftotHic modus dubi

*• tandi non conflituit hominem hxrcticum , fed po-
tius malum Chriftianum.Quamobrem optime 2 an
thinus fenlit trad.dehxret.cap .3 f.dumait,lnqui-
fitorem non debere procedere contra aliquem ex
eo, quod publice fotneretur, aut adulteretur, aut a-
lia huiufmodi peccata committat , qux ab hxrcfs
funt remota , rdfs orta effiet aliunde fuffiicio contra
eum: cum Inquifitori foiumfira ca commiffa ,quX
tangunt hxrcfim ftuc fidc.capMcufatus . de bxret,
Hb.6.i.fanc.ip fJe quxdiombus.

Inqnifitot aft ft peccalotcs huiufmodi confortiu fidelium

uaodo pof- euitarem, numquamafjumercnt pxnitentiam : nu-
t procedere quam audirent diurna officiasnumquam ecclefiafli-
contn f“ ’ 1 a reciperent facr amenta rvcl aliqua Eccleftx man
* uoca ' datafuo tempore non obferuarent : non iciunarent

A debito tempore abfque legitimo impedimento : non
tbfhnerent ab efu carnium ftcut prxcipt Ecclefta,
aut alia his ftmilia negligerrnt, aut facerent : cum
ex his indiciis fufpicio hxrefss oriatur maioryel mi
nor pro qualitate peccantis, £r aliarum circumfian
tiarum.tunc Inquifitor pojfet procedere contra ta-
les. cap. excommunicamus. al. 1 .f .adsicimus.de hx
ret.cap.intsrr follicitudines. de purgatione cano. &
tradit 2 audimus prxeitato loco. & dixi plene par.

S-lit.de ftgnis fj indiciis, quibus diuerfarum fc Ha-
rum b.cretici cognofei pofiint.

illud prxterca admonebo, diligenter peccata ef-
B /e prxcauenda,cum pr.eter alia mala.quxinduciit, f um
caufa etiam finryndehxrefes oriantur, yt oflcnii
lib. t.cap. 1. dcc.wfss bxreticx prauitatii; 47 do-
cet ^Tnfclmui explicans illud ‘Pauli ad EpbcfiOs,
cap f . Vi non rircum feramur omni vento do-
dnnat, in nequitia hominum, vfci sit ita : in mr-‘
quhia hominum dix/t.quia hxrcfis non clt nffl-
in anima fubdita peccatis : quia peccata cpm*
milia funteaufx, vt Deus pennitt.it cos ertaie'
in barathrum hxrefts. hxc^fnjelmus. "

Quamquam aurem in genere dixerimus ex PO£*d Harcfrt e»
. ratit oriri hxrefcs, quxdam tamen [son peculiari f ‘l ulbl ” P D,,r
Cyitia, a' quibus fficciali quadam ratione oriri folct.
hxc /itui philautia , id e f?, amor fui : inanfrfftohS}

JfuaritwC oscupifrirr.ti.i carri..: ut erlna.yfmbii
tio:irinuidi.t,yt copiofe profecisti fumus lib- 1 , tfe
caufisynde hxrefcs oriuntur, & de remtdvs , quii
busyel oriri impediuntur ,yel iam ortx extirpana
nor. Vnde conflabit quod cum quis pro h.treji yel
hxrefss fufpicione.aut captus eft, aut in eum inquip
rilur, mdiciumefl rem ita fi poffe bibere . ft hmo-
tuerit eism aut his, am aliquo txiflis peccatis mi
quinari, ~ ■

Quarto modo poieft contingere aliquestt dubita-' Qnattusmo
re circa credibHia,fcientem (jyolerith,, siecdubi 1 ,raaeS

lationi refiftentem,& animo deliberaro, itarebcii
magis applicet mentem adyeritais m cXihblicam,
quam ad errorem contrarium.Jcd rntdius inter V*
trqmque partem nutat >iT incertus fertur , nte cu-
rat qssid potiftimum feqstatur , paratus miste hanc, 1
nunc sUamjequi aut eligere partem, parum fm rn-
tcreffe dicens aut cogitans, an hoc yel iHud teneat,
uerumueftt : rtyerbs gratia an inyenerabili Fu:
c hariflix facr amento ftty ere Cr realiter corpus et
fanguis Domini noftri lefu Chrifli neeneyel an lUa
tria mater Dei fuerit prrpetuoyirgo, an non fuerttt
yel an Romanus Vonttfex ftl yerus cbrifti l'ic.ii
riut 47 'Petri fmceffor , 67 caput Eccleftx militans
lis, aut non fit, authis ftmilia, " > ui,;i.d<rj

Et de hoc fit hxc quarta conclufto: Qutprxdiffo ^

modo deliberate dubitat de catholica Iteritate, datio.
fetem catholscam effeycritatem, 47 ita Ecdeftani
tenere, kxreticus cenfendus eft. Hxc conclttftoptts
tCI ex fupradiftis i)t f. His ita conftitutis. ybi do-
cuimus firmitatem exigi in credcndo.Qui ergo nu-
tat, incertus fertur, ifin hanc aut illam partem fit
ditor , cimi firmiter non credat , dubius infide eft,
infidelis eft, & Ineretieui. (7 hxcvideturcftc ex-
friffa fentesitia fandi Thomx i.i.qssxft.\°.arr.7i

jm. r«v

<8 • Secunda pars Dire&orij

yii ait i(4.SI qui. enim difputet tamquam cie fi- A multi hici t r r*/?iri hominet, aut quia in W wt»
veritatem* fidei pro certo non re.-, coram mo raro cat W.ca^u

pr.€(iif4M^Mr,jmmo vrra ponw negantur, aut rtuo-
Ciiiitur in dubium, nui alus modis , *vi quin dogma
dc quo dubitarunt, non erat de articulis fidei, q ui m
Ecclefta Dei folrn filenni^ari: luxe arbitrio tudi-

cantii,ytfufpe(iidehxrefi,ncmvtformaliterbxre

fici poterunt abiurare, _

T^ecobHat fi dicatur , huiuftnodt dubitantem
non debere indicari hxrcticnm, ex eo quod non ysr
detur pertinax , cum tenaciter non adhxreat do*
(irina: contraria catholicxycritati i ^ nonum !*•

,1 I — J.,; fyrrtitiACrm.aUiaCUm I

TW ait ita:o i quis cmm uiipuwt ••

dedubitans ,dd veritatem fidei pro certo non
fupponens,fed argumentis experiri intendens:
proculdubio peccat tamquam dubius in nde,&
jnfidelis.fe.ee rbomas- hoc ipfum expreffe profite-
tur loannes de Friburgo mfumma Confifjorum
lib. i .tit. f.de bctret.ijit.tfJ. x 7- idmyeUevidcntur
loannes inania , Vanormitanus , Socinus tr ajij
in boc cap-dum fummam cius colligunt ita : Jnfiac-
lis eloqui non habet cerd rudi nem fidei.

te mrn capliuat mteUcflmH m obfcquiumfidcsChri B Jpondetur fatis eum ^ j , . dicatur. ^

fi, , cum tamen ncceffarto & firmiter adbxrere ca- filat ea/bofeeamYemaeni.de.^atedea

gan illum quo tempore yolur.tarix butujmodi dur

bitationihxrcticx afsiflil, pertinacem firciudtcan-

dum , eum pertinax u dicjmr, qui perfifiit m erro
re, quem fib reatu culpa defircrc tcneturxum nec
■ ?, ... j; ...... felium allmt ,tt au

fit , cum tamen ncctjjarto cj prmimr uuoa m.»-
tholicxycritati debeamus, yt catholici £7 fideles fi-
nitu 42 dicamur, nec nohit liceat fifeere eligere do-
drinam.qtijrn fequamur in caufa fidei , fid tradita
diuinitui fequt, 42 retinere: proinde quijqms aliam
fidem, aut aliam dotlrinam , aut alia dogmata eli-
git, aut eligere /Influant 42 nutant paratui efl, me
rito bxretict u efl , cum ftc dubitant non ytdeatur
cmmno fidei 42 doflrtnx Fcchftx adbxrere, (2 ea.
fupponere tamquam infallibilem 42 certam. Hinc
Tertullianus in libro dc prxfiriptionibus aduerfus

t Ha-rrlum nnm (nnt adulte

re,aucmfub reatu cmpXdcjcrtrc

i< filum dicatur pertinax, qui falfim afjent ,yt au ^

^tlfinfus lib. I. de iufla bxrett eorum punitione, lllcqul(k „
cap o. Sed ille etiam qui de ccrtarcruaic dubitat, rilaIC cath»-
tametft paruo tempore in tahyolmtaru dubita- bea dubitat.
• r— -...e,»,; «m-w nruAfHttr C j doClC

Tertullianus in libro de prxfcriptionibu, aduerfus tametf, paruo tempore ,n tali yotmtaru aum ,a-
IZTotfcrL, ta: HxWum opera funi adulte C lioae permanferU, quomamyt
ri dodtrinc , hxrelcs ditiae Graeca voce exin- JftfH Melebtor Canus lib.

ttone ptrmanjcru, qmvntum * * r " — ~ .

firibit Melcbior Canus lsb.lixap. 9 -dcloiii tbeo

Uricis, &Burfituseonfil.,».iniipiciilc: Super ta- A< | peni ni-
£to.lib. I .pertinacia, qux hxrcfim lacu. non cjt t em cun. aoa r.
porit diuturnitate xfUmanda.1\auiJi conJUret ali ^

qucn-.yna filum hora , aut mnui , tentufie Deum n uJ
non cfc tnnum , it plane bxrettcus ab Eulcfiam-

*‘ CJ Quodyero is dicatur bxreticus , qui in dubium
yerlil catholuasyentates, non objeure etiam cola [cr 1 1 n aubl 5
oi poffe yulctur ex concilio Vtennenfs , quod refir- vertit enho-

turinClcment.l.deJummxirinit.&fidccxtbo.i- heu uena-

D porro. vfei reprobatur, 4J bxrcticaiudicatur do- “■ •

{Irina omnis,qux afferil aut in dubiumyertit.quod
fubjlonlia animx rationalis Jcu iisteUccliux , ycre
(j per fi humani ccr puris non fit firma, sn hxcycr _ H

fej .- Porro dodrinam omnem feu politionem
temere allercntcm , aut vertentem in dubium,
quod (ubllanria animx rationaiis , feu intelle-
uiux vere ac per Ic humani corporis non fit

1..* • • - • — h m, ,/*ci.inriM rit Iwi ii*J* I m

BXreiKOS JCTHHUia. I WlUUIt. vyjava* '

r* doflnnc , hxrefcs didiar Graea voce ex in-
terpretatione cledlionis , qua quis fitte ad tnfti-
tucndas.fiuc ad fulcipicndas eas vtnurudco A-
poftolus & fibi damnatum dixit hxreticum ,
quia de in quo damnatur libi eligit : nobis vero
nihil ex no liro arbitrio mdulgerc licet, ied nec
eligere quod aliquis de arbitrio induxerit, Apo
fiol os domini habemus auclores , qui nec ipfi
quicquam ex fuoarbitrio.quod inducerent, cie
gerunr.fcd acceptam a Chriilodifciplinam fi-
deliter nationibus aflignauerunt.Itaquc ctiam-
fi angelus de cxlis ahter Euangclizarer,anathe-
jiu diceretur i nobis, kxc Tertullianus.

Jam de certitudine fidei, quantum attinet ad
hanc dtjputationcm, luculenter agit fandus T ho-
rnas a. 8.£r deyeritq.t 4-art. ■ •

Stppolui inconcluftoneytrba illa.Saens catho

licam effe veritatem , de ita Ecclefiam tenere fe humam corporis non m

lia contrarix ycntalis^c dc Insfiriafiis dubstan- m> ‘,1^; ibide»

miL... rf) initr,ui.i Uuiut cjonismam u

bublus in fi
dc qualiter

j.. micam nticij piviuwv *— k - 1 a rj

tmetes:s2itatenneyideturaudorRgpertoru,ln- i quodtmerpmarnur^

quifitorumyerbo,hxreiicus.§.item hxreticut efl.

1 ..... hoiufmndi duhu in bde in facro Ji

HOainK .••j”":. t

S^^fepixretie^.lite» bZtmm efl. • Wc autem non , ffet Mtcandu,

H Cum itaaue huiuftnodt dubu in fide in facro In- ita dubstarei.yt magis adyentaiemfidn, quam ad
ouifiiiottis tribunali indicantur, f pq/lquam intelle- Pftpofttam pariem decimaret, fi ex u, firmitate qua-

xrrint/idri indice., tales cum fi, ren t catholicasye Jam dubitaret, ficu contingit m primi ^buif&

ritates prsdido modo dubita fc , mdercro omtffa
dubitatione pariem firmiter amplet ii catholicam
•wii. ....ninsAi Adii ad F.ulcftx eremum, abiura-

dubitatione partem firmucr ampteett catmusam
yellc, recipiendi funi ad Eccleftxgremium, abiura-
re tamen prius debent yt haretici formales irre-
ti, Siautemtales erant, yt probabiliter prxfuman-
tur quod notfvere iT perfede fcicbani catholicas
ycritates, dc quibus dubitabant , ytyerbi gratia
quia fimpltcct erant, quales funi (irca credibilia

oppojttam pariem animaret, ji cx »,/ii
Jam dubitaret, ficut contingit in primi, motibus, i?
in illi t, qui natura boc habent ,ytfmt in qualibet re
ancipites U dubii > & afiiduis confiientix ferupu-
lisyrientur,ut ait stlfinfus Caflrus ,lib.l.cap,7.
dc iufla hareticorum punitione . Sed de boc plura
diximus paulo antea in ixoncluftone.

Quinio modo potefJ aliquis dubitare circa cre- « fj**
dibsha «ox modo feienter (jyolunianc , fedquod, jndiM1 „
etiam grossius efl, magis im Unando in dogma Jj d<fr doftrina fi-

Inquifitorumcum

Urinam catholica fidei contrariam, & ei tenaciter
adbxrendo,qudmin catholicam 'renutem.
Quinti eoo- De quo fit quinta contlufio-.Qui prxd-.clo modo

du£o. dubitat, y ere i? proprie hxretuus ccnjmjui efi, ni

in hoc nihil deefi cornm,qux ad barefim , C homi-
nem hxreticum confluucnjum exiguntur . ti hic
concluftonem tenent omnet prxntati fupra in f.
De imellctlu huius capitii, siemglofja & commu-
tiiter doHores hoc /010,6“ Locatus in opere ut.li-
tiali } in uerbo , Dubius infide. & altu quos omitto
tonfulto-

Sex n eoo- Sextomodo contingit dubitare de tota fide Chri
cluito, flu>:.:\dc quoji: jexea condufic: Quidc totareli-
Dubitans de gione C bnfliana dubitat, ha rctic * eft infidelis per-
t>nax,& incorrigibslis :quianon cft paratus corri-
giooc kxte- X‘F. er dottrir.am,qujm dubitatycram: cum nullus
«Jtui di. ntfi per veritatem corrigiydttdta feribit Vatacius

bfubius in allegatione de h.t refi,i. y.Sed ttcriusl i-
ietur hos non moilo hxreticos.jed etiam apofiatas,
CT effh tX dici poflc, cum per talem dubitationem
de ueritate totius chriftiana religionis, a tota chri-
f. fiiana religione recefjcrint : quod efi apcjjatarum

... proprium, yt dccct Eymerie iis infra quali. a 9 .U

nln quos ibidem citauimus.

Cubitam Septimo modo potefi aliquis dubitare certo tT
de «liquo deliberato animer, non de.tota Cbrijiiana relipoi.e,
pamcuian £ fed ete aliquo particulari fudes articulo ,'rcluti de
h«retk’*eit > . ^^ r ‘fi‘^ :< ‘’''tate,dcfairan.ei!to Fucbtrifltx , aut
Septima c6- buntjnwdl,dc quo pt hac jef tnna conilttftt : Is

du£o- etiam, quide uno tantum articule fidei , pradiclo

modo dubitat, bareticus efl cei.Jendus ,i3 \elut ta-
lis puniendustFt ratio efl, quot iamdijtredens iit.it
articulum fidei , non habet fidem formatam nec in-
formem, yt latrer fingularilcr docet [antius Tbo-
mas t.i-q.f .art.}. 6“ Cnido Carmehtam fumma
de bxrefibus in principio, cap.o.Valacius Rutius in
allegatione de bxrefi , $. f. & alii, quos prudens
omitto.

Et banc fententiam probat textus fecundum Ve
bteOeOu rumintellctium acceptus ini. x.C. de har elicis in
li.Ctfckt- hxcverba; Hirreticorum autem vocabulo comi
nentur, & lansadticrfus eos fandtionibus luc-
cumbere debent, qui vel leui argumento £ tutli
cio catholice religionis & tramite detcdfi fuc-
nnt deuiare. hxc sbi. Quoniam hic non agitur de
leui probatione, \t quidam putant, fed quaji rcjfon
dens Imperator tacita obietiioni , qua quis pofet
inquirere, an qui paululum ab orthodoxa fide deeli
. nat, fit cenfendus hxretuus , ait , eos hxreiiccrum

"Vocabulo contineri, qui uel leui argumento ,idcll,

Seel paululum, ycl minimum.yel 'm-rno tantum ar-
ticulo a fide catholica deuiant. hanc interpretatio-
ne Colligo ex Vbotio Vatriarcba in Vfomocar.onc,
fit. 1 1, cap. i. vbi prxfata legis yerbavertit ita:
Har cucus efl, & legibus, qui aduerfus htrreti-
coslatx funt, fubijcitur, qui ab orthodoxa fide
Vel minimum declinat, hxc ibi.

Hnncrt ro intelledum ad prxdiHaml x-C.de
bxret. non obfcure probat lex Feder ici Imperato-
ri,, cuius initium efl , Inconfnlilcnt. f.q.ybi afenr
de coercendis bxreucis per indices ecilefia/luoc

Commcntarijs. . p 9

A ait ita: Per quos- fi inuenti fuerint a (idccatholt
ca faltem in articulo tlcuiarc, ac periplos paito
rali more commoniti , tcnebroli diabolt reli-
dtisinfidtjs , nolucnniagnofcere Deum lucis
f ed in erroris concepta conflantia perfeucrent’
pr.vlcntis noflrat legis edidlo damnatos mor-
tem patt Palarem», aliofque haereticos quocii-
que nomine cenfcanrur, decernimus, quam af-
fetiant. hxc ibi. Quare is plane hxreticus tflcen-
Jendus ,quisnyno Joio ariit ulo fidei errat, aut de eo
pradiclo modo dubius efl.

Pote /litem alluso aliquis dubitare , e amodo _ , .

B quo didum efi, de iliis credi bilibus, qux direde ad fi dec^dt"”
dan ffcd.tr c sliximui paulo antea in f. Adlucc bu> (pedlati-
prxnotandum efl. nbuKlireet»

Deqnofitodauaconclufia : Si quisratior.il ca- a<l “V
pax deliberate irjciemer dubitaucrit de bis, qux
principaliter 12 direiie pt rurent ad fidem catboli- defio.
cam, quales furi fidei articuli, non excufatur ab hx x

reft.net ab hxreiiccrum pomis. Hxcconclufioyiie
lur cjje cxprcfU [ementu fandi Tbomx qucdhbc-
to.- i .qutft.a,.arl . i o.l In quit j„ hxcyerba: In his *

vero, qua: pertinent ad fidem de bonos mores,
nullus exailatur.fi (equator erroneam opinio-
C Ilcm alicuius magifln: in talibus emm ignoran
tianon exculat; alioquinimmnnesa pcccaio
fmllent.qui 1'ccuti funt opinionem Arq 3 t N e-
llorij, & aliorum harefiarcharum ; nec potcfl
cxcufauonem habere propter fimpliautem
audi torum ,fi in talibus erroneam opinionem
fequamur. In rebus emm dubijs non efl de ta-
cili pra flandus alienius, quinimovtAugufli-
nus dicit in lib. j.dedodirina Chnfbana , con-
fulere debet quis regulam fidei, quamde Itri-

pturarum planioribus lods , & Ecclefitr auCto-
ntate percepit. Qui ergo allcntit opinioni alicu
D ius magifln contra manifcltum feripturz tcfli-

momum , line contra id quod publice cenetur . ,•
fecundum Ecclefia: audlontatem , non potefi
ab erroris vitio excufari. badenus Thomas. Qux
f ementia apertius t ttam conflat yera efje ex diti, >

qut diximus fupra par. i .fuper quxft. 7. in prima
regula.

Item nono potefi aliquis dubitare de credibili- Dub -
bus indirefle & Jccuniario ad fsdr perimentibus de cie.l.b I,-
qux explicite credcrda omnibus non proponuntur-, b**' indiie-
de quibus diximus fupra in J .Rurlus funi alia. f' ad

De quo dubitationis genere fit nona conclufso: _

E -Abfquc bxrefts cj peccati periculo pctell quis du reuci
biure de buiuf mod, 1 redibiidms , & terere contra- N °"J eu».
riurr. aut, quod cxprefje continetur m j serii lute- clw, “-
ris, donec admonitus fit legitime. R.iuo huius cor,-
clufsonis in promptu tfi ; quia cum buiufmtuO cre-
dibilia non teneatur quis explicite credere.Jcdfalll s '

implicite, & m animi prxp.irationc,rt [edicet para
tui fit credere quicquidm diurna friptura conti- .

netur, tunefub peccati er hxrcfn reatu explicite *

credere ea tenetur , quando ei cmfiiteril in dol iri-
na fidei illa de quibut dubitat, aut quorum con-
trarium tenet , contineri. Quandiurcro id ftbi no*
confis Ierit, c u m credere ea explicite non teneatur,

M potefi

Dubitati 3

cieJlbilibjs
per Lccl.ii 3
delinitis, an
«i quanio
fiat b ;rcua.

Trcima con
elutio.

DnVltVa 3

(pedatibus
ad fidem n '
dum defini-
ti* per t ede
fiam , non
funt hxicci-
O.

Vnifdma
conci uiio .

*> o Secunda pars Dire&ori j

potcfl fine periculo contnrum cjtholicx Veritati
opinu nem tenere (J fequi , dummodo pertinacia
abfit. bxc esi [ementia eiufdem fanHi Thomx par.
i .quxfl. 3 x.art. 4. i7 Turre crema tx in fumma de
Ecclrfu lib. 4. par. x. cap. 17 . & E ymerici fupra
par. 1 ujuxfi.747 x x .(7 aliis plerijcjue locis.

lam ad bxc credibilia fecundi generis magis uel
minus explicite cred^da quis teneatur , ex qualita-
te per foliarum & flatus earum petifindum eji:
nam qui alios erudire debent & inflruerc 'ut cre-
dendis , ad plura buiufmodi credenda obligantur,
d 7 ideo plura etiam explicite credere prxjumw;-
tur, ftcut ex f ementia fantli Thomx luculenter
xflendit Fymcruus fupra par. luf. 11.

Item decimo conti/ gere potefl dubitatio circa
credibilia ter' ij generis , de quibus diximus ini.
Sunt poitremo alia. de quibus fit deama coiulu-
fio: Siqidnie credibilibus terni generis, ilhsvidtli -
ceuqux per Ecclefiam funt definita duUietficut di
RumefUnon ccrfetur bxreticus^uando cajurcvc
rifimiliter non prxjutnitur , if antequam legitime
fit admonitut:frvero pcfi legitimam admonitionem
in dubitatione perfiflat , hxrrucus putandus efi\
cum nolit fiare definitis determinatis per Eccle
fiam.Tii que nam in dubium funt rcuocanda , qux
Jtmel pro fide, communione , & virtute catholica
atque * 4 pcftolica,Ecclefia Romana diffini uit,vt ait
Celafius Vapa. 1. epifiola quadam ad rpijcopos
Dardania refertur in cap. Maiores. 14.7. 1 . cT
docet fanRus Tbomaj in jiur.ma , par. 1 .qua fi. 3 2.
art.4f.de quo diximus plura fupra par. l an l.r.emo
elericus.de Jum.trir.it & pie catbo. 11 severo cre-
dibilia terttj generis non omnes xque explicite Jci-
re tenentur , fed gradus 4j flatus hominum diuer -
forum , provarietate officiorum & munerum funt
confideranditfuut luculenter docet Eymericus fu-
pra par. \. qua fi. ix.

Vniecimo pofiremo contingit dubitare de

? uibuJdjmaJ fidem pertinentibus , qux nondum
unt per E cclefum defiriu,VtVerbi gratia, ufnfU
tim pofi mortem Donatinofiri JejuCbrisli legalia
c efiaucrint ,r,ec ne.de qua difficultate dene fanRus
Tbomas 1 .x.qusfl. loj.iT doRores Jcbolafiui lib .
4 .fentdifi.\.iJ Sotus lib.zM iufiiru & iurc q. y.
art.q-item an Virgo Maria mater Dei fuerit in
peccato originali concepta nec ne. item an Vapa
pofiit difpenfarefuper matrimonio rato perverba
de prxfenti,nondum tamen per carnalem copulam
confummatOi(J de multis buiufmodi quxfiionibus t
qux frequenter inter doRores catholicos f olent di-
jputari , quibujdamvnam contradiRionis partem,
alsjs alteram luentibus.

Etinboc fitvndetimaconclufio: Dercbus buiuf
modi id fidem JpeR antibus abfque periculo bxrefis
pottfl qiu f que dubitarevtra pars verior fit » (J Je-
qui quam voluerit , dumtamen paratus fit tenere
quod Ecclefia definierit, fi contingat al, quando fie-
ri declarationem. nam fi pofi faRam determinatio-
nem tali ordinationi qtus pertinaciter repugnaret,
bxreticus cenfrrctur.Hancconclufionem tenet fan
Rus Tbomas par. uj. }z.irt<qd7 2.2. qux fi. 1 1,

ari. 2. (J Turrccremata in fumma de Ecclefia lib .
q.psr.xxap.i 7. Innocentius, (7 communiter doRo
res in capaie innitaris.extra de conflit. Et ratio po
ti/iima huius conclufionis efl : quia qui de propofi-
tis rebus dubitant , non habent eleRioncm contradi
certem doRrinxipfius Ecclefix . ita fanRus Tbo-
mas x.x.q. 1 x.art.x. ad tertium argumentum. Vn-
de optime Caietanus apud eundem Tbomam para.
q.yxjrt^.mtat,quod quando deefl determinatio
Eulefixjionvocatur mauftflum confequi aliquid
contrarium fidti ex aliqua pofitione , ex eo quod
multi doRores crcdnntvno modo , alsjvcro aliter.
Quare dubitantis de bis , fiueveritati contrarium
opiuan:ei,non folum abbxrefifed etiam d peccato
excufantur:nar,. qrnfque iuxtagradumfuum fe-
riorem partem [equi fe arbitratur , faluajmpcr
Ecclefix reuerentta .

Ceterum circa b tne conclufionem id omnino ob
feruit.dum mibividesur, quod docet T umere ma-
ta in fumma de Ecclefia lib. q. par. i.cap. 1 7 Vidch-
cet,nonvideri cmtino immunts efje d ptccato , qui
in mater vs fidem tangentibus , non Ji quur.tur opi-
nionem dc Rerum grauicrum magis probatorum
(7 celebrium. Cum ergo de huiujn.odi rebus dubi-
tare contingit propter diuer fas diucrfirum Jenttn-
tias , illorum regulariter amplcRanda opiuotfi,
qui fanR orum Vatrum doRrinis folili Jura adhx -
rere . Item mdurum putius quam paucorum aut
"Vnius tfl teneiM femeuia . liem eorum , qui fer-
tior ibu' autvalidicnbus rationibus nituntur . nec
facilem bis rebus tfi prtfiandm a ffenfus alteri con
tradiRionis parti ,Jtd re 1 nature corfiderala pro-
cedere opertet.

Quomodoxutem rxcufertur ab hxrefi , fiueab
hxre Jis Jujfii sane, quiit ce rus C dubias opi.ii.uei
nugillrorumfri/mmiur. in rtbui .id jidcrn per li-
rauibui exfJscal fandus Thomas ijuodlibcto 3.
sjuxfl-a.art.1 c^/hipufiir.us dr^facova in fumma
de poiefiate tctUftajlua.ijusjl. iS-m. a. Turrc-
iremata m J sanna de Fcclrfu lib a-par. i.cap. 1 7.
i/ ^libertinus srad.de apnaf ajjcrtio. quafi. x 1 .
nmn.-, + 6 T fcq.llanc iradattonem.cum nonjil bil
ius loci.libentir omilto.ahbi furiajsss copiojt expli
casurus.

ToShrmo animaduertrndum cfl , mulsos per
ignorantiam errare circa crcdsbilia.tf de illis fx-
pe dubitare ^ux firmiter credere oportet. qui qua-
litersbhxrrji rxeujcntur explicui plenijsimc [su-
pra par. 1 -fuper qus fl. 7.

^flquccxhis exidimo percipi pofie.qusUter fit
mtellignda f ementia huius capitis dc dubitantibus
infide .quam plenifiime declarandam ingratiam
eorum qui caufas fidei tradam m fi aer a mquifi-
tiovit tribunali, non inutiliter fiorjan exifilimaui.
b f Ncc cis omnino credendum eft.qui fidem
veritatis ignorant.] Iluiui periodi multiplex rfil
mtcllcdus ,-vt exllofilienfi , Cardinalia: abarclla,

1 oarme jtnarua, Vanormitano & alvi colligere li-
crttceterii tamen omifisitpn bxc quoque pari, tim
lodehxrelicis fubquo ponitur , conueviat , n.ibi ii
mau probatur, quod Z abarclla boc ipfio loco tene-

rct>i.

fn ellpenJfe

opimomb*
dubiis cu> 1
u* ad fidem
prrtiMcntrs
noduiu d.H

uitif , quii

obfiuuauau

Inquietorum cum Commcntarijs. j £

revidetur .nempe , quod non excufat ignor mia A piis. f . quamquam autem. verf. Lex enim vel

canon, tamctfi mquamhoc admonuflenl in doite-

1m tjdci no rml ' ^idt fe ne fdre articulos fidei- de quo di-

«itulji . do ( »e ocium aga m )vide que plene fcripji Jupri

par- ■ . fuper quxSI. 7 . recula, i-is feq.

LcoTapa.

Errare infide contuncitur , qui alios errantes
cum potefl ,ib errore non reuoca t.

C A P. II.

ij# V I alios

reuoca t, fcipftira

cum pou ft,ab errore non
errare demon ftrac.

I N

C A P. Q^V I ALIOS.

COMMENT. 1 L

a Vi alios.] Defumpium efl hoe eap.ex epi
flo la 9 1 . capitulo 1 p. Leonis Vapx. I.
ad Turikium dfhmenfem epifeo-
pum, cuius initium efl: Quam laudabiliter. inte-
gra claufula ita habet : De qua re quintidecimi
capituli fernio conqueritur , & prxiiimptio-
nem diabolicam merito deteftatur: quia & nos
iftud veracium telhum relatione comperi-
mus, & multos corruptiflimos eorum codi-
ces.qui canonici titularentur, inucnimus. Quo-
modo enim decipere limpliccs pollent, ni ii ve-
nenata pocula quodam meile prxlinircnt, ne
vlquequaqoe lentirentur inluauia , qux Client
futura mortifera; Curandum ergoeli, &facer-
dotali diligentia maxime prouitundum, vt hi-
la:! codices, &a fincera veritate dilcordes , in
nullo vfu le&ionis habeantur. Apocryphx au-

re/ per amielluram, apertius id patefit ex integra
periodo, cum in ea iubeantur aboleri codices, & li-
bri ab impio Vrifcilliano corrupi (sdepauaii, ne
eorum Ultione fideles in errores fidei catbolicx
contrarios laberentur.

Fuitvero VrifciUianus(vt obiter boc dicam) hx
reticus Hiffianus ex GaUxcia,de quo ftc S.Trofper ,,, ' “ J,n u "
in Chronico ■■ Anno Chriili j79.Prifcilbanus de
GalUcia , ex Monicharorum Sc Cnolbcorum
B dogmate hxrefim nominis lui condidit, hxc
Troffer.VrifciLiani initia, incrementa, interitum,
mores iis ffudia, pluribus is ccrtim quam quifqua
alius enarrat Sulpicius Scuerus Ub. i.facrx Inflo-
rixnon procul J fine. Sed ad bJUtutum reutrlor.

Sententia buiut capitis hunc habet fcnfum.ficut |j
loansu .Xnamx,Vanorsr.itano, Socino iS ali s pia- ,' tt
eetj Errare in fide conuincitur,qui alios errates in finiat.
fide, cum potefl , ab errore non reuocat. nameifi
qui htretuis fauent , (S eoi uni permittunt erro-
res popagari.cum impedire pofsint is debeant, re jy,* ia
utra id faciant xffcdu alliciente, non errante Intel- ii, fitl.onc,
C leliu,quammsVcrc is proprie hxretici non fint, at <1“' h*'eti-
iurisfidionehxreticifunt. quot iamvt reclelr.no- cn ’ ^uent,
cerinus ait in cap.error. 8 3.di/},Error,cui non re- ciUrMre.' U '
fiftitur,approbatur; tic veritas cum minime de-
leniatur, opprimitur. Negligerequippecum
portis deturbare peruerfos.mhil abud elt.qua
toucre. Nec carcrfcrupulo iocietatis occultx,
qui manifeilo facinori delinit obuiare. hxc In-
nocentius. Et Grcgonui in cap.confmtircAifl.il 3 .
aitiConlennre videtur erranti , qui ad relecan-
da,qux corrigi debet, non 0ccurntJ7.ee ille, ^fd
idem, textus in cap.pxtercx.13 aj.i.iSin cap.tam

tem feripturx , qux fub nominibus Apoftolo- p facerdotes.iq.q. 3. is incap.quasstx.de fent.ex-

rum, multarum habet liminarium fullliatum,
non lolum intcrdicendx, led etiam penitus atr-
ferendx iiint , atque ignibus concremandx.
Quamuisenim lint in illis quxdam , qux vi-
deantur fpeciem habere pietatis, numquam ta-
men vacua lunt venenis: & per tabularum ille-
cebras hoc latenter operantur , vt mirabilium
narratione fedudos, laqueis cuiuicttnque erro-
ris inuoluant. Vndc liquis epilcoporum vel a-
pocrypba haberi per domos non prohibuerit,
vel luo canonicorum nomine eos codices in Ec p
deiia permiferit legi, qui Pnlcilliani adulterina
fnnt emendatione corrupti , hxreticum (e no-
ucrit iudicandum: quoniam qui alium ab erro-
re non reuocat, fcipfttm errare demonllrat.
hxc Leo.

lntdlcelus Ex integra hac claufula conflat in quo fenfu ac-
cap. qui a- cipi debeat fent entia huius capitis ; nam cum dici-
'**’ tnr.qui alium ab errore non reuocat: non agitur
generaliter dc quolibet errore, fed de errore fidei,
quod tametfi iam per conicHurxm admonuifent
hiCPanornatamu, Marianus Socimu , (J alu di-
centes loqui textum de errore fidci.vt faciat ad li-
tulum , cum ponatur fub titulo de bxrclicit , iuxta
id quod notauimui in commentario pxcedcnlit ea

com.iS in cap.ficut dignum. falli etiam. iS ibiglof.
dehomictd.is in multis alus locis. facit item textus
ini- /dentiam, ff. ai legem ^fquil.vbi probatur
quod fi feruusvulneratvel occidit [cime domino,
tenetur dominus-is fumitur ibi Jcuntia po palien
lia feu tolerantia, hteeflA» potuit non prohibuit. ,

~Xd rem ergo de qua inlUtutum efl Ira dare,
popius accedendo dico primum , diflii gutrdas ef-
Je perfonas , qux errantes in fide nen rcuocar.t ab
errore, aut non puniun 1 : quidam enim funt quibus
id comptit ex officio, quales funt ecclefurum prs-
lati, iS -ApoflolUi Inquifstores , quibus exii rpandi
hxreticos plifsimum cura incumbit , alu funtad
quos id non perimet ex officio , quales funt in-
feriores.

Side epifeopis fcu eetkfiart pxlans fermo fit,
ficut in hoc caprot conflat ex integra claufula,qui
adduximus, fit boc axioma. Edjcop , feu alsus fidei Heraieu.
iudex potens impedire (S prokbercledionilibro- indicari po-
ru,aut pxditatione dogmatk hxrcticxliusninfux 'fi

di*ceft,aui n egliges punire hxreticos ei pofict cos
capere iS punire : a ut quid fimtle faciat , aut fa- pare h.teri-
ccre omittat , quod in detrimentum catbolicx fidei calia.non e»
amuertaturj, creticus indicari potefl inforo exte- U, P C< -
riori , is ficut talii tradariin facro Inquifnionis
M 1 tribu-

y i Secunda pars Dire&orij

tribuuliata probat textui nofler in fuo fonte, que
paulo antea adduximus, ibi: Vndeftquisepilco-
porum vel apocrypha haberi per domos non
prohibuerit, vel 1'ub canonicorum nomine eos
codices in Ecclcha permiferit legi , qui Prifdl-
liani adulterina funt emendatione corrupti, h*
reticum Te noueri t iudicandum. hxc ibi. Et ra-
tio potili e fle illa, de qua Bartolus ist I. quo dotis-ff.
foluto matrim-circa finem, num. 1 3. "videlicet quia
ijuotiefcunque potefl aliquis contradicendo alium
impcdire.fi non impediat, fed taceat iS difiimule t,
pratjuiwtur confentire.-quare pr alatus qui talia fie
ri permijent, nec impedierit aut prohibuerit , ram
pojiit, I altem iuris fitlionc fcu prjcfumptionc Itare
tuus cer.Jendm cfl : q tumtut reu era in mente talis
non Jit. i.;,

'Neque his cbjiat dictum Zanchini trad.de ho-
ret.cap.f.vbi ait,cum,qui habet poteltaiem punien
di b.treticos,fifcicnier id ncgligat, incidere in harc
fu Jujpicionem, quafi vcln talem non ejfe ccnjendu
kxrritcum.fcd folum fufpcdumtquoniam rejponde
tur Zanchmum perinde cfc accipiendum ac fidi-
xifet, eum profuisti incidifle in bxrcfsm, quod fatis
indicant iura,qux adducit , inter qua cjl cap.qui a-
lios.de hxrct.quod nunc 'interpretamur.

Qni Hirtii- qualiter puniri debeant huiufmodi dclin-

"unt rS! ‘f ucntt ‘ quxri potefl. Et quoniam qui taliter deli-
icr" pumaii- fi* fieri permittunt, cum pojfcnt prohibere, autlo-
fue. ritate fua,(J impunitate delidi , delicio non modo

videntur confcntire , verum etiam illud fouere at-
que defendere: 'ideo plus puniri debent , quam ipfl,
qui propter maiorum conmuemiam confenjum
deltnquunt.gloffa in f lemen. 1 .verbo, defenfaue-
rit.tit.de pxnis Julius Clarus in prad.crimt.quxft.
%7.verf Hxc autem omnia, vbi dicit hanc effe
communem concluftonem ex fententia Bolencdn re
pet.l.capitaliHm.yfxmofos. num- 1 14.ff.de pamis.
(J potefl inquit Clarus poni exemplum in prolato,
qui difiimulcl aliquem concionatorem iii/ua dixee
fi falfa dogmata pradicantem. iS facit textus i?
glofjain cap.qui aliorum. 14.17.3.

Epifcopui Epifcopi ergo qui negligunt duxccfim ab bareft-
pegligeni p u , p Ur gqte,non folum feuere puniendi funt.fed ab
epifcopali dignitate etiam remonendi, cap. excom-
gl.c, depo manicamus, cl 1. (.volumus.de bareticis.vbifcri-
ucdui cft ab pium eji ita : Stquis enim epifeopus fuper expur
cpifcopaiu. g an( i 0 fua dioccefi hiretic? prauitacis fer-
mento, ncgligcns luerit, vel renudus : cum id
cerus indictis apparuerit, ab cpilcopali officio
deponatur, in locum iplius alter lubftituatur
idoneus, qui velit & poflit hitreticam conffin-

dere prauuatem. hac ibi.

Mtque hoc dida cffevolumus de i His , qui cum
poffunt prohibere , non prohibent-, nam funt qm
quandoque multis excaufis tametfi prohibere defi
CauGi dioct deramaiihUomiuus non probibent. vel quia d tem-
foViqiSi" poralibus dominis libere inbxreticos animaduer-
doque in h s tere non permittuntur , vel propter potentiam &
Ktiios noa m u!iitudinem bapeticorum, vel propter auaritiam
animaduer- ab hxrelicis cotrumut fautoribus pecunia cor-

r upti aMlment ab eorum punitione, yel ob alias

caufas , quibus fope fuccumbit humana fragilitas-,
quod cum contigml , fciendum primo cft, eosgra-
uifiime peccare, ac contrahere etiam bxrcfitfufpi-
cionem maiorem uel minorem, pro qualitate impe
dimenti (S cirem flantix , ob quam defmunt in bo-
reticos animaduerterc.

Diximus breuiter de prolatis ac magiflratibus,
quibus extirpandorum horeticorum cura immi-
net. de ahfs nunc dicamus, quia textus profens ge-
neraliter dicit reuocados eflehxreticos ab errore:

<J quamquam neminem excipiat ab hac obligatio-
ne reuocandi errantes 'mfidc nihilominus non aqua
liter ad omnes pertinet talis reuocatio . OmifSis er-
go prxlatii,quibtfyvt diximus) ex officio competit
horeticos coercere Jealifs fit hoc certa conclufto:

Omnis chriflianus fubpxna excommunicationis de Omnis ebri
bet harclicos dcnimiure. It ac conclufto eji Jsr.iita ftianui obii
per Gregarium '\nmim cxtrauaganii quadam con E
ira Vatarenos, cuius initium efl: Excommunica- tlirc
mus. is refertur inter litteras Mpoflolicas pfo of
fido fanfiijsimx mquifitionis , in qua ita habetur:

Item liqttis hxrcticos iduent , vel aliquos oc-
culra conuendcula celebrantes.leu i communi
comte datione fidelium vita & moribus diffi-
dentes, eos ftudeat indicare confeflori luo , vel
ali) per quem credat ad przlad fui nonnam
pcruenire,alioquin excommunicationis femen
tia percellatur, hxc ibi. Et de boevide copiofe per
loannem t{njam in fiugulanbut fida Jing. t-

Quod fi quxratur, an mhxrendo verbis huius Harniel au
textus liceat priufquam denuntientur borei ici, cos , ia ' c
fraterne admonere.atque mdtuercvt ab erroribus ncns j, prm p.
dcfiflant is rcfipifcantlis uidetur licere, cum t ex- quam deuur
tui tdfignificarc videatur ibi : qui alios cum po- uentur.
teft , ab errore non reuocat . Sf d per fraternam
correllionemiS aimomtionem.videntur poffc rc-
uocari : ca ergo erit promittenda. Rjsrfus quia i»
delifiis cum proceditur per denuntiationem, Euan-
gelica fcu charitatiua monitio procedere debet ,
cap. qualiter (J quando, ch.de accufatio. is cap.
licet Heli.dc Simo.Tofirnno,quia Matth.cap.ti.
feriptum cft: Si autc peccauent in te frater mus,
vade, & corripe eum inter te Sc ipfum folum.

Ceterum tutius cfl in crimine harefis non effe
adhibendam correfiionem fraternam , antequam
denuntientur bxrclichfei ea omffa denuntiari de-
bent, de quo articulo diflum cfl plenius infra in bac
». parte fuper cap. qualiter is quando.

Md rationesvero proxime addufiasvnoverbo
potefl rrjponderi, eas non habere locum m crimine
hsrefis. interim tamenvideto Simancam de catho-
licis inflit.tit. 1 9.de dcnuntia!ione.(S loarmcm 1 \o-
,am lrafl.de horet.par. 1 .aJTcrtwne 3. (S in flmgu-
laribus fidei, fingulari ; aium.it verf ■ T erno am
pliatur.

-postremo quamquam catholici omnes modo Qualiter
explicato teneantur bxrcticos ab erroribus rcuoca J(jj.
rc, prolati coercendo, is fideles reliqui denuntian- ' ror fij c -
do-.adhuc inter fideles potefl confiderari maiorvcl lesaddenu-
minor obligatio ad id faciendum, ficui efleniit Za- dandum b*
cbimu trali. de bxrct. cap. j. nam quidam prxter KUC0, •

gene-

Tnquifitorum cum Commentarijs. >3

generalem obligationem atramento etiam promit-
tunt (s inquirere iS indicare hxreticoi indicibus fi
dei,csp.excommunicamus.f^fdtjcimus. de bxret.
Hhvrogramus peccabunt IS maiorem contrahent
bxrcfis Jufpicionem ,fi ncgligant > ( ficut debent IS
promiferunt jhxreticos denuntiare . illi autem qui
noti prxflitcrunt tale iuramentum ex defetiu eius
circmflantix non cenfebuntur rei ficut priores, ta-
me tfi non effugiant poenas latasin eos, qui omsfe-
rtnt denuntiare, de quo fcripftmus coptojc in hac
x.parlc fuper qusfl. j /.

i Hk habet
fandus Au-
gutliau* in

oAugufiinus I de fide catholica .

eutlioui in _ .

fbio dc fide Hrrettcus perfeuerans xternjutcr damnatur,
•d Pciiam cmnecprodeft baptifmus.nec elcemofyna,-velmar
Diatonum, , yrium.ucl aliud quodeumque bonum , quo ad hoc
“om Ucae >» confequaturvitam xtenam.
eapb

C A P. III.

10 par.
i9’

f al manci

IRMISS1ME tene , <5 c nulla-
tenus dubites , omnem hzreti-
cum vel fchifniabcum, cum dia
c angeli
icendio

t nili ante tinem vitx,catholica: luerit incorpo
ratus 6c redintegratus Ecclefi? [& poft pauca.]
Omni homini , qui Ecdefiar catholico; non te-
net vnitatem, neque bapcihnus, neque clcemo-
fyna quantumlibet copiola, neque mors pro no
mine Chriih iuTccpu , proficere poterit ad
lalutem.

(j remorius Anafiafio An-
tiocheno.

Damnato audore , damnantur eius feripturx,
iS ltbri,(S opera.

C A P. IIIL

JRATERN1TATIS tux: &
infra. Cum Cxleflius atque Pela-
gius, in Ephefina i y notio iint da-
nad, quomodo poterunt illa capi
tula recipi , quorum damnantur audores;

IN CAI>. FRATERNITATIS.

COMMBNT. III.

F Raterni tatis nue.] Defumptus textus ex Bea
to Gregario lth.7.epifloU.^7-indtcho. i. re
gefli. integra claufula apud Gregarium ita habet :
Fraternitatis tui faipta fufeepi , profeflionem
fidei redi feruantia ; magnafque omnipotenti
Deo gratias retuli . Et pofl multa ait : Prxterea
dum de fandorum conciliorum cuftodia tua
fraternius loqueretur, fandam Ephefinam fy-
nodum prunam le cultodirc profefla cft, fcd

A quia ex annotatione h atretici codicis, qui ad me
ex regia vrbe tranfmilfiis eft,agnoui hoc , quod
quxAam capitula catholica cum hxreticis fue-
rant reprehenfa,qma quidam illam Ephefinam
prinum fynodum in eadem vrhe exifiimant,
qui quondam ab hxreticis traditur efiecoro-
pofiu^omnino necefie cft.vt charitas veflra ea-
dem fynodum apud fandam Alexandrinam at
que A ntiochenam ecdefiam requirat,& quali-
ter in veritate fe habcat.imicniat. Vel ll placet,
hinc dirigimus , quxab antiquitate feruata in
ferimis habemus . Illa enim fynodus , qu$ fub
B primi Epheftnx imagine fadia efl , quidam in
fe oblata capitula ailcrit approbata , qui funt
Cxlcftij atque pelagi ) pr.cdicamcnu . Et cum
Cilefhus atque Pelagius in ea fynodo lint dam
nati, quomodo poterat illa capitula rcdpi,quo-
rum damnabantur audores t Hadcnus Grega-
rius Vapal.^nde conflat primo in multis Decre-
talium exemplaribus perperam tribui hoc cap.Crc
gorio nono. Rurfut illud etiam patefit tam hic, qua
aoud fandum Grceorium in plerifetue codicibus

apud fandum Grcgorium m j
prxfcrtimmprcfiis proCxlcflio , corrupte legi,
Cxlejlinum ; cum in manuferiptis V aticanxbMio-

bolo & angelis cius , xterni C theex conflantcr legatur \biquc Cxleflius, non
ignis incendio participandum Cxlcflinus.

Fuit Cxleflius Telagufedator, de quo fandus
^tuguflinus m libro de bxrcflbus, cap. 88. ait ita:
Pelagianorutn cfthxrefishoc tempore omniu
recenti (Tutu a Pelagio monacho exotta ; quem
magiftrum Cxleflius fic fecutus eft, vt fedato-
res eorum Cxlcftiani etiam nuncupentur . bxc
sfuguflinus. Idem lib. *. retradattonum,cap , 3 3.
Cslefliumtmat Telagu difcipulum.

Tclagtt & CxlefUf dogmata ualide confutatdt
idem .Auguflinui libro de gratia Cbrtfli , iS libro
D de peccato originali contra Feljgium iS Cxlcfliii.
iS multis ali/s locis,

'Pelagius is Cxleflius primum in Carlhaginen- '
fi concilio, deinde in Milcuitano tempore fandi
^fugufluii damnati funt, quorum ada Innocentius
1. Tontifex Bpmanus com proh sitit, ficut conflat ex
epiflolts borumcondliorum , is Innocenti/ Tapx
Juper ea re hinc inde iranfmifiis , qux habentur in
x. tomo operum fandi stuguflini,epflola 90. 9 1 .
91.93.ir feqdtem ex eiufdem innocenti/ Tdpx I.
epiflolts 1 j. 1<S. iS 17 . quibus referibit cpijcotns
stfricani is Milcuitani concilii dehxrefl Cxlcnij
E is Tclagti. item in epiflold. I. Cxleflini Tapx I.
qux ante ada concilii Epheftni circumfertur in x.
tomo conciliorum S urtanx editionis .

Kjsrfus in concilio Epheftno Cxleflius damnatus
efl.dum ibi damnantur qui cum ipfo fenferint-,nam
quamuis fynodi Epheftnx habertdx caufs fuerit
'Hcflorim Conflantinopolitanus , Telagianos quo-
que flue Cxleflianos in eafuiffe damnatos, non cfl
mcertum.

Sane tomo 4. adorum ccmcilyj Epbeftni.cap. 9.
canone 1 . dum illi damnantur, qui d concilio defcce
runt , Cxlcflti piata fit mentio, nam canone I.
ita fcripli cfl: Quia vero oportebat cos,qui ob
• ali-

5H

aliquod cedclufactun , vel corporis, impedi-
mentum in regione, vel ciuirateiua detenti, fa-
crx lynodo interdic nequiuerunt, ea non igno
rarj,qux de Ichilimtrcis fufttidefiniti ; notum
facimus veftrx (anciitudini: quod li prouincix
cui ui piam Metropoli canus A Iaera & Occumc-
nica (ynodo decilcens , defectionis conciliabit-
Io fele addixerit; vel poftea quoque cum Cxle-
ftio lenierit , vel etumnum lentit ; huiulmodi
contra prouiheix fux epifeopos nihil omnino
decernere polle , quod a facra 1 ynodo ab omni
communione cccleliaibca lecluliis , nullius
ddneeps potelbtis, aut autiori tatis exid.it- hxc
ibi. Ex quibus conjcquitur vere dui in hoc c.tp.
quod interpretamur , C*leflium& Tehgium in
Epheftna [ynodo efje damnator.

Item ex prxdidis luce clarius condat non dam
nari bic Ctdeflinum&Velagium Romanos Tontir
fices , (*W [apienter me etiam admonuit lUuttri/si-
muslulius intortius Sanflorius fonti* Scuerinx
C ordinalis ,vnus ex generalibus inquifit oribus pie
tate infignis U eruduione)fed CxlefUum (5 Vela-
gium hxreticos , U propterea non oportuijfe com-
mode Uvere 1 oarme Jfnaniam , 'Panormitanum,
Felinum, Socinum U alios ex hoc textu notare, V a
• pam pojje in concilio damnari de bxrefr, cum nullo
patio bine pofiit id deduci.
lectui Vr&ttrea quantum atti,

fhuerniuus rum ^ UIUS ohfcnundum eft ex [anclo Grc-

Secunda pars Diredorij

Vreterc* quantum allinet adintelledumve-

am huius cap ilii, obferuandum eft ex findo Grc-

deberet. goriolib- S- epistolarum indictione 14. epiilolj,
1 4.cjp. 1 14. irlib. d. indidionc. 1 f. epiJtcU 3 1.
cap. 1 9f. item cx epiftola vnde fumptum tft hoc
capdn cit agi dc quibufdam Telagianorum dogma-
tibus falfis ilbxretieis, quale ejt illud dc ^fdami
morte, non autem dc libris feu capitulis catholicis ,
hnprobatisvel damnatis propter odium aufloris:
nam per Cxleftsj atque Telagi; prxdieamenta, ego
Vcnenofa illorii dogmata inierpretor.Inde fttvt in-
Jpedo fonte.vtiiefumitur bic textui , non pofiil cx
co plane deduci, quod obftruaiu coiter dottorei?n-
dclicct danato auctore, jcripu eiui ccnfcri danata.

Ceterum cum hoc fragmentum ponatur fub litu
lo de hxreticis, norrndelnlur abfmrdum fi dicamus
ex eo non inepte colligi idgenerale axioma, ficut in
fimili diximus fupra eod.tit.fuper eap.Dubiui.

Quamquam uero bine non colligeretur aperte:
nihilominus tamen infe vera Jecura esi hxc femen
tia , quod damnato audore vehit hcretico , citu
quoque operaimelligamur effe damnata , vj latius
ex fequcntihus apparebit-

sfdmonet igitur locus , VI de libris prohibitis
pastio latius differ am.cum temporabxe banc meri-
to postulent inflationem : dicam autem fumina-
tim certiora ,£rca in primis, qux ad lnqutftlorcs
fftdxrc iurevidentur.

Bt libri» di De b JC re ftribuntfere omnes mterpreterretu-
■irii non 1* ftiores in boc cap.fratcrisitatis.de lia ret. & in cap.

S ndis , qui danmamus.de Jumarinit. Hfid catb.alu reroVa-
ipfcrint. r jj, locis. Zanchmus de bxret.c- 7. vbi C ampegius,
idem Campegitis ad Z anchinumcap. 34-K_e[.<Tto-
rium 6 r Vmbertui Locatusvcrbodibrudcm Tm-

A bertut ucr bo.abf oluere.. A Iforfus Ca/lrus lib.i.de
infla hxret.puuit.cap. 7£onrradus Bru

nus. lib.e.de bxretx.6-CT feq. libertinus de agno,
ajfertio.q. 1 t.num. 1 3. (ffcq.idcm copioftus eode
t raftasu.q. 1 3 .S inuncas de cath.inflit. tit. 3 3. idem
in Encbyridiottis.}!). loannes Knjjj fingul. 124.
Gmtdifialuus dc hxret.q. 1 3 . nstm. 1 <j. pulchre Ve-
trusGodofredus in l.damnato. C.de haeret. Carre-
rius trad.de hxret. mm. 1 ; r- i 7 alsi, quas libens
omitto. Diljerul copiofe integro libro fexio de p e-
nis hxretieorum.ex quibus omnibus fcquc.nia bre •
uuer colligamus.

B Trimum, damnato auflore tamquam h.crettco, Damntio

libri eius damnati cenfeatur.lu colligunt ex boc auftotc, |,.
cap.omncrvctufliorcs interpretes , quibus rccetio- bri c * u ' ‘* J,n
res maiori ex pane adflipulantur : licet -Alfonjus
lib.x.c. 1 7. de iufla bxret.pumt. dicat illud.cap.non
habere hanc fententiam : fednon eft nus u audien-
dus, irratio Inuus axiomatis eft inpromptu ; quia
plus nocent libri bxretieorum crronei,quam audo
res ipft.cum ad plures libri perueniant: multo ergo
magis ccnfcri debet cum assdoribus iamnati-Quod
axiomaferum eft , etiamfs cum danuutur bxreti-
cus , de libris eius nominatim nihil caneatur : cum
C mamfeftumftt arbore damnata ob peftilentesfru-
dusdpfos etiam frudus interdici , ne venenum in.
SUllentfrudusVero dodrinarum bxretieorum, in
libris eorum in primis contineri exploratifsimu eft.

Kjirfus idemaxiomaveri/simum cll, etiamfs li-
bri bxretieorum multa bona contineam :ita Hofiic- Libri him i
fis in boc cap.fratemiiatis.num. 1 -CJ ratio eft, quo- coram , cui
niam periculum eft non leue, ne intervtiliabxre- r,llu cnn “-
fes latitent: cum bxretieorum mos fit bona multa
docere ,vt falfa facilius perfuadeant bine Beatus
Gregarius lib.j Moralium cap. 1 o. dicebat hisver
bis: Habent quippe hoc haeretici propriam , vt
D mulis bona pennifecanr, quatenus fiiale fenfui
audientis illudant: ft enim femper praua dice-
rent, ci tius in fua prauitate cogniti, quod vellet
minime perfuaderent : rurfum fi femper refla
fentirent, profcflo lurretia nonfiiillcnt: fed
dum feliendi arte ad vtraque deferuiun t , & ex
malis bona infidunt, &ex bonis mala vt red-
piantur.abfcondunt. hxc ille. Idem docuit Leo
eius nominis primus, & l'incentius inlibro aduer-
fis profanas bxrejum notutitmes, CTTurrecrema-
ta in c fanda. 1 f.difl.& Catharinus ‘Politus in fise
culo bxretieorum eonftdi ratitnie.io.CrConn adm
£ Brunuslib.6.debxret. c.6.

Denique profatum axioma, VI damnato audo- b bri hrretl
re, Optra Jimnl damnata ccnfeamur,ttaveriim eft, >c | a[
vt nullo modo recipi debeam , neque tamquam au- ni confrnt»
dori~abilia, neque tamquam rationabilia : contra nci nrip ici
quamvelini loan.-And.lmola, ^tbbas i? alii ind. < * K
c. danamus, de fum.trmit.il Hoftimfts in hoc cap.
fraternit.nis.nnm. 1 . ir -Albertinus de agnof.ejjer
rio.q n.num. 13 -is quidam alij ■ & ratio eft : quo-
niam indiftinde bxretieorum libri fstnt damnati,

(S prohibiti fub poma excommunicationis per re-
feriptum hilulll quod incipit , Cum meditatio
cordis. & referiptum Tu 1111 . incipiens, Domi-

*H 1

Inquifitorum cum Commentarijs.
A

mei gregis. ir bullam exnx Domini.cap. i
l'bri Jam- Quxquamuisitx febabeant , aliquando t.mcn

jurorora in immutantur : nam quotiens jummu s Pontifex in
X, ^T°* damnari aulloris permitteret.tunc i m

frtlum. * f me hp pojjentdta notant (JVerc Dollores in d.

calamnamui.de fum.trinit.CT in ( fraternitatis, de
bxret. binevidemus Origenis damnati multa opu-
fcnla legi, quoniam ea recepit CeUfttu cap. fanda.
1 1 .dtlt.verf.uem Origenis. facit c.fane profertur,
uq.quafi.a.

InqiiUiom Iam prohibitio de legendis bxreticorum li-
libioj iam- hrisaton comprehendit Jnquifttoret hareticx pra-

Monendi tamen funt Inquifuores ,vt cum liber
alicuius bxretici damnati illis defertur , interro-
gent deferentem vode illum habuerit, ne forte eo Ii
bro fuerit male rf ut , aut ab aliquo, qui timet pro-
di, mittatur. Iam illud addiderim fcntel damnato
hxretico , non modo intelligi damnatos libros iam
confcnptos,cum ille damnaretur, fed etiam quojli- .

bet altos deinceps compofstos <5 editos, abjque no-
tu damnatione. argumento Corum qux diximus Ju-
pra in i . par fupcrl. nemo clericus, dejusn. trn.it.

& fid.catho.fbiqm 6 “ iniuriam.

"Hunquid autem Inquifuores pofsutt concedere !n<|uiiitorc«

: Nos primiilis

Chriih fidelium animarum laluti confulcre cu
picntcs, motu proprio , non ad alicuius nobis
iiipcr hoc oblati petitionis initandam , fed ile
noltris certa Icientia & matura deliberatione,
omnes & (insulas facultates & licentias legen-
di & tenendi libros Luthcranos, aut alios hxre
deos ficu de fide lufpcCtos , quibufuis pcrloms,
emufeunque llatus, gradus, ordinis, vel condi-
tionis exiltentibus,eiiamfi Hpilcopali , vel Ar-
chiepifcopali, aut alia maion dignitate Eccle- C
fiaibca.icu fi; culari prxeminentia p refulgeant;
Inquifitoribus fcucommillaiiis, luper hxrcti-
caprauirate, ab Apoltolica ledepro tempore
deputatis durante ipla deputanone , dumtaxat
excepti s.& c. tenore pnrlentiu reuocamus, &c.

Falluntur ergo Epijcopi,qui cxtfhmant, perinde
/ibi, ac Inqmfstoribus damnatorum libros legere li
cerc: non enim pc fiunt nift d Jurnnio Tontiftce jpe-
eialembabeant facultatem.l' iderstur tamen prxei-
Qoi com- tati referiptiverba jalnmcomprebendcrc lnqtiifs ■
^"tcomsralfarw, audernate ofpcftolica crea-

* . . lAV.tlAM «ar iffra/ / T Mam/iiAwa, ltil,rl,r,.„Ml, mihi

HWBPTOI,

>a conce-
de faculra

■J» legere uttatis.nec eorum fubflituiosfeu Ficarios,-» cauit B facultatem legendi libros Jetnel damnatos, quam it. n ,»

[“1‘US Ill.sn prifatoreferipto : Cummedi- f, habent, /xpe uidimus dubitari: & tamctli maena

l t- talio, tn bxn-erba: Nos primitiis occurrere, & /it eorum audoriias,amplaque poitjhs.yenus elt

banc facultate cos concedere non pajjiiquia l\qma- bito** *" 0t "
nus "PblifcxJpecUUtcrviietur ftbi hoc referuajje t

is qux jpecialiter ftbi ipfe referuat , ceteris intellt-
guntur effe denegata iuxta dodrinam glofjx com-
muniter receptam m c. excommunicamus. -verbo, .

podiolicx.de bxretjanciuit autem Pjpa,vt ne-
mo legat libros damnatos fme facultate Jcdis ^ipo
flolicx jpeciali. Iulius Ili. inprxfatorejcripto,

Cum meditatio. V in bulh exnx Domini c. I .

Huorundam tamen bxreticorum libri, qui ex
profcjfode religione non tradant, aut conjeripti
Junt ab hxretius dum catholici forent , examinati
& approbati ab Inquifitoribus permittuntur , iux-
ta dijpofitionem regulx i.indicis librorum probibi-
torum, qux donec aliud Jlatuatur , tutoobjeruarq
pojjunt Inqmfstores.

Et qux hjiienus diximus vera funt cum agitur Libri «uflo-
de libris iam sUmnatis , vel de libris bxreticorum n* nondum
nominatim damnatorum; cumvcro liber aliquis damnari do-
praua continens dogmata ab audiore non damnato
compofttus de no uo prodit, ne uifieiat, Ugedus qui- bu, legendi'

. tot, non eos quos Jibi Inquifuores fubdlitmiut: nam D dem efi.vt cognitis erroribus per iudicem legitimi a; fuigid,.

bi nonvidentiir pofevti boc priuilegio.quodvideri
poffcl alicui iuxta dodrinam Harioli in l. filius, ff.
de legationibus.

'\ib;hminui tamen idem Videtur dicendum de
eommiflanls ab Inquifitoribus ipfit conffitutu , cu
illi ^fpofioiica auctoritate deputativideamur , eo
ipfo quod ab ^fpoftolicis Inquifitoribus (ondUtutm
■ tur^fd tollendam tama hanc difficultatem pruden

ter mihi agerevideretur Inquifuores, fs cum creat
ftbi commiffarios , cxprcjje etiam declararent cis
competere h ane facultatem legendi libros pro-
hibitos .

Trxterea , quamuis nonmilu videatur poffe
brnlo 'ulli 1 un "hbct propria auctoritate libros damnatos
«uobu^dlfc comburere, vel aliter perdere, vbi ai ipfum quocun
sendi , non Que modo pcruenerint'. tutius tantenvidetitr I nt-
pioj.ii* au- berto-vcrbo,ltbri.vi eos ad fidei iudices deferat,vt
etiam ajferit Campegius apud Zancbinum,c. 7. Ce-
terum ego crederem , necejfario Inquifitoribus rffc
icferendos-.nam in profato referipto Iuli; III. ita
fcriptmt extat : Inquifitoribus hxreticx praui-
tatis , in duitatibus in quibus libri huiulmodi
cxiitunc, cuniignailc debeant realitcr & cum
cfic&u.

«oriuitcet

ruioj^cudi.

prohibeatur : legendus autem non per tutpiritot
aut idiotas, au tr.edtcosvel pbilofopbos,vcl merfs
itat jcon fultos, fed per Theologos graucs CT proba-
tos, perque viros tales, qui dsfcerncre juanl inter
lepram CT lepram , babeantque prauorumdogma-
tum,U catholicarum afjertionum notitiam, vi ele-
ganter tradit Tetrus Codofrcdus in IJamnato. C.
dc bxret. & ^flfanjus Caflr.hb.a.cap. 1 7. dciufta
bxr. punitio.

*ldbxc , illud monendi fumus, neminem eorum
qui facras confejswnts audiunt, ex ordinaria pote- no °"

Jlate pojje abfolucre cit qui libros prohibitos apud uumrerinf-
ferctinuit-.tum enimexbocdclitto ex comi n unca leibbiosd*
tio irrogetur, vt diximus per 1 .$ bullx in ca-na Do ““oi.
mini, ab ca ne pofssnt per quojUbet , delinquentes
abfolm fubgrautbus pxnis inhibuit Egmanus Pon-
tifex in eadem bulla prope finem, f. illos autem, in
hxcverbailllos autem, qui contra tenorem nrx
lentium talibtis,vel eorum alicui, icu aliquibus
abfolutionis beneficium impendere de fodo
prefumpfcnn t,excommumcauonis, & anathe-
nutizationis lententia innodamus,eifque pras
dica tioim.lcdh onis, admmillratioms iacramen
torum, & audiendi confeiConcs officia interdi-

S

1

*

Secunda pars Dire&onj

cimusidcmuraanto riflan,&dedaranees aper A luntatcs .fdptifquc eam hxreftm dodtcrant , ea*

* r i - ... . i «-i. m uti inrrr rrtrr.i dlilt * NCCUOH

Ia libris d:
nouo aduc-
&it, pnuf-
quam ven-
dantur quii
agendum.

te,nos grauius contra cos fpirimaliter , & tem-
poraliter ( prout expedire cognouerimus ) pro-
celliiros.Et nihilominus , quidquid egerint ab-
iolucndo vel aliis , nulhus iit roboris vel mo-
menti. baftcnuf Hh.

Voflremoyajitequtm Itbrivndccunqut' i>i ciiiit a

Tesaduefti J qmxpmm legantur, eajunt diligenter
obJerHinda,(ju£ prxfcribiwtur in indite librorum
prohibitorum* regula I o .j.titmovtro.Ynvdelicet
liber oflencUtur perjonis ad boc officium deputatis*
& facultas ab cis ol>tmeattir:<fuod ipjum cbferua-

_ • ... . L : l.: . f. .rr libmt t

demnari-.namhuercctcrxifdhtcduit: Nection
pec Icnptn corura aduerius fidem expolita, qu?
videlicet & line acculimus perlima redarguere
eos apertiflime devnoflruntur. propterea cniin
acculano extranea fuperflua elledignofcitur,
quoniam i luis temerariis conlcriptis apertius
acculantur , quibus omnem mundum contur-
bairenofcuntun ita namque Dominusair: Ex i.uc. r 9.
ore nto iudicabo re, & ex verbis tuis iufnficabe Maltb- 1 *.
ns , Sc ex verbis tuis condemnaberis , 42 paittii
itUerieBis-. contra Theodorum & Origoncm in

. * n i* I . . i . ... m. 1 4 .... 1 ■'.■«IllIC

C" facultas anas otmneatiir.-ijuoa ipjum .... ----- - o

re item oportet ubillis*nui cum bnreditate libros .i B lanfta quinta fynodo acculacor quidciu nullus

f /■ n: ....na* nnmmmodo eorum conlcripiaatlaccula

Retinent li-
bros damna
tos,an lit h?
raicut, vel
de h;rdi fu-
fjpedu».

i. • 'i

defunBis reliBos acceperunt. qux plenius OHruI
de fiUukruer cauitfynodus Salishurgenfis couflitu
lione quinta.cap. .1 . <J 4-dum iubctn» Fpifcop ico-
ryceos bibe am, qui Bibliopolarum ahorumque in-
ferentium libros infpiciint > obfcruettt , C 2 fuf\ t-
Hos loffanr.

Ex / upradiBis pende 1 quxflio (ubdifficilti-, nara
cumfnh anathemate interdicitur, ne quii hbroivc
litos retineat, merito quxritur , ,tn tjiu ctmtrafecc-
rit, cenferi debeat hxreticuc.vel dehxre/ifaheju-
fpvcim , 42 quibus nodem prr.ii afficiendus . qui
etiam de re breuiter differam .veriora (2 certiora
perfcribens.vt in h ae parie, qux pafiim hodie con-
lingit, lucem hiberni qu i hxc nofje cupiunt.

\ac primum ^frcbtdiic.wut , foatmej Faniug-
^iui ,47 nonnulli ito in c. fatte profertur . 14. </. »•
idem sfnhidiico.ir Iddrmes .And.m c.fily.ie has-
rei Jib. 6. affer uni, Jilju ere ad convincendum quem
piam hxrelietm , fi libri damnate lectionis apud
eumreperiantur. eos /equitur Rpmanu, fir.gulari
3 16.incipien.eo ipfo.it ippolytui Marftiiui confil.
flinripicnMiJrricordia Domni.nun1.34. Cafja-
neus ad confuetud. ducatui Burgundii, rub. t.des

fed tantummodo eorum conii n pia atl accul.i-
uonem i piorum & rrprehcnlionem iuflecillc
nofcumur. hxc ille.

II oc tamen diBum non putarem indifiinBc ani
piendnm: fcd tunc tum aullor ex propoftto hxre-
jim ponit, eamque contra Catholicam fidem flabili-
re contendil-.namfi quaft aliud agens profero: hx-
reticule ditium , quod ex ignorantia potius quam
malitia dixiffevideatur. prxfertimin rebus objeu-
rissquas noufacilequts explicitc fcircprxjumitur,
qualia funi multa ad fidemfpeBamixValdc dif jtci-
C lia, revera non putaretur hxrttkus \quod tunc mt
ximeverum efjet , cumvel generalem prxmififlel
protcjlationcm ,vcl alidn ir catholicus (2 probus
communi hominum exiflimstione haberetur ,

Sed alter cafus eft nunc diluendus , ^Jnvidcli- ri et: nem li-
cet is qui retinet /rieni (2 volens librumvetitx lc-
Bionis, ab alio tamen compofitum ,fst de hxrcft fu- con g pofulI _
JpcBus habendus: (2 fufpcBum effe nullus dubitat ; Tulpedu. da
nam&iamolim idafjeruit CuidoFulcodius ,qui haietcll.
poflet 1 Clemens IUI. Vapa creatus efl, in conful-
t. Itionibus ad lnquifitores,q. 9 - in fine , quem peni-
tus f equitur ^ frchidiaconus ftbi forte contrarius in

\m*Li r**Ar*<tp< .Irhrrrt. hh.fi.

neus aa conjucim. auiaim i , ! ' * rL

iuftictstfHper textu.es droifl? d'icellts.mm. n- D cap.tjutcunujucxcrbo , crcdevtes.de hxrct.JiP- 6 .
Carrerms traB.dc hxret.nu. 1 i r-Urperlcriumln quod Ti> 1111 . re/cripto incipiente, Dominici gre

Componet
libros hx re-
neo», ccnfcv
tur hxrcd-

Cj NVU x »s aaaai r »_/ - ' 'j' • j ~ J p

gis. apertim continetur bisVerbu: ls quidem qui
hx ren eorum libros, vel cuiufltbet auitoris (cti,
pia , propter hirefint vel felli dogmatis fufpi-
cionem damnata, legerit, habuerituc.ipfomrc
in excommunicationis pa-nam incidat ; eam-
que ob caulam in cum unquam de ha reii fu-
I pedum inquiri & procedi liceat, hac ibi.

‘ jtnautem hxc fujpicio fit leuis, vehemens, aut Qnaltir«-
vtoler.ta,non el 1 d Tapa exprejfum-, Zanchinus ta " 1

men de hxreu.7.r.um.7. Repertorium ts V mber- ' u '“ c jjl

qjtijitverbo, libri . $. 1 .12 qiudam alu,quorum ple
nefententia /impliciter imellcBa, vt propoftta efl,
falfa efl, (2 penitus explodenda, cum nullo ture hoc
caveatur, neque ratio patiatur , aut itu , vt ex Jola
prxfumpuone de tanto crimineaiiqms condemne-
turxditteras.de prxjiimptio.

Horum tamen fentclia tunevera erit, cum ron-
fliterit cum, apud quem liber reproba tx leBtonis
reperitur, eundem librum compofuifle,l2 ita plane

locutusvidetttr auBor Repertoru in d.verj.hbrib. 1,^, ■ - v. r~' — motum aa-

I.Vt colligitur eodem Io eo exi.fed pone. <2 fio E tusVerbo, libri.vehementem fufpicionem ex reter,- r.iwrum ci
etidm tueturveteres interpretes loa. Rp)asfingul. tione damnatorii librori oriri ajfcrucrunt . Ceteri, nabatur.

• ■ ----- -•!— ■— c.j;. -furriu, efl, caufa cognita, hec efl, habita ratione prr-

fonari, (2 librorum prudentem Inqidfttorcm rima-
ri oportere, an hxc fufpicio fenis , grauis.fcuvchc- 1

ment , aurviolenta /it. nam quid fi rabiens tales li-
bros penitus efl mpermti,qui eos nec :,:tcl!igat,ncc ^ ;

legere fciat i dices ne eum uebementer fujpcBumf. 1 “

»0 plane. £>uarc in hac revt in ceteris iuduio opus
efl, 12 confilio peritorum: nam fieri quandoque po-
tefl.vt abfquevlla hxrefis fufpicione libri damnati
penes aliquem reperiri pojiint.vt de imperito pro-
xime diBum efl ; quod etiam locum habere potefl

riiiTm iKerKrrcicruimw -v:/- /

1 14.(2 ita loculum quoque crediderim strcbtdia
conum indx.fane profertur ■ nam hcccaf uvere hx
reticus putandus c fiet, cum maiori deliberatione li-
bri feribantur erronei, qudmverba hxrettca emit-
tantur. libri enim ciufmodi fine aliquo alto accufa-
iore apertiflime auBorem arguunt baraicuin , (2
itmutncunt, vtgrauter docuit Maximus Fpfco-
pus jfquilcienfis inconcilio Later asicnfi fub Mar
«tno eius nominic primo , circa armos Domini 64 f.
celebrato, pqflulans Cyrum, Sergium, ‘Pyrrhum, (2
V avium hxrcticos ,qui duas inthrifio negabintvo

Tnquifitorum cum Commentarijs. 97

tueo, qui cum bxreditxtc.vcl mcrcibui accepit oc-
elufqt,nec adhuc exoluit : vel etiam fi talei cffent
libri, qui licet ab hxrccicis cffent confcripti, nihil ta
tnen contra fidem continerent : fed tantum qux ad
grammaticam, medicinam, ~vel fimilci profanat ar
tet fpellaret.-aut ft it qui retineret, vir effet proba-
tijlimus,d quo procul omni i malitia abejfe putare-
tur Jicut de re furto fublata fcripfit Bald. iS Imo-
la in l-fin.ff. de hxre d. inSlit. ea enim reperta apud
homines bona fama , qui non ftnt foliti furari, non
facit eos prttfumi fures .ftmileut cafu noflrofcn-
tiendum non male fcribii libertinus traflJc agn.
affertio.q . 1 8 .num .1 f.tjfcq.

Vt ergo gradus fufjiicionum ex leUione libro-
rum prohibitorum notari pofsint , prxtcr qualita-
tem perfonarum legentium, fcquentia conjiderare
oportebit.fi in conftderate legerit : fi parum, isfe-
mel : fivnum tantum librum : fi reprehendenti (S
monenti non difficulter obtcmperauirfi prxfcnta-
uit lnquifilori cum primum intellexit efje probibi-
tum : fi follicite quxfiuil abfolutionem, C Jimilia,
qux obedientis <J uere Cbrifliani pedoris funt in-
dicis : hxc enim nullam quandoque, aut faltem le-
tum fufpicionem prxfeferent.

j it fi aduertens is feiens legeritifi totum , aut
pluries It gerit: fi plures legcrir.fircprebcnfus non
facile nec Slatim obediuit admonenti: fi non prxfen
tauit ,fcd feiens retinuit abfque facultate : fi non
quxftuit abfolutionem, aut fimilia commiferit, aut
omijferit facere , qux contumacis figna funt animi,
magnam isvcbcmcntcm contrahet Jujficionem.

Quddfi fludiofe legat : fi totum ir pluries, aut
plures & pluries: fi omnes pafiim legat IS fine de-
leti u:fi reprebenfus tueturfadum-.fi inquirat.vn-
de babere pofiit , aut curat fibi afponarufii non cjfe
prxfentanios, aut comburendos contendal:fi abfo-
lutionem contemnat, aut bis (imita faciat, aut face
' re omittat , ingratiorem 4s maiorem incidet fu-

fpicionem.

Hxc igitur prudenter & diligenter inuefiiga-
bunt lnquifitorei.vi iuxtawumqucmquc fujpicio-
nis gradum, aut abiurarc, aut purgare compellant
legentes , ceterafquc falutares pxnitcntias ira un-
gant, nunc minores , nunc maiores provaria fufpi-
cionis & patrati delicii qualitate.
on i libro» illud non omittam > eum qui tales libros feiens
vetitos rtri- prudcnfquc retinet , poffe aliquando dici bxretico-
- rum fautorem: nam m concilio Conii antienfi fefiio.

«jrum*tu- ■ S- tit- def cnlentia contra loannem lluf^,ita de
tot dici po- libris eius cauetur: Hxc lacrolandta lynodus
«cft. prorfus iubet per locorum ordinarios , Ira&a-

tus & opulcula hiuuftnodi per ccnfuram Eccle
(allicam, enamfiopus luent cum adie&ione
perna: defautorix Hi re fis , diligenter inquiri,
tt repertos ignibus publice concreman.li.cc ibi.
Idem penitus dsdurum de fcienter retinete crnufli
bet alterius bxrefurchx damnatos libros .

Tametftuero mullis modis innocentiam fuam
esfiendere pofiit, qui librosvetitos repertus cfi ba-
bere, eum tame nullo modo tuebitur, fi dicat fe cos
babere ad confutadum, contra quafcnliat Gondif-

\ faluus debxretq. 1 3 . num. 1 libertinus de
agnof.afiertiojj.i3 .num.S . is Vignolatus bt addi-
tione ad fingul.Hqmani ji6jjuorum doclrinahit
locis tuta non eftj'mberttu in opere tudiciahyer-
bo,abfoluerc.num. 1 . quoniamvt paulo antea mo- .
nuimus fub anathemate omnibus prxapitur, ne fi-
ne ffseciali Vapx facultate libros vetitx leUionis
retineantur, aut legantur.

lamqutponu fint ple flendi factiter efi dicen-
dum ; is i ure quidem ciuilivltimo fupphcio affici ■si
lubenturyt late tradit Stmancas de catboanft. tit. tot icoact .
3 S nunt. z 6.Sed hxc feueritas d tribunali Inquifi-
B firmi; longe abefi , cum pinam [anguinis non irro-
roget.Guido Fulcodius loco prxcitato,& Jfrclu-
diacoin d’c.z- de hsret. purgationem talibus indi-
cendam admonent, quam interdum excaufa impo-
ni ,feu indici pojfe nonambigerem.Hoc fit certum,
pxnitentiam ejje imponedam nunc acriorem', aliis
yero leuiorem pro qualitate i? modo dclitli &
dcimqiuntium.T^ps aliquando pofi abiurationem
ieiunia, orationes, & peregrinationes imponi yidi-
mus. Cetera huc /pedantia tradam infra in hac i.
par.fiupcr c.nouerit.dc fent . exeo. & Juper q.%7.

VoHremo in fine huius commentartj admone - nom

2 bo, curandum efje diligenter , ne Iudxi libros illos dl pennitte
audeant legere , quos Chriftiana fides repudiat : na <ju> n libro*
eorum letlioneycl illorum augeretur impietas ^ct
magis in obfimata infidelitate animus indurefcc- ®
rei , aut procqldubio eorum conuerfio "vel impedi-
retur omnino yel retardaretur , iT difficilior red-
deretur :aut operam darentpet illis leftis Cbrifiiani
inbxrefestf errores inciderent-

Quare prudentifiime fanciifiimus dominus Grt
gorius XIII. flatuto quodam incipicn. Antiqua
Iudiorum.f dito anno Domini tjSi. Calend. lu-
Mjjnter caufas & cafus oh quos Inquifitorts pro-
i cedere poffunt aduerfus Iudxos,recenfuit quoque
bune de quo agimus, in bxcrerba: Si libros hxrcd
cos vel Talmudicos,aut alios Iudaicos quomo-
dolibct damnatos, aut alios prohibitos , tenue-
rit,cuftodicrit,vcl diuulgaucrit,vcl in quxeum-
que loca detulerit, aut ad eam rem operam Tua
accommodauerit : Jubiaccbit fcilicet Inquifito -
rum iudicio.

f{cfte itaque (7 pie iam olim in Hifpania Frui-
gtus rex, ( quem alij Fringium appellant) initio re-
gni fui, idejl , anno Domini 68 l.yt ex loamc Va-
fao confiat finter leges Gothicas, quas d fando ifi-
£ doro infiitutas recognouit,et nomine fuo fecit euul
gari, hanc quoque pofuit de interdicenda 1 udxis U
lorum librorum letfione, quos Chrifiiana fides reij
cit.Eius legisyerba ex lib. i z. legum Vuifigotboric
tit.}. l.l i . ita habet : Illis commodare lc&ioni- E . . j
bus fenfum , quibus fas non cft prxbcre aiTcn- g j$ jf x j e ^
furo , impietatis cft potius quam pietatis indi- radiced* Iu
cium. Et ideo Equis Iudxorum libros illos le- daj* Icftio-
gerit, vcldodrinas attenderit, fiue habitos in “
domo fua celauerit, in quibus male contra fide f
Chrifli lcntitur>& publice decaluabitur,&: ccn
tenorum Hagellorum verberatione pleretur.

Qui tamen cautionis vinculo alligabitur, nc

N vn-

98 ? Secunda pars Dire&orij

mqul talium libros.vcldodrinasapud fc aut
habere prxliimat,ati : attendere audeat, aut itu-
diis meditandi aflumar. lam uero (i poli eraif-
ium placitum quodeumque tale repetere ten-
taucrit , & dccaluatus centenis Hagcibs fubia-
ccat.&amirtisrebns fub perpetui exili/ conte-
retur xramnatvt quia iam Iccundo vifuseft cr-
. roris fui iteralie veiligium , perenniter Ulis res
eorum deferuiant , quibus principali fuerint
collatione concerta . Hxc & limilia illi perci-
pient , qui quemlibet infantium talia prxluin-
pferinr docete, id eft, vt dodor ipfe iniquitatis
in prima tranfgrefljonis fronte deprelicnfus,lk
centenis lubiiciatur decaluandus verberi bus,dc
placiu fui polliceatur cautione fe talia vlterius
neminem tlebere docere. Quod ii primicux hu
iuslponfionis maculans fidem contingat illi,
ea qua: abiecerar, repedare, omni eius facultate
in principis poteftate redada ipfe decaluarus,
centeniique verberibus adiudicatus perpetuo
erit exilio relegandus . Iniantes tamen ipii vel
pueri tunc erunt a fupradidis damnis atque
verberibus alieni , fi hanc perfidia: dodrinam
intra Io. annos xtatisfiix pofi ti meditaUe fiie i
rint vili. Ceterum fi poli exemptos decem an-
nos quifquis illorum talia attendere vel medi-
ditari prxlumplerit, fuperioris conlliturionis
damna vel verbeta ordine fuperius adnotato
fuIHncat. hxc Eruigius.

Infidelibus Quod autem de interdicenda Indxis leRione li-

qutbufcua; brorum prohibitorum diHum cfl, idem quoque di-
Itdncnrf^r cendum putamus ob cafdcm caufas dc alotinfidc-
S/o^ibrorO , fi forte in terris catholicorum morarentur:

prohibitori nam neque iflis concedenda effet talium librorum
IcHio. Quarcnec permittendus effet Mahometa-
nusvt fuum pofict impune legere ^ flcoranum , aut [
alios, quivcl dejlabilienda fella fua , Vel de Chri-
fliana confutanda, vel de erroribus in eaminuehen
dis traHarenl , aut alios quomodohbet ptohibitos.
Idem de Gentilibus feu "Paganis fenlio, quibus non
effet concedendum ,Vf libros eos legerent , quibus
eorum impietas vel f oneretur ,vel augeretur, vel
conuerfto retardaretur, ac ne alios quidem quacun
que ratione prohibitos.

Qua vero pttna plefli debeant infideles circa
bxcaelinquctcs , cum nonfttistre cautum, arbitrio
Inquifitorum rclUium cfievidetur ■ Qualis poena E
flatuta effet per legem Pruigu, verba legis indicat,
qua paulo ante retulimus. "Pro qualitate ergo de-
litUir malitia delinquentis augenda etl.vel mi-
nuenda pana arbitrio prudentis iudicis fuut ex fu
prodidit conflat-

Ex concilio Africano .

Epifcopus heredem inflituens bxreticum , con-
fanguineumvel extraneum , vel paganum , etiam
pofi mortem excommunicatus nuntiatur: hoc dicit
fecundum communem iTVeriorem intclledum: &
yt factat ad titulum pote fi imclligi , quod ex hoc
prafumatur hareticus.

A C A P. V.

SCAtfA I quis' epifcopus hxredcs inlti-
ruerit extraneos i confanguini-
xggfxWcA tate fua, vel hxreticos etiam co-
(anguineos, aut Paganos pertu*
lerinfaltem b polt mbrtem ei a-
narhema dicatur:atque ‘ eiuj nomen inter Dei
laccrdotes nullo modo recitetur.

IN CAP. SI QV1S EPISCOPVS.

J COMMENT. IUI.

a r I quis epifcopus.] Defumptum ex conci- Epifcopu»
lJ lio Dffricano.cap.qsvbi uerba paulo ftifius
concipiuntur, vnde facilius colligitur f ementia, ea reda, poft
vero ita habcnt.l tem conrtirutum eft , vt fi quis mortem au
epifcopus hxredes extraneos i confanguinita- tliemaman.
te fua, vel hxreticos etiam confiuiguineos , aut <1|U '
Paganos, Ecdelix prxtulerit , faltem pollmor-
tem anathema ei <bcatur,atquc eius nomen in-
ter Dei laccrdotes nullo modo recitetur. Ne-
que excufari poflit , fi inteftatus defecerit , qui
1 vtique debuit fidus epifcopus , rei fux ordina-
tionem congruam fux profertioni nequaquam
differre, bxc concilium. ER autem fenfus talis:

Epifcopus qui fibi hxredes mflituit hxreticos, fiue
ftnt conf anguinei, fiue extranei, pofi mortem cfl a-
nathemati^audut , atque eius nomen ex memoria
facerdosum amoucndumita planus , Laurentius,

& Tancrcdus:quibus confentimt Grtci Ttlius,Zo
naras, & recentiores interpretes. Ergo hxretici
hoc loco ex teflamento capere prohibentur ; £r te-
flamenttm.cum fit contra leget faRum , irritum
erit.ita Balfamon , quod laverum ell.Bona vero
i epifeopi mtcflati hae de caufa morientis culpa
fua, quia hxreticos ir.fiituit,Fcclefia capiet.Totum
boc decretum pulchre declarat llluftr. ille ^tnto-
nius ^fugufiinus A rchiepifcoput Tarraconem iis
notisveterum decretalium, colleflione i Jih- y.tit.

6 .cS.qucm videto.

b f Sal tem poli morte ei anathema dicatur. ] Hitcrici I'
Hinc colligit gloffa hic , er iuris canonici interpre- m
tcsVno confenfu , in deteflationem criminis bxre- teni anathe-
fis , poffc hxrcticum pofi mortem excommunicari-, matuentur ,
cui fententix etiam fauere videtur textus in cap. “ on nn,c “
fane profertur, -i+.q. i. quod plane ita fimpliciter
accejstumfalfumefl , cum hxretici ipfo inre cum
primum in hxrefim incidunt fint excommumcati,
talesquc etiam decedant , niji ante mortem Eccle-
fix reconcilientur, ergo amplius excommunicari
ob illud crimen non debent.quod oportuit animad-
uertifie iuris interpretes. Ita prster ceteros Sotus
lib.+.fcntJifl . J x.q.t.art.i.mvltima dubio.

Sed hic lapfus ex ipioratione iUiusverbi , Ana-
thema, proce/iit; quod quandoque fignificat male-
diHioncmir deteflationem, Vt doces ^fugufl.in at *
quxfldib. "Humerorum, q.41. Indicat quoque tex-
tus in cap.ego Berengarius.de confccratjift.i. i bi-
Anathematizo omnem hxrefim. Hoc cfl male-
dico, imprecor, ir detefior. quod alibi etiam fxpe in

Tncjuifitorum cuin Commcntarijs.

i 9

■ture ctnjfiii . 'Ergo bic cumipfo iure 43 fallo iam A got damnari iubet LeoIltT. e.fbrtes. is. q. j. ibit

fit Epifcopui hxreticos 'mflitucns excammuntes-
tus.r.on iubet ur iterum excommunicari , Jcd male-
dici, deuoucri, 43 exeerari marcYetutto ,ft paulo
pofl fubdamdtaAlfonfiu Caflrus 43 rellelib.i.c.
to.de iufiahicrct. punit, fed fi quis iurit interpre-
tes tueri felit , dicat eos hocfoluijfc , pojl mortem
'pofie bxreticoi excommunicari, id eft, excommuni-
cato! declarari.

Qjudfii io- c 5 Atque eius nomen inter Dei facerdotes
urDciCuxr nullo modo recitetur. ] Vetus erat in pnmitiua
mcrii”, »<> Ecclefiaconfuctuio.ft in [acris diptychi , bocefl
ir.i Eccicfii incatalogo, pix memorix tranfitum adcxlosha-
ritat de di- bentium Epifcoporumfocabula eorundem, feu no-
ptychu. m j nJ deferiberentur, fir inter Miffarum Jotemnia
coram populo rccitarenturpet pix pro illis ad Drii
funderentur preces \qubd fi Epifcopi turpem egi f-
fent vitam, aut hxrctui.fel bxreticorum fautores
extiti]fcnt,idque pofl mortem eorum con/ltliffetato
mina eorum i facris diptychis protinus deleban-
tur ; hxc colliguntur ex epiftola quadam num. } o.
Leonis Vapx primi ad AnaiohumConflaniimpo-
litanum Epifeopum.c.y.itm ex Leone Vapalll.
in cpiftola fextx fynodi confirmatoria ad Cor.flan-

Quamobrem volumus illas omnino damnari ■
ii inter Chriftianos vitra nolumus nominari.
multo ergo magis taceri, tr fupprimi debent bxre-
ticorum nomina, qui fortibus (3 fortdegts funi de-
teriores.Multa in hanc fententiam attuli, lib. 6 . de
poenis hxreticorum. c. t o. qux gratia breuitatis o-
milto , dummodo 'mtelligamus nullo fortiori argu ■
mento hanc fententiam comprobari.qudm eo, quod
ex hoc capite defumitur. 'tnterimVideto Simancam
de cathdn/liiut.tit. -iiamm.ii.43 1 oarmem Bapti-
flam Cardonam.qu i nuper de boc articulo diffutu-
to tiunculam edidit Ifomx.

Ex his amplius confequitur , nec imaginet ,fcl HxrcticnrS
flatuit bxreticorumvelut Caluini,Lutheri,aut fi- imagine* ho
milium efje conficiendas, permittendas, aut pingen- norih “ n, *
das : neque enim careret bxrefeos fufficione , qui *■
easpeel in domo fua, rei in cubiculo honorifice col-
locaret-,at cum dedecore 43 ignomir.ia.feu infamia
qua ipfi notantur , pingi pefient , quod l.ongohum
def unito impio Luthcro ingeniofe feciffe femus, it
enim rt indicaret Lutherum e monacho nigro in
bxretuum pertinacem fuiffc conuerfum , in tabula
lupum nigrum pinxit , cuculla monachali fuperim-

linsmilmperatorem, legfturque hodie inrltmta c pofiu.adnHo hoc eleganti tetroflicho.

eius fynodi allione. idem habetur epiSlola quadam
ab Epifcopis Aegyptiacis confcripta ad Anato-
lium Arcbiepifcopum Conflantinopolitanum pro
concilio Cbalcedonenfi. tradit tficolaut primus
cpiftola quadam ad Micbaelem imperatorem non
procul dfinr.43 Anaflafius Tapaj ecuudus ad A-
najlafium Imperatorem de abolendonomine Aca-
ess epnfiola quadamx.i. 43 alibi fxpe. tradit breui-
ter Alfonfus Caflrus hb.i.c. ia.de infla bcr clue-
ris puni . (3 Conrradus B runus. hb.y.de hxr.c. 1 7 •

De diptychis rero in Decreto K.omx nuper im-
prefjo anno 1 ;S i.incap.fane. profertur. 14 . q. 1 . D
ua notatu efl : Diptycha dux ubulx erant: qua-
rum altera vitiorum , altera mortuoruirvea no-
mina continebat, qux in Milia recitabantur:
u tr an liato vocabulo ab oltrcorum diptycho: cu-

ius metionem facit B. Ambrofius Hcxeam. lib.
y.cap.8. De huiufmodi autem ecdefiaftiris di-
ptychis parum viuorum , partim mortuorum,
pardm verorumque mentio fit in epiftola Inno
- - cvnrij I.ad Decendum, cap.a.& in epiftola B.

Auguftini 1 yj. clero & plebi ccdelif Hippone
iis.a.q.i.c.nomen.& 1 I.q.j.c.quidobelr.4:in
cpiftola Gelati j ad Anaftalium Auguftum,&in E
cpiftola cpilcoporum Aegyptiacx diacefis ad
Anatobum: qux babetur polt concilium Clui
ccdoncnfe,& ahbi lirpe.

. Jam ex hoc ctmtextuiuxta prxfatam tnterpre-

ooinTna ic- titionem, quxrera efl, dirimitur illa qusjho 1 An
liiad libo* hxreticorum propria nomina expungi debeant, 43
«atrioli coti, deleri i libris eorum, qui etiam ex profeffo de fide
non traHantu tut i libris catbolicorum-.nam procul
dubio aboleri debent, quoties non nominantur , Ut
refutentur , (3 danenturmeque enimiuflumefl ,fl
inter Chriftianos, quos illi oppugnant, ad laudem no
minentur, aut recitentur, fortes quidem 43foTHlc-

Hxrcfiarcha,reusvoti fideique Lulherus
Pingitur hicatris hxreticilque notis.

E monacho (q eft hec hominu mutatio?) nigro,
Eft niger ettcfihis dxmoms arte, lupus.

Ex* eodem.

Loquitur de eadem materia cum prxcedentiset
extfditur quod ibidiUum fuit de e(ifcopis,ad pref-
byteros 43 alios clericos,

C A P. VI.

N eos b , qui catholid non funr,
1 etiam fi cofanguinei fuerint, epi
fcopi vel presbyten nihil conte-
rant. denique hoc, quod de epi-

. fcopis & presbyteris didlim eft,

debet de reliq uis aerias exaudiri.

I N

C A P. IN
COMMENT.

EOS.

V.

Hxrnici»

a t - ! -1 Itulus huic capiti prxfixus babet ita : Ex
1 eodem, fctlicet, conatio Afficanoprndc
prxcedens caput dejumptumefl-jed non efl in con-
ctlio'Afr 'tcano,fcd defumitur ex concilio Carthagi-
nenfi Ill cap.f).

b ^ In eos.] Verba in prxeitato concilio funi aper
lio ra, habentq-, ita: Vt epifcopi vel dctid,in eos quibufcuqi
qui catholid Chriiham non funr, ctiamii con- Dlhl1 Muu.
ianguinci fuerint, nec per donanones, nec per " m '
ceftamentum rerum luarum aliquid conte-
rant. hxc ibi. Addit Ztmarasddem ejfc legibus c'h
tulibus conflit usum quod 43 ferum efl , quo-
mambxrctici nihil omnino capere poffunt , ex cu-
iuslibet teflamento , aut alia qualibet fltima ■

N 1 folun-

I

*too Secunda pars Dircclorij T

yoluntatcfrtl conlY.iftu,l.Mar.ichxof. I. diurnam. A que indultorum obtentu , neque fub alia qua-
C Je bxretsum fwuUbus . quod ejl in odium bxrc - cunq; occatione oblatio** pro eo Hac, aut ‘inter

ileorum introduci um,^et hjcjuppltcicrum acerbi - Chriftunos accipiat iepulturam.

Lut refipifeant. Vide Theodorum Baljamor.cm ca

no.zj.fynodiCdrthazwenfisjcbi plura de interpre IN CAP. SICVT AIT.

talione huius canonis, COMMENT. VII.

c Alexander III. ‘Rhcmen.
Archiepifcopo .

Cbriflus fuitverus Dcus.iT verus bomo-.fcnties
e ppofitum bxrctuus efl, is excommunicxtus.

CAP. VII.

V M ‘ Chrillus pcrfcfhrs Deus
& pcitcCtus In homo ; m.inci. 1 -
mus, quatenus lub in.ulicin.uc
uucrclic.is.ne quis de cetero in-
deat dicere , Chnllum non elle
aliquid, fecundum quod homotquia fient Chri
Ihis verus <& Deus, ita verus eft homo, «ani-
ma rationali ,Ac humana carne lubiillens.

JN CAP. CVM CHRISTVS.
COMMhNT. VI.

a T7 X tat hodie hoc c. in i-Voluminc concilio-
1. rum generalium pofl concilii l.aterxnrn.
fub Alexandro Vl.par.49- cap.xo.yhi pxulofu-
... ftusverbx concipiuntur ,-ex quibus hic locui pote f?

«aadoa qd iUu/haruTulityero Alexander hoc ediUum circa
homo mhil aerum Donant 1 1 j p.aduer/us quoflam magi/lros
die , bardis febotx Tarifienfii , Effcmcnfsitf aliarum ciuita-
**■ tum, qui temere dicebant, Chriflum fecundum quod

homo erat, nihil effesquametiam Hultitiammultis
antea feculis condemnamt Eutychianui Vxpa, cir-
ca annum Domini X 7 6 . epnjlola quadam ad loan-
nem.i; omne 1 Epfcopos Beticx prouincix.

Ex concilio Later anert.

Veret ici, receptatore 1 , & fautores eorum ex-
communicari funt:(j decedentes in hoc peccato, in
coemeterio Eccleftx Jepeliri non debent , nec pro
eis orari-

CAP. VIII.

I C V T * ait beatus Leot Ac in-
fra. ] Qmain parubus Tholo-
1'anis haereticorum , quos altj
Catharos, ali) Pararenos, & a-

li j aliis nominibus vocant , in-

ualuit damnanda peruerlitas:eos,Ac defenlorcs
& receptatores eorum, anathemati decernimus
fubiaccre: Et fub anathemate prohibemus , ne
quis eos in domo, vel in terra fua tenere vel fo-
uere , aut negotiationem cum eis exercere prat-
fumat. Si autem in hoc peccato deceilerit, ne-
que fub priiulcgiorum noltrorum quibulcun-

a C Icut ait beatus Leo . ] Dr/umptum efl boe

J fragmentum ex concilio Lateranm/i fub ElconlI>l . .
^flexamini VI. habito fiomx anno Domini 1180. meantur h*
c juocxtit xS o.Epfcopis. l.egitur bodic in prxfxlo retiei cum
concilio cap. 17. buvero mutilus ejl textus, & Wfeotnrjl-
B quafi impcrfcl la fentenlia , in authographo ita le-
gilKr.Ea propter, quia in Gafconia, Allcgelio Ac
partibus Tolofanis, Ac aliis locis ita hxretico-
rum.quos ali) Catharos, ali) Pairinos,t alij Pu + P"**"
blicanos, alij abis nominibus vocant , inualuit ‘ 10, •
damnata pemerfitas, vt lamnon in occulto , fi-
cutahqui nequitiam fuara exerceant.fed fuum
errorem publi ee manifeftene , Ac ad fuum con-
fenfurn hmplices attrahant Ac inhrmos : cos Ac
defenlorcs eorum Ac receptatores anathemati
decernimus fubiaccre : Ac fub anathemate pro-
hibemus , ne quis eos in domibus , vel in terra
C lua tenere , vel fbucre, vel negotiationem cum
cis exercere pratfumac: fi autem in hoc peccato
deceflerinr, non fub nollrorum priuilegiorum
cuilibet indultorum obtentu, nec fub aiiacum.
que occalione,aut oblatio fiat pro cis,aut inter
Chriftiunos recipiant lepulturam. hxc ibi.

In hos iure etiam ciuih/latuta pxna efl autben.
Ga^aros.CJe hxret.eorundem pt mentio in c. ex-
communicamus. el xJe hxrct.vbs alia etiam hxre-
tscorum portenta , qui circa mille ducentos annos
in Tqqrbonenfi prouincia , i? partibus Tholofa a
nis pullularunt, msmcrxntur.cum quibus beatus Do
D miniais frequentes habuit per decennium dijfuta-
tiones.vt alibi diximus.

b f Oblatio pro eo fiat. ] Hoc efl, nefacrificium quiJnoml
Alijfxproeo operatur , quod hic jummusVonti- ne oblado-
fexVocat oblalimem.qma Deo offertur pro expia - “*
rione peccatorum: idem etiam inlellige de alus Ee-
clefix fuff ragus ,&pifs precibus , qux pro illis ujtii
Vel bxretici, Vel de hareji jujpith detefferson , of-
fer n prohibentur ; cum jainfaa offerri non dx-
beant pro decedentibus in mortali peccatoxap. pia
cuit.it.qusjl.s.

c J Aut inter Chrillunos recipiant fcpultu- Hxtcdci fr
£ ram.] qux efl quies corporis: & concordat textus pulnu» pn-
inc.qmcmujue f. l.dehxret. lib. 6. priitatiovcro uln,ur -
[epuhurx inter picnas bxrcticorum muneratur.

Mforfus Cxflrus-lib.x. e. 1 8 . deiufla hxret. puni.
tio.tX dixi plene infra par. t-Juper qux/Hone 40.
cx quo hic locus ejl itluflrxndus.

Lucius tertius. • '

llxrcticus mede fentiensyel male docens de fa-
cramentis eccleftx, excommunicatus ejl , & tonui*
tlusy nifs fe correxerit , ij errorem abiurauerit j /i
clericus ejl, degradetur , & curis jsculari trada -

taquifitorum cum Commcntarijs. 101

tur : per quam etiam hic ut piwiaur. Eadem
cium efi poma fuffcdis de hxrcfi , fi Je non corrt -
xcrinti&rcUpfis omnino audienti. i denegatur, f&
cularet principes, qui iterare nolunt de Ecclefia con
tra hxreticos defendenda , excommunicantur , &
•terra eorum fupponuntur interdicto: ciuitatetvc -
ro ipforum refijlente silurum commento, & epi-
fcopali dignitate pr tuantur : exempti Ycro jitbjunt
. crdinanjs fuper bis , qua contra bxretkos infU-
tuur.mr,

C A P, IX.

D abolendam; & infra. Vniuer-
EttfoC vj&,* fos,qui de (aeramento corporis
W 1 * & Unguinis Domini noftnle-
fu Chn lli.vd dc bapul mace £cu
de peccatorum confcrtion e, ma-
trimonio , vel reliquis ecdefialtids facraraen-
a . tis,aliter (enare, aut docere non metuur, quam

fccrofan&a Romana Ecdeiu praedicat & ob-
1 'eriut: & generaliter quofeunque eadem Ro-
mana Ecddiavd * fi nguh epilcopi per disce*
fes luas,cum cofilio dencoru,vd derid ipfi fe-
de vacante cum confilio (fi oportuerit) vicino-
rum cpild>porum,haeredcos mdicauerintj vin-
f Ivmerien* perpetui anathematis innodamus : & in-
infra par. j. fra. Pfrienri t nihilominus ortlinadone fand-
queft 91. mus,vt quicunque manifefte ftiennt t in herc-
tu *7bent ^ dcprchcnfi, u clericus eft, vd cuiuflibet reli-
so h-refi de- g 10015 obumbratione fufcatus,todus b ccdefia-
prchenfai , Aid ordinis pnrrogariua nudetur : &fic omni
&cfed in an ofHdode beneficio lpol)atusccdeluftico,fiecu
pJaxibus XCm kris rc fc nc l uatur Arbitrio Potcftaus, animad-
cft impref- uerfionc debita puniendus: nifi e continuo poft
fam. deprehenfionem crroris,ad fida catholicq vni-
tatem fponte recurrere, & errorem luum ad ar-
bitrium epilcopi regionis publice confcnferic
abiurare, & laus factionem congruam exhibe-
re. Laicusautem,niii(proutdidhimeft) abiura
ta hxrcfi , & fatisfadionc exhibita , confeftim
ad fidero confugerit orthodoxam s lxcuUris m-
dids arbitrio relinquatur, debitam recepturus,
pro qualitate fadnons vltionem: & infra. Qui
vero inuenti fuerint fola fufpidone notabiles:
mfi ad arbitrium epilcopi , iuxta conliderario-
nem lufpicionis, qualitatemque perforor, pro-
priam innocentiam congrua purgatione nion-
t Tn vulga- ftrauerint, fimili fententia: lubiacebunt. Illos
abiura- quoque»qui poft t abiurationem erroris : vel
tionem 'pra poftquam fc (vtdiximus)proprij anriftitis exa-
fcti erroris, minatione purgauciint , deprchenfi fuerint in
&c. fed di- abmratam hxrclim rcddillc , fieculari iudido,
nufquam eft finevlla penitus audienda decernimus rdin-
in antiquis qucndos.& infra. Statuimus infupcr,vt Comi-
codictbui . tes. Barones, Rcciorcs, dc Conlules duitatum,

^ ^ ^> orum locorum, iuxta commoni donem E-

furarn^turn 1 p»fcoporum,pra:ftito corporaliter iuramentot
c6pd!i pof- pronuttant,qu6d fideliter & cfticadter cum ab
funtert ofB fuerint requifid , Ecdefiam contra harreri-

»ui*dch*r. cos, & eorum comphces adiuuabunt bona fi-
I.L 6.

A de, iuxta officium & polle Tuum. Si veto id ob-
lriujrr noluerint, honore,qucm ubuncnr.lpo-
licntur, & aci alios nullatenus ailiimantur : cis
nihilominus excommunicatione ligandis, &
terris iplorum interdicto Ecdchxiupponen-
dis.Cumas autem, qux his indimus duxerit ro-
bitendum: vel contra commonitionem Epileo
pi puni re neglexerit relidentes, aliarum careat
commercio duitatum, & epilcopali le nouenc
dignitate pnuandam:& infra. Si qui d vero l ue
rint, qui a lege ditrcefanz iurildicbonis exem-
pti, (oli (ubiaccant ledis Apodolicx poteiUti,

B nihilominus in his, quz lunt contra hxreticos
indituta.epiicoporum iubeantiudicium:&cis
in hac parte tanqtum 1 fede Apoltolica delega-
tis ( non obltanubus libertatis iux pnuiicgus)
oblequantur.

IN CAP. AD ABOLENDAM.

COMMENT. VIII.

1 1 rEL finguli epilcopi &c.hxreticos iudi Qniliier ia
V cauermr. ] C aate hoc eji accipicndh:
tiutm neque epifcopi^Uo tempore, neque clirutvj I

■ cante Jcde, pote/Utcm habent dc/mcndidubu rir- fcop.he en-
cafidcmud enim HqmamTomtficii munio eftxap. m dedaiat.
quotieni.i4-q.l c.nuioret.dcbapt.J .47 eiui efjc-
ftu.quodvero hic dicitur, tunc loiumhahcreueccf
fe cftxumfaHum cft clarumad cft,cum hxrctia er
rat m hit,qua iam declarata Juni et definita perEc
clefiam-, nam twu; 11 cenjctur barctuui , qu 1 harc-
licui fuerit ab Epifcopa ,vel Inqmfnorc declara-
tur. quod etiam hic ohf eruat Ioanncs inania nu-
mero r^dhcrtinui trad.de agnoJ.ajJcrt.quefl.S.
num.r.tr quidam al u. facit textui in c. juper qui-
bufdam. 1 . deverb.ftgn. quem referi Eymeneui
' ulo poft in bac i. parte.

I Totius ecdeliaftid ordinis prxrogatiua
nudetur. ] Quomodo bxc fiant, traditur m c .iegri
datio de petiit, ltb.6. relat. infra hae par. i-de quo
lateEymer. j.par.innono modo procefium fidei
terminandi, ybi dixi plene.

c ] Nili continuo. ] Due boc loeovocci ponun- Dltlkmea
tur, continuo, & cemj eitim , quarum figtii/teatio in co.E-ftim. at
hac cjuJj quorundam interpretum mentet 'vexat, .

putantium accipiendai efte m fignificatione pro- -“ rmiiT
pria,(7 ob 1 d cum fui natura indicent temporii ce-
leritatem abfque intcruillo.quamprimum quii de-
prehenditur I n bxrcfi.dcbct redire, aliter Ecclefit
miferieordurnfcera debet ei claudere, m quajcn-

teruiafulftevideturVanormilanui m dlHocap.ad
abolendam. num.6.licet aliud Jentirexndeatur m c.
excommunieamui.il i num. 1 o Je bxret,

• Ceterum hir omifiii , quorundam fententia eft,
Inqmfitorum arbitrio relinquendum rj 0 e,Tl tutelli
gatur quando bxretici continuo & confedim redi-
re ad gremium Ecclefia dicantur. Sed bxc opi-
natio -r elut ptriculoja iam explofa eft : neque
enim reorumvita ex libero iudlcum arbitrio pen-
dere debet.

b fui auteminterpretatus etfxoeei finidetur,

-Mills

Secunda pars Diredonj

io»,

net illi flatim.continuo , feu confefiim redire intelli- A
gantur , qui quandoeunque ante [emeatum dsffim-
ttujm conuertmtur.Zanchinus de bxret. cap. 1 6.
>mm.7.vbl coptofe Campegiui.limurdui.in lucer-
na , -verbo, redire. i. 6. quibus fauet Eymericus 3.
pirdn 10. modo /incendi proceffum fidei, tf q. 98.
bimancas de catho.inftit.tii.qr. num.40.tf alij
quot libem omitto: tf bxc fententiavera eft tf am
pleHenda.

De qua revide prxter ceteroc Menocbiumlib.
a. de arbitrariis nidicum, centuria 4. ea/a 3 7 ». tf
3 7 1 .Repertorium inverbo,yfura. i.circa islam- in
fine.tj inverbo , continuo, glofja tf Doflores i» i. g
omnis fiipulatio?eerbo,con{citim.lr.fiit. deverbor.
oblig.melius gloffa in ircltimoinfiit.de inutil.fiipu
lat.Bocriui dectfione 343. tf copiofljsimc 'Paulus
Crillandut tradat.de hxret.q. /.

Quod vero Inquifitorii arbitrio relinquatur, vt
quidam opinantur diffinire, quando hxretici f onfe-
Jiim redire dicantur , potifima ratio efl: quoniam
flatutainbareticos lata fi fuerint dubia , ipfipof-
/unt interpretari per refer ivtum Innocentq Illi.
Cumncgorium. relat. infra in bac par. 1 . tradit
Eymer.y.par.q.i /.tf 8<S. tf l'mbtrtus~rerbo, in-
continenti. fed bxc fententia in boc articulo tenen- ^
da non eflrrt optime fenfit Simanca 1 prxeitato lo-
co,num.i 9.

f Qui vero inucti foerint.] Hic f. \fque ad fi.
Illos quoque ,vt plurimum defideratur in mar u-
feriptis exemplaribus quod loormcsuind. etiam
rtdsiotauil dicens eum hic communiter noq haberi-,
tf Hofiienfis ait non debuijfe remoneri, babetur ta
men infra in capxxcommunicamus. 1 ■ i.qui autem-
reperiturvero 01 recentioribus codicibus,iJ in an-
tiqua compilatione.iT in multis Pontificun: extra-
uagantibus , quas refert Eymericus paulo poft i»
hac i.par. item in litteris ^fpoflolicis , qua in fine jj
Directorii funt imprefjx. quare non carent auflo-
ritate tf fide.qux m eo fiatuuntur.

Nullora pii** 1 Si qui vero fuerim qui i lege ditrcefanx iu
uilcfiom (■ rifidhonit exempti.] blullum priuilegium.nulla
ximit a 10- perfonarum dignitas , Vel gradus quemquam libe-
fiCiiaione r j[ in ejufa hxrefis d iuri/didione lnquifitorum:
Inquuitoi u. niultis Pontificum referiptis canetur , Mlc-
xandrillll. diplomate incipiente, Commillx. tf
alio recentioriVq XII r. incipiente, Paftorts xter-
m. quod ipfum multis alus iurii lorii indicatur, c.
•ncommifsi-de hxrct-hb.6. ibi: Quoflibet hxreti-

cos. tf hociurevtimur. excipiuntur tamen Epijco £
pi 0 b dignitatis prxrogitiuam.c.lnquifitorci-de hx
retJib.t. quos folus Vapa indicat in hac caufa. tf
legati , feu officiales [edis Mpojlolicx , extrauog.
eu Matthxus.de bxret.relat.mfra in hac i.par. 1 •
de quoxtdeto Eymericum 3 .par.quxfl- 16.& fcq.
quibus etiamlocisyidcto,quxcopiojefcribimus.

Jnnocentius tertius.

Bona bxreticorum confifcanlur,iJ in terris Ec-
tleftx applicantur fifco Ecclcfix.m terni I mperu,

iudicii fxcutaris fifco. tf procedit etiam fi catholi-
cos habent filios.

C A P. X.

ERGENTIS* infeniumfx-
culi corruptelam: & infra . In
terris vero temporali noilrx iiv-
ri (dictioni fubie&is, bona' here
w deorum ftatiiimuspuMicarii*
inaliis idem prxdpimtts fieri , per Poteflatcs
& Principes fircularcstqufis ad id exequendum
[ ii forte ncgligcntes extrierim ) per cenluram
ecdefiafticam appellatione remota compelli
volumus & madamus: Nec ‘ a<l eos bona eorii
vltertus reuertantur, nili eisad cor reuertentt-
bus.de abnegantibus hcreticorum cqnfordum,
milercri aliquis voluerit : vt temporalis faltem
pcena corripiat , quem Ipiritualis non corrigit
dilciplina. Cum enim fcctuidu legirimast lan tLqoi Rit,i«.
diones reis lxfir maieftads punias capite, bo- c legem
na confifcentur eorum, filus luis vita iolummo lui maieft.
do ex mifericordta conferuata: quanto t magis t I»
qui aberrantes in fide , Domini Det filium le- to cj

Ium ChriftutnoffenduAt,i capite noifcro, quod 3 | XI ,intcj_
eft Chriftus, eccleiiaftica debent ebftricdone in fide, Deu
prxeidi , & bonis temporabbus fpoliari : cum j?«
longe fitgrauius «ternam , quam temporalem _ u jL 1.—.
lxdere maielUtem.Nec^ huiufmodi feueritans
ccnfuram orthodoxorum exhxredano fiboru,
quaft cuiufdam miferarionts prxtextu debet vl

latcnusimpedire:CTiminmulriscalibust(eria t

fecundum diuinttm iudicium) fili j pro patri- caftrai lib
btts temporaliter puniantur:* iuxta canonicas rap i t. de
Ctnftiones,quandoque feratur vlrio non folum 1o4|% j
in authores Icdermn , fed edam in progeniem ; it , ' Rcl | a >
damnatorum. fiogul.tid.

IN CAP. VERGENTIS.
comment. IX.

a T TErgcntis.] Integra bxc decretalis habetur
V in Rigefio Innocentis III. lib. 1. epiflola
I.iTin antiqua coptlatione tertia, tit.de hxret.c. 1,
inde capiet lucem declarationis totum hoc cap.
b f Bona hxrcdcorum ftatuimus publicari. ] Hxretieoru
Concordat textus in capitulo cum fecundum leges.
debxret.lib.S.W m capitulo excommunicamus. 1.
f . damnati- de hxret. ubi DoHores communiter,
quod ipfum etiam eft iure ciuili cautum- 1. Mani-
chxos.C. de hxreticis. ibi: Quos bonorum edam
omnium publicadonc peri equimur, tf in autb.

Ga-garos.C .eod.tit.Sqmllacenfis de fide calbo-cap.

3 oXiondiffal uus de hxreta]. 1 /. Simancas de infiit.
cslho.t:: .-...A Ifcnjus Calirus hb.i. c. f.&feq.de
infla hxret .punitio.Z anchinus de bxreticis. c. 1 /.
&fequen.Rppcrtoriumyerbo,bona.iryerbo,con-
fijcatio. Felynus in cap. cum nobis, de prxfcriptio.

Barl. in I. fi debitor, ff. de his qui in fraud. credito.

Bernardus Diag in prathcacrimi.cano.c. tod.tf
olu, quos omitto conjultoasec referi virum fini cie-

Tnquifitorum cum Commentarijs

riri.Vel Lici.vt prxfati declarant.cetera, qux bre-
uitas me omittere hic compellit , tradant cum Ho-
merico 3 .par.q. lop.ff fet/.
c J Nec ad eos bona eorum vltetius reuertan-
tur, nificisadcor reucrtcntibus nnlercri ali-
quis voluerit ] Hinc colligimui non obfcureycrif
, m ftmumeftc Eymericifententii 3.p.irxj-t°9-diccn-
condonarc t,s t°ff e fuquifitorcs,hxreticii redeuntibui,non re-
podam bo- Upfti, in tempore gratix, boo e/l ante diffinitiuam
na h;icticis, fentcntiam, bona, qux futi fuerant, condonor e. quod
redcunubus. (equitur Zancbinus de hxret.c.if. mroi.3. & i bi-
dem Campegiui.l\epertoiiumyerho,hona.i- fedy-
trum Inquifitor.Ioannei Monacbui ir sfrcbtdiac.
cap.accufatus.$.porro.de haret.Ub.S.fanllus jln-
tor.inui par. j.tit. tS.c.i. $. 7 .T abienfti in fum.ycr
bo,hxraicusyerf.quarto tertia pa na efi.

s lique hxc [ementia de iure communiyera cfl,
yt copiofe diflerui in priuileffo Inquifitorum 1 96.

Heucrendifiimus tamen Simancai in adnotationi-
bui ad Zanchinumc- 14. contra f en fn, afferent non
poffe Inquifitorem, aut Fpifcopum, bona femel ipfo
ture confifcata bxreticit redeuntibus condonare.

Sed ciui opinionem & communis fententia , & in
primir hic locus, de quo nunc difscrimui yalide re-

103

A rum damnatorum pauperibus relifliiprouidebunt quifitomm
exmifericordut ; iux-t rationem habeant fexus is E? I,a , "g a
astatis: nam mafeutos iam corportyalidos alicui ar
ti mechanica iubebunt addici : feminas , aliquibus p CIC1 .
hone/lis eiufdem duitatis matronis afiignabunt ,yt flos.
eis famulentur, i/ ah eis infide infimantur : ce te-
ris, quibus per xtatem, aut incommodamvaletudi-
nem laborare non iteet , tenuia alimenta ex pater-
nis bonis ex fola mifericordia fubmmifirabimi , de-
precantes interdum principes, tam eccleftafhcos
quam fxculares.yt in Imiufmodi filios damnatori,
aliquam exerceant liberalitatem-,qux res ad eos ht
B primis /pedat , ad quos damnatorum bona ex con-
pfcalione pcrucncrunt.

De his cap.ii.Hifpalenfis inftruBionit anni Do
mini 1 484. pie 4r prudenter cautum efi binrrbis
d nobisyteumaue latinc rfddnii. -Similiter de cre-
uerunt , quod fi ex perfonis obdelidla Tua rdi-
fiis curi* fxculari, vel perpetuo carceri manci-
patis.rcmanfennt fili] vel filix, qui non fint ma
trimonio copulati: Inquifitoresprouideant &
ordinent , vt prxdidh orphani commendennir
perfonis honeftis, & Chrilhanis catholicis , vt
ab eis numantur, cibentur, & in fide catholica

fellit, i qua communi fententia non crederem difee C infimantur: conficiantque libellum fupplicem

dendum: nkm hoc inter cetera ad amplam Inquift-
torumpotcflatem de iure communi pertinet pet bo-
na femel per barefim confifcata, qux licite ab iniu-
flis pcfjifjbribus auferri poiuijfcnt, eis condonen-
tur, fi ad gremium Ecclefsx rcdircyolucrint ,ncc~vi
deo quem alium fenfum habere pofsint hxc uerba:
nili cisad correucrrendbus, Scc. C3 inyniuerfa
Italia , in qua Inquifuores J iure communi nondi-
fccdunt,boc communiter [olet obferuariyt ab mfe
rioribus Inquifitoribus yhique hxreticis redeunti-
bui bona condonetur, [eu confifcatio remittatur.
d J Nec huiulmodi feucritatis cenfuram or-
Iiliu h;reti- thodoxorum exheredatio filiorum. ] Olimiure
catholicis m c ‘‘ ul ' c aulum erat ,Mt filii catholici parentibus hx-
hil relinque reticis fuccedercnt. I. Manichxos.C.dehxret.ibi:
duro. fed nec filios hxredes eis exiftcre,aut adire per
mittimus, nifi 1 paterna prauitatedifccfierinc.
l.cognouimus.ij authen.idcm efl.C.eodait.

Ceterumbodie huius legis pontificix decretum
[equimur, nam filiis hxreticorum quamuis catholi-
cis, nihil penitus cfl relinquendumaieque etiam le-
git ima, qux quodammodo iure natur x debitayide-
tur.Vaulus Crillandus de hxret-q.4. atque hoc iu-
revbique ytenium cfl , conirj quam [cnferint 'dii,
quos refert HofUenfss in fum. tit. de hxreticis. j.
qua pxna.afferentes hanc decretalem locum habe-
re tantum in terris , qux fubfunt temporali fummi
Vomificis iurifdifliemi: in alqs autem ciuiles leges
effeob[eruandas,qux maioridnquiunt,xquitate ni-
tuntur.nam (5 iura etiam ciuilia huic decretali ad-
ftipulantur,m authen.Ga^aros.C-de bxrct.

hfecylla efi iniquitas bacyti fcucritatc ,yt pa-
rentes d tanto crimine committendo facilius auo-
centur. tuitus Clarus lib. s.fent.fi.bxrefss.ycrf. &
[das .ybi hanc teflatur effe communem opinionem.
Quales In. Inquifstorcs tamen pueris £r puellis bxretico-

feu memoriale fuper prxdifbs orphanis , & de
cuiufque qualitate , qui indiguerint , & fue-
rint boni Chrifiiani , & ureterum pro feminis
puellis orphanis , vt pofhnt nubere , vel profi-
teantur religionem, hxc ibi. yide Repertorium
yerbo,filq.f.Fihi minores.

iludd fi magni alicuius Vrincipis ob hoc crimen
bona proferipta fuerint, i [que filias babuent, hono-
rifice ab eo cui bona obueneruntxrunt dotanda exe
pio Ferdmandi regis 'Neapolitani , qui filias Trm-
cipis Rofani.qui maicflatis crimen aimi[erat,£P ob
D idbonaamifcrat.ex eifdem bonis diti/time dotamt,
yt memoria prodit Gigas traflje crimjx[.maieft.
lib. }. tit.de panis uquxfl.i f.num.%.

Jdt

em.

^ iduocatiyel notant bxreticisyel eorum defen
foribus faue nte s .aulfub eis litigantibus patrocuum
ier.tr pro eis inflriimenta [cribentei,infamel fum,

& ab illo officio fufficnfi.

C A P. XI.

! I aduerfus nos terra confurge-
5 ret:&infra. Quia t plus time- t e. quam-
nfolet quod fperialiter iniun- qua-rj.thft.
gmir, quam quod generaliter

imperatur, vobis * aduocatis &

lcnmarus firmiter inhibemus, ne hxreticis cre
dentibus, fautoribus , vel dcfcnlbribus eorun-
dem in aliquo prxfietis auxilium, confilium
vel fauorem : nec cis in caulis , vel in facfiis , vel
aliquibus litigantibus lubeomm examine, ve-
ftrum patroanium prxbeatis : & pro ipfis pu-
blica initmmcnta, vel fcripta facere nulUtenur

'Sci

atten-

104

tum
retias pauo

attentetis. Quod fi contra prsefiimpferitis, ab
oificio vcftro iul pcn fos, perpetua: vos decerni-
mus infamia: fubiaccre.

IN CAP. St ADVERSVS.

COMMENT. X.

a TJ Obis aduocads & feriniariis firmiter
QuornoJo V inhibemus.] Concordi! textui in e. ex-
it prohibl- commW ucxmut.f. credentes. & in c.ficut,iehxret.

" ~ <&in cap. l.f.i.dc harctJib.i.ldem fanduxt 7 \i ce-
latu T api quodam referipto incipiente : Nouerit
vniuerutas veftra. efl autem difficilis definitio hu-
ius textus ; neque enim aperte dicitur quomodo fu
prohibitum pro bareticis patrocinari, fcd pr ater
Ho/iicnfem , loan. * 4 nd. I oannem ^ Inaniam ij «-
liot.qui hocipfo loco hunc contextumVarsjs modis
interpretantur,videndus efl Carrerius traii.de ho
ret.num.i i }.& 1 14. Uatthous ^ffliiflus in con-
flitutione,inconfutilem.notabili i ryerfs.hinc fum-
pta occjfione quxro.Ceminiar.us in c.V/t. f.vlt-de
boret.lib.S.Velrus Godoffredusin l.curidles. C-de
h.cr. Francifcus Tonginibius traflat.de lamtjs.nu.
78 . /{eperloriumverbo , aduocatus. Fymericus 3.
par.q . 3 9- & sflbcricus de Hafalc deflatum. par.
jjj.j e.ytlfonjus C ajlrus lib.t .cap. 1 7. de infla hx
ret.puni.loamcs Rojai ftngulari 1 7 yi 7 ali;, quos
[ciens omitto.

In hac difficultate hoc primum fit exploratum,
•Pro bxreticis.quos bxrettcos effe conflat, nullo mo
do patrocinandum,feu aduocandum ; fecur quoties
id efl dubium, idefl , cum nondum efl exploratum,
mverba,vel fafla alicui obiefia.flnt haretica,ma-
rufesUmue hxreftm fapientiatvel cum nondumte-
flibus, alufue legitimis probationibus de hxrefs con
flat : tunc enim aduocare licebit ,feu patrocinium
reis prxRareilnquiJitorum tamen aufloritate.fo-
lemni iureiuranao procedente , de iufla defer.flone
proflanda , ix de abflinendo ab eadem dcfenftonc
quamprimum cognitum erit illum , qui defenditur
effe bareticum,iuxta facri officij receptam (J lau-
dabilem confuetudinemrrt profati tradunt, quibus
adde simancam de catbo.inftit. tit.s.de aduocatis.

Idem 'vmuerfis Chrifiijideli-
bns , tam in r vrbe Met en. quam
in citu dicecefi conjlitutis.

Laicinon prodicent , nec occulta conuenticula
faciant, nec facerdotes reprehendam.

CAP. XII.

I V M 1 ex iniun&o: & infra, di-
cet k autem defiderium intelli-
gendi diuinas feripturas , & fe-
cundum eas fludium adhortan-
di reprehendendum non fit,fed
potius commendandumtm eo tamen apparent

Secunda pars Dire£iorij
A

quidam iaici , merito arguendi , quod occulca
conuenticula celebrant, offidum pr^dicationis
Chrifti f fibi vfurpant, facerdotum fimplidea- t
rem eludunt, & eorum conibrtium afpcrnan- in R
tur , qui talibus non inhxrent. Deus enim lux nccin *nti-
vera, qu.x omnem hominem venientem in huc qu» codici -
mundum illuminat,in tantum odit opera tene- ba *
brarum,vt Apoftolosiuos in mundum vniuer- r
fumprardicaturos Euangelium omni creatura
mitlurus , eis praceperit aperte dicens : Quod
dico vobis in tcncbris,dicite in luminc:& quod Mattb.ioi
in aure auditis, pradicue liipcr teda : & infra.

B Sicut enim multa funr membra corporis , om-
nia vero non eundem adum habent : ita multi r.Cer. I*.
funt ordines in Ecclclia : fcd non omnes idem
habent officium : quia fecundum Apoftolum,
alios Dominus dedit Apollolos, alios prophe- £pfj C ra
tas, alios autem Dodorcs, &c. Cum igitur do-
dorum ordo Et quali pracipuus in ccclelia,no
debet libi quilquam indifferenter praedicatio-
nis officium vfurpare.Nam fecundum Apollo- 1 °*

lum, quomodo pr.Tdicabunt,nili mittantur? Et i o.

veritas ipfa pracepit A po dolis : Rogate domi- Mattb.9.
num mellis, vt mittat operarios in mellem fua.

- Qu6d fi forte quis argute rcfpondcat : quia ta-
les inutfibiliter mittuntur i Deo , etli non vifi-
biliter mittantur ab homine, cum inuifibilis
mi Ilio mulco lit dignior,qttim vifibilis:&diui
na longe melior,quam humana t*'potcllrauo. j. p oft
nabilirer refpondcri, quod cu interior illa mil- rcrha fequi-
lio lit occulta , non fuffirit cuiquam nude tan- tur m Rcgc-
wm aflerere , quoti ipfc fit raillus 1 Deo , cum
hoc quilibet haereticus allcucret : fcd oportet, p U ftj, qu*d
quod allruat illam inuifibilemmillionem per Lc omific
operationem miraculi , vel feriptura teffimo- lU/mund*.
nium fpecialc. Vndecum Dominus vellet nue-
^ tereMoyfen in Aegyptum ad filios Ifrael, vt )<*<,,
crederent ei, quod mitteretur ab ipfo, dedit ei £xod.7.
fignum,vt conuerteret virgam in colubrum , &
virgam iterum reformarer. Ioannes quoque Ba
ptilla, fpccialc line miffionis tcllimonium pro-
tulit de feriptura dicens ; Ego vox clamanns in j 0aUt tm
delcrto : dirigite viam Domini, licutaitEfaias
propheta:& infra. Licet autem fricnria lit valde
necellaria lacerdoribus ad dodrinam:quia iux-
ta verbum propheticum : Labia laccrdoris cu- Afaiocb. a.
(lodiunt fcientiam , 8c legem exquirunt ex ore
eius : non ell tamen fimplicibus lacerdoribus,
k etiam i fcholafticis detrahedum,cum in eis la-
cerdotale offidum debeat honorari : propter
quoti Dominus in lege pracepit: Diis non de- £ X0( f lx
trahcs,lacerdotesintelbgens,qui propter cxccl j 0a „ \ Ot *
Icnriam ordinis, Sc officij dignitatem Deorum
nomine nuncupantur:& infra. Nec quilquam
fux prxlumptionis audaciam illo defendat exc
pio, qubdalina legitur reprehendific prophe-
tam: vel quod Dominus ait: Quis cx vobis ar- 1om,S»
guet mc ac peccato i Ctira aliud fit fratrem in Maub.j,
le pcccatem occulte corripere, (quod quifque f t Dc hac nu
tenemr efficere fecundum regulam Euangeli-
cam,in quo cafu fane poteft intel ligi, quod Ba- ^ J

laam itquea.

Inquifitorum cum Commentari}*. 109

t f o alitet laata fuit corrcprus ab tfma)& aliud cd Parref A
czcmfUri" (uuni delinquentem reprehendere manifede,
b. * legitur, - a<x | vtique nulli licet lccundum euangelicam

tutifin , in i * j • r • ? e

alut vero & veritatem : nam qui enam dicit nratn luo, fa-
ln Regefto. me, reus em gehennx ignis. Rurlus aliud eft,
trem, ha* quod prarbtus (ponte de iuaconhlus innocen-
CUI ‘ ua, hibditoruin lc acculanoni 1'upponit, (in
quocafu, pr;miHum Domini verbum debec
intelligi)£c aliud ed, quod fubdicus,non ta ani-
mo reprehendendi , quam detrahendi exurgit
temerarius i n prxlatum, cum ci potius incum-
bat ncccllius obloquendi; quod li forte necedi
tas podularet.vt iacerdos taquam i n aulis 6c in- p
dignus a cura gregis debeat rcmoueri, agendum
cft ordinate apud epiicopum.ad cuius officium
tam in dilutio, quam dcltinuio faccrdotum no-
lcitur pertinere.

IN CAP. CVM EX INIVNCTO.

COMMtNT. XI.

Laici & fc a Vm ex iniun&o. ] Habetur hxc dei reta*
iniu* nullo i lf inf^r/io innocenti) }.lib.i.Exinte-

dlitVou graclaufula aperi ifsime colligitur tum argumeth
laciicopot t»m,t»tn /ementia fiuc inteUcdus huius capitis.Ea ^
«at Gciot -ycro ita habet: Cum ex iniundo nobis Apollo-
pcnHicaio- l Jtus ofhcio fa&l limus fecundum Apoitolum
“*■ lapientibus & inlipientibus debitores, pro vni-

uerlutum lalutc nos oportet cile lollicnos,vt
& malos retrahamus i vinis, & bonos in virtu-
tibus foucamus:tuncautcni opus clt dilcrcno-
nemaion,cum vitia fubfpecic virtutum occul-
te fubintrant, & angelus Satam in angelum
lucis G mulare transformacSane ligni ficauit no
bis venerabilis frater nofter Mctcnlis epifeo-
pus per litteras luas, quod ta in ditrcefi , quim
vrbe Mcten. lucorum & mulierum multitudo j
non modica , tra&a quodam modo deGderio
feri pturarum,Euangclia.Epiltolas Pauli, Plalte-
rium, moralia lob,5c plurcs alios libros libi fe-
cit in Gallico Sermone transferri. TranOaaoni
huiufmodi adeo libenter, vtinam autem fle pru-
denter intendens, vt fccrctis conuentionibus ta
lia inter fe laid & mulieres e ru flare prxfu-
muni,& fibi inuicem prxdicarc : qui enam at
pernantur eorum conlortium, qui le limilibus
non immifcent,& i fe reputant alienos, qtu au-
res & animos talibus no apponunt. Quos cum
aliqui parochialium (acerdotum fuper his cor- j
ripere voluilfcnt , ipG eis in faciem refti terunt:

- conantes rationes inducere de fcnptuns, quod

ab his non deberent aliquatenus prohiberi.
Quidam etiam ea eis ftmplidtatem ficerdo-
tum fuorum feftidiunr.Sc cum ipfts per cos vet
bum falutis proponitur, fe melius habere in li-
bellis luis, & prudenuus fc polTe id eloqui fub.
murmurat in occulto.li.ec ibt-17 mox /ubjcquun-
turyerba buiui capitii .

b «Licet aute.&c.] F/l ante ualdc elegans tT ftn
gnlarrt huius rcfirtpti definitio, qua bocynuprxd
pttur.ne Uni officiis /radica tioiasyerbi diutm affu

mantftd enim Dofloribw.boe efl Theologis, qtttri
ejl in Ecclefia ordo prxapuus, omnino relinquendi
tfl.Contoriat cficul inyiw.eod.'itJe hier Jus finj
Iu tradit Eymencus i.par^.5 Sf

Per laicotye-o hoc loco , £r vUcunque de hac
re agitur,eos accipere debemus, qiu nonfurt in ali
quo juro er dme conflit afi, umet fi fintyalde eru-
diti O [cientia clari; vr tradit Leociui nomira; ori
mui,cpifloli quadam 6 1 ad Tbrodoretum Eptfeo-
p um.prope finem iln: Adiidcntes & illud.vt prx-
ter Domini facerdotes, nui lus audeat prxdica-
rc.leu monaduis.fiue ille Gt laicus, qui cuiufli-
bet faentix nomine glortctur. referi luo par. 6 .
c. t4s>. eandem prxduaiionem Luas prohibuit i de
Lto.epiflola So. ad Maximum epijccpum Mntio-
cbenum ■ idem fanciuit concilium Carlbagmnfe
quartum, cui interfuit MuguU.cap. 94. refert luo

par. S.cap.jt].

'Nec refert ibi fanciri , ne prtfcnubtu clericis,
tiici prsedicent , quafi illii ab/entibus id laicii li-
ceat : quonistm argumentum i contrario /en/» (yp
nofln iurijfierui loquuntur) tumyalci,q uotiens ab-
furdum aliquid J equitur , aut alifs legibus rtpu-
gnat.glof.tr Dodorcs in rub. (J 1 . 1 .ff.de offi. eius
cui mandata ei! iurifd.

Feminavero .licet doflifsimx , prsdicare no»
debet, idem concilium Cartbagincnjc ^.cap.ff. re-
fert luo par .s .cap. 314 ,tr Gratianus in cap. mu-
licr.x).diftinfl.

Quale autem tr quantum fit predicatimis mu

nus. tr quales effe debeant prxdtcatorri.quos opor
tetd profanorum auHorum tr poetarum fabulis
tT auctoritatibus citandis abflmerc , docet eonci-
lium Senonenfe cap. il.tr 16. tT concilium Tre-
uerenfc in c. mifsi.qux nunc leguntur in q.volumi
tu conciliorum S urianx editionis.

I E tqu&l fine facultate fuperiorum nullus peflit ( Bt

prxdicarc , ia m olim fancitum fuit multis concilio- tupenom ,
r um decretis, fedexprefiius renoua uit Imocmms nudionc au
IlT.in concilio Latcrancn. cap-l-f. quia uero non-
nulli.tr concilium Tridc minum Jcfsio.s.ie refer-
ma.cap.t.f.fiquiyero. C ftquen. de qua re plura
idem concilium frfsio. »4. in decreto de reforma-
tione.cap.a-tr alibi fxpc : Jrd C multa etiam con-
cilium Lateranenfe /ub Leone X.fejsio. ti. tT
Burchardus lib. 1 . decretorum, cjp.9 7.9’ . tT 99 -
tT po/iremo id canit diligentifiime fynodus Salif-
burgenfis corfiitutione f.cap. 3. (7 de materia hu-
ius cap.y 1 breui concludam , \idc Mlfcmfum Ca-
flrumlib.jjeiufla bxretqivnitio.c.i.ir y-Egper
toriumyrrbr.pr xdseare .simancam de cathcMflit.
Ut.a 9 .Sylueftnm C ceteros fummarum collrflo-
res in )ummis,yerbc,prsdicare.fcd eleganter iS c»
piofse Conrradus Brut.us lib.ejx bxrct.c.n.dc boc
agit.ir Mugusiinui de Mecona in fumma ic pete-
fi are ctdtfiaflica. quafl. 6 q.ybi per multos arlic»
los tradat materiam busus capitis. '

Jdem in concilio generali .

EacommunUali funi omnes bxrctici, quibuf-
O cwt-

Jotf

Secunda pars Dire&orit

i unquc nomimbeu nominentur . boc diatyfijue ad A
S. damnati.

C A P- XIII,

Kp££»C-iXCOMMVNlCAMVS* itaque
& anathematizamus omnem
|H hzrefim extollentem fe aduer-

VJ fus hanc fandam orthodoxam

y / . g. ethoheam fidem , quam l"u-

penus expofuimus, condemnantes hxrcdcos 1
vniuetlps quibufeunque nominibus cenfean- 3
tur: facies quidem diucrfas habentes, fed cau-
das adinuicem colligatas! quia de vanitate con-
(leniunt in idipfum.

Damnati iebarefi , per fxcularem indicem pu-
niuntur , 4T bona laicornm hereticorum confifcan-
|ur,i7 clericorum bona applicatur tcclcfnsMn be-
neficia ti erant, h oc dicit vfqttc ai f.ijui aute.^bb.

Damnati vero przfenribus ixcularibus po-
reftatibus , aut eontm balliuis relinquatur ani-
maduerfionedebica puniendi , clericis prius I
filis ordinibus degraoatis: ita quod bona huiul
modi damnatorum, fi laici fuerint, confiicen- c
turifi vero clerici, applicentur ecdcfiis , I qui-
bits ftipendia receperunt.

Si /ufpetius de harefi fe non purgat ad arbi-
trium /nperiorif, excommnaic.it nr i ij exi flent per
tnnum in excommunifJtione.vt bxreticus damna-
tur. hoc dicityfquc ad ^ moneantur -.Abbas Sic.

Qui autem b inuend fiierint fola fufpidone
notabiles: niG iuxta confideradonem fiifpdo-
pis,qnilitatemque perlbnx.propriam innocen
tiam congrua purgatione monftraucrmt , ana-
thematis gladio feriantur , Sc vlque ad iansfa-
flionem condignam, ab omnibus euitenmrnta p
• quod fi per annum in excommunicatione per-

" Jtiterinr, ex mne velut hxrerici condemnemur.

Toteflates fjcculares , perpetuiycl temporales
iterare tenentur, "miucrfoi hartlitos ab ecclcfia da
natot proyiribm exterminare , (A temporalis do-
minus non purgans terram fuam haretscis , excom-
municatur: (7 fspcrflitcrit in excommunicatione
per armum, mentiatur Tapx, qui fideles eiusdiura-
mento xhjbluct ; (5 eius terram fidelibus exponet:
faluo ivere principalis domni, ni/i iripfe fit in cul-
pa. bocdieefrfifue ad f -catholici. AtbbSic. £

Moneantur autem Sc inducanmr, & fi necef
fe fuerit , per cenfuram ecclelialbcam compel-
lantur fieculares poteftates, quibufeunque fun-
gantur officiis, vt ficut reputari cupiunt, Sc ha-
beri fideles, ita pro defenfionc fidei proflent pu
| Coaeor. filice iuramentum t , quod ,de terris luxiuril-
tcx. io auth diftionl fubiedis, vniuerfos hxrericos ab ecde
Statuimus. denotatos bona fide pro viribus extermina-

cdeepi.au- re foetebunt ; ita quod amodo quandocunque
quis fiierit in poteftatem iiue perpetuam iiue
temporalem alTumptus , boc teneatur capitulu
iuraraento firmate. Si «rodominus teinpora-
lis requiGtus & monims ab ecdefia, terram
(ium purgare neglexerit ab hxreuca fceihtate,

per metropolitanum Se ceteros comprouinda- Domini tf *
les epifeopos , excommunicanonis, vinculo in-
nodctur:& fifatisfaccrecontempferit.intraan ' (u ”
num hgnificeiur hoc fummo Pontifici, vtex ab harenca
tunciplc valallos ab aus fidelitate denuntier prauiutc.
abfolutos, & terram exponat catholicis occu-
pandam, qui eam exterminans hererids abtque
vlla contradicdonc pofiideant, & in fidei puri-
tate conleruent: faluo iure domini principalis,
dummodo iuper hoc iple nullum prxitet ubila
culum, nec abquod impedimentum opponat,
eadem nihilominus lege fcruata arca eos, qui
non habent dominos printi pales.

Cruce fignati ad exterminationem baretico-
rum , gaudent priuilegio etmcefso erue fignatis
'mjubjtdium terra J ancta -boc dicirrjquc ad f.cre-
deutes, -Abbas.

Catholid t vero, qui cruris aflumpto chara
Clere ad hxrcttcorum exterminium feaccuixe- q D u{ a,^j;
rint , illa gaudeam indulgenoa , illoque fando
priuilegio fint munin,qux accedentibus in ter-
re fandx lublidmm conceduntur.

Hic potutur pxna credentium receptatorum,

& defendentium bareticos. primo laicorumfecun
do clericorum, s-jejuc ai i.quia.- 4 bbas.

Credentes t prxterea,receptatores,defenfo- t Debis Ep
res Se fautores h .creticorum excommunicado- '°

ni decernimus fubiacere: firmiter (lamentes, vt q. 50 .j 1 j j.
poilquam quis tabum fuetit excommunicaoo- tcsi-
ne nocatus,!i farisfiicere contempfctit.mtra an-
num, ex tunc iplo iure fit fidus infami s,nec ad
publica officia Icu conii lia, nec ad eligendos ali
quos, ad huiu(rnodi,nec ad tellimonmm admic
tatur: iit edam inteftabilis, vt nec relUndi libe-
ram habeat facultatem, nec ad hxreditads fuc-
ccilioncm accedat . Nullus grxterea ipfi fupec
quocunquc negouo , fed ipfe aliis rei pondere
cogatur. Quid fi forte iudex exd teri t, eius fen-
tentia' nullam obtineat firmitatem : nec caufx
aliqux ad emsaudienriani perferantur. S* fue-
rit fdaocauu , eius patrodnium nullatenus
«dniitucur.il tabellio , inftrumcnia per ipfum
confecta nullius fint momend, fed aim audo-
redamnato damnenmr; &in fimilibus idem
ptxdpimus obferuari. Si vero clericus fuerit,
ab omni offido & benefido deponamr : vt in
quo maior ell culpa , grauior exerceatur vindi-
cia. Si qui autem tales , poftquam ab ecdefia
fiicrintdenotad.cuitarc cotemplcrint; excom-
municationis lentenda, vfque ad fausfadio-
nem idoneam percellantur . Sane derid non
exlubeanihunifimodi peidlenribus ecdefiafti-
ca factam enta , nec eos Chnffianx prxliimant
tradere fepulturx,nec eleemofynasautobla-
uones eorum perdpiont : alioquin fuo priuen-
<ur offido, ad quod nunquam reffi ruantur abf-
que induito fedis apoftolicx fpedali. Similiter
quibbet regulares quibus edam hoc infligatur,
vt eorum pnuiiegia illa in dioccfi non (er-
uentur, in qua ules cxcdTus prxfumplcnnt
perpetrare.

Kfllm

Inquifitorum cum Commentarijs. 107

IN CAP. ExCOMMVNICAMVS L

COMMHNT. XII.

t.Tim.j.
Rgm. 1 o.

f. Concor.
ici. i n c. cu

; TfuUus debet fibi officium prxdicandi affumc- A
re, nifi fuper hoc fibi d iureyel J fcdc ^ Cpofiolica ,

TKl d di xcefano epifcopo licentia concedatur: olidi
excommunicatur : iy nifi refipuerit alio patna im-
ponitur. hoc dicityjquead i.aducimus. ^ibb.

Quia vero nonnulli fub fpede pietatis , vir-
tutem cius ( iuxta quod Apodolus ait J abne-
gantes, auctoritatem libi vendicant prxdican-
di, cum idem Apodolus dicar : Quomodo prai
dicabunt nili mittantur? omnes qui prohibi-
ti f , vel non midi, prxter auctoritatem ab A-

<1 miucta poltolica iede vel catholico Epifcopo loa fu-
di in c. fimi Iceptam, publice vel priuatim prxdicarionis of B
in rno.coi hcium viurparc prxlumplerint. excommuni-
cationis vinculo innodentur : & nili quam
citius relipuerint, alia competenti ptena plo-
dentur.

-etrckicpifcopi i} epifeopi inferiorum fuorum
proutncui iy dutccfei Jujpedai habemci dchxre-
fi, follem femel in anno per jfeyel per oltoi idoncoi
rifitent : qui etiam debent, fi hoc expedircridebi-
tur, exigere iur omentum abillii dcyuinia, ad reue
landos hxreticos.iy occulto conuenticula celebrari
les: quot reutlatot relapfot canonice punient , iy

a "P Xcommunicamus. ] Edidit Innocentius _ .

in concilio generali Laterancn. hoc co- „ 1D
pi ofum cdidu oduerfus bxrcticos, eorumq-, farno- ncoi hic la- ■
re I armo Domim MCCXV. in quo potifiimum iret <*■
poenas eis irrogat- l'nam fpirttuamir, yiielicet,
excommunicationem : alteram corporalem , cum
pofimt mftrefipfcanl , tradi curixfxculari ,ylti- -y.,

mo fupplicio afficiendi : tertiam itemfiu afflidi- , ]

uam, nempe bonorum confifcationem.

'Hec putandum efi hic primum pxnarn excom- P(Inl
municattonis iri hxreticos latam: nam omnium px- municano-
narum. quibus hxretici coercentur , bsc antiquif- nili* luere*
fimaefl, d Chrifioiamlata Matth.cap. 1S. ibi: ““>* “““•
Si Ecdeliam non audierit , (it tibi tamquam d™™*"
Ethnicus & pubheanus. (ydiuinus Taulus ter
legitur excommunicaffe, primum, Cerinthum forni-
carium i.adCorinth.cap , j . rurfus Alexandrum
iy Hymenxum ob blafpkcmiam - 1 .adTimoth. cap.

1 -tandem hac poena idem ^fpoftolus omnes bxre-
ticos docuit coercendos, adtitum cap. 3. item fan-
dus lomnes. i. cpiflola canonica, tradit Martinus

„ renitemes iurarr.vt hxretici condrmncnturfroc ds Q ab^fyalaoUmsfrcbiepifcopus falcntinusin lib.

e-1 1 f-1111' lA £ Vn/tmiltr xfl\U An CMC Jal«A - «Ml X* rSi/TjHM,, lati/

citvfque ad S.yolumui.^ibb.

Adijcimus t infuper, vtqiulibet Archiepi-
numde hjT Scopus vel cpilcopus , perfe aut per archidia-
ict- lib. t* e. conum liram,. aut alias honedas idonealqtle
ir.Sima.dc perfonas bis aut (altem femel in anno pro-
cluto.initit. p» iam narnch i am , in quafama filcritilXteti-
m ' 11 ' cos habitare , circumeat , & ibi tres vel plures

i - 5 a

de Ecclefiafticis traditio. par. 3 -arl.O.Differui latif
fimefib-i.de pontis hxrcticorum.

B f Qui aurem inuenti fiierint fola fufpicione Contra (b-
nqcabilcs.J Ergo contra fufiicdos iehxreft , la- Ipe&oipro-
metfi hxreticirere nonfint, Inquifitorei procede-
re pofiunt.Sed an lenis futpido Juf]iciat,quxfiio efi:

& fiepertoriumyerbo ,/ufpcdus. J. item noia. &

boni icltimoni)firos,vel etiam (ii expedire vi- Matthxui Cjfffiidfi in consUt^tonej in confutt-
dcbittir ) totam viciniam iurarc compellar, * fem.iyCarririus-dthxrel. numero 1 ts-leuimfu
quod C quos ibidem hxrcticpi fa jetit^vd ah- • fiteionem fufficire yalnermn, non tamen ad con-
qnos occulta conuenticula celebrante^ , fen a demnationem iy punitionem , fedyt ex leui fitfpi-
communi conuerfitione fidelium , Vio « mo- D fume ad examinationem, inquifisionem, iryenta-

ribus di didentes, eos epifeopo Ihulear indica-
re. Ipfc autem epifeopns, .ut pro: lentum luam
conuocct acculatos.qtii nifi fc ab oblecto reatu
purgaucrint , vel (i pod purgationem exhibi-
tam in priftinam fuerint rclapli perfidiam , ca-
nonice puniannir.Si qui vero es eis iuramcnri
religionem obdinatione damnabili relpuentcs,
iurarc (orte noluerint , ex hoc ipfo tamquam
hxretici reputenmr.

EpiJcopus negligens in hxrefi perfequenda , d
dignitate eptfcopalt efi remonendus , £7 alius ido-
neus efi fubrogandus.hoc dtcityfq-,adfi.slbb. Sic. E
Volumus igitur & mandamus , fi in virtute
obedientix diltri&e prxaptmus.vtad hxc effi-
caciter exequenda epifeopi per diascefes fuas
diligenter inuigilent , li canonicam velint effu-
tuitMam- S crc 'itionem. Si t quis enim epifeopus , fuper
nui v. quo expurgando de lua ditrceli hxredcx prauicaus
dam tefcri- fermento negUgensfiienqvel remidus; cum id
pio.tncip.ln certismdidis apparuerit , ab epifeopab offiao
Inb-na deponatur, & in locum ipuus alter fub-
ilc tcScbc. lbtuatur itloneus , qui velit & podic

Comlm . hxrcucam confiindcrc

ptauiutem.

_ *iW

I is indagationem perueni.it ur , (y leniter fufpcdo
ad eluendam htdufmodi fu/picionetn etiam abiura-
tioyel purgatio htlungjluy ,l>t docet Eymertcus
par.i-q. f fomm-9,(y feq.

Ceterum his lenibus fiMdtmbus non cflytn- Exlnihoa
que credendum i * lamgrqu i de!idb\(y prudentia jhlpidoni -
opus efi , (y iuxta qualitatem per foriarum erit iu- °°° r ^i
dicandum, yt prudenter monuit S inuncas in eneby
riiicrdolatx religionis, tit .4 1 .nura-B -fed de his plu
ra Eymericus hac i- par.es. j j. (y fe.ybi iy nos
multa tradidimus, filoc efi certum , ad nullius ct-
ptnramyeniendum effc ex bis tantum indicijs aut
deliciis , qux Icuiler folum redderem quempiam .
fuffieHum , propter infigne honoris detrimentum,
quod in hoc crimine fola captura afferre dignofei-
turpnfufiusfcripfi infra par. I- fuper q. 79.

,au.s.:a

r.J

(jregorim IX. sirchiepijcopo
e^Medtolanen.

Laici cuiufcunque profefiionis fim , prxdicarl
non debent.

O x CA-

cTcckjkj

ro8

Secunda pars Dire&orij

C A P. XIIII.

p,Cer.fp.

tpbcfi.4.

*o;r

-oijt

I C V T in vno corpore : & in-
fra. Cum igitur nonnulli laici
prxdicare prxliimant,& veren
dum nimis «iftat, ne vicia fub
fpecievirtutum occulte fubin-
trenc . Nos attendentes , qubd
doftorum ordoettinEcclefia Dei, quali prxd-
puus : Mandamus , quatenus cum alios domi-
nus Apollolos dederit, alios propKecas, alios ve
ro doctores , interdicas laicis vnmcrfis , cuinf-
cunque ordinis ceni tantur , vlurpare officiam B
prxdicandi.

3 di

feantur. Ades quidem habentesdiuerAs, fed
caudas ad inuicem colligatas i quia de vanitate
conucniunt in idtpfum. Damnati vero per Ec-
defiam fxculari indicio relinquantur,animad-
uerlione debita puniendi : clenas pnus i luis
ordinibus degradatis.

Siinbxreji deprckenft uolunt redire ad fidem,
detrudendi fiunt in perpetuo carcere ad pxnitn i-
liai* peragendam: iy credentei erronbui hareti-
corum,bxreticifiiml. hoc dicit.

Si fqui autem de prxdiciis, poflqilam fuc- 1 Vl “ “f*
rintdeprehenfi, redire voluerint ad agendam
condignam pxnitentiam : in perpetuo carcere 1
detrudantur. Credentes autem eorum erron-
bus,hxreticos llnulitcr iudtcamus.

em.

Hoc cap.yfque ai f fi qui autcm.babetur m e.

excommiinicamui ,fiupra coattin princ.yniefium-

ma,£7 declara. prout ibi fuit didum.

C A P. XV.

.COMMVNlCAMVSt «cana

themati zamus vniueribs hxreti
cos.Caiharos , Patarenos, Pau-
peres de Lugduno , Padagiuos,

hunc locum 7® ~ Iollcpinos, Arnaldiftas, Spero-

MoRiu. tuftas.iScalios.quibulcunquc nominibus cen-

Jdt

em.

Liberantur ab omni obligatione , qui bxreticit
tenebantur ad/lritli.

C A P. XVI.

jf*BSOLVTOS fe nouerint i

debito fidelitatis domini t> & f In iari$e
totius obfequij, quicunqtie Ia- codicibus co
pfis manifefte in hxrdim ali- ,c g | -

T __ r .. JL .- quo pafto quacumque firmi- “J * om '~
tace vallato tenebantur adltri&i.

DECRETALES, TITVLI

DE HAEREtlCIS

DE SEXTO LIBRO.

t Videe.de-
gradario . Ac
ptrnlibd.de
quo auftor
paulo poft.
& J. par.poft
modo nona
proceflum fi
dei termi —

Cj regor ius nonus Rhemenji
Archiepifcopo & filis
fuffraganeis.

Vr opter crimen barefit clericum m quibufeun.
que fiacris ordinibus tonfliiuiimi./blui fini epifico-
pm degradare peterit-boe dicit. Domi

C A P. I.

V O N I A M f epifeoporum nu
merus ad degradationem cleri-
corum ii canonibus tonlhtutus
non potelbde Acili conuenirc.-
Cocedimus vt Acerdotcm, vel
alium dericu in lacns ordini-
bus cdnfti tu ttim (cum pro hxrtfi 'lui rirftcn-
bn curix rcliBquedus,aut pefpfrao immuran-
dus) conuocaris abbatibus , alnfque prxlatis &
rdmolis perfonis,ac litteratis lux diascefis, de
qiuisus «Ipctbrc vidcbitur ( luus loluipoffic epi
Icopus degradare.

A ^Alexander quartus.

Excommunicationem incurrit fiepeliens fiden-
ter bxreticotPeel eorum receptatore) , defenjoret,
yd fautorei ; nec abfioluitur , mfi exbumet eorum
corpora : locusvero priuatur Jepultura ■ boc du.it
yfiquc ad j j nhibemut. Domi.

C A P. II.

nVICVNQVEf h;rericos, + E ’ , ™ r ' *•

credentes , receptatores, deren- j lxu
lores , vel Auiores eorum, Icien
terprxfumplerinc ecclcfiallicx
tradere iepuimrx , vfque ad ia-
tisA&ionem idoneam , excom-
municationis (entenbx fe nouerint fubiacere.
Nccabiolucionis beneficium mereantur, nili
propriis manibus publice extumulet , & proij-
ciant huiulmodi corpora damnatorum. Et lo-
cus ille perpetua careat fepultura.

Excommunicari debent laici publice yel occul-
te diffiutantes de fideJboc dicit Domi.

Inhi-

TnquifitorumcnmCommentarijs. i 0 ?

Inhibemus t quoque, ne cuiquam laicx per- A folationem illam, immo verius defolationem
"" L,; 1 — J- cj — non fan^ metis eff<aifu(ceperint,%'elpoft per-

ditam tara loquelam (cum tamen moris fic) ivt
dicitur apud eos, quod nullum taliter confolcn
tur,qui mjn iit lanx mentis , & memoriam ha-
beat ordinatamjadmini non debent: (i dum vi-
uebant, diffamati erant de hcrcfi , vel fulpcdi,-
aut legitime conftiterit, quod fana: mentis exi-
ilentes, hutufmodi herencos petierunt. Alio-
qui -ulmitn poterunt pradjtti fijij vel hxtedes
ad probandum prxmilla. Non tamen per vxo-
res, filios, familiares, vel de luis aliquos: led j>er
tefles alios hdc dignos , & Ipecialitcr hdei
zelatores.

f ConcoT. — , j— ... ...... j,..-

*° n * *' ccat Palice vcl priuatim , de fide ca-
tu. fcut de’ tholica dilputare . Qui vero contra fecerit, ex-
hpa. communicationis laqueo innodetur.

THpnvalct promotio bxreticorum , eit creden-
uumfautorum , receptJtorum, & iefenforum eo-
rum, nec filiorum [uorum .vfquc ad fecundam ge-
nerationem.ad beneficia ccclefiatlica.ycl officia pu
blica . hoc dicit. Domi.

t Hoc decfj Hrrenaf aurem, credentes, receptatores,
laiteii.inc. defenloies,& fautores eorum, ipfbruraquc filij
*' Vique ad fecundam generationem ad nullum.
Ilt . '* ° £ ecclefiafbcum beneficium, fcuofticium publi-
cum admittantur. Quod Ii fecus actum fuerit,
decernimus irritum & inane.

Triuatifunt habentes beneficia ecclcfiafltca, ad
prece i bxrcluorum: inhabilet efficiuntur ad a-

lia obtinenda , ftfeiemer talia receperunt, hoc di-
cit. Domi.

t Sifu io Adhicf.quofcunque viros ecdefiafticos,
t»farq.8 T l ' a d preces huiufmodi pclblentium perfo-
KcboE m narum dignitates, perlbnatus&quxcunquea-
feazi bcocf. lia ecclcliafbca beneficia funr adepti : exnunc
ru.inu.2a priuam ustahter aequi litis, volentes,qu6d tales
& habitis cireant pcrpetuoidc li receperunt illa
fcienrer .ad alia vcl limilia nequaquam inpo-
ftcrum admittantui.

Trulla esi emancipatio filiorum.Mcl fuklstorum
per bxrcticoi fada : etiam fi poflea riiiiwi detega-
tur, hoc dicit. Domi.

Illorum t autem filiorum emancipationem.

t Ejmer j

sbedui

/mu. j. i ■««.*»» uiiuiuui ciiuiiLipauoncni,

rpiorum parentes, poltemandparionem etiam
tk “ r* - htuufmodi apparuerit ante iplam 1 via verita-
tis ad li?reucx luperlti tionis inuium declinaf-
fe.nullius volumus elle momenti, velut fadam
de hominibus fui iuris:aim dignum fit.vt pro-
pter tanti atrocitatem delidi, filii elleinparen
tum haircticorum defiennt potcltatc.

Jdem Incfitt jit oribus b&reticx,
fraudatis.

Filfivclhxrcdes petentium in infirmitate fux
bxreticorum confolalionem , non admittuntur ad
probandum, quod non fana mtntevcl perdita lo-
quela fuj ceperint , fi confiat quod erant fanx men-
tis.-velfi prius f«fpecU\cl diffamati erant de here
fisatius admittuntur , fcilicet per tefles fide dignos,
nonfufpecioi. hoc dicit. Domi.

t Projntc!-
kftu huius
op.rkfc in-
fra refer iptl
Vrbaoillll.
incip. Olim
« paitc. 8c
Efme j.par.
S Ai & q

C A P. m.

1 L 1 1 1 vcl harredes illorum, qui
dum in tegritudinis ledo decum-
berent, petierunt ha-reticos conio
laturos, vt ab eis per manus impo
i , s - litionrm confolalionem redpe-

■ ai.vhco rent , fecundum pclTimam confuerudinem eo-
rimittrUm mn ^ em > *‘ a ] uc 'ram fiicrint vniuerlx carnis
houi! deae- ‘"gtclfi: ad probandum quoti ipfi defundi con
taiii.

Idem eijdem.

•'Jt' ? 11 A 1 • ’ 'd •« 3 * 8^1 f

Kelapfs in liare fsmfunt tradendi curi t facula- ,v

ri.hcct pxnitcat eos, (J ad fidem redeant : non ta-
men denegantur eu [aeramenta pxmtentia & Eu-
cbarijlix. hoc dicit. Domi.

C A P. XIII.

V P E R eo f , quod feriptum le - 1 Ermer. },
,rV gititr , ecdelia nulli claudit gre- par q. uo.’
iniuin redeunti:quodqueij,qui & ibidixi.
pollabiurarionein erroris, vel
— — pollquam feproprij annlbds

examinatione purgauerint, li deprtlrcnii fue.
rmcinabiuratam hxnefim rcddulc, feculari
decernuntur iudicio,line vlla penims audientia
rdinquendi:cumfcripmrxhuiulmodi videan-
tur libi inuicem aduerlari , quid icnenduro Iit,
per fedem edoceri Apollolica pofiulalhs. Nos
itaque inquifmom vellrj de fratrum nollro-
) rum confiho refpondemus.quod taliter depre-
henlis,cttam (i (vr didum ell; line vlla penitus
audientia relinquendi fiuriudidofxculariv fi
tamen poftmoduin pxniteanr, & pxnitcndac
ligna in eis apparuerint manififta, nequaquam
1'unt humiluer petita facramenta pxnitentix
ac Eucharifbx deneganda.

jjdem etfdem. r t

Excommunitati,pxrticipet,i? focb criimnit ad- - ->

mittuntur in tcflet contrabxrelicos, fi fcimt\crifi *»

; militerveritatem dcponerc.hoc dicit. Domi.

C A P. V.

■ N fidei fauorem. t Cocedimus, t Ifmer. j.

- vt in negotio Inquifirionislix- P lr '. 9. « 4 .
reticx prauitaris excommunica bf dj l j*'’"
ti&partiripes -, vdfodj crimi- p j 0 ( c . 1
. nis , ad trihmonmm admittan-
tur: Prxleram in probationum aliarum defe-
dum, contra hxreticosicredenres, fautores,' re-
ceptatores, de definlbies eorum, fi ex venfimi- 1
libus conteduris : & ex numero teffium , aut

per-

. -iSccunda pars Dirciftorij

♦ tjma. j;
•ar.q.zi.Tbi

d OL

ito

pcrfonanim ( tam deponendum, quim eorum A
contra quos deponitur) qualitate, ac aliis dr-
cunftantiis , uc tcftificamcs fclfa non dicere
prxfumamur.

Idem ei/dem.

Ordinari' ,Vel eorum delegati , & iMjmfiioret
fi me pana excommunicatiomi f acere habent exeett
tionem iurUtitc contra harcticoi perhabemet iu-
rifdiHionem fxcularem in loco ; licet excommuni-
eatifint ,vel defado tantum diam iurifdidionem
pofiidcant.hoc dicit. Domi. ®

C A P. VI.

RAESIDENTES t regimi-
ni alicuius regni, prouincur,'fi-
uc loa ( licec excomunicari vel
<ic ficlo uncum , & non de mre
iunkhdrioncm habentes, ac eo-
rum offiaales ad requifmoncm ordinariorum
vel delegatorum ipforum,aut Inqul litorum h?
reticx prauitatis non valentium line mors di-
fpendio.vel negoti) periculo recurlutn habere
ad lupcriores.qui legitime in locis ipfis poflint
iuftiriam exeqni ) poliunt & debent contra har-
rcri cos, crede ntes,rjutores, receptatores, & de-
fenlores eorum, iuibtiam & luum oftidom
exercere. Nec requirentes huiulmodi excom-
mnnicatos, propter hoc lentendam excommu
nicarionis incurrunt. Non tamen przlidenbus
prxlibans vel officialibus eorundem proprer-
ea in aliis calibus inteiligatur conceflum ali-
quid, vd peraridum.

uii erat pratfumptio. hoc dicitvfque ad f. Eumvc
ro.bomtnicus.

C A P. VIII.

fdemeifdem.

t Ijraer.
hac a.par.q.
47 •& i P"
q.i 24- hunc
Id. iUodraz.

Excommunicat us , propter contumaciam non
refpondendi fuper hxrcfim , de qua eratfufyeftus,
pofi amsum damnatum hxreticus.hoc dicit. Dom.

C A P. VII.

| V M t contumatia(in caufa prx
fer rim ■fidei) fufpidoni prxfum
ptionem adijdat vehementem,
li fufpc&us de hxrefi vocatus 1
vobis, vt de fide refpondeat, ex-
communicationis vinculo ( pro
eo quod parere fubterfugit, aut contumadrer
fe amentat) per vos fuerit innodatus : quam fi
per annum animo fudineatpertinad, extime
vdut hxreticus condemnetur.

Jdem eifdem.

vtbiurans in indicio hxrcfim proptervehemen-
tcnprefumptionem: fi iterato labttur( luet non
' ftufet probatum plene)relapfui dictturtjccui fi le-

CCVSATVSfde ha-refi, vel ^<>”Coito
lulpcctus , contra quem de hoc Rc ( £np(Uin ’
cnminc magna & vehemens fu mcip. Con-
fpido orta erat, fi hxrcfim in iu iuUu», infra
- <uC“ abiuraiu t,<Jc po&eacomic

ticin ipia, cenfen debet quadam nlris hdione hac z.pai. q.
rclaplus : licecante abiurationcin luam, hxre- 4 ©. vbidixi.
fis crini cn plene probatum non fuerit contra
ipfum . Si autem leuis & modica fulpicio illa
fuerit ( quamquam ex hoc fit granius punien*
dus ) non tamen debet in hxrclim rclapiorum
perna pirnin.

Culpabilis invno articulo hxrefis , generaliter
poflea abiurando relapfus dicitur ji committit etia
in alium articulum fcparatstm.hoc dicit. Domi.

Eum vero,qui in vna hxrefis lpccie,vel IccU
commifit,aut m vno fidei articulo, Icu Ecclefix
(aeramento errauit , & poftmodum hxrcfim . * »

fimplicucr, vel generaliter abiurauit: fi extunc
in aliam etiam hxrefis fpedem, fine ledam,
aut alio articulo Icu faCramcnto commictae, vo
lum us vt rclapfum in hxrcfim iudicari.

pofi abiurationcin hxrefis 4c qua conuiftus
fuerat, 'vel poflea eonuincuur fatlo velvcrbo, hxre
ticis communicat in rebus hic prohibitis, relapfus di
citur.hoc dicit. Domi.

Ille quoque de cuius lapfuin hxrefim ante
atyurauonem coniti terat , vel nunc confiat , fi
jjoft illam hxreticos receptet , deducat , viliccc,
liue afioacMUt dona vel munera eis donet, vel
raittat,fcu fimorem eis impendat , qui cxcufari
> non pofiit, etiam fine adoratione ( vt verbis vc-
ftrisvtamijr) merito debet iudicari relapfus,
cum illum cx approbati i Ce prius erroris confe
qucnua,non fit dubium id ferifle.

Ttflis in caufa hxrefis , falfum deponens , licet
periurus fit, probas dicendo contrarium.dumtamen
cx indictjs confiet ditlumnon corruptionem, Jed ue
ritatem continercMoc dicit.

Licet uero periuri t a teftimonio, etiam poft f Eymer j.
pxnitentiam repellantur.fi tamen ij,qui coram par. q. 6s ac
Inquifitoribus iurames,tam dcfe,quara de aliis Cm I uc11 -
fuper fiido hxrefis dicere ueriratem , eam cc-
. lando deierent,& poftmodum uelint corrigere
di&ura luum, contra (cac alios fuos complices
deponcndo.cum crimen huiufmodi fit exce-
ptum, fi ex manifeftis indiciis apparuerit, tales
non animi ieuitate,aur odi j fomite , fcu corru-
ptione pecuni? , fed xclo fidei orchodoxx di
Chun fuum uellecorrigere,ac modo(qux pnus
tacuerant) rcuclare in fauorem fidei (nifi aliud
obfiftac)ftari debet tam contra fe,quim contra
reliquos atteftationibus eorundem.

Inquifiiorci fuper hxre fi deputati, non fe intro-
mittant de diwMtionibusvd Jortilegus non fapien*
tibus hxrcfim manifcfiam.boc dicit . Domi .

Sane

t Dc hiema
«cria copiofc
Eymer. 2. p.
S- 42 .& 4 J*

Inquifitorum cum Commentarijj. WI

Sanecum f negotium fida (quod fummepn A nem perfonarum.qulm ali 1 », prout culpatxe-
uilegiacum exiftit) per occupationes alias non gerit delinquentis. ReJigiofi edam funtimmu-
' 1 L rationis p<rna vel alia grauius puniendi quim

fecula res: fi inuend fiicrintin harrefi vd confi-

debeat impediri : pcftis Inquilitores hxrericx
— A poftolica deputati , de diui nationibus,
aut fordlegiis-'nifi hfrcfim /aperent manifefte)

i fode Ac

t Vide infra
rcfcnptu Vt
bam 4.C011*
fultus, rtr.m
quo qo;nf.
& rcpcr.rer.

▼fui a- f. cu%

<a xilam.

t Ejrmeticuj
3. par x\. 120.
Zanch.dc h?
m. c.zS.nu.
$.6.7.

intromittere fc non debent, nec punire talia
exercentes , fcd eos relinquere fuis iudiabus
puniendos.

Inquifnores hstrefis, de qusfHonibus y fur arum
[e intromittere non poffunt. hoc dicit.

Dequxftionibustprxtcrea vfurarum mo-
ds , eria contra illos, quibus reftirutionc vfura*
rum in pxnitenda pro harrefis cnminc iniunxe
runt , ac illi fe Gc fua ad hoc faciendum in ludi-
cio ccclefix obligarunt,intromittcre fo no pof-
funt: neper caulas huiufmodi offendiculum
negotio hdci prarparetur.

lnquifuores poffunt compellere bxr edes fauto-
rum hxreticorum ( qui tamen hxretui non erant)
ad implendam pxmtentijm imunftam , in bonis te-
poralibusifecus fi mortui fini, antequam fuerit px-
nit entia iniunth. hoc dicit. Domi.

Si uero t pro iis, quar in hxrcfi receptando,
vel defendendo barre ficos feu eis fauendo, non

milibus deliqui (Te.

* • T •*, '1*** t

Vrb anus quartus.

Tipnyolem Rattua.per qux Imjmfuorit heri-
fis officium impeditur ,-vel retardatur.

C A P. IX.

T A T V T V M f ciuitaus ca- f ty m er. j.
ftri, villar , vel alterius loci , per par.q. J4. r-
quod negotium Inquifidonis “ dai co-
narredeat prauitatis dirc&e vel
indire&e (ne in eo libere proce-
di valeat) configent impediri,
vel quomodolibet retardari, nullius exiitere ftr
nutatis : Ipfiulque duitatis vel loci dominum,
poteftacem,capitaneum,confules, vel redores,
per quem, vel quos, eadem duitas feu locus re-
gitur, quocumque nomine cenfcancur,ad flatu-

««*» gitur,quocumquc nomine cenlcancur,ad ftatu-
tamen exiftens h^rcticusquiscommiferit, lub C mra huiufmodi lod diaccfano, vel riusvica-
obligatione bonorum 1'uorum Inquiiitonhus rio.autlnquifitori.feulnquilitonbus labis

4 a Irrin.ir — A 1 .C T . _ ' — r • - r* «

teMt.dc pr$
feript. l t b.<.
^quillacrn.
defid.catho.

obligatione bonorum fuorum Inquifitoribus
f c adllrinxi t ad recipiendam ab eis pxnitenda,

& comple ndam:& ea licet inumda , non tamc
pera&a deccffit, fi per huiufmodi parnitentiara
onus impolitum fuerit proficiens ad falutem,
in bonis aus temporalibus exequendum : ad
complementum ipfius, per Inquilitores cogi
debent haeredes vel alij, ad quos cum fuo onere
bona huiufmodi deucnerunr. Porro fi propter
huiufmodi hireficorum receptationem, defen
fionem, feu fauorem , quis ad fadendam pxni-
tenriam, quam Inquilitores ipfi ini ungere vel- ^
lent,bona fua obligauerit cifdcm: & antcqifam
e» par ni tentu miungeremr, dccetrcrit: aus har-
rtdibus non efl fatisfa&io pro cxcindo iam eri
mineiniungenda.

Tofi mortem hxretici, declarari potefl eum bx
reticumfuifle ad finem confifcandi.Domi.

In eo f vero cafu.auo hxrcdes ad lucccflio-
nem non debent ob harrefim fui audloris ad-
mitti: non obflantc,qu6d auclore i pfo viucntc,
hoc non fiierit(interuenienteipfius morte) per
fententiam declaratum, ad confifcationera bo-
norum poft mortem eiufdcm nihilominus E
procedatur.

Clerici inflruentes tefles , ne lnquifitoretvcri-
tatem inuefligent , puniri poffunt per eos ; ij reti-
gioft grauius puniuntur, hoc dicit. Domi.

Sacerdotes infiiper.& alij derid, qui nego-
tium Inquifilionis inftrucndo dtatos harreri-
cos , vel comni credentes., de celanda veritate
vel dicenda falli tace, feu eos indebite liberan-
do , inuend fuerint impedire : cum non fit du-
bium, cos ipfa facere in fauorem hxreticx pra-
uitatis)per inquilitores i talibus compcfci pof
funt , A: poena debita calli gari , tam per capao-

“*“,**“■ M«jUiU,VUU\U I4UI1 ptC

faLr.line morae difpendio exhibendum: & fi ti
leinucntum fuerit, rcuocindum omnino , vel
falcem ea tenus moderandum , quod per illud
Inquifitionis procefliis non impediantur, vel
aliquatenus retardentur , per cenfiiram ccclc-
balhcam decernimus compellendos.

Qemerts quartus Inquifitoribus
hsrctics. prauitatis .

Officium Inquifitoris bxrefis , morte conceden-
tis non expirat^etiam quo ad negotia prius non c<x-
ptajoel exorta. hoc dicit .

C A P. X.

aliqui f dubitationem folia- t Vide E f-
tam exatantcs,in dubium reuo
ccnt, an officium Inquifitionis
harreticc prauitatis, lolidrudi-
•w i jum ni vefir$ intra certos limites ab
Apollolicaledecommiffiun expiret per mor-
tem Romani Ponti fids,qui commi fit Prxfen-
tidedaramus edicto ipuim officium nonfo-
lum quo ad negotia vvu en re mandatore incoe-
pta, immo etiam, quoaii integra & non coepta;

& quoti plus efl, quantum aa ea, quae tunc ne-
quaquam emerlcrant io fauorem fidei , poft
committentis obitum perdurare.

Jdemeifdem,

lnfom.it InqMfttorn ai Deum ut eius titnorf
hominum met ut tntcpommt , inprttedeudo fimul

yel

Ilk

•vel feparasm contra hxreiieos , is fuot fautores:
Cr ctum ia coi abfoluendo.csmrcere redierint.

C A P. XI.

Secanda pati DireAorii
A

f Concor.
tcx. in Cie.
l.f.i.dc h?
ret. 8c vide
Ejmer. j p.
q.47.*fcq.

7 . prouifo
folcitcr.

T offidum f Inquifitionis con-
tra haereticos in prouinda , in
qua vobis idem officium eft co
miflum.audoritate Apoftolica
poflitis efficacias adimplere, di
(cretioni vcftrc per Apoftolica
(cripta mandamus, quatentis vbique in prxfota
prouinda,fimul vel feparctim,aut (ingularitcr
(prout negori j vtilitas fuadebir) contra haereti-
cos, credentes, receptatores, fautores, Sc defen-
fores eorum, necnon contra infamatos de hx-
refi , vel fiifpc&os luxta landiones canonicas
(hominum metu diurno timori poftpofito)
procedatis. Si ucro aliquis ex prxdidis hxrcti-
ca labe primitus abiurau, redire voluerit ad ec
clefix vnitarem.ci iuxta formam ccclefix ab(o-
lurionis beneficium impendatis , & iniungatis
eidem , quod iniungi talibus confueuit, Proui-
f vide re- fo f folerter , ne fimulata conucrfione redeant
penorium . fra U duleter,& vos (imrao Icipfos) follentes fub
agni fpede lupum gerant,

Ir.flrm Irujuifnores,m m odo examinationis te-
ftium , is in per fotis , qux te/iificata Jcnbcrc de-
beant, hoc dicit.

Ia dei i Ais Veram, quia in tam grani crimine,cum mul

magnis eau U oportet cautela procedi ( vt in reos iincvllo
tr proecden proferatur errore dure ac digne icueritas vltio-
dom. nis) volumus 8 c mandamus, vt in examinatione
tcftimn,quos redpi fuper crimine pr^dido, ip
fumque contingentibus oportuerit , adhibeatis
duas rdigiofas & diicrctas perfonas , in quaru
prxfenria per publicam ( u commode poteftis ]
habere) perfonam, aut per duos viros idoneos,
fideliter eorundem depolitiones ce ilium con-
feribantur . Ad confcrihendas quoque huiufi-
modi depolitiones te(hum,& ad fodedum om-
nia, qux in commiflo vobis offido ad ferinia-
ri),feu tabellionis officium pertinent, teneri di
ftride prxdpimusjcum per vos fuerint reqtiifi
f Epmer. $ . ti, omnes & ungulos veftri ordinis fratresf,qui
par.q. 18.& dum c flJ. nc j n loculo , tabellionatus offidum
habui fTe, aut exercuilTc nofcuncur , & illos ctia
quibus idem tabellionatus offidum ratione
prxfoti negotij fidei fuit ab Apoftolica fode ]
commi (Tuiti :& in pofterum commicteiur, con
cedentes huiufmodi fratribus , ncaion & aliis
rcliciofisqmbuflibct, qui fimiliterdum c lient
in lxculo, tabellionatus offidum habucrunt,&
exercuerunt, quibufuis etiam clericis fo: culari-
bus officium ipfum habentibus (edam fi i jdem
fratres religioli Sc clendfintin foens ordini-
bus conftituti) cxerccdi libere officium ipfum,
quoad prxmifla, non obftante ftacuto aliquo
contrario canonis vel ordinis, quocunque valla
to munimine, pote flat em.

Instruit Inquifitms, circa perfonas , per quas

'9

impediri pojfctvcl differri inquifuioms negotium,
boc dicit.

Compefccndi prxtcrea monitione ptxmif-
fa per ccnfuram ccclcliafticam appellanone
poftpofita prxdicatores tquxftuarios(vb» con f Vide CSe.
rigent pro inquilinoms Teu fidei negotio , con- Tridcn. fdt
greganonem heri, vel alias eidem negotio,quo-
modolibetex hoc impedimentum aliquod a£
forri) a pr.rdicationis offido,quod ad ipfos nui
latenus pertinet (quorum intereft tantum du-
ritati ua lubfidia fiipplidtcr petere, ac indulgen
tiam,fi forte habet, exponere) liberam vobis «Sc
fingulis veltrum concedimus audontate prx-
fontium facul tatcm.Dcmque vt drea prxmifla
plene vobis Sc fingulis vcftrum cocrctionis ex -
pedita & inuiolabilis adiit audoritas , volu-
mus , vt ea omnia viriliter exequamini ( fi opus
fuerit) inuocato auxilio brachij (xculans. con-
i radi do res per cenluram ccclcliafticam, appel-
latione poftpofita compefcendo : Non obftan-
tibus aliquibus priuilegiis vel indulgcntiis,qui-
bufeunque perlonis cuiufuis conditionis, di-
gnitatis vel gradus , religionis vel ortlini s com- ,

munitatibus,uel vniucrlitaribus duitatum, Sc
locorum fpedaliter vel generaliter lub quacun
que verboram expreflione vel forma, a memo
rata fode concedis , vel in pofterum conceden-
dis: cum ex huiuimodi vel abis priuilegiis vel
indulgentiis nullum vobis in tanue pietatis ne-
gorio,uelimus obftaculum interponi: & confti-
muonede duabus dietis edita in condlio gene-

rali. Statuimus t infuper , vt poteftas , capita- 1 Erraer. ?.
neus,feu redor,vel confulcs.fcu quiuis ahj,qui
duitati prxfunr,vel loco alteri ad prxfons , aut 7 3 nrk ^j x .

preerunr in futurum , ad requilicioncm dioece-
ianorum, vel vicariorum fuorum , feti Inquifi-
> torum hxrcticx prauitatis iurenrprxdfeatte-
deri inuiolabilircr,& oblcruare.ac facere i luis
fubdirisobfcraan, toro tempore fui regiminis,
in terris fux iurifdidioni rcgiminiuc lubiecris
confti turiones contra hxrencps, credentes , re-
ceptatores, fautores, Sc defonfores eorum, iplo-
rumq; filios «Sc nepotes i fode Apoftolica pro-
mulgatas,ac cnam approbatas: quas qui iurarc p<rna ^ j
noluerit, Sc feroare, vt infomis Sc tanquam hx- (inraom \c-
rericorum foutor,ac de fide fiifpedus offiao Sc c« contra
honore fui regiminis fpolictur.-nec vltcrius po- b
tcftas,capitancus,conlid,vel redor habeatur in #

aliquo, aut de cetero in aliquam dignitatem vel
offidum publicum vlrerius aflumatur : deque
vt poteftas , balliuus, conful, vel redor fecerit,
nullam obtineant firmitatem.

Bonifkciw oBauhs Inquijttori-
busluretici, prauitatis .

Comprchfdit iftj decretalis pluraftilla pro ex-
pediendo officio lnquifitorum. dat enim eis potejla
iens committendi citationes, & fementiarum de-
nuaiationet . dat potcjialcmvocandi peritos, cle-
rum, iit

ed

/

rum , is populum ,x cisafiiftant. dat potc/iatcm A
prtx edendi contra illos, qui de fsu in aliam prouin
cumfe tranflulcrum. dat poteflatcm repetendi li-
bros ix proccjfus , commutandi (j mitigandi pa-
nos , pritsaudi, &priuatos nuntiandi offii qs £r ho-
noribus horeticos, fautores, iX defenfores eorum :
ita tamen quid hoc fiat de disccjanorumycl in eo-
rum abfcntia i ficariorum juorum confilio , nift sj-
dem fidenter talibus beneficia coniulifient . boc di-
cit. loan-And.

Inqui litorum cum Commcntarij*.

CAR XIII.

«i

ONTR A 1 Chri Aianot.qui ad
ritum rranlicnm , vel redierint
ludxorum (etiam (i huiufmodi
redeuntes dum erant infantes,
aur mortis metu , non came ab-
folute, aut preci fe coadi bapn-

C A P. XI I.

iT commifli vobis offici j debi-
tu vtilius & vberius excquami-
ni,fandx mcmoii.r lnnoc. Alc-
xan. dc Clementis prxdcccllo-
rum noftrorum vcAigus inhx-
rentes, vobis & vcArum Angulis commirtcn-
Ijcx^ ** di f citationes & denuntiationes fentcoanim,
a S . * * F ** * n q ut > s libet hxreticos.crcdcntcSjreccpta-

tores, defenfores , dc fautores eorum tuleritis,
t Eymer. j. Aduocandi f quoque, prout expedierit, peritos
pai.q 77. nuoflibet, vt vobis allidant : & in huiufmo-

di ferendis lentemus prebeant conlilium op- C
portunum,ac eis» quod fuper his vobis humili-
ter pareant in virnite obedientix iniungendi:

^ for-* Conuocjndif etiam clerum dc populum ciui-
ina moneu- tatum.caArorum, aliorumquc locorum (prout
di populum dido negotio fidei videntis expedire. ) Et con-
de 1« mone tra illos f,quos inprouincia, in qua vobis In-
t^cilubca- qmunonis officium ell commillum , hxrefis
t Ejma. j. crimen coniti terit commi fiile (licet ad alias par
pu.q.42. tes fe transferendos duxerint)proccdcndi, nec-
non faciendi a qui bufiibet a (lignari vobis li-
bros feu quaternos, & alia fcripta,in quibus in-
quiliuoncs fadx aC proccflus per quofeunque D
audoritate fedis ApoAolicx vel legatoru cius
habm contra hxreucos continetur ; de illorum
qui veAns mandatis obedientes , humiliter
ftant proprer hxrefim in carccre vel muro re-
clufi panatn vni cum prelatis , quorum iurif-
didioni fubfunr, mitigandi vel mutandi , cum
t Eymer. j. videritis expedire: Priuandi fprxterea vclpri-
p «j. 1 i*. ac uatos nuntiandi dignitatibus ac aliis beneficiis
ib ‘ 41X1 ecdefiaAicisdcdiueccIanoruin, vel eisabfenti-
bus vicariorum fuorum confilio & officiis pu-
blicis ac honoribus quibulcunque eo (dem hx

piufe.

zari fuerunt) erit tamquam contra hxreucos, li
fuerint de hoc confefli, aut per Chrilhanos feu
ludxos conuidi:Et ficut contra fautores, rece-
ptatorcs,& defenfores hxreticorum; fic contra
® fautores, receptatores , de defenfores talium cft
procedendum.

IN CAP. CONTRA CHRISTIA- *•:

nos de hxrer. lib. 6 . •

COMMENT; XIIL

j —*vj

a T\E materia huius c.prxtcr nebar arum,
Geminianum ,47 alios interpreta hicyt-
dendus cfl Eymericus par a. q. 44. 4 j quos refero
Juper eadem quxflionc.J^uc omipis areris de. qui *

bus fuis locis commodius differ amjolum btc cfl en-
dum occafsonem illorum yerborum , feu ludxos tcrtificandl
conuidi, quando Iudxi admittamur ad uflifican- comia Chri
dum contra Cbriflianos : nam de altis 'n.fidrlibus ftuno# •
quid fit fentiendum,agam cum Eymenco 3 . par.q.

6 S.£r fcq . In primis explorati turis cfl , irfidclce
quicunque iUi fuerint d te flimonio dicendo contra
Cbrtflianos repelliututhen. credentes. C. de bxret •
c. 1 .de tcftib.c.fs hareticus.c.non potefl.t.q. 7 .c.ip
fj pietas. ry.q.+.C? tradunt communi er do d orer
in cap. 1 .extra de bsrrt. quoni.rn.yt in d.c.non po-
tefl.Jcriptum efl : Non pote A erga homines cfle
fidelis qui Deo extitir infidelis •

Ceterum in crimine barefis in yniuerfum it fi-
deles quicunque, & cium I udxi aduerj us Cbriflia "'j
nos teflimonium dic ut , vr apertipime docet boc re -
ffonjumybi gloflinyerbo.l udxos .& ibidem G em
nianusyFr ancus 4 $ ceteri communit er. gloj. in e. t.
de tef 1 ib.verbo,fidelesybi Dod. communiter Ta-
lae i us Hjebius in allegat.de barefl.fyltimo.Cot.dif
faluus debxret.q.l 3. num. 1 o .loannes jjj/fc-

gula. 190. & copioje Felynus in c. ludat, de tefti -
bus. optime Hieronymus Gigas trad.de crim. IxJ a
maicfla.lib.i. tit . quomodo & per quos probetur. ^

cmxfl. x o.& poti/sima ratio efl, ne ex defedu pro- .1

rcticos, credentes, receptatores de defenfores ip E turionum tamgraue ferius impunitum remaneat .

lorum, corumque filios Sc nepotes plenam con
cedimus facultatem. Sunc autem cuaecefani in
priuando tales , vel nuntiando priuatos benefi-
ciis huiufmodi reauirendi : Nifi forte confiz-
ret legitime, quodijdem frienter huiufmodi
perfonis eadem benefiaa contulillent : tunc
enim eos in his requirendos non cllc celemus,
fcd potius Ii fuo iudicc puniendos.

Jdem.

Cbrifliasu ad iudat/huwi trattfictatcs iX redeun
tes barctict rcputam.tr. hvc dicufccumlumZcn'^.

l.qtumam infine.C-de htrcix thlcOo.iX cfiigrtifi-
cauit.de teftib.

Tqeqne hoc fiolum habet locum , quoties agere-
twr de comurtcerido Chriftiano apo flata, qsu prius
frit Iudxus,& poflea reiudai^auitm probat lixa
tus in <Lc. contra Cbrifiltanos.fcd etiam cum agere-
tur dc costuincendo Cbrifliano rum apoflat ante .feu
totam religionem C hri/lsanam deferente ,fied itro-
noyel altero tantum articulo delinquente : idque
ob eandem rationem, ncyidelicet crimen boc rana
neat impunitum.rurfui etiam in fidei fauorem. ar-
gumento capdn fidafauorcm.de I, seret. Iib. 6 . quo-
F ntam

bvGoo

y, Secunda pars Diredtorij

niamfibaretici aduetfus hfreiiau admittuntur, A CAP

yi optime docet Eymericus 3 parxj. 69 • ittre opti-
mo euam ludxi admitti debent , cum commoda ra-
tio diuerfitatis afi ignari non pofiit , (j maior prohi
folio in haretico , quam inludxo ejjeyideatur je-

cundumglofdnc. pagani, zuj. 7. q

. \/fd hxc , ludxi non modo recipiuntur in tenet
oduer fus Cbriflianos,eo modo quo proxime diflum
efl ,/er d etiam multo magis aduerjus Iudxos non
baptizat os, in omnibus illis cafibus,in quibus ad iu-
rijdiciionem inquifitorum pertinere nofcimtur : id
quod longa probatione non indiget : nam fi ob fidei
fauorem non profunt fua priuilegia Cbrifhamsj
quominus tefiimonio infidehumyrgeatur , nec pro-
derunt infidelibus.

In quibui fini autem cafius, in quibus ludxi nunquam

Xllll

.ECREVIT f felicis recorda- f tyma
cionis Innocentius Papa quar- par. q. m.
cus.quod propter hxrelim raa- 4 <Uii ib*
ri torum , vxorum catholicaru,
dotes non debeant confifcari.
Qmxlmcclligendum fote ceniemus : nifi forte
mulieres iplx cum viris matrimonia contranl
fent.quos hxrericos tunc fciebant.

Jd

em.

afibui lu- inquiJitorumpotcJUtifupponunturara

iit Ejmcricus i.par.q.xaA r^^o.Uspertonm
petelUu. Inquifitorumvtrbo, I «datu. CampegiusadZan-

chtnum,cap. lS.Verf. delinquunt circa fidem eo-
rum, eleganter beatus Tbomas a. i.q . 1 o.art.t.

iii.Sunt tamen compellendi a fidelibus.fi adnt

facultas, vt fidem non impediant, vel blafphc-

raiis , vel malis perluafionibus, vel etiam aper-
tisperfccutipnibus.hxciiif.^iiiiim verbis am- (
i pltpmc complexui est in genere vir fandus omne

canfam ob quam pojjunl Inquifitorcs m ludios am
maduer tere. . .

Veruntamcn ne res controuerfa amplius m du-
binnivcrteretur fsncti/simus Dominus noJlerCre
gorius XIII. flat ut o quodam incipilte : Antiqua

IudseorunLedito anno Domini Ij8 l.Calend.Iuntj ,

nominatam ieereu it bhjpbcmias (S flagttialudxo-
rum, in que bxretice prauitalis Ittquifttores ane-

tnaduertunt.ld slatutummfine Direcloru intera.

has litteras ztpoflolicas curauimus imprimedum.

^fn autem cum ludat vel ali, infideles feflifi -
eantur aduerjus catholicum, perinde fit de illit iudi
canium , ac de tetlibus alus integris , quorum duo
plenam faciunt probationem, grauis efl queflio ,
qua non patitur huius commentartj bremtas . Eso-
cum eam in 3 . par. queji. 6a-vbi efl proprius lo-
cus. videto inierim Valacitun Hjtbium »1 allegatio-
ne de berefi.i. 1 s-Zrctinum in c-fin.de lcfhb.M-
bertinum de agnofujJcruojj. 34.11«. 3 .IS feq. cete-
ros preeitato loco apud F.ymericum referam.
lonna lora* Denique illud monere oportet , Vt quando lu-
men ludi»- dxus admittitur in tcjlcmaurct dedicendavertta-
rum. tenon fuper Euangelia, quibus non credit , fedfu-

per legem fumata Ioan.de I mola in Clcmnu 1 .de
irfii. is Antonius liutriui in proxmio decreta-
lium . Qualis autem fit eius iurameliforma.tradit

Specul.tit.deiuramen.calum.f.reflat.verf.penul.

Jed melius Repertorium inquifitorum , verbo, iu-
rameruum.i.jequiturvidere.iS fequen.

J di

'em.

Hm confifcamur dotes vxorum innocentium,
fropterbarefimmuritorum. hoc dicit, fecundum
Zeitgt.

Filii haereticorum vfque ad fecundam lineam
paternam, ad primamvero maternam funi inhabi-
les ad beneficium ccclefsaflicum.vcl ojficiumftcu-
lare-Ji patres ante mortem ecclefu remcorporatt
non fuerint Jstsc dicit, fecundum Domi.

CAP. XV.

TATVTVM t <elids recot- tEpneflii»
dationis Innocenti) Jc Alexan- 5 ,*** ^ Itiii
dti predeceiTorum noilrorum : ji,,jc ra plo-
nc videlicet hxrenci , eveden- u illime,
tes , receptatores , defenfores &
fautores eorum , ipforumque fi
lij vfque ad lecundam generationem ad ali-
quod beneficium ccclefialhcum, fcu publicum
officium admittantur.qubd fi fecus athim fue-
rit, fit irritum & inane : primum & fecundum
cradum per paternam lineam comprehendere
declaramus : per maternam vero ad primum
duntaxat volumus hoc extendi. Hoc lanc de fi-
liis & nepotibus hxreticorum , credentium Sc
aliorum huiulmodi,qui tales clle, vel tales ctia
D deccrtide probantur, intelligendum efle vide-
tur. non autem illotum , quos emendatos elle
coniti terit, & reincorporatosccdefix vnitati.

Se pro culpa huiulmoai ad mandatum ccclelix
panitennam recepiUe : quam ipfi vel iam per-
fecerunt, vel humiliter profecudoni eius mil-
lium, vel parati fuerint ad recipiendam eadem.

Idem.

InquifitorTapx fuper hxr e fi fsnejfiecialiman-
da Conon inquirit contra cpifcopumjedfcum cul-
E pa, 1 'em fciucrit, nuntiabit 'Papa, hoc dicit.lo-An.

C A P. XVI.

NQVISITORES thxrea- t Y iietr
cx praui taris , ab Apoflolica fe- mer.j.pir q-
delcualiovcl aliis quibuflibet
depuuri.de huiufinodi crimine a

inquirere contra epifeopos ne- p
queunt, aut eius prxtextu procedere cotra eos:

Nifi in litteris commilfionis Apoftolicx, quod
hoc poffint, contineatur exprclfc. Si tamen In-
quimores ipfi , epifeopos , vel alios fiiperiotcs

prx-

/

Inquifitorum cum CommeJitarijs.

prxlatos fducrinr, vel InueneriM arca . cnmen A ecclefiar promulgarasfquatenus Dei Sc eectefi*

t fanftx (ux honorem promoucnt , & hxreticot-

e*ilterc vel lul pedtos ;id renebuntur ledi A do- o. n

bryyo&iQ*

exifttre vel fulpedos ; id renebuntur 1'cdi Apo.
ftolics nuntiare.

t.

Jdem.

"Hpn derogatur ordinaro i fuper proce fu hxre-
ttcorxm, licet Vapa generaliter alteri deleget. Et
■ fuper eodem faflo epifeopusij Imjuifitor pofltut
procedere communiter vel diuifim, vel proferre
ftnlentiam, in cjtta fi difcer.ian'. , debent 'Papx re- B
ferre. Fj eptfcopi tjualitercmijuc procedant , de-
bent feruare modum Inauifitoribiu impofitum.boc
dicet. Domi.

C A P. XVII.

I — — »»*-■» u*HUi.O

rum exterminium profequuntur, &c fb tutis c&
nonicis non obfifhim) approbantes, & oblerim
ri volentes: vniuerfos lisculi poreftates & domi
nos temporales, acproufodarum.terrarum, ci-
uitanim .aliorumque locorum redores.quibuf-
cunijue dignitatibus vel officiis,aur nominibus
-cenlcamur.requirimus & monemus, vt licut re
putari cupiunt & haberi fideles , ita pro defett-

f H^edccre
talisdcJjr.)
tur ^cr c» cr.
uag. Fx co.
Cit. dc hxiet.
tju.r pauU
pvll udent.

i pofterum deputandis pareat ,

tendant in hacrericoruru , credentium, fauto-
run v,re c cptatorum,& : defenforum ipforum in-
neltiganone, captione, ac cuftodia diligenti, du
ab cis fiicnnt requifiri r & vt pra fatas perlbnas
peltiferas in potellatcm feu carcerem epiieb-
porum, aut Iniqui litorum didorum , vel ad lo-
cum.de quo ipii.ucl aliqui ex oi s mandauerinr,
intia eorundem dominorum potellatcm, vel re
illorum d; linctum ducant, vel dud faciant ime

- «iv.tgiiur.iuro. mora: vbi per viros catholicos i perferis epi-

iis epilcopis, quin & ipli ausiori late ordi- C fcopis,feu lnquilitonbus.vcl eorum aliquo ae-
I, vel delegata (fi habent) incodem proce» putatosfub a tela & diligenti cuftodia tenean-

...i “ ' J “ ” " tur , donec eorum negouum per ecelefiaritidis

cium terminetur. Vtque de hasrefi i diotcciano
epifeopo vel Inquiiitorc feu Inquilitoribus co-
demnatos pr.ehitl poteftates,doinim tempora»
lcs,fmc rcdtoreSjVcl eorum officiales, feu nun-
ti) libi relictos llattm rccipiatindilare animad»

Hl!f linnf 'il^kl M rv i , o i , 1 r » — Lil : 1 . .

E R hoc f , quod negotium har-
rencar prauitatis alicui vel ali-
qui busab A pofiolica fedegene
raliterin aliqua proumcia^Sai-
tate,vcl dioeccfi delegatur, dire,
celanis epi'* * '

nana, vd ^ • n auuu^ m vuuem juutc

derc naleant , nolumus derogari. Verum ii di-
thim inquifitionis negotium efficacius, me-
lius, vtihulque proredattconcedmniSjqu^d per
epiicopos ipfos,& per Inquilitores,de facio co-
nem inquiri valeat communiter vel diuiftai: &
Ii diuifim procellerinr, teneantur libi inoicem
communicare proccllus , vt per hoc poflit me-
lius veritas inuenirit & nifi hoc cafiu inquifito-
tes in fententiieprolatione dicr cclanis veTc<?o-
tra duxerint deferendum , per vrrolque fimut

-n t

':d tit
V**

a .-em

.• int

V*P

ocrhone debita puniendos:non obitu ntibusap
pellanonibust , leu proclamationibus om-d.- +

ct. t.

pellanonibust, feu prodamationibuspnedi- 1

dotum nequior filiorunucum tam fecundum q c ' on f

* > r.“ ‘""UI ordinationem prxdeceftorumnoftroru.quirre Bru.l,b. 4 d«

lententia profenmrtin qua lerenda.li non con u fecundum legem imperialem appellationis, & h*tcic.it.
tienerint, pervtrolque negotium fufiicienter prodamatioiirs benetiaura expreile (it h.freti-

cisck. credentibus, aecorum recepuronbus,
fautoribus, Sc defen foribus interdititum. Prohr

bemust quoque diftnctiuspotefiatibusjdonu- t Eymer. j.
nis temporalibus , & redtonbus eorundemque
officialibus iUDradldis . ne inii de» Knr T ' dc qu* dl-

iil neri 1 1 l > pu viioKjuc iivgotiiini uirncicnter
infimdumadleilcm Apofiolicam icmitratur;
Siuc autem onlindria,fiue dclcgau epifeopi po
tefhtc procedanr : illum in procedendo modu

obferuent , quem Inquifitores poffiint&debfft
per iura comunia, vel per Ipcciales cocefiiones
icu ordinati anes ledis Apoltolicx obleruare.

Idem.

Epifcopit U inquifiloribui hjerefis non repo
flant, jcd cmnino pareant domini temporalcc:(jde
co crimine non cognofcam : alias prout dicitur hic,
puniunt urJroc dicit, jccuxdum Zcn.

C A P. XVIII.

lT inqutluioni s t negoriuns con
tra hxrcticam pnuiitatem ad
Dei gloriam & augmcntiim-fc
dei noftris temporibus profpe-
retur, leges qualdam pcrFcde-
ricum ofim Romanorum Impe
Wor£ , tunc in deoodone Romana’ perfiftentc

■ - — — .khtwuuu

oltiaalibus fupradidis, ne ipfi de hoc crimine xunui!*
(cuin mere iit ccdeliafticunij quoquoinotlo co
gnofeant, vel uidiccnt, fiue captos pro eodem
crimine abfq; didorum epiicoporani, fiueln-
quiiitoriim,aur ialtem alterius eorundem licen
Ua, vel mamlato a carcere liberent j aut exeeu-
tionem libi pro huiuimodi crimine a direccla-
no vel Inquilitoribus, leu Inquiiitorc iniunda,
promptc(proutad fuum fpedat officium) fece
re feu adimplere detredent : vel abis ditrcefi-
norum.au t Inquifitorum mdidum, fentcnriam
feu procefliim dircdc, vel indirede impedire
pttclununt.il quis vero de pratdidis potcftsci-
bus, dominis temporalibus , redoribus, re! eo.
rumofficiabbus , feu balliuis contra pradida
fecerit.aut prafato fidei negono iajpcfeti: dico,
cefeno epilcopo, vel Inquilitoribus incmnben-
d,fe opponere forte prilumpfent.vel ipfum a-
liquatenus impedirej necnon & qui fdcnrcr in
prxdidis dederit auxibum, confilium,vcl fiuo
P a rem.

u tT »

Secunda pars Dire&orii

rem , ««communicationis fe noucric mucrone A no,&abfque acluocarorum ac iudidorum llr^
per cutium : quam fi per annum animo fulH- pitu 6c figura. Iubcmus tamen, quod fi acaila»

fuerit pertinaci , extunc velut haereticus con* — ‘ L ' - A L -- -- - - r L 1

deametur.

f De mate
ria huias e.
copiore eci-

mus cum Ejr
«neneo p. j.
q.ioj&ftq,

Idem,

Bona bxreticorii ipfo iwre funi confifcata ; quod
probatur triplici argumento legali . Sed appreben •
Jio bonorum fieri non debet per dominum jx cula-
rem, mft prius pronuntiatum fuerit fuper crimine,
per iudicem ecclefMjluum,qux boc pofnt.Io^And,

C A P. XIX.

V M fecundum f leges ciuiles
nefarias natura; contrarias ince-
ftas nuptias con traii entes, eo ip
fo fuajrum dominium reru per-
dant: Et mulier humanam le-
gem tranlgrcdicns , & ( prxfer-
tim parentibus luis non con(enuentibus) rapto
|is nuptias eligens bona omnia, qux per legem
libi obucncrant i raptore, ac aliis coniortibus

toribus vel tclhbus.in caufa herctis mteruenie»
tibus, (eu deponentibus (propter potetum per-
fonarum contra quas inquiritur) videantepilco
pus vel Inquifitores graue periculum immine-
re, fi coringac fieri publicationem f nominum p o« hoe pol
eorum : lplorum nomina non publice , led c luc Ejrmcr.
fecreto coram diccccfano epilcopo.vei eo abfen i par.
teipfius vicario, quando Inquifitores proce- *d«ciiadi-
dunt: quando vero procedit cpilcopus . coram
Inquificonbus.fi haberi commode pofiit copia
B eorundem» ac nihilominus fiue cpilcopus, ime
Inquifitores procellennt , aliquibus aliis t per- t
Ionis prouidis & honctiis iunlqj peritis ( quas gc^ cum fcq.
ad hoc vocari ,& eis per totum proceflum fuper & ibi ctu di
quo dehberadum elt, feriofe manifeftari,ac nv xtaxu*.
tegralitcr explicari , & de ipforum confilio , ad
lentendam vel condcmiuuoncm procedi volu
mus)exprimantur;ficque(non obii. me .quod il
lis, contra quos huiulmodi depofucrunt,noiui
na ipforu non fiicrint publicata) adhibeatur ad
cognitione iudicis inltruenda,plena fidesdepo
fiuombus teibum eorunde Et vc eorunde accu-

raptusipfo iure amittat: ccrtoquc cafudcfcra- C fatorum & reftium pencuiis, efficacius occurra

tur in filcum: Ac etiam illicitas (pecies tranfuc-
hens: Aut rerum ve&arum profeflionem omit
tens, earudem fpederum & rerum proprietate
hoc ipfo priuetuc, & fifco rerum & fpederum
di&armn proprietas acquiratur : Bon.i hxreti-
coru (qui grauius, hombilius.ac dctcftabilius,
quam prxdi&i delinquunt ) ipfo iure de fratru
notirorum con(ilio,riccernimus confifcata.Co
fifcationis tamen huiufmodi exeeurio, vel bo-

mr, & cautius in inquifitionis negotio proceda
tur.prxientis contii turionis audontate pcrmif
timus, quod cpilcopus vel Inquifitores , fecre-
tura f poflinr indicere illis quibus ( vt prxmil- t fymer. J-
fum eti) procclliim huiufmodi explicabunt : 3c P" 16 *
in cos fi arcana con fili j.lcu procellas , fibi fub
fecreto ab ei fdem epilcopo vel Inquifitoribus
patefada, prxrer eorum licentiam aliis patefe-
cerint, excommunicationis lentendam , quam
ex fccreci violatione ipfo fa&o incurrant ( fi eis

Horum ipforum occupatio fieri non debet per
principes,aut alios dominos temporales (iuxta expedire videbitur) promulgare; fic Limc,quod

Grcgorij Papa* pnedccefloris noltri dcclaraao- ^ Inquifitores epifeopum, vcf cpilcopus Inquifi-

nera ) antequam per epifeopum lod vel aliam
jperfoiiam ecdefialbcam,qux iuper hoc habeat
potelbtcm, lententia fuper eodem crimine fuc
jrit promulgata.

J*

'em.

Incaufa hurcfit proceditur [implicitor fir de
plano : 6 " ditia trslni (J accujatorum non publica»
tur, fi periculum umeatur Jioe dicit, fccmdu Zen,

C A P. XX.

I T A T V T A quaidam felicis re-
cordattonis Innocenti), A lexan-
dri , & Clementis prxdcccllord
no (horum qtiibuldum dedam,
cis & additis receni cnrcs: conce-
f Traner j. dimus, quod in inquifitionis hzredcz prauita-
q- ii te fis negotio procedi po(H{ fimpliatcrt& de pU

I cpilcopus Inqu

toces non excommunicent hac de cauli , led
ipli ex iniundo exnunc i nobis fub virmte
lancti; obeduntur diflrido praceptoad fccre-
tum huiufmodi teneantur. CellanteTvcrope t vide Fp-
liculolupradiCto.accuiatorum A.telbum no- mtr l p- 1 :
muu(proutin aliis htiudicus) publicetur. Cc- fcr. 'u-

terum in his omnibus pradpimus.tam epileo- ' r

pos quam Innui Ii tores puram & prouidam in-
(ennonem habere , ne ad acculaturum vel te.

(tium nomina fupprimeda vbi eft fecuricas, pe-
ficulum elledicam.ncc in eorum difcrimcn fe.

E curiutem allerant,vbi tale periculum immine-
ret, fuper hoc eoiundem conldcncias oneran-
tes. Conlbtuiionrs -f vero , ordinauones, & tConcordat
mandata alia prideceflorum noltrorum, mne-
gono hireticar prauitatis liet», concella.ieu de Lciet.
etiam ad conlulia refponla, quar condi mrioni-
bus lupralcripns fuper eadem editis prauitarc
non obuient , in luo volumus robore per-
manere.

■•ff.n-nrah;

D E-

DECRETALES TITVLI

DE HAERETICIS

IN CLEMENTINIS.

ll 7

IDcreatrria
huius Clem.
Eymer. j. p.
q.fS.&feq.

poffit
loqui fitoi li
■ccpifcopo,

9c *i«u«ik.

t S«d quid fi
pro ei»? »ide

Eymer.j.P.

o. 84 *

AiZl coptofe

( "Umens V. inconcilioViennen.

Vr amittit cort/litutionis caufam.Ioan-^tni.

CAR X.

VLTORVMt querela fedis
Apoftolicx pullauit auditura,
quod nonnulli Inquifttoresper
iedem eandem contra prauita-
_ icm hxreiicamdeputau, metas
libi traditas excedentes, fic interdum extendu e
fux poteftatis oflidumiVtquodin augmentum
fidei, per circum (pedam eiufdem lienis vigilati
tiara, laltibriter elt prouifum (dum fub pietads
Ipedegrauanturinnoxij) cedatin fidelium de-
trimentum.

Vonit conflitutioncm , de officio inquifitionis
exercende, per dixcefanos (3 Inquijitores , primo
ponens qumqut^fux potcH alterfmcaltero.Secm
do tria.qux non pole/?, ij decretum apponit ,fub-
mittfns quomodo impeditus yel inierefje nolens
committit ahi yel conjcntit.loan^Ani.

Propter quod ad Dei gloriam Sc augmen-
tum eiuldem fidei, vt negotium inquiiitioms
huiulmodi, eo profperetur felicius , quo dein-
ceps eiufdem labis indago (biennius, diligen-
dus, & cauuus peragetur : ipfum tam per clioc-
cefanos epiicopos, quim per Inquifitores a fe-
dc Apofiolica deputatos ( omni carnali amore,
odio, vel umore ac cuiuflibcc commodi tempo
ralis affectione femoris ) decernimus exerceri:
Sic quod quilibet de prxdidis fine alio dtare
polfit & arreftare line capereacrutx cuftodix
mancipare, ponendo edam in compedibus vel
manias fcrrc!S,fi ei viliim fueritfiiciendumifa
per quo ipfius conldendam oneramus,necnon
inquirere contra illos, de quibus pro huiulmo-
di negodo Iccundum Deum &iuftiriara vide-
rit expedire. Duro tamen tradere carccri fiuear
do, qui magis ad ptrnam , quam ad cuffodiain
videatur, vel tormentis exponere illos, aut ad
fentendam procedere contra t '°s epifcopus (I
ne Inqiufitore, aut Inquifitor fine epilcopo
dioecclano,aut eius otha.ili,vcl epifcopali fede
vacante capi tuli fuper hocdelegato,fi luiadm-
uicem copiam habere valeant intra ododieru
fparium,poffquam fc inuicem requi lierin t,non
valebit.Et fi fecus prxfumptum fuerit, nullum
fit & irritum ipfo mre-Verum fi epifcopus, vel
cius capituli ( ledevacante) delegatus cum In-
qmfitore,aut Inquifitor cum altero eorundem,
propter prxmitla nequeat , aut nolit perfonali-

A rer conuenire : poflit epifcopus vel eius, feu ca-
pi tuli (fede vaca ntejdelegauis lnquilitori,& In-
quifitor epifeopo vel eius delegato, feu I ede va-
Cante,i!li,qui ad hoc per capitulum fueritdepu
unis fuper illis, committere vices luas, vel
fuura fignificare per litteras confiliiun &con-
ienfum .

Trouidet circa muros , yel carceres hxretico-
rumdpforum claucs , cu/lodes, & cuftodum n.iei-
ftros. loan.^lndr.

Sane t> quia circa cufiodiam carccrumhx- t Copiofe
rericalium, qui muri in quibufdam partibus ^ p ‘

B vulgariter nuncupanmr, multas fraudes dudu 4 " *

intelleximus perpetratas : Nos volentes fuper
hoc prouiderc , futuimus, vt quilibet ulis car-
cer vel murus , quem decetero epifeopo & In-
quifitori prxdidis volumus fore communem,
duos cuficdcs habeat princi pales, difcretos,in-
dufirios & fideles-vniim quem volet epifcopus
& prouidebit eidem; alium de quo voluerit In-
quifitor, cui etiam prouidebit: & quilibet pra:-
didorum cuftodum fub fe alium bonum, & fi-
dum poterit habere minifirum. In quolibet Cu(t<xla hc
edam condam eiufdem carceris fiuc muri , * a,co, “ ■

C enintduxclauesdiucrfic. qiurumvnamvnus, <le "
aliam alius tenebit prxdidorum cuftodum , dc
cam cum ofiicio minifirandi, qux incarcerads
fuerint miniftranda , fuo potent committere
vel lubdelegare miniftro.

Tonit iuramentu cnf iodum, miniP,rorum[uoru,

& notariorum, & aliorum officialium.Io^And.

Porro coram epifeopo vel capitulo fede va- ,

cante & Inquifitorc, prxdidis vel lubftuudsab
cis aiftodcs lupradicti , antequam fuum ofE-
ciu excquantur,i Lirabunt ad fanda Dei Euange
lia corporaliter i fe tada, quod in cuftodia nu
D muratorum & alioru pro crimine iupradiclo,
in lita cuftodia pofi torum & poncndorum,om
nem diligendam & follidnidincm quam pote-
runt fid Jiter ad hibebuncEt quod alicui in car-
cerato, nihil vnus in fecreio loquclur,quin hoc
audiat alter cuftos.Et quod prouifioneni quam
incarcetad recipiunt, cx ordinatione commu-
ni, & illud quod ii parentibus, & amicis vel aliis
perforas fidelibus offeretur eifdcm (nili epifeo-
pi Sc Inqmlitocis vel fuorum commillanorum
ordinatio rcfrageturjiplis fidclitet&abfquedi
minutione aliqua miniftrabunt.nccin his firau
E dem aliquam adhibebunt. Et idem lnramcrum
& coram eifdcm perfonis mimftri cuftodum
priufquam fuum exerceant oftidum • exhibe-
bunt. Et quia fxpe co tingi t, rpifeopos proprios
habere carceres, libi & dictis Inquilicoribus

*

■

1!$'

non

mus

Secunda pars Direftorij

abmn^incMoliiiiSs, ^ dflp&e pf*ab& A l(f faajiy-rtbocfaqenlA] rrf,rebr,;d)m
, vtttnkxies ad lflcirCfratoTum prodiito rwrlbui denuntient , frfrobirc pofftoit ■ Zjlurl»

t Eymer. j
par. q.6o.

crimine cuftodiam '|>er «jpifcfcpos , vel fede vn-
cante per capitulum deputanti^ eorum mini
Itri coram didis Inqui iitoribtis vel fubftftutis '
ab cis prxftcnt limile iuramentum . Notarij-f
quoque inquilirionis coram cpiicopo& Inqui
more vel fubftitutis ab eis iucabunt fuum om-
rium fideliter excrgeic.Et idetfV fiecde aliis per
foriis necellariis ad prxdnftutil officium cxc-
qticndum.

Tunit epifeopos, Inquifttores , & eorum fubslt-
tutor^quifactendo^tl omittendo delinquunt in offi
cio.hocdirit.ioan.And.

Verum quia nimis eft graue , ad extermina-
tionem praui tatis prxditts non agere quod ip
fius contagioia enormitas agendum requiriti
grane eft quoque & damnatione digniilimum
malinol e infontibus eandem imponere praiu-
ratem:epifcopo & Inquifitori prcdiclis,ac aliis
ad didhexeeunonf offici j fnbltitucndis ab eis,
in virtute fandlr obedientixA' fllb intermina-
tione maledictionis xtern^ prxeipimus , vt lic
To-na Inqui di fer cte & prompte contra (ufpeCtos veldifta-
mf Weieffos roatosde huiufmodi prauitate procedat, quod
•licu; jmro mali tiofeaut fraudulenter tantam labem , feu
nentium, quod ipfos m exeeutione oflidj inqui fitionis
impediat, feifo alicui non imponant. Quod fi
odij,gratix,vel amoris, lucri aut commodi tem
poialis obrentu contra iuftitiam , & confden-
riam fuam omiferint contra quemquam proce
dei e,vbi fuerit procedendum fuper huiulmodi
prauitate, aut obrentu eodem prauitatem ip-
fam vel impedimentum oftirij lui alicui impo-
nendo , cum fuper hoc prarfumpferint quoquo
modo vexare (pr.rter alias panas,pro qualitate
culpa: imponendas eiidcmjepifcopusaut lupe'
rior lufpenfionis ab officio per triennium, alij
vero excommunicationis fententias eo ipfo in-
currant. A qua quidem excomriiunicarionis
ientcntia,qui eandem incurrerint, nifi per Ro-
manum Pontificem nequeant (preterquam in
mortis articulo,& ninc iatisfadhone prxmifla)
abiolurionis beneficium obtinere: nullo in hac
pane priuilegio luffraginte.

Cofifirmat Mtiqtu iun huic con fUtutioni von
obult . loan.And.

tSTuTrk ^ nc t. qux circa prxmitfiim inquifi-

in tine de h; nonis ofliriu,i noftris fimt prxdeccflbribus in
rct.Ub. 6. lbtuta (quatenus prxfenri decreto non obuiat)
fecri approbatione conali) roborata, in liu vo
lumus firmitate manere,

Idem in eodem .

Trimo ponh conftitutionis caufam,determ'mjt
dtatem Incfuifitorum. Secundo punit inquifitores ,
qui prxtextudflicv pecunum illicitis modis extor-
quent yel ob delitlum clericorum ecclefijnnti bo-
iu covjifcm. Tertio prteipit noturus, officialibus

Ioart. A ndr .

C A P. II.

JO LENTES fplendorem folr^
litum negorij tidci per aChis
indifcrctos <5c improbos quo-
rutmiislnquifitorum hareucx
§£ prauit.u is, quali ccnebrofi fumi
caligine obhilciri : hoc facro co
dlio approbante ftatuimus nullis exnunc , nifi
qui quadrageiimum t artatis annum attigerint
officium inquifitionis pr^didix committi In-
qutlitoribus.Et fam ipforura , quim cpilcopo-
rum, ftu capitulorum fede vacante fuper hoc
deputatis commiilariis f quibufeunque djftri-
dms iniufigenres , ne prxtextu offidj inquifi-
tionis,quimifuis modis illicitis ab aliquibus pe
cuniam extoi queant: ncc iaenrer attentent ec-
’ defiarum bona ob clericorum delidnm prardi
dti occatione offidj fiteo cnam ccclefix appli-
Care.Qubd fi fecus in his,vcl eorum altero fece
rinc, excommunicationis fentetix cos lubiace-
re decernimus ipfo fedo : i qua non pofiinc
ablblui prarcerquaiYi in morns articulo , donec
illis i quibus extorlerint, plene fatisfecerintde
pecunia fic extorta. Nullis priuilegiis , padis,
aut remiftionibus fuper hoc valituris. Nocarif
vero & ofnaales didh offiaj, nccnon fratres Se
fodj Inqui litorum & commillariomm ipfo-
rum,qui didos Inquifitorcs aut commilfenos
1 fecrete noucrint talia cotnifilEe ( fi indignatio-
nem Dei & Apoftohcar fcdis vitare voluerint
& offenfem}ipfos grauiter arguere & corrigere
ftudeant in lccrctb . Quod li taliter ea fdue-
rinr, vt ea probare valeant, ii fit opus, hxc prar-
latis Inqui litorum ficcommillanorum eorun-
dem , ad quos id pertinebit , nuntiare follidte
debeant. Qui equidem prxlari, Inquifitoresdc
commiilarios prxdidos reos inde repertos ab
offidis amoucre , & amotos aliis pumredebi-
te,fcu corrigere teneantur . Prelatis autem In-
quifitorum id negligenubus agere, prxmiila
omnia nuntiari per pr^didos locorum ordina-
rios volumus , qiubus vtea in Apoftolicx fedis
notitiam perferant , in virtute lan&x obedien-
tixdiftrideprxdpimus & mandamus. Por-
ro t InquifitonbusipfisAftndiusinhibcmus,
▼t nec abutantur quomodolibet concel-
• fionc portationis armorum, nec offi
dales nifi fibi nccciTarios ha-
beant tales , qui fe confe-
rant ad fua cum lnquili-
toribus i piis officia
• r " exequenda.

Idem

t Inquifice
rum *us,dc
qua Eymcr.
S.par.q.x.

f Decoroif*
feriis i.jrmc.
j.par.q. ij.
&fcq.

f F-ymer. J-.
p.q.f6.Goa
didaiuus de
b;tet.q. i r.
ou.iS.At ftq.

Inquifitorum cum Commentarijs; i 151

.} 1 J dem in eodem-

Damnat feliam Beguardorum, & Brguibarum
iAlemanix , iX 0H0 ipfiui errore i , excitam ditx-
ccfanorum iX Inquifitorum officium contra illos .
boc dicit. Ioort. jlnd. .

C A P. III.

t De fefla Se noftrumt(qui defideranccrin

trronb* Be- voris gerimus, vt fides catholica

euardorn *i noftns prolperetur teporibus,

* idWoC & Pateas fuereaca de finibus

dormb 8c ci fidelium extirpetur) non line di

trauag. loan ]pl, ce nria grandi pcrucnit audi tum, quod fc&a
aUX Saoaa pardam abominabilis quorundam hominum
Romana ut malignorum, qui Beguardi,& quarundam infi-
ce rcligiof delium mulierum, qux Beguinx vulganter ap-
domib.K ex palantur in regno Alemanix ( procurante ia-
trauag. loa. j ore nialorum operum ) damnabiliter infurre-
Rjno rc^U xit: tenens SC ali er ens dodtrinafua iacrilcga&
«oia»r. inter pcrucrla,infcnus delignatos errores. Primo, vi-
communcs . <lelicer,qu6d horaO in vita prxfcnti tantum Sc
Carmel uicn olem perfeihoms gradum potell acquirere,
ju «uma dc qubd reddetur penitus impeccabilis, Sc am-
hrrcfib. tit. pfius in gratia proficere non valebit: nani (vtdi
de hx iciibus cunt j f x nuis femper polTct proficcre,polIct ali-
&fvmaicfi tyiis Chrifto perfeuior inucniri. Secundo,
infra par. 1 . quod iemnarc non oportet hominem, nec ora-
quxlt 1 i . rc poftqoam gradum perfe&ionis huiufmodi
fuerit aftecutus : quia tunc fcnlualicas cftita
perfere I piri tui Sc rationi fui?ie&a , qubd ‘ho-
mo potell libere corpori concedere quicquid
placer. Terno , quod illi, qui iiint in prsdido
gradu perfectionis, Sc in fpiritu libeitatis,non
lunt humanx fubietti obedientix , nec ad ali-
qua prxeepta ccclelix obligantunquia (vt afic-
runtjvbi lpiritus Domini,ibi hbertas. Quarto,
quod homo potell ia finalem beautudinem,
fecundum omnem gradum perfa&onis ip. prx
fenti allequi , hau cam in vita obtinebit beata.
Quinto , quodquxlibct inrclledualis natura,
in lapla naturahter cft beaa : quodque anima

A non indiget lumincglori?, ipfara eleuantead
Deum videndiim, Sc-co bcatx fruendum . $ex-
to,quod fe in adiimus exercere virtutum eft ho-
minis imperfcdi , Sc perfc&a anima licentiat i
fe virtutes. Septimo, qubd mulieris ofculum
(cum ad noc natura non inclinet) cft mortale
peccatum : A&us autem carnalis ( cum ad hoc
natura inclinet) peccatum non cft, maxime
cum tentatur exercens . O&auo , quod in cle-
uationc corporis Iefu Chrifti non debent alfur
gere nec eidem reuerentiam exhibere : allcren-
tes, quod edet impcrfe&ionis cifdem,fi i puri-
jj tate,& altitudine lux contemplationis, tantum
4cfccndcrent , quod circa minifterium lcuda-
'cramennim Euchariftix, aut drcapaftioncin
humanitatis Chrifti aliqua cogitarent. Nenonl .

Ia edam alia fub fimulata quadam fan&it^tis
fpededicunt,faciunr,&: committunt,qux ocu-
los diuinx maicftatis offendunt , Sc graue in fe
continent periculum animarum . Cum autem
ex debito commi fti nobis offidf, huiuimodi
fe&ara dctcftabilem, &prxmillos ipfius exe-
ctandos errores ( nc propagentur viccrius, Sc
per cos corda fidelium damnabiliter corrum- .

q pantur) extirpare ab Ecclefia catholica necef-
lario habeamus: Nos facro approbante c6nd-
lio, feclam ipfam,cum prxmiflis erroribus
damnamus&:reprobanmsomnino,inhibentes „. 0
diftridius,ne quis ipfos decetero teneat, appj^o
bet vel defendat: Eos autem , qui fecus egerint,
animaduerfionc canonica decernimus punien-
dos. Porro diacelani Sc illarum parnum ln-

3 uifitores h^rericxprauiuas, in quib* Begu^r
i 8c Beguinx huiuimodi commorantur, mupi
offiaum drea eos diligenter exerceant , inqui-
rentes de viu& conucrfmonc ipforum .qua-
D literve fcnrianttle articulis fidei, & ecaeux fa-
cramcmis . In illos vero, qups culpabiles.
repererint(nifi abhirans fponre pr^
didis erroribus p^nitilcnnt , Sc
fatisfadionem exhibuerint
competentem ) debitam

exerceant vitio- * •.

nem.

.1 .t* .t»»^ - ..r- . .;utfU43 .

.i. . c.

p* ^

■

'm W

citime

iCJi

t. tliol wtlt#

2 At

'

Vi «:■: -• rj.il - ' a;f.Tif.ra-o:%ca X

a: i -

.uibuibdtdi * y

■ siit . iuubalUi.' -ii-

.DL«iu

, : j; i..

4S&U*

■

rR. j p

D E.

lib

ujaimrM?»

dhI

D E

milia..;'

ai«no.*niia (
io,! libium'
uenixum «ite
-jfj r.:h/>~?

irtjfiiaatbbr

CRET ALES XIII I-

VMPTAE DE DIVERSIS

TITVLIS DECRETALIVM,

SEXTI ET CLEMENTINARVM
1 H QV I S I T O N I S

CONGKVfcN

fVide Sqott
lacen.de fide
eatho.e. tf.-
Zanch de h?
rete jf.Car
rer-de hxrct
«ram-9.

(lentens V. in concilio Viennen.

Et habetur in Clcmentinis, tit.
de vfuris.cap vnico «.vltimo.

Vcrtinadinr afferens, rxerccreyfuras noneffe
ftccatum,bsereticus tfl. loan^And-

X grauitad JtOfA i n fra.Sane.Ii
quis in illum errorem incide-
rit , vt pertinaciter affirmare
pr.rlum.it, exercere vfuras non
elTepeccatum .Dccernimuseii
vel ut harcucuir. puniendum:
locorum nihilominus ordinariis de lirrctica
prauitatis Inquilitorilms ciiftridtms iniungen-
tes,vt contra eos, quos de errone huiufmodi dif
- famatos inuenctint.auc 1'ulpctlasranqu.Tiu co-
. naehftamatos vel fuipe&ps de luereii procede-
re non omittunt.

■ l "V 1 * a ac.ts . .c o

Ex Decretalib.tit. de purg. Cano.

Jnnocentius tertius Senonen.
csArchiepifcopo.

Propter 'magnitudinem criminis Infamatus fu-
ffendi porri! nedum oh officio , fcd etiam a benefi-
cio donec fe purgaueriuhoc primo.Et ongemr pro-
pter hoc numerm compurgatorum . hoc fecundo.
Ex confit interdum prjl purgotionem proflitam fiu
fpenduur quis od tempus . hoc tertio . Et deficient
in purgatione punitur, vt comti ftus.boc quarto.

C A I>. X.

|NTER‘ follicitudines no (iras,
illa debet efleprateipua, vt ca-
piamus vulpeculas:& infra. Li-
cet ergo ccclelialbca confli ru-
ti o ules ab offido tritum vfque
ad purgationom canonicam do
eeat fufpendendos -. quia tamen , eum edam i
beneficio propter immanitatem criminis iufpf
dilb, nolumus improbare. Nec illud ceram im-
probamus, quod licet centra cum nullus ac$u-

OFFICIO

T » ,.

A fator legitimus appareret, ex offido fuo tamen
(fama publica deferente) voluifti plenius inqiu
rcre ventatem . A ttendentes autem vulgatam
infamiam > graue fcandalum , Sc vehementem
fufpicionem,ex tclbum didis obortam,quac c 6
tra decanum fecere videbantur, cum b propter
eorum quodlibet d cflet purgatio indicencU:«Sc
tertiantes ‘ iulhriam,& molientes rigorero,pur
gationem d xiiij. manus , fui ordinis duximus
edam indicendam. Ipfum igitur ad tcrcmirte-
tcs,vt ibi purgetur, vbi nolatur infamatus: Ma-
damu^quarenus acddstccura Niucrncn.& Pa
B riiicn.epilcopis, indictam d purgationem acci-
pias: ita tamen ^vt qui ad dus purgationem
proceflerint comprobandam, fmt fide catholi-
d,& vita probari, qoi conucrfauoacm Sc vitam
ipfiiis non tam moderno tempore nouerint,
quam tranfado.-Purgauone vero recepta,bcne-
ficium d relEtucre non poftponas . In ptrnam
irutem fetniliarimris illius,quam cum harrerias
ftient et habiulTe dignofdtur, eum ab offido
volumus manere' luf penium: donec fcandalum
fopiatUi > ita tamen « vt publice familiaritatem
hxrcticorum abiuret. Prarcipias f infupcrddi-
finde, vt in prsdi&a & aliis villis dreumpofi-
ns profiteatur & prardicer fidem catholicam,
ac confundat Se decedetur ha^encam prauita-
tem , fi c deinceps vi tam luam bonis adornans
•operibus, vt infamia conucrtanir in bonam fe-
num, & omne fcandalum &c fulpiao de catho-
licorum mentibus deleatur. Quod * fi forfan
in purgatione defccerit,eum ecclefiaftica: difd
plinic mucrone percellas, & ab offido & benefi
c jo depofimm ad agendam pxnitenriam in ar-
^um monaflerium detrudere non omittas.

n q[ Sane h in purgationibus faciendis ,cum fetis fit il-
lis, qui pro purgando exhibent luramemum/ccundum

propriam conlcientiam & opinionem Jurare, qudd pur
eandus fit a crimine immunis , vel qn6d bonum exhi-
buit mrjmentum:li purgatores ab E^clcfia tolcrcnrur.se

fint bonx fam^.in luis ordinibus mtnr lirantes, De; m iu
dido pro crimine c6dctunati , proculdubio funt abfque
vilius indagine admittendi.

IN GAP. INTER SOLL1CITVDI-
nes.de purgat, canoni.
COMMENT. XIUI.
a T Ntcr follidtudines. ] Dubitari potefi, quo
A conftlio Eymerictu bane decretalem ij fe-
fufntts

Qttahtas ex-
purgatorum

Quo eonfi-
lio E/ meri-

Tnquifitorum cum Commentarijs

or feruaiu rcncorum agunt , quidam de pmitentvs redcun- r.. .,• * . Xil fc

In •. par .Di tiu»i , alii denique multa! C/ varias difficultates,

«aoni po- circa hircticos.tr eorum pinas, ir ordinem iudi-
K ’ - curium in boc tribunali obferuandum declarant:

. .. -rude non funi ab mjlituto fuo aliena , contra quam

a imperiti quidam frniant, dicentes abfitrdumridc-

ri eifdem penitusverbii tranfcribere.qux alibi paf

fim reperiri po/Jiuit , quorum iniuflis vocibus alibi
plemus fatisfecimus. In bacYero prxcipite de pur-
gatione canonica i mponenda infamato de bxrefi dif
Jeritimitcm fj de alus qmbujdam ad negotium de B
pscmi hrreticorum /pedantibus , quorum cognitio
-valde e/i fidei indicibus neceffaria . nos omifiir mi-
nus necefjarvs, fumnutim more noflrovtiliord,fre
o quentiora.irveriora trademus.

' Ilee tam- admonebo, vix commode boc cap. in-

tellipipoffe, nifiriJcstur integra neirvt.ths hb. i.

Hegelli innocentis 111. cuius argumentum efl : vi
Decanus T^uernenfis de bireffl/ulpedus ij diffa-
mat ut, cogitur fc purgare, atq-, abturaretjuper quo
Dominus Vapafcribtt -Arcbu-pifcopo Sestoneu.

«r7n!mo^ . , _ C “i T ’P r0 ^ t " e0ri < l U0dllbtt «cOitfur

iwra^rr rrnm , cum OtXllJC

nunquam aut commtfiffe.aut dixiffe ea, obquiinfa
mu labor at. quamquam autem X/tlti purgatores
hi cjl a tuamur , non tamen putandum efl id perpe-
tuum e fle, boc efl, quemlibet purgandum, tot purga
lorei habere oponereiquoriam taxare hunc ntttfie
rum arbitrio indicis relinquitur , iuxta qualitatem
criminis, infamia, £r perfcnuqua in re prudentifii-
mum efje oportet , ne tot requirat, qui-eel ini leniri
non pof sint, vel purgare nolint, quod in manifeftum

Vergeret purgandi detrimentum-Vanormitanui itt

c.cum in iuuentute de purgxano ■ Bemardus in lu-
cerna, verbo, purgatio.fi.

H f Iu omen vr qui ad diu purgationem pro- Puigarortt
cellennc comprobandam, iinr licte catholici. ] rik.
ir.ee efl purgatorum qualius, & concordat reatus Abc1 "' ' “

ili rfi la nststn.s . n , . - «T> */ »• <JOOt f «* CII

McwoBia ' . 1 . . Cl r ur * Eccicjtd tolerentur: fecundo quod (int borrjc fanis*

qu.dulauc- S diccndijor purraiionc canonica, qui ad Q tlrtio.qudd non fturint de trimhnbuscondemiutr

«int. pri flens mflitutu attinet, differunt communiter iu- nuirm . v, U . .. '

prafens inflimu attinet, differunt communiter iu-
rtt interpretes in d. c. iatter follicitudines. 0 alibi
fle pe, Repertorii! Inqmfitoris, Vmbcrtiss Lo-ktus,
Bernardus Comenfit in lucerna, Syluefler, Ange-
lus fir ceteri in fluminis, uerbo , purgatio. Cdpegius
ad Z anetini c. 1 1 .Simacas de cath.infl.tit. r s. idf
i» cnchyrtdtoviolaix religionis, tit. u-Godiffaluus
de hxret.q. i jjim. i txopiqfc Eymericus a qsfr.in
*■ modo proceffum fidei terminandi. 'idem infrabt
bac a.par.inconcilioTarraconenfs.0 q. j r. non-
nulla etiam Antonius Blancus tradam de indiciis,

legitimi. i.q.jx.cum V.M anconcUa. c. Con- ro^.Lr.'
Ihtuiut.c. diledus. de purg. cano, tradit Simastis!
de catb.inflit.tit. f6.nu. 1 1 . 1 'mln r tus verbo, pur-
gatio.nu.9.0 alii prxcRatis locis. < neta

Obferuandum hic efl, in compurgatoribus pluri
requiri, vi buic muneri fati, faciant'. Vrimumv! ab
Ecclefta tolerentur: fecundo qualfim bor.x fami!

tCrillf.tlUnA nn- 1 fui Vlnt Am rna I MH— L.. - 1 - -•

S-., :: «qmuaisum I fMt.de moquod rccrlur pofl con-

nuaS,.S a^-vti declarat qmd dicatur purga- D altum L.iuvantn.fub -Alcxan.III.par.Sdde Bcr

Uonis luramentwn. rabienfss tnfurHVerbo.Inquifi - c....... ... ... a

lor.f.ii.dgalijmultislocit. ‘

quirto , vt habeant notam vitam illius, quem pur-
gam-quinto. quod iurent fecundum fuam cehfcien-
tsamje credere, verum tur affle reum . Tanormita-
nus in d. c. ccmflitutut.de purgitxano.Rrpermrium
InqusfttorumVerbo, purgatio, f. nota quodincom-
purgalonbut. P flrnnolvtVnoVtrbodica».) tales
perflotu recipiendi fluntfleu admittendi ad aliquo
compurgandum, Je quibusveriflnmleflt , quod non
debeant alicuius obtentu deierare,ficu ait Mtxi
der III. fler ibis Epiflsopo Ceflrenft.vt habetur in c.
infinuatum. i f. til.de fimo-quod refertur pofl con-

iti >

nardinum Diay in pract.cnm.c. ino.es p. 140.
e 1 lu tamen vt familiaritatem hxreticormn
abi uret. ] Sed nonne valde iniquum efl pro eo-
dem crimine debere quemquam pluribus teneri le-
gibus , aut pinis coerceri > cumdiuinitus y/sum
propheta dixerit cap. 1. Non confurget duplex
tribulatio: neque vindicabit Dominus bis in .
id iplum . cap. flceleratior. cap. flrnt plures. de
fin.diflin. 3.C. presbyter. 8 i.dtflbt. Cumergo
tam fuerit canonica purgatio indicia , iniquum efl

!-» hMC ■ <*«*« ratimtt mfemti pjgatmem
indic, rationevero jufpicionis abi:sr.iiioncm:qu.e
/ementu diligentius injfied s forte vera non efl: da. b
quoniam per purgationem ablata efl etiam flelbi- tJ
cio,vnde non efl amplius abiuratio imponenda, er-
go verior efl •Panormitani expaftho in d-canicrfol ■ .

licitudints.num.}.dicentii,propterinfaniam,gra- • wb

ue feandatum , ir vehementem fnjptcionem ex di-
dis teftiumohortam.purgationemfuiffe i, .didam :
rurfus quia reus illefciemer cu bireticu familiari-
tatem inierat , qui legitime probata erat , coadus
efl obturare , non quidem illas birefes, de qturum

Q- /“fl**-

Jnrparfo ra- ■ ^ autcm purgatio canonica , off enfio hmocen-
n .iicaqaii (J - f crimine olnrdo.hcc lodici potcfi.juotm sii
Ii fc qualo qutsgraui hxrcfeos infamia laborittauivehcmen-
uulicatur. ter efl dc blrefi fufjsedus: aut grane fcandalum in
caufa fidei populo dedit, vt apertifiime probant ilti
referiptiverba: Attendentes autem vulgata inia
miam.&c. tametfi paflim dicatur purgationem ca
nonteam folii indicccLm, cum rem publica laborat
infama: quod tamen non improbartm.cumvix repe

; • _ r ’ " » 7™* nvnitiwra

infimu. denique nec obbis caufjs Jolum indicetur
purgatio , cum arbitrio indicantis relinquatur ,
quando reis canonica purgatio indici debeat vt re-
de fcripftt Decius a cap. at fi clerici . dc indic,
p numero 7/.

fccoiumu ^ ! Et feruanres iuftitiam , & mollientes rigo-
iiuifcnuine rein , purgationem ei xiiij. manus fui ordinis
nu - duximus etiam indicendam.] Hidieuntur com-

purgat ores ,quos fo rte Marcus Cicero adionevht-
ma in Verrem laudatores appellat ■, tametfi per lau
datores, tefles probationis devita ir moribus intel

w

1*1 ~n. Secunda pars Dire&orij

fssjpuione um purgatus erat , ftdfolam familiari-
tatem cumhxretkis istitam.

* 4 tque ex bac interpretatione, qua femper mi-
bivcrwrvija efl, refellitur [ementia Cardsnalis m
Clemen. i .deyfurit.S-fane.quxll.ix.num. tx.iJ
FrancifciSquillacenfis trad.de fide catbo.cap.il.
num. 1 . (J quorundam aliorum afferentium , reum
Vehementer fuffeflum prius torquendum : quod fi
nihil confiteatur , purgationem ei effe indicendam,
(J fi fuerit expurgatus tandem yt abitsrare quo-
que compellatur :nam hxe jentensia nimis tjlfx-
ua, (J cumynaquxque harum pxnarum fit efficax
ai tollendam jujpicsonein, plane iniquum cfi reum
tot pxni s fubiiccrc-ita Simancas de catboanfiiuit.
I6.num.ti.ij feq.

Oici rcC •< Ceterum in hac caufa obferuanda mibi videtur
rpeaumqd dodrsna Madrsliar.x mJlruHionis lliffianix anui
ubCauaadii. Domini i jtfi.c- ia.qu.cita ferine habet : Si reus
lupcrauertt tormentum , debent tunc Inquifi-
totes arbitrari Sc conlidcrarc qualitatem indi-
ciorum, S: quantitatem & tornum feri modum
tormenti ,& dilpofitioucm fcu naturum & *u-
Icmipfiusrei torn i quibus omnibus contule-
ratis li «tum fiicrit quod reus 1 'uificiciiter pur-
gaucrit omnia indicia, abloluent eum ab ea iu-
dicq initantia, quod ii ob aliquam rationem &
cautam utum luerit, (conitderatis przdidis
qualitatibus) tormentum non iiudeinilictuiu
cum debito rigore . mne imponere ei pot rrunt
abiurarionem delcuivcl uchemenu, aut all-
uam poenam pecuniariam : quamquam hxc
eri non debeant nili cum magna conlideta-
tione, & quando indicia npn creduntur liiffi-
cicnter purgata, hxc ibi. Quod nubs tuflijumumli
dctur,(J objiruandum penitus tn praxt , quotiens
cajut occurreret ,qui [xpifiime occurrere folet. at-
que hoc etiam fcnjiffevuletur Eymcricm, fi dslsgeu
ter injfiitiatur i.par.in 3. modo proeejjum fidei ter
mutandi, num. 1 17.

Quando in f ? Praicipias infuper ei dlftn&e.vr in przdi-
inngendum fta,& aliis villis.] Hunc locum pulchre interpre-
" P“ bl ' tatur Zanchinus de hx relitis c.zo.nu.iyerJ.itcm
dei sTrtrca^ talis. RepertoriumVcrbo.pxnitcntia.VerJatemfs
tes dcidltt. nsalc . (J fimilis omsano pxnitentia inismgitur pe r
Ioatmem XXlt.incxtrauag. Vas dctbonis . de
bxret.infine, relata in bac x. parte.

ER autem hxc pxnitentia yalde conueniens :
tum medicina debet effe morbo contraria.itaque fi
c ' de fide verbis autfadts male fenfer at nubendus cfi

eam pubhee laudare ij prxdicare , ij contrarios
errores diffiteri : fed hxc pamitentia dodit.non im-
peritis imponenda cfi.

Qualis fit g S Quod fi fbtlan m purgatione defecerit . ]
pecna deficte Scd qux efi pina deficsflls sn purgatione! 1 ude Ho
m P"B* Jlienfem 'ut /«nuit. de purg. cano. <j. quxftl poena.
non '' nu. 7 .ymbenumyerbo,purgatio.num. 9 . io.tr 11.

Hepertoriuinyerbo, deficient.ihnancam de catho.
'usflsttil.i6.num. 1 ).£r feqiij ^frth.diaconiinc.
aecufatus-S. t ■ de bxret.Itb. 6 ■ quorum communis
regula efi, quod ficui puniretur reus de crimine, de
quo impetebatur, fi consuniereturxonfideralo mo-

ti do agendi, fic punietur fi in purgatione dcficiatxam
fam tradsi eleganter ^trebsdsaeo. praeit aio luo:
dummodo mtelligamus mitius agendum efie, fi aga
tur perviam inquifittonis , quam fi ageretur per
modum actu) ationti, yt tradet ofndreas Tsraqucl.
tract.de pan.tcmptr.aut remittendis, cauja 13. ■

Receptum tatnenesl , deficientem in purgatione ? u ,
pro couuicio, (Jus cateja nofira pro conjummalo Luaut pfo
haretico habendum cjje.e.de hoc. {J ednfinuatum. eoutuuo.
de fimoma.vbi communiter Doti. 'Panormitanus
ia aln communiter hic . Eernardus in luccmavcr-
bo.purgatio.nu. 7. (J cum in tribunali inquifitionis
receptum nunc ftt.Vt fijealis Jcmper aeeujel, eonje-
qunur plane, yt poma ordinaria reus in purgatione
deficiens puniri debeac.uaquecj curix jaculari re
lanqui potcritvltimo plectendus Juppluio.

Sedquidfi pxiiileat , is mijeruordiam impio- Deliciens in
ret,erst ne auaiendus 1 (J versus ii receptius efl, puigsnonc
VI audiatur (J admittatur ad Ecclefix gremium " Pt u “ c *'»
namfs 11, qui vere conisitiusvel ctinfejjiu efl ,fi ad- ^/ CU ^ iCa ~
irata humiliter pofiulet, non traditur curix Jacu-
lari , multo minus is tradi defiet , qui per probatio-
nem JolumprxJumptiuam, qualis r fl purgatio, eon
sullus efl :(J hanc JeniciiiiamleqmiurbicVanor- 1

mitanus (J Hofiusnfit,0 ceteri communiter . Vm-
bcrlus in opere iudieiahvt rbo. purgatio, num. 1 1.

VcrJ.nota ciiam.Stmancae de catba.inR.lit.r 6 .nu.

1 S.idrm in cncbyrsdio,lii. iqaium. 1 4. elegater U
co psofe Bemardus in lucemaverba, purgatio. S - 9 .

Ceterum animaduertendum efl, quod fi defiaas Deficiens ln
in purgatione aiias incidiflct in bxrcjim , nunc ex pu.gatiooe,
deficientia in purgatione tamquam constiti us V 'l J t ■‘Uas 10-
relapfiu curix Jxsulari penitus tradendus cfet-tia
prxciiatisvnde amplius eonfequitur.vt periculum r^jm ua-
pruatme relatum culietur , non effe facile purga- oenius.
tionem canonicam per Inquifitorei reis induen-
damejl emmfragihsffallax es sncirta.cum ab alio*
rum opinione 6 ~ voluntate pendeat. itaque in Hi-
[panus quadam inflruciionc Mudriliana armi Do-
mi).i 1 161.C.47. bisfermeverbis Jalubriter cau-
tum efl: Ob malitiam humanam purgatio cano -

nicapenculofifiimum elt remedium, hisprx-
icruin temponbusudeoquenon multum elt in [

vfii, quare illo vtendum raro, <k cum magna
cautela. iSfej hxc efl /ementu, tutius ij falubirius
effe ad alias pxnas arbitrarias, aliaq-, remedia co»

Jugere . Cetera buej]>eclatia,ij in primis qux per-
linens ad ritum purg manu, dicam cum Eymer. 3.
par an x.modo proceffum fidei terminandi.
h f Sane in purgationibus fidendis.] llxcver
fij> qux Jequuntstr vjque in finem huius capitis.de-
JmnptaJunt excap. conjlitutus. i. Jane, depurgat,
cano.habentur bs tribus Codicibus Darcinonendm-
preffo, Bemomen. £T Codice Cardinalis de Gamba,
raiabfunt tamen d Sabellano. Rejlttuta fmst autem
fnx integritati ex dicio capxon/Htutus.f.Ja.
ne.Eymcricusvcro ideo retultt.vt hinc

colligeremus.quales effe debeant 1

eompurgaiores : de quo di-
ximus paulo antea, verf.

Qbicnunduhiceit.

Ex

Inquimorum cum Commentarijs. nj

Ex Decretalibus tic.de prxfumpc. A

Jnnocentius iij. Ntuernen,
Epijcopo Archidiaco-
no ‘Bituricen.

Tropter prxfumptionem etiam Yehementem,
rm debet quis degraui crimine condemnari.

CAP. XIIIl.

I

■ 1 TTERAS * veltras accepi-
mus continentes, quini cum cau
fa.quc verti rur inter Aiblfiodo
rcnlcm Epifcopum , St quolda
Burgcnlcs de Chat itate, quos
idem Epilcopus de h.rrcii impe
tebat, vobis & abbati Collon. 1 fede Apoltoli-
cadelegata fitillet, utraque pars vos duos liib
certa perfona libi arbitros (latuerunt, delegau
vobis poteliate nihilominus refemata . G. au-
tem lator prxlennuir, vnus ea illas , hxrefim
liiam fuerat publica voce confcflus, & de b fra- (
' tte Illo fimilitcr recognouerat, quod eodem lo-

cum laborabat ertoretSe infra. Nos vero prxdi
dium G. fufpedlum de hxrefi vehementer ha-
buimus: tum quia quod antedixerat , poli ea le
dtxille ncgauit-. tum quia vel mendaaum prius
dixit in frarrem,ailucndo illum hxreticum,vel
perturium pollea commi Iit in Deum , purgan-
do illum dc hxrefnquorum vtrumque reddit il
lum valde iutpedum : quamquam c verifimi-
hus videatur , qubd eo tempore, quo tanquam
vere pxnitens ab hxrefi reuertebatur ad tidem,
um graue mendacium non dixillet, prxfenim D
in fratrem, quem tanquam chariflimum non af
feruilict hxreticum.nili finllet accenfus zelo fi
dei orthodoxx.vnde prxfumirur.quodcum po
(lea purgauit illum de hxrefi, turpiter deicra-
uit. Quocirca mandamus, quatenns cum pro-
pter lolaro fufpicionem (quamttis vehemen-
tem ) nolumus illum de tam eraui crimine
condemnari , talem & tantam lecuritatcrare-'
ci piatis ab ipfo , prxteriuratoham cautionem,
quod timore pccnx corporalis debeat coerce-
ri , difcrctam ci pxnitentiam iniungentes, ex I
qua d ualeat apparere vtrum in tenebris ambu-
let,an in tuceivmimue fit uere pxnitens , an fi-
Qe conuerfus : Sc fi eum hoc modo verumca-
tholicum cognoucritis , non linatis iplum in-
debite molefiari-alioquin eum tanquam hxreti-
cum condemnetis.

IN CAP. LITTERAS,

de prxfumpt.

Ex lenitus COMMENT. XV.

pteliimptjo- a y ineras vellras.] Hoc referipto aperte re-
L fdlitur eorum opautio.qui dicunt in cri-

mine bxrefis fufficere ad condemnandum leuicrei
probationes.quoniam obgraue deliUum non debet
quifquam puniri poena ordinaria, etiam obYeheme
tes prsfumptionesmthic. Tradunt Imwcmtius in
cap. quiaYcriftmile. de prsfumpt. Butriui, Cardi-
nalis, G alvine. afferte, eoi. tit. Vatacius Rjtbiut
in allegatione de bxrefs.f.i i .loanr.es ImolainCle 'J

ment. l . de bxret. Verufsnus in c.accufatus. de ha-
retdib. 6 . 0 ldradus conftlio sio. incipim.lfegularil
habet traditio.FranciJcus Squillacenfis tratiule fi-
de cathox. 3 1 jiam. 3 .copiofe loamtes Kgjasftngu
la. i 6 r.Simancasdecatho.wllit.tit.fI-num.it.

G alo, quos omitto confulto.quam fententiam pro-
bat apertifiime hoc referiptum ibi ; Quo circa
mandamus.

b fEtde fratrefuofimiUterrecognouerat.]

Dubitat Vanarum anus boc loco num. 1 -an bine coi
ligatur fratrem poffe pro firatre,& contra fratrem U1 coniun-
dicere te/limonium . qua difficultas tametji in alus fto» tdlifi-
dcliftis locum babere po/iit, in harefts crimine du- canem ,
biumnoneU, fratrem poffe tcflificari contra fra-
trem , in defctUm tame aliarum probaiionumjpc
catl.til.de tefl. i. de teflium comptdfione.terf.fe 4
nunquid frater. tradit pulchre Hieronymus Csgas
i trafl.de crim.Uf.maieJl.lib. ljn par. quomodo G
per quos.q-9.immo G contra patrem, quem fi efst
bxreticum nouerit, denuntiare , i uso G accufare
Inquifitonbus debet. Alexander Alenfts par. 3,
praeopto 4. q. 3 3. CJieMimr in Demero. cap. 1 3,

Valacius Rtduus in repetitione cap.per Hefir.tt. de
dokatioanterYirum GYxor.i. 1 7 .num. 6 .G f.16.
notabili 3 .poft principium.terf. plus cft.AlJonfus
Caftrus lib. r.c.tltimo de tufia bareticorum puni-
tio.Tfquarruswc.mterterba laudantium. 1 i.q-
s.loamscs Rnjaj fingulari {.ampliatione 6.UH.19,

G 3 o.G haefentemiaterior G tutior efl-.quia po
liat Deo quam paremibus obediendum efi. c. rela-
tum Je fentcn.cxcom.dr c .quifquis metu. 1 1U/.3.
nam fi licet patrem oppugnantem patriam impune
interficered.mimme. ff de religio, ir Jump t. fune,
multo magis eundem fidei catholica reum licebit
denunttarc.Rcuerendifi, Sjnunc.it in libello de pa-
tre heretieo contrarium affer uit, cuius fentenxia
nullo modo putarem w tam graut crimine fidendi.

Hecaddtderim.qubd G pracitati admittunt, fi- Filiiudenii-
lium deferentem patrem bareticum.d pontis in ha f““*

retuorum filios iurc flatutis ob praemium delatio-.

, nij hberari-argumcnto.lujuifquit. f.vhimo.C, ad h^teticotu g
legem luliam maicfl. quod Gverum efi, G 'at pra- lios iurc
xt feruandum, quoties is cafus occurreret , nrrllo, “ <“tu.
modo tantum /celat ex ieftbiu denuntiationis re-
mancat impunitum, traduteteris copiofius Alfa».,

Jus Caftrus lib.1xap.16M infla hir. punit no-,
minxtimdcfimuUFedcruusR&njnorumlmpcrx-, 1
tor in Ixammifii nobis cxliius.xbiptft latas pao-,
nas in bxrcticot,eorumq-, compluet, G filios , Jub,
dit: Nec quidem 1 milericordi; finibus duxi-
mus «eludendum vt fi qui parerntr hxrefi/
non fequaces latentem patrum perfidiam reue-
lauerint, quacumque reatus illorum ariimad- -e' f
uerliouepleclantur, pr^lictx pumaoni pon
Q_ 1 fub.

U4 Secunda pars Dire&orij

fubiaceat innocentia filiorum . bxc ibi. Has au-
tem Federici leges mulli Pontifices comproba-
runt, vt fuo loco iiximus.

Spedaleeft c J Quamquam vcrifimilius videatur. ] Sci
In cumme C m dido Rabitur primo ,Vel fecundo ! ij brewter
^*ftcfiorl d' ,e fP on ^ to ’ffi {c ‘-^ e cjfcin crimine bxrefis.Vt pojie-
eto credatur. riori,non priori dido fides adbibeatur.c.accufatui.

fdicet.de hxret.lib.6. tradit Eymericus 3. par. q.
6 j.vbi dixi.Couarruuiji lib.i.c. 13. nu jn.p.varia.
refolut.Ioan.Hpjn fmg,l94-tr xo6.(J ait-, quos
citaui apud Eymericum prxfato loco.ibividcas .
Qt^ibus fi d J Ex qua ualeat apparere, vtnim in tenebris

J ’nucogno- ambulct,an in lucc.J ideft.vtcognofcatur an fit
cami an ai ycre ue f conuer fui, quod ex Jcquennbus fignis

ramct" apparebit.fi paratui efl fecuritatem ts cautionem
fat. dignam prxRareifi iniundam poenitentiam humili-

ter recipiat, receptamque patienter isvere adim-
pleat-, qubd fi ha-c defini', aut ex bii alterum , non
cenfeturvere psvitens jj conuerfui . ita l c. annes
ndr. Hoflienfis.iS Panormitanus bic.quoi cete-
ri fequuntnr-

Ex Decretalibus titu. de Pernis .

Honorius iij. Tr&pofito , Ar-
cbidiacono fe? H. cano-
nico Suefion.

Domino excommunicato manente, [abditi fide-
litatem non debent ; & fi longo tempore in ea per-
fiiterit , iS monitui non paruerit Ecclefix, ab eius
debito abfoUumtur.

C A P. XIII.

R A V E M capituli Laudu-rece
pimus qiurlbonem , qtibdeum
comes Regi llren. pro multis 111
iuriis,qius irrogarat eifde per
iudices a fede Apoflolicat dele
catos cxcomrminicabonisvin-'
culo fuerit innodatus; idem * per duos annos
& amplius in excommunicatione perfidens, iu
ri parere pertinaciter renuit, danes ecclefix co
temnendo. Licet igitur huiUfmodi pertinacia
„ non careat fcrupulo hrctetice ptauitaos; volen-

- tes h tamen nobilitati parcere comitis fupradi-

dr.Diicretioiii veftra: mandamds , quatenus fi
comes prxdidhis poft cdmmoninonefn ve-
ftram non paruerit plene iuri , vos eCclefias in
quibus aliquod ius Haberi dfgnofci tur , ab eius
debito abfoluentes , fideles ipiius ( quamdm in
excommunicatione perfbterit) ab cius fidelita-
tis iuramento denunnetis penitus abfolutos .

IN CAP. GRAVEM. JDE POENIS.

COMM1KJ. XVI.

Perfidens in » T Dem perditos annos & amplius in exco-
cicSmunica X mumuuone perfidens.] ijui per btenutu

A perfiflit in excommumcatione,ideo fuffncionem ha tione per ia
refis contrahit, quoniammalefer.tirevidetur de fa tu '

cramentis Ecclefix, poffquameanonrecipntvi.ce- r~at... "*
teri fideles, iuxta praeceptum Ecclefix iu c. omnis,
iepseniten, is remifiio. I{urfui etiam , quia male
Jentire putatur de Ecclefix pote/late , cum clauci
eius(J pxnai animo indurato contemnat. Tamctfi
Vero bic hiemium exprimatur, idem fentiendum efl
l icet per aimum tantum in excommunicatione per-
manjtffei.arg.c.rurfus .ij c.quicique.t 1 .quxfi. 3 .
ita Ho/licn.iSTanar.bic,num. 7 .confirmal concil.
Triden.fefi.it Ac rcformaitone,cap. y.fan caufit
B quoque, ubi quicunqne excommunicatui fi per an-
num in ea cenfura perfeuerctjii fnjpedus de bxre-
fi.verba ita habent : Excommunicatur vero qui-
cumque,fi poft legitimas monitiones non refi-
puerit, non folurn ad lacramcta & communio-
nem fidelium , ac familiaritatem non rccipia-
turiicd fi obduratoanimo cenfuris annexus,in
illis per annum inforduerit , edam contra eum
tanquamde lixrdi fulpcdum procedi pollit.
hactenus M. Concordat conc.T nburten. cap.t. fir
3 .i; de intclleilu bulus capidi Videte Fymericum
z.par.q. 47. f.qmdamverofunt. CSquxfuper eo
C locojiripfi.

b $ Volentes tamen nobilitad parcere comi- Nobiles in fi
ds luptadicti. ] Concordat texi. m I. neuro. C.de
fum.tnn.es fid. catho.vbi plmm caufit fidei (erui “m
qudmliberi , iS tffiobilcs quam nobilci puniuntur, biles. 0
Sed hoc in pomis ccrpor.tilbus,aut omnino arbitra-
ro i locum habere exifhmarem.gb’f.ui cap. non co-
gantur,4lAiU.Barlolui in l.pxdiui.f diuui.ff. dt
meend. ruina is naufrag. Cynui iS Ilo 'Jus copiofe
ini. vlt-C.de fum, lrii.lt. is fide catbe. quoniam a-
lida nobiles infide enates plus puniendi Junt quam
ignobiles, aut certe xque. sircbtdiac. in c.qui con-
) tra.14.quxf!. I .fie/j.tn c.pafloralii .vcrf.jexto fal
lit, iS in c.cum quidamverf. quinto efl. de iurciur.
quos (equitur Tiraquellus trad.de pxmt tempera,
aut rcmittendis,caufa 3 1 num. 1 f. Siman. de catb.
inflot.tii.4i.num.6S. Sitas enim nefcial nobiles,
quorum exemplo maxime inferiores is ad bonum
iS malum commonentur . pofitot efje in populo
quafi [copumujuorum adunes intueantur ciues fs
cUoiS fcquanitir , iS grani ui ob ii delinquere,
qudmobfcuros i; fordedoi! Huic illud ,vt elegan-
ter ita (Jvctc didam. ' ...

Omne animi vidii tanto confpeiftius in fe
i Crimc lubet,qua[o maior qui peccat, habef.

^ftque ex bis miclhgctur quam cauta, prudens,
falubrti,vtiUsauSla ac ncccjjariafucrit conftitutio
fandifimt domini 'Pauli Panx i Ul. cuius initium
efl : Cum ex^ipofloUius officio, quam edidit Eo-
mx armo Domini I JJ8. xv.Calcr.i.Martij.Pon
tificatus fui anno quarto, per quamvel ex hoc [olo
captie , quod nobilei prtfertim qui aliji trrxfunt,
gramfiime fuo exemplo illis mtent.grauifiimss 4 J
meritai panos in eos ffatitir.de qua re copiofii" a-
gernm cum Eymcrico infra 'mbac.i. parte quxfl.

qt.tsra-

Inquifitorum cum Commentarijs.

t Deintelle
Au huius c.
plene Albcr-
ouus CraCt.
4caga>faf*

Ex Decretalibus titu. de ver-
bor. fignif.

Jnnocetius iij ■ comit iT olo f an.

Dicit qui dicuntur hsrctici manifefii, quorum
bona cofifcantur.

C A P. XX VL

V P E R f quibufdam mandato-
rum articulis: & infra. Tua de-
uorio poftulauit i nobis , qui
fine dicendi hxretid manifeib.

C A P. XLI X.

i O V E R I T fraternitas tua : &
infra. Excommunicamus 1 om
nes hxreticos vtnulque fexus,
quocunque nomine ^cieantur :
& fautores & receptatores , & C
deftnfores eorum ; Nccnon &
qui de cetero feruari fecerint ftatuca ediia,& co
fuemdines introdu&as contra Ecdefi; liberta-
tem: nifieade Capitularibus fuis infra duos
menfes poft huiufmodi publicationem feiueo.
rix fecenntamoucri. Item excommunicamus *
Statutarios & Scriptores ftarutorum ipiorum;
necnon Poteftates,Confules,Rcdores & Con-
filiarios locorum, vbi de cetero huiufmodi fta-
tuta Sc confuctudines editx fuerint vel leniat;;
necnon & illos qui fecundum ea prxfumple-
rint ludicareiucl in publicam formam lcnbert

indicto*

Super quo tibi duximus refpon
dendum, illos intelligendos ci-
femanifeftos hxreticos, qui contra fidem ca-
t De eoo fi* Robeam publice prxdicant , aut orofrienuir,
f.ationc Hj fini defendunt eorum errorem : vel oui coram
iuf nodi late prxlatis fuis conui&i fune , vel confeui , vel ab
tratlacui m- fentcntialiter condemnati fuper hxretica I N

fo ***** ili* p^uitate:quorum bona f propria confricatur,
quucicq* & ipfi iuxta fanftiones legitimas puniunoir .

Ex Decretalib.tit.de off&pot. * pXcommunicamus omne ih.

1 cnulque lexus. J Concordat

C A P. NOVERIT,

de fenren.eicom.

C O M M E N T. X VIL

t Coneord.

ici m c flu-
diiift . 'c o} 1 .
dclrg. Lite
Carrp ^iuf
•dZaUjLC.8.

iud. delegati.

jilexander iijj. Carnoten.
Epijcopo .

Delegatus Tapain caufa fsbicommiffa, iurifJi-
flionem habet fuper ordinarium , G qucmctmquc
maiorem.

C A P. XI. 1

ANEt quia nos: 8cinfra. Tu.u
qu.rftion! duximus refpondcn-
dum , quod iudex 1 nobis dele-
gatus , vices notes gerit : vnde

in caufa illa fuperior cft 3e ma-

uliTj quorum cautam fufeepit terminanda:
Ideoque fi epifeopus uel alia perfona , que non
fit de iurildichonc illius,in caufa quam ei dele-'
.refiellis autconfitmax fuent, fecundum

e temrfafti potettr, vtl interdi<2i, vtl iul
nis fentenria.i iudice delegato compel- 1
li: Ita quod iudex iecadvm jiegotij qualitatem

temperate procedens , epilcopo vel ingreflum
ecdcluijucl facerdotaleofficiu interdicat : aut
etiam terram illius , quae ad iuri filiationem fu^
pertinet ipeciaLtcr.inteididfo lupponat. ' 1

Ex Decretalib tit.de fept. excpm.
Honorius iij. epifeopo Honon.

■ Excommunicat baretieos G quofcunquevtoUe
lorea ccclefiajhc* Ubertam. iq

Xcommunicamus omnes hxreticos v-
tcxtui in c.

excommunicamus I. G l ic hxrcucu . inquam
etiam fententiam funt multa Vonttficum referipta
Imwc.UlI.rrbani SUI. utlcxand. UIl.Gaho-
rum,q urvi nota omnibus confsdto omuio .
b 1 Item excommunicamus Statuarios, & imprelTorn
Scriptores ftatutorum ipforuro. ] liem prorjus i h!

fenlitmdum cfl hodie de imprcjjbnbsu librorum, icocom qu»
qui tempore Honori) lll. cuius efl boc refiriptu , fint punit.
qui floruit amo Domini ixl 6. nondum prodic- “•
rasu, quia revera bac lege comprehenduntur: nam
imprejjores in locum Jcnptorum antiquorum [eu Ii
brariorum [ubfiimifunf.Uaque difpofitumin illis,
in bis etiam babcbulocum.Li .f.bxc aftio.ffji quit
tefta.liber effeiuf fuerit. Rurfus, quomamvtroriir
que ars m eundi m finemrefertur , & paremeffe-
ttum babetxenfcbumur itaque eodem iureJMlud ,
jf.id Ic^tm^iqutlsam-immo impreffona aptior cfl
ad libros euulgandos , iy reddendos pr opi modum
immortales ju fentit iyvcre Vetrus CodofrJu I.
damnata.C. de bxret. G hodie falubcrnrsta Lege in
concilio T ridcntino,Jcfiio.a.in decreto de editione
&vfu Jacrorumhlnrorum.$.Scd & impreffonbus.
cautum e fi, ne fine Superiorum ecclefiailicormnli
cauta feu facultate libri imprimantur , aut ven-
dantur . i

lmmo amplius fynodus prouincialis SafijIri(r-! S r Bolli **-
genfis edita anno Domini i jeS 9 xonflitutionequin- lllbu 'S aljl *
tau.). fdubcrrsme casat ,vt quotannis Typopra*
pbi & Bibliopola cor jto ab ordmarqr locorum dea
putatis, fidei catholica prefifiumem facere terimm
tu r , fimulque obedtentum fanda (cdb^fpofiolic*
cum renuntiatione (? ablegatione omnium boreo
fum polituri. quod drcreinm his calamitofis tempo
nbusvbique plane efiftobferiunium. ■

Sei

nC

P<r»i trin- Sedquxerilpxsutranferibemhlm libros hxre
hui* Ult” ’ du! Jxmnjtof errores continentes > olim

utuiuiu. Inslinianusnouetla quadam, conslitutioneqz. de
depofitione ^fnthimi pe sum amp litationis Y-nius
mimus flatuit in eos, qui eius bxrttici libros fcribe.
rent in hxc stcrba : Sciendo quia amputatio mi-
nus , his qui (cripta citis (cripfermt, poma erit,
Idem proculdubio diidurus de imprefforibus fs
tuite extiliffenl.

Sed hxc fcuerilas ab F.cclcfix tribunali, jux [an
partem tson fundit, longe abeflrat in Concilio Late-
ranenfi fub Leone X.jefl. i o. imprefforibus libro-
rum prxt er excommmticationesn,alix pxnx impo-
nuntur. Sancmhaccaufaiixfentircm: qui libros
■vetitoi (ciens tranferiberet , aut occulte contra le-
gum iujlione imprimeret ,1’e/ut hxreticorufautor
pojje t per Inquifstores penis arbitrariis coerceri.
VereJuil de i<ie m indico dcYeredarus noflrifxculi ,feude
h'o° ”ohi- ^^ 7 rcrKm latoribus .quosfxpe contingit ex Cerma-
fcito* qui pe nia.Galliapeel alus hxrcticorum prouincsjsjibrot
ni plcdcdi. -vetitos clam deferre in terras fideliumatumhi fau-
torct hxrtiicorumproculdubio cenferi debent , fcT
acriter funt puniendi . (fTetrus Godofredus issl.
a-C.de hxret. capitali pmx bos fubuaendos profi-
tetur per l.x.C-qux res exportari non debeant, cui
addo t. cotem. ff. de publ.&xeHigal.Jed cumf.epe
monuerim bxc crimina ob bxrefss fujpicioncm,
quam habent annexam, ab mquifitoribus coercen-
da effe, debuit omnino per leges canonicas indicari:
itaque prxler excommunicationem , bonorum etia
conftfcationem patientur.argumentoc. ita quorun-
dam-extrade tudxis tfSarra.^fd bxc etiam,frvi-
les fueiintcverberibus exdi poter uni Ji haneftiorcs,
, exilio mulHari , iuxta qualitatem perjonarum:

«.» qux omnia Im/uifstorum arbitrio relinquuntur .

Ceterum , in Jcriptore & latore -vetitorum li-
brorum [dentiam eurum oportet interuenirc ,-vl
tales pomos juslineant : nam fs fcnptor fit ignarus,
qui penitus ignoret quod feribit , quod fxpe contin-
pintem filator feuveredarius , quem -vulgo Co-
reumvocamus, quid deferat , ne/ciat, cumclaufos
luter arumfafaulos.ij cetera qux afportant.hmuf
modi homines recipere f ole ant,immunes effe crede
rem, quoniam ignoranti nihil imputatur. L fldeiuf-
for.ff.mandati.i? ignorantia d pxsu excufat.l. ».
ff.rn tusYocatiYt eantd.jinff.de decret. ab ord.fa-
cten.tr adit etymon Crauetta conf. 6 jtum.r x.iuu
autem ignorantia femper prxfumitur ni/i [dentia.
probelur.l.veriui.jfJc probatio, tradit Maritam
Lis potefl.ffde acqmr.poff.num.is 3.

• y erum tamen pvt plemus adhuc fcr copiofsus di-
tam)de Scriptore librorum prohibitorum multum
referre arbitror cmfiderare, qualiter tranferibat:
* - 4 nfit difctpului,qui magiflro dsfloMC, aut alio

quouii modo iubentefeu notante feribat quxbona
t} fana effe credereultem an fu famulus ,qm iuben
te domino UbrosYcl librum feu quamlibet damna-
tam fcnpturam aut impia dogmata fcnbercldgno-
rans qualia ea fintmut contra jcuus.fed «et» non
audet denuntiare : Item an preuocondudus feri-
batmef ciens fevenenof 1 dogmata [cnbtTCrsati con

Secunda pars DireCtonj I

A tra frient : item ast aliquis ffbi ipftfdeiiler fcrlbat,
qux damnata effe intclligii : nam his confiderauo- ■
mbus habilis prudens Inquifstor indicabit an Seri- -
pior de hxrefl fit fuffctlus.S quo fufficioms gene-
relaboretivt pro nodotulpxad abi.irationcmyel
purgationem canonicam indicendam , aut ad alias
pmnas feu pxmicntiat.aui corporales aut pecunia-
rias imponendas procedere poflit-

Denique qualis fit pxna eorum.qu i libros catho Qualis f<r-
1 'scos faljauermu , corrumpentes eos, aut Janx do- uact>ru,qul

clrtnx hxrcttca dogmata immifeentes , docetur in Jj (onun
(exta Jynodn ConRaittinopdliiana,aHio,i } .refert- Cm&m ror .
B que luopar.a-c.i j 8 jnh^vcriu.Pracipimusil rumpunt. ,
los, qui faliauerunt libros catholicos , anathe-
mati lubi jri,& cum lixreticis anathematizari.
hxc ibi. Monebo inierim in huiiijn.odi (celeris pa-
tratores acerrime ejje tnimaduirtcndum.cumyio
aHu plura deliffa commutant. Illa autem urrba.tH
cum hzrcricis anathematizari , indicunt cos, qui
talia faciunt,bxreticos effe putandos: quod £ 7 utri l

esi, iuxta id quoddixinuu Jupra cap fraternitatis,
de bxretyerf.Ex fupradichs pendet-

Multis autem moilis contingere pote!} hatfab- '•

fatio feu deprauatto librorum Catb.Uiorun.pidc-,

C licet, additione Jiminutione. mutatione falja cdm-
pofi tione, inter pretqtusnc , fp male detortaalltga-
111 me ; qux no 1 copiojc Jocum, u, libro i. dc caujis
Yvde bxrcfcs oriuntur , qux non Juni prxfmtis-
breuitatis.

lamio Catholicis libris falfanJns gradut qui-
dam obferuandi funi : nam grauijsimc peccant qui
canonicas feripturas -reteris aut noui TeUameuti
faljant.-non xque peccant qui Catholicorum icri-
ptorum,id efl,jantioru Tatrum libros et tradatus
deprauant, tama fi (J hi etiam ingens Jcelus com-
mittant: minus-vero Uls delinquunt, qui non depra-
D stant libros ad rc!igionem fpcciante;,led alios. illo-
rum certe fenera animaduerfione digna efl auda-
cia & pcmiciofa maluiaojui libris ha rctuocum.no
mista & titulos catholicorum autvirorum jar.iio- ,

rur. imponunt, rt fanant C catholicum creduntur
habere dodrinamtquoi mend-cium aptilsimum efl
ad decipiendum incautos, & ad hxrcjcs introducen
das. Hxc omnia diligenter funi confiicrndi ,-vt
pro modo culpx condigna pcena dclinquetmbui
infligatur.

Ex Dccretal.uc. de telhb.& attelL.

E.

Gregarius nonus.

Iterum examinandus efl tefiis , qui obfeure de-=
pc fm.fupplc tu,cx iudicis officio-

CAP. LIII.

VMfdamor validus contra Ache ^ De hiema
rootin. Archiepilcopum liiper.ii- BmtjriiKr.
monia, & aliis criminibus alcen- j-pni.q.ta.
dilTct.Melhcen. & Ruberi. epileo- •“bi^iai.
pis dedimus in mandaris , vt fuper his diiijjen-'

Inquifitorum cum Commentarijs.

«*7

ter vtrit.tcm inqnirtr«nt:& infr». Verum quia A fruftritorus repellendo, partium aHuocatorum

apertis atcetlaoonibus L it G. fuper limonia
ita depofuere contuie, qiiOtl ex didis eorum
non poreft veritas declarari: Mandamus, quate
nus examinetis eos iterum diligenter: St tara
ios recepcntis.tellifi-
lelitcr referatis.

mm , quam aliorum quosrec
a.lub Itgillis velbis, nobis fidi

Ex Decretalibus titu. de ver-
bor. fignif.

rf kmt • -r>* • /* n ’ r * fi quid petere voluerit, eftinipfo litis exordio

jnnocetnu ty. Priori Jancti Fn B petmofoo&M - r ~~- A -

& procuratorum contentiones dciurgia.teftiu-

S ue fuperfluam multitudinem refrenando. No
c omen iudex litem abbreuiec» quin proba*
dones necellhrix & dcfenliones Jcginmx ad-
mittantur. Citationem vero ac prxftationcm
iuramcnd de calumnia vel malitia, fiuc de veri-
tate diccnda,nc veritas occultetur, per commi fi*
fionem huiufmodi inrelligimus non excludi.
Verum quia iuxta petitionis formam pronun-
riado lequi debet pro parte agetis, & edam rei.

di ani Lucan.

appellatione ccclefiaflicx cenfur.t comprehen
ditur excommunicatio, fuffenjio, (J interdictum .

C A P. XX.

| V AE RE N T I quid per cenfiu
ram ccclefiafticam debear intel-
ligi, cum huiufmodi claufulara
in noftris litteris apponimus: ^
Relpondcmus , quod per eam
non folum interdidi, ledfufpen
fionis & excommunicationis fentetia valet in-
tclligi : ni fi iudex difcrctus ( rerum & perlbna-
rum cncuraftantiis indagatis ) ferat quam ma-
gis viderit expedire.

Ex Clemccmis cit- de verb. fignif.
Clemens V. in concilioViennen.

Determinat is declarat quid fignificct hxcfer ®
bi inferta in iudicialibus commif iombus , qux fiunt
d Trincipevcl d iwre: Jciluet quod procedatur fim
plidter & de plano, ij finefirepitu & figura iudi-
cu. loan^And.

C A P. I L

Edita anno AE P E contingit , qu6d caufas

Lni 1J07. com miramus, &i in earum ali-

quibus fimplicicer & de plano,
ac line ilrepitu & figura iudi-
cij procedi m a da mus.- d equo- ^
rum fignificadone verborum,

& multis contenditur, & qualiter procedi de-
beat, dubitarur. Nos autem dubitadonem hu-
iufmodi(quannim nobis ell poflibile) deadere
cupientes, hac in perpetuum valitura conftitu-
done lancimus,vt iudex, cui taliter caufam co-
mitdmus, neceilario libellum non exigat , litis
concertationem non pullulet , tempore etiam
feriarum ob nrceflitares hominum indui tarum
i iure , procedere ualeat , amputet diladomim
materiam , lirem quantum poterit fidat bre*
uiorem,exccpuoncs,:ippcllaaoncsdilacorus< 3 c >

ue in fcripds,liue uerbo: adis
tamen continuo ( vt fuper quibus politiones &
articuli formari debeant , polii t haberi plenior
cerncudo,& vt fiat diffinitio clarior) inferenda.

Et quia poiidones ad foediorem expeditionem

lilium propter pardum confclliones & artiat

losad clariorem probationem vius longxuus

in caulis admtfic: Nos vfum huiufmodi obler- * - 1 1

nan volentes rtarnimus,vt iudex fic deputatus i

nobis ( nili aliud de partium voluntate proce*

dat) ad dandum limul vtrofque terminum dare

polfic , &: ad exhibendum omnia ada‘fic rauni- : «^0

menta, quibus parces vu nolunt in cauta, pofl

dationem articulorum , diem certam quando-

cunque (ibi videbiiuc , valeat a (lignare : eo fal-

no,qu6d vbi rcmiflionem fieri condngerct pro

ceftibus producendis,, pollin redam inifcrumcn-

u produa, a dignatione huiufmodi non obiian

te. Interrogabit edam panes Jiuc ad earum in-

ftantiam,fiue ex o!ticio,vbiainque hoc equius

fuadebit. Sententiam vero di Hin inuanv( citatis fcntentia dif

ad id , licet non peremptori c,partibus ) in feri- finiuua cum

pds,& (prout magis Jibi placuerit) lians vel le-

dens proforac etiam (ii ei videbitur) concludo- profari

ne non fo&a, prout ex petinonc & probatione, poitn.

& alus a&icaus in caula fuerit foaendunk Qua
omnia etiam in illis cafibus , in quibus per alia
con (linitionem noftram , ucl alias procedi po-
cell limpliciter & de plano, aciine Ilrepitu & fi
gura iudici j volumus obferuari.Si tamc in pro-
mittis calibus idlcmnis ordo iudiciarius in to-
to, vel in parte non contradicentibus partibus
oblenietur, non erit procetius propter hoc irri-
tus,nec edam irritandus.

Data Auimone 1 3. Kal. Deccmbr.Pont.No
ftri Anno Secundo.

Ex Decretalib. tit. de accufat.
inquif. & dcnunc.

Jnnocentitts T crt ms in con-
cilio generali. f

Superior contra Subditum maxime pradatttm,
de Hi tantum tnquiretjuper qmbm prxcejiil infa-
ntatis tuncfocaHl cum,iS tradet ftb;cainuda,ij
nomina, is tefluun dida publicabit , tS iflfi» i egi-

li mas

0 %^
I Vi

t Inc'clUo
generali La-
teranen. c. I*

y

Lue. \6,

Gen. i 8

118

tinus exceptiones admittet: (7 probato graui crimi
nexum ab adminiftratione rcmoucbit.ln regulari-
bus yero pr otiatis ad ynguem fcruandus non eft
hic ordo. Et quamquam in bac fummatione , modi-
c a Videatur agi differentia inter pr flatos iS fubdi-
tos, contra quos inquiritur : tamen facienda eft ,yt
patet in littera.

C A P. XXII 1 1.

V A LITER * & quando de-
beat prxlatus procedere ad in-
quirendum, & puniendum fub-
ditorum exccflus,cx au&orita-
tibus noui & veteris teftamenu
colligitur ciudcntcr» cx quibus poftea procello-
Tunt canonica: lan&iones, ! licui olim aperte dir
(Unximus» & nunc lacri approbatione conci Ii j
confirmamus. Legitur enim in Eiugc lio. qu 6 ti
villicus ille, qui di ftamatuseratapud dominum
fuum quali diflipallct bona iplius , audiuitab
illo,quid hoc audio dc tc?redderaiionem villi-
cationis ruarriam enim non potens amplius vil
licare. Et ita in Genefi Dominus ait : Dcicen-
dam,& videbo vrrum clamorem, qui venit ad
ir*c,opcrc compleuerint . Ex quibus auctori ra-
tibus irum terte probatur > quod non folum cu
fubditus, uerum edam cum prxlatus excedi t,li
per clamorem «Sc firma ad aures fuperioris per-
uenerio non quidem i maleuolis & maledicis,
(ed £ prouidis & honcrtis:ncc femel tatum.fed
fxpcquod clamor inniut 6c diftamatio manife*
> ‘ (ht, debet coram ccclcfoc lenioribus veritatem

diligentius pcrfcrutari. vt(ii rei popolcern qua-
litas) canonica diftridio culpam fenat delin-
t qncntis:non tamquam idem Jit accufator dera-

de*, fcd quali denundante fama , ucl deterente
clamore offici j lui debitum cxcquatur. Licet
autem hoc iit obferuandum in lubditis,diligen
uus tamen elt obferuandum in pnelatis : qui
quali lignum funt polin ad tagittam . Et quia
non polium omnibus complacere: cum ex offi-
cio luo teneantur non folum arguae,(ed edam
increpare : quin etiam interdum iulpendere,
nonnunqium vero ligare : frequenter odium
Accn latio- multorum incurrunt, & inlidias paduntur . Et
nc * ideo fari&i patres protude (latuerunt, vt accula

ILTle admit oo prxlatorum non facile admittatur : ne con-
trude Con • culus columnis corruat sedi fidum , nili diliges
car c accuGi- adhibeatur cautela:per quam non foUim fallir,
oo.x.q.7- fcd etiam malignx criminationi ianuaprarclu-
datur.V crura ita voluerant prouidere pr.xlatis,
ne criminarentur miulle, ut tamen cauerentne
delinquerent inlolenter: contra morbum vtru-
que inuenientes congruam medicinam, uideli-
. ' cct, vt criminalis accubitio , qu? ad diminutio-
; nem capids,idcrt degradationem intenditur, ni
filegidmaprxcedaunfcnpdo, nullatenus ad-
mittatur . Sed cum fuper cxceffibus luis quii-'
quam focne infamatus, vt um clamor aiccn-
dat, qui diutius fine Icaudalo diffimulari non

Secunda pars Dircdorij i

A pofiit, vel line periculo tolerari, ablqucdu*

Litationis fcrupnlo , ad inquirendum & pu-
niendum eius excefTus>non ex odij fomite , led
chari taris procedatur affcdhi : quatenus (i fue-
rit graui s cxccfliis,ctfi non degradetur ab ordi-
«e,abadmi ni rtrarionc timen admoueatnr ora-
nino:quod eft fecundum fen tentum Euangeli-
cam a villicadonc villicum amoueri, qui non
pOteft villicationis lite dignam reddere mtio-
nem. Debet igitur cllc pra:fens,is contra quem
facienda eft inquilido,mli fc per contumaciam
abtentauent: Sc exponenda lunt ci illa capitula
B deqmbus fuerit inquiredum , vt facultatem ha
bcatdefendendi feipiimi: «Sc non folum di&a,
fed edam nomina lpia tertium funt ei (vt quid,
a quo litdi&um appareat) publicanda: Ncc-
non exccpdoncs Sc replicationes legitima: ad-
mmendar.nc per fupprclfionem nominum, in-
famandi j per exceptionum vero exclulionem, Subdiror®
deponendi falfum,audaria prxbeatur. Ad corri exce ^' 0 *
gendos itaque liibditorum cxcertiis , tanto dili- cotn
gentius debet prarlatus aflurgere , quanto dam- °
nabilius eorum offcnlas delcreret incorre<ftas«

Contra quos,vt de notoriis excefiibus taceatur:

C etfi tribus modis pollit procedi: per accufaao-
nem videlicet, denuntiatione, Sc inquilidonem
iplorum: vt tamen in omnibus diligens adhi-
beatur cautela, ne forte pcrleuc compendium
adgrauediipcndium veniatur: ficutacculano-
ncra legitima debet procedere inlcriptio, iic b
&c denuntiationem charitatiua monitio , &’ in-
quiiitionem clamolainlmuatioprouenircrillo
tempet adhibito moderamine , vt iuxa forma
iudici j,fen tennx quoque forma di&etur.Hunc
unitfn ordinem , circa regulares perlonas non
credimus vlquequaque feruandum : qux ( aim
D cauia requiri ty facilius &c liberius i fiux poliunt
adminirtratiombus amoueri.

•IN CAP. QV A LITER ET
quando, de accula t.

C O M M E N T. XVIII.
a /°\ Valiter de quando.] nete decretalis opi*
y^Jmo conftlio inferta eft ab Eymerico ope-
ri huic , cum in ea modi procedendi m
deliciis prsfcnbantur, quorum magnus eflyfus in
facromquifuionis trtbwtali,yt 3 . par. copiofeau-
clor demon flrauit. defumpta eft ex concilio Late -
E ranen.fub Innocentia lll.cap.3.

b f Sic Sc denuntiationem charitatiua mon i-
do.] Sed an in crimine bxrefis locum habeat cba- n °h?reG*7a
ruatiua monuio, feu fraterna corrcftio , grauis eft cum ha bea?
controuerfia , quam prx ceteris tr a fiant abunde ftateriu coc
^4 Ifonfus Castrus lib.z. e. i f. de iufla hxr. punit . f edio.
Simancas de catbojnfliuit. 1 9 .num. 1 o ,4j fequi.

Melchior Canus lib. 1 1 .de locis,tbeologicis,cap. 9 .
yerfat Cbryjofiomus d nobis, is nouifiime lodnes
Ityjar trafi.de bxr.par.zaijfer.y. is altj.

In hac lite neyel nimis feuere\ant contra , nimis
leniter qmdquam ftatuamus , primum obferuandu
e duo longe differre ,yidelicet , labi m bsre -

fim,

Inquifitorum cum Commentari;*.

finit feu proferre hxrcticis propofitiones, i? bxre-
ticum efje : non enim omnis, qui hxreticai profert
propofttioncs, protinus efl bsreticus , mft idimft*
albeat pertinacum, vt alibi copiofe diflcrui •

Qoi hxrcti- nis pofius,fit hoc primum axioma: Qui fecreto
n0U ^ a ^ u l uem ** cecidifje, quoniam eu au-

S* P« iguo aut intellexit proferentem bxreticu ali-
unt.a jflcn quam propofttionem ; necfibi conflat eum bxrctuu
fuicto cossi effe, cum nefciat,an cx ignorantia illam protulerit >
jcadu» . tenetur [altem femel illum fecreto corripere ante-

quam fidei tuditibus denutiet.ita nofler ^flfonfus
lib.xx.xr-de iufls bsr-pumtio.Cuius lententis , hac
limitatione addita , libenter accedo » ft talis alias fit
Vir fimplex & pius, qui ex mera ignoranda errare
probabiliter prsfumaittr * £j noflra admonitione
corrigendus merito cenfeatur .

Verum in fecunda parte tota difficultas ccfiflit »
*An fcilicet lex fraterna admonitionis cbjeruart de-
beat cu eo, que fecreto conflat alicui hxreticu efje .
in quatfccludo nunc priuata inquifitionum editfa >
quibus omnino denuntiari iubentur )fit fecundum
axioma: Denuntiandus e FI occultus hxreticus abfq\
fraterna corretlione procedenti , tiifi forte aliquis
firmiter exiflimaret , quod flatim per Jecretam ad-
monitionem poffet eum J tanto malo reuocarc.ita
fandus Thomas x. x.q. 33 .art. 7 • atque in bis
locum etiam habere fraternam corregionem •
Vtum tamen tantum , ridetur velle Tertullianus
inlib.de prxfcriptioiu hxreticorum,cap. 16. fcd
apertius Beatus * 4 mbrcfiusapud 'Paulum ad Ti-
tum cap.y.&ahi.

Sfpiffimc o- Cetcru,re 8 e admonent ^Alfonfus (7 Canus pr£

* T1,rt - r L.Vi* ciutu locis, non nili cu exquifitifsimis confidentia -
Oione «g* nibui , nojtns temporibus effevfurpandamvt plun-
Ijricrico! tu mum ergo ea omittere tutius i? fecurius tft . Tum
uIubucD. aut! penitus fieri debet hxreticorii occultari deni
tiatio, cufimplices (S rudiores cla fubuertere nof-
cunlur. Item tunc denuntiari omnino debet, cu non
efl probabilis fpes quod reftpifcere debeant . Ile eos
tunc penitus denitiare oportel,ci legitime interro
gsti in indicio, eos, quos fcimus hxreticoi,iurifiuran
di religione minifeflarc cogimur: ac mullis quidem
alijs modis denuntiandi funi ncceflario: triudicio
meo paucifsimi funt cafus , ht quibus ci buiufmodi
bxreticu fraterna corrcRio locum habere pojsit .
Nom obfUn Et obligatio denuntiandi bsercticos tanta eR ,yt

k luimtfto etiam locum babe at non obflante quouis iurameto
fuot contrarii emiffo, pafto, aut promifsione. fandus

* cmuuui '■ Thomas l.a.q.ro.art. i . ad jeiundum argumenti,
cuius verba funt : Cira ea vero.qux alirer homi
ni fub fecreto commi ttuntur.rli Ibngucndii eft :
Quandoq; enim funt talia , qiix ftibm cum ad
nonnam hominis venerint homo ea mamfcfta-
re tcnetur,puta ii pertinet ad corruptione mul-
titudinis fpirituale vel corporalem, vel in graue
damnum alicuius perfonx , vel liquid aliud eft
huiulmodi, quod quis propalare tenetur vel te •
ftificindo, vel denuntiando. Et contra hoede-
bitu obligari no poteft per fecrcti commilTum:
quia in boc frangeret fidem, quam alcen debet.
iatienus Thomas . alteri quidem ideli, bono pu-

A blicovel Deo, in eafude quo agitur , fides frige re-
tur: nam ksrefts bonum publicum perturbat (7 U
dit,& Deum tpfum oppugnat. Et pro hac f ementu
facit textus i ncap. qucmadmodum.f.yliimo. de iu-
reiuran-lg textus in cjntimauit. de tcflib-caion esi
obligatorium.de regu.iur.lib. 6 - tradiditque ia ol im
Cludo E ulcodiui . qui Clemens IIII. inde creatus
efl .in crmfultauombus ad Inquifnores.q.%Jmhte
"verba : Sed ncciuramenro vel voto in contrariis
emiflo: nam licet veritatem celare pofiimus ho
ihvel perlccutori ,vt n.q.i. nequis, iudici ta-
men veritatem inuelbginii eam occulcare mor
B tale peccamm eft, vt 1 1 .q j .quifquis. ergo tura
mentum vel votum iu contranum cmillum no
eft feruandum. 11. q 4. in malis, b alienus ille .

Loquebatur autem in jpecie de caufa propofsta ,"Vl
initium quxflionis indicat .

Toflremo adeoverum efl hxreti cos effedenuso-
liandos non obflantibm fupradiftis ,ytis qui abfq\
legitima caufa eos omittit denuntiare, excommuni-
cationis Jetitentia percellatur , fiesu diximus fupra
commentario i.fupcrxap. Quialios.dc htret.

Ex hb. Sexto tit. de panis.

Bonifacius ottauus Bitteren.
Epifcopo.

»1

Decet hxe Decretalis quibus afliflentibus fieri
debeat degradatio , de quibus yeflibus , omamen-
tit , libris , <7 inUrumcntis in degradatione fiat •

cxpoliatio , & quibus yerUs ytatur ipfe degra-
dans. Io. s IntL

D C A P. II.

JF. GRADATIO -f qualiter t Vide Ijr-
fieri debear i nobis tua frater- mcI -i pm 1
nitasrequifiuic . Super quo tibi
taliter refpondcmus ,qutxi ver- mcdi.rbl di

balis degraebrio feu depofido xi copiofc.

ab ordinibus vel gradibus ecclcfiaftids , eft i
proprio epifcopo libi a Ili ft ente in degradatio-
ne clericorum , in facrisconib tutorum ordini-
bus , certo epifeoporum numero diffinito i
canonibus facienda • quamquam proprij epif-
copi lentenda fine aliorum epifeoporum prae-
fenda fuffidat in degradadone eorum , qui mi-
nores duntaxat ordines receperunt. Achialis Degradatio
vero fiue folemnis , cxleffis milidz militis , id- •

ell, cleri d degradado ( cuin ad eam fiicrit pro-
cedendum ) her vtexaudorizado cius , qui mi-
lid* deferuit armatz ,cui miliuna detrahun-
tur infignia , ficque i militia remotus caltris
reiidair , priuarus conforao , & ptiuilegio
militari. Clericusigimr degradandus veffibus
faens indutus , in manibus habens librum ,
vas , vel aliud in ftrumen cum, feu ornamentum
ad ordinem luum fpa&ans , ac fi deberet in
R efficio

Secunda pars Dirc&orij

53* it •>

o ilici o fua folennitor mrniftrore, .id cpifcopi A auctori tatcnollra fuit per ipfos i u dices ab offi-
cio beaefidoque fufpenfus : & infra . Tandem
vero coram iudicibus canonica citatione voca,
tus , prxfcntiam luam dilhaikcr exhibuit: fcd
ftiuolam tunc exculadonem , malitia concepta
pextendens, experiri cum canonicis in iure ne-
glexit. Quadecaula,nasdcconfilio fratrum
n olitorum (ufpcndctices cpilcopum lpfum, vel
potius fufpenhonem a iudiabus fatum audo-
ricate apollolica confirmantes . Terno fuper
his Cumano epifcopo& abbati firndi A. cau-
tam ad fuperandara malitiam iplius cpifcopi
B commi fimus audiendam : qui partibus citans
cum nec per fc , nec per refponlalcm idoneum
comparuerit , in eundem propter inobedien-
tiam excommunicationis lentendam protule-
runt : Tclles ex parte ve lira ( quemadmodum
in mandatis i nobis acceperant) admittentes,
fcilicet abbates, priores, prxpofitos,& alios re-
ligiofos viros: per quos quemlibet articulum
criminum praeditiorum conftat fiiille proba-
tum : & infra. Nos igitur videntes ordinem iu-
diciarium, in hocfado ftiifle fer natum ; confi-
derato prxtcrea , quod poft fententias in le da-

prodendam adducatur: cui epifeopus publice
lingula, fme iint velles, calix, liber , fcu o urnis
alia (qux ilii iuxu morem ordinandorum cle-
ricorum in fua ordina none ab epifeopo fuerint
tradita, feucollata) linguLrircr auferatab illo
vellimcnto feti ornamento, quod datum vel ero
ditum fuerat vltirao inchoando , &ddccnden-.
dogradatim, degradationem continuet vfque
ad prunam vellem, qux datur in collatione ton
furx : tuneque radatui caput illius feu tondea-
tur , ne tonlurx feu clericatus vcltigiam rema-
neat m eodem. Poterit autem epifeopus in de-
gradatione huiufmodi vti verbis aliquibus ad
terrorem illis oppolitis , qux in collatione or-
dinum funt prolata : dicendo presbytero hxc
vel fimilia verba in remotione planetx : Aufe-
rimus tibi vellera laecrdotalcm, Sc tc honore fa
Ccrdotali priuamus : licquc in remotione reli-
quorum infignium firailibus verbis vtens , in
ablatione vltimi , quod in collatione ordinum
primum fuit inlraferiptovclaho limili modo
pronuncict, fiuc dicat : Audoritate Dei omni-
potentis Patris Sc filij & Spiritus (an&i, ic no-

flra tibi auferimus habitum clericalem , & de- C tas celebrare prxfumpfcrit: cum multi prxlati

. j j f i: 9 ccdefiarum , contra eundem cpilcopum feri-

pferint, nec vnus pro eo defendendo vel aliqua-
tenus exculando:in nomine Domini cum Apo-
llolo omnem inobedientiam vlcifci volcntes,li-
cctablcntes corpore, prxfentcs tamen fpiritu,
iuxta verbum eiufdem Apolloli tulimus lenten
riam pcfperuar depolitionis in ip(um:& cum ta
a pontificali , quini ab omni ofncio facerdota-
h priiunrcs , line fpc reftitutiortis aliqua duxi-
mus’ condemnandum . Ea nihilominus in irri-
tum reitOcateS , quxeumque poft inhibitionem
fcd* Apoftolicx, fcu foetam lufpenfioncm , &
excommunicationem , dc rebus Ecclelix alie-
nate prirflimpfit ,

ponimus, degradamus, fpohamus , Sc exuimus
tc omni ordinc,beneficio priuilegio dcricali.
t Hec vctba Ac deinde t fi fiicrit cafus talis, qu6d illud he-
in fine ri debeat iuxu modum i felicis recordationis
habentur in Innocentio Papa prxticccflbre noltro fuper hoc
Bononicn. annotatum, tradatur curi* fxculari. f .

& Ba emo

nen. iropref •

fo.o.odui.n £ x Decretali», titul. de dolo

3c contum.

Jnriocentitu 'III.

notatus ab
Innocentio
Papa traden
dt curiz fe-
culan , conti
netur , io c.
nopunus .de

rerbo.fi’ mf. . T* ^

quod mox Si proceditur perxism imjmfitionis contra ab~

«ppoDit hic jentem contumaciter . etiam lite no» cmteflata ,
Ejrmcricut. (r yj f; rfn p,' pojjHBI , «J/ /ementia diffnitiua ferri i
etiam pcryia dtpofttionti.fi hoc meretur deliciit, j

C A P. VI II.

ERIT ATIS * ellverbumor
ganodotnjnrcf vocis cmilluro:
& infra. Sicutcanonici Curien.
in noftro auditorio rcmlcrum.
H. Curien.- epifeopus ecclo-
iiam Uum , non lolum dda*
pidando dcprelfit , ftcut publica prxdicahat
infamia» f«d etiam homicidio, m coitu, aliilque
criminibus polluit :& infra . Super Ius com-
mifimus , primo aulam Tridon. epilcopo ,
&abbaa montis landti Mani , & pne polito
dc infula; Secundo quoque Brixicnli epilcopo,
& i pii» abbati & pt.rpolito;iv infra. Vcriun
pum epifeopus iple priorum iudtcum pialem
Bam adire per contumaciam comcmplilfet .

IN CAP. VERITATIS

cft verbum, dedolo & conru.

C O MMEN T. XIX.

a X 7 Eritatis eft verbum. ] Hoc referiptum
V primo obtutu non -ridetur accommodari
i infliruto Fymerici , cum nihil dt b.errfit materis
in eo rraHrtur. Ceterum precutduUt d frruitteo
enim con/ilio illud operi fuo infermt ,'v/ doceat
ht caufa bxrtfn , fictili iJ in hir drliflii grauibm ,
de ijuibw in to apetur , per modum imjttifitid 1
nii contra reum contumacem retiam /ite non
contellata tejlcs recipi poflt, (5 fcntmiiam dif-
fimtiuam ferri , cum alidi id iure fu prohibitum .
cap. -mico, dc lilii conteflal. cap. fuper tjusfiio-
num. f - 1 . de offic. deleg. cap, ex pane, el i .de
-verbo. figmfrcj.efiodmtititctnttefiatio totiut iu *
dicu bafii (J fundamentum. I. ynica. C. de litit
conteflal. quod tamen in crimine barefn f trusa
n non oportet . cum in to procedi pcftit fima

plicitcr

In cau/a h*
icfisctia li-
te non con-
tcftata terte*
polluat re-
cipi.

Inquifitorum cum Commentarijs.

IS»

pliciter 0 deplana e.fi.debxret. lib.a.traditCar- A ditum noftrum capi fecifti , hoc tibi duximus
r crisis trad.ichxrct. S.yerfa autemyice. Siman- confidendum , vt in perpetuum carcerem adi-

gendam parnitenriam ipiiim includas, pane do-
loris, & aqua anguftix fultenrandum , vt com-
raifla t dencat,& Hcnda vltcrius non comittar. t

eat de Cithjvfiu.tit.64.1am. lyloannes fin
gua 1 r. quonia in detiftii grxuibm procedi potefi ,
delite non contefla 11, 0 etijmparte non citata.
-Jrcbidia.mc.l.dc homi.hb.S.quem [equitur Mar
fdim in pradica crimi.f.diligcr vter.nn. 1 j-8. quod
q tu r itione fit intelligendum, a libi explicui, potefi
etitm 0 nl iit modii hoc rejcriptnm infiuuo audo
. rii couuemre-.fedbic videtur verior.

<!“”■“ ■ d operentur te flet ita
ccpuluc no recepti} rcjpondebo multos effettus pojje produce-.
cofltdU a . re: primum enim ad incjuirnuium innabunt, deinde
repetiti indicium facient , Undem ft fuerint integri,
hoc cftyOmni exceptione maiore f,pro qualitate de -
litti, ad probandum & conuinccndnm erunt idonei,
dummodo cetera deinde iuxta ordinem iudiciariu
cbferuentur,tdesl,\t tcfles repetantur , (5 reis le-
gitima- drfenfionet, & debita dtfenfionum induci x
concedatur. Te fles euim,qui in a In caufts litenon
conteflata recepti , nihil faurer.t ,fauore fidei in
caufts hxrefis fupraditta valide pr a flant , cum in
\ hoc crimine de plano procedi pefiit .

IN C A P. NOVIMVS.

deverbor. fignif.

C O M M E N T. XX.

c-K®

tia.de pxnit.
dilLj.

» V| Ouimus er pedi re.] D ifJum erat ab Ey-
1 manco in prxcedcntibui , d quibus 0
B quomodo celebror da cfjet degradatio ex c. i .de
hxr.hb.6 . 0 ex t. degradatio. de pmiijib.i. Sed QS'd fcro»-
qvoria dubitari poterat qua ratione intelligcretur ‘“taua-
I radi qutmpta curix fxculari.ii demorfiralurhoc
rejcripto,0 in Jumma boc dicituriExuitur priuile
gio clericali qui tradendus cfi pottfiati Jaculari , d
foro Ecclefix proucitur,ct prxjent i inditi jxculati
dicitur , vi eum homine in Juum forum reeiptar.qux
qua ratiore ad praxim rcuocitur, docet Fyncr.}.

r r.ir modo noro procefum fidei terninai di.

< Pro quo tame debet Ecclefia efficaciter in-
ercedcre.] Ft ita feruit lnquifiurct, quando reoi Ijjii»

Ex Decretalib. tit.de verb. ilgmf. c iudicibuifsculanbui tradnnt , aut relinquunt , re ciuicfacuta

• Jnnocentiw itj. Epifiopo
Parijicn.

Clerkui traditur curia Jaculari-, quia degrada-
tur fxculari poteflate prxjente,cui denm.tuturvt
in Juum forum illum recipiat, bxdiatvjquead f.
Troillo..

<- C A P. XX VIT. <) .

[anguinis effufioni covfentireyideartur.ij irrrgu- 11 intercedite
larei efhcianturiide difpottit lex feptipartita par.t. " c <“““««
riUS./.iSo.iW.PerofuPcrLidodeueiogarporel,
que leaya alguna mcrced fi quifiere. CJijititrYcr
hn alius ritui paulo differet abeo qui prxjcribitur
in hoc {.continetur; videlicet, qubd Inquifitores ro-
gent iudscfyt cum fibi traditu mijcricordia ,fi ye-
lit.ytatunquod cfi diligenter cbjcruandit: nam per
dijfi optionem d. legis 6o.boc jufficit ad emtanda ir
rcgularitatcm. C cuarruuias tam} in rei eliso. Cie
OVI MVS» emed.Ve mnn.fsfurwfui.n..paT.$.f. mt. 6. tutius t[Jc putat,

i ,u. .j ’ _ D Y! Inquifitores non tradant fsc danalos cursa Jacu

latiffed confulityt eos condemnent cora iudice lai

eo, atq\ ita danatos a propria iurifdidione dmit-
tah r.Yt deniq; f fatim index fxcularis eos recipiat,

0vtlimo fupplicio afficiat , yt rotatui Henricua
Boicb in c.ad aboledam. f.fuper eo.de bxret. nu.r.
quem f equitur loannes igneus inl.i. i.cii domus.

ff. ad S enat ufcon.S yll.tsua.nu. 37/ rd in praxi id fer
uatur.quod traditur in bor.cjieiwmiu.Yt docet loi
nes I{P)JI mftng.-s-f f. qnod fatis tft aihberandot
Inquifitores ah irregularitate.

E Quamquam autem kxC recte fe habeant, at nui :-i T
lo pacto reluendum puso , quodinhac caufa am-
plius folcrtiKamanoru Voutifu it prouidentiacau
tum cfi non modo circa Inquifitores ,[ed etiam cir
ca confultores,yt irregularitatem [nurius euiia-
rft.Xa dominus Tapa Vauliis ini. Hcmxdie ifi. Coofultorei
Aprilis, armo tf f; r. cohfsderxns in congregationi- £ ‘. ndl 0 ® < ?'
bus,qux in caufa hxrefis coram ipfofii bat, mterue .ueeoU.'
mrefolere pro maiori parte clericos fxculares 0 nutem .
regulares mf acris 0 facerdatsb, ac inFpifeopah,
xirchicpifcopali.ycl alia maiori dignitate forfan
contUtutos, ac normul loi etiam fanttx tfoman* Ee

biun illud, quod in an tiqni^ ca-
nonibus, Sc in noffiro decreto co
tra fellirios edito continetur, vi
delicct , vt clericus-pcr ccclefia-
(bcum iudicem degiadaius, fie-
culari tradatur curix puniendnsiapertiusbxpo
namus . Cum enim quidam antecclloruid no-
ftrorii , lup.cr hoc coniulti diuerfa reipoderiur,
Ccqtiorundam llt opinio ipluribus approbata, ‘
vt clericos, qni propter hoc, ycl aliud tlaginum
^raue , non lolum damnabile , fcd damnoimu,
hieritdeoradatus , tamquam erutus priuilegio
cleri cali.fxcuLtri foro per cbnfeqttedam applii
cetur: cuab ecclefiafticotbro focrit proiedhis,
eius eft degradatio celebranda fxcubri porefta
(eprxftnte.ac pronuntiandum eidem enni foe
rit celebrata , vtin fuum forum recipur degra-
datum : Etficinrelligintr tradi ctinx Ixca/ari: 1
pro b quo tamen debet cedefia cfficactter in-
tercedere, vttitri mortis periculum.drca eum
lententia moderetur.

Falfariut perpetuo carceri mancipaturpetin da
lore pxmcentiam cigat. 1

Proillo vero fiiiiario fcdcrato,quem ad ma«

tiefixCat divales, 0 Jxpc contingere iuxta qualita
tem cafuutn 0 dtliaoru, de quSn

k

'us agebatur , eos

a contra

Secunda pars Dircftori;

non abmniuicjytoliinfls, $ dfl^Tcle pr*cip6
mos , vt Cmfodes ad iricarceratofum pro didto
crimine cuftodiam (per qpifqopos , vel fode vp-

A ip /ater, -er hoc fatfentff] refrebei:dqnt^yitpe-
rioribul denuntient , fcfrbbafe pojjmtt . latrino
ipro^fcet InqUi/Itoribut abufufo armorum, £T circa
quantitatemvel qualitatem ojjtcialium . hoc dicit,
loan. stndr.

C A P. II.

j K\

^OLENTES fplendorl-m foli-<
J, litum negotij tidei per a&us
| indifcrcros & improbos quo-
T X rutmiis-lnqiiiiitoruni harreticx
'* prauitatis,<juaii tenebroii fami
caligine ubhlfcan: hoc facro co
cilio approbante ita tuimus nullis exnunc , nili
qui quadragciiinum t artatis annum attigerint,
oiticmm inquilidonis prodicta: committi ln-
qmfitoribus.Et um ipforum , quim cpilcopo-
fum, it» capitulorum fede vacante fuper hoc
deput acis comnuilanis t quibufeunque djltn-
ftiusiniungentcs, ne pratexm offictj rnquifi-
tionis.quibulitis modis illicitis ab aliquibus pe
cumam extorqueant: nec icienter attentent CC-.

cante per capitulum deputandi, & eorum mifii
Itri coram didtis Inquilitoribite vel fubftitutis
t Eymer. ; ■ a bcispra:ftcnt limilc iuramentum . Notarijt
pat. q.6°, quoque inquilidonis coram epifeopo & Inqui

more vel fubftitutis ab eis iucabtint fuum offi-
cium fideliter exercete-Etidoft' liet de aliis per A
foliis nccelfafus ad prsdi&uttt officium exe-
quendum.

r Tunit epifiopos, Inquifitorcs, & rorum fubfli-
tutor,quif.uteviovel omittendo delinquunt in offi B

eio- boriStit. Itan.^fnd.

Verum quia nimis eft graue , ad extermina-
tiorteiti prauitatis prxdidt* hon agere quod ip
fius contagiofa enormitas agendum requirit;
gratpe cftquoque & damnatione digniffimum
- ’ maliriofe infontibus eandem imponere praui-

’ " tateni:epifcopo& Inquilitori pr?dictis,ac aliis

addidtiexecutioneofhcij fiibltituendis abeis»
in virtute fanfix obedientiar,& ffib intermina-
tione maledidbonis sterne prsdpimus , vt Ite

r «na Innui (fifcrcte & prompte contra iufpectosvcldilVa- cumam extorqueam: nec uacmci auouon w-.
fitoium cn- mato5 huiufmodl praultate procedat, quod C dcfiorum bona ob clericorum delidhim prxdi
«lieunnipo malitiofeaut fraudulenter tantam labem , litu db occatione offici) fiko cuam eccleiia: apph-

aenuum. qubdipfosin cxeaitlonc ofticij inquitinoim care.Qniki fi fecus in his,veleorum altero fece

impediat , fatfo alicui non imponam. Qu6d fi
odij, gratia:, vd amoris.lucri aut commodi tem
porafis obrentn contra iuitiuam , & conlcicn-
e.i . uamfuaraomiferint contra quemquam proce

*• dere.vbi fuerit procedendum fuper luuuimodi

prauitare.aut obtentu eodem prauitatem ip-
iam vel impedimentum offici j (ni alicui impo-
nendo , cum fuper hoc prarfumpfcrint quoquo
modo vexarefprarter alias panas, pro qualitate
culpa: imponendas ei Idem) epifeopus aut lupe-
rior fuipen lionis ab officio per triennium, alij
vero excommunicationis fentennas eo ipfo m-
• Currant . A qua quidem excommunicationis

lenrentia.qui eandem incurrerint, nifi per Ro-
manum Pontificem nequeant (preterquam in
mortis articulo,& tunc latisfa&ione pranniila)
ablolutionis beneficium obtinere: nullo in hac
pane priuilegio luffraginte.

Coufrmat antiqua iitra huic conilituiioni non
obuia. Joan. .And.

xmcWt' Alia fanet, qua: cira prxmiffiun inquifi-
Macdch; donis offici a, i nollris font prttdeceflbribus in
irUib. 6. ibtuta {quatenus prxlenri decreto non obuiar)
facti approbatione concili) roborata, in firavo
lumus firmitate manere,

Idem in eodem.

Trimo ponfi eonflitutionii caujam, determinat
dtatem lnquifitorum. Secundo punit Inqmfttoret,
qui praetextu dffcu pecuniam illiciti i modii extor-
quentpeel ob delicium cleruor um ecclefiarum bo-
na confictent. Tertio pratcipil rwtarys,offuialibui

rinr, excommunicationis ientetir cos iubiace-
re decernimus iplo faCto : i qua non poffint
abfolm prxrerqttarti in morns articulo , donec
illis a quibus extorferint, plene fatisfecerinr do
pecunia fic extorta. Nullis prinilcgiis, padfis,
aut remiffion ibus lupcr hoc valituns. Notari j
vero & officiales didh offici}, necnon fratres d£
focij lnquifitorum & commiilariortim iplo-
nim.qui didlos Inquifitorcs aut commillanos
fecrete nouerint lalia coir.ifilfe ( fi indignauo-
nem Dei & Apoftohcx (edis vitare voluerint
& ofTcnfam)iplos grauiter arguere & corrigere
ftudeant in lecreto. Qifod litahtcrcaldue-
rinr.vt ea probare valeant, fi fit opus, hxcprx-
latis lnquifitorum & commillanorum eomn-
dem , ad quos id pertinebit , nunnarc folhate
debeant. Qui equidem prxlari, Inquifitorcs &
comnulfirios pr.rdiflos reos inde repertos ab
officiis amoucre , & amotos alias pumredebi-
te,feu corrigere teneantur . Prclatis autem In-
quifitorum id negligentibus agere, prxmiila
omnia nuntiari per prcdiCtos locorum ordina-
rios volumus , quibus vr ea in Apoftolira: ledis
noddam perferant , in virtute lanCtx obedien-
tiac diftribfceprxcipimus & mandamus. Por-
ro t Inquifi tori bus ipfis, di ftrktius inhibemus,
vr nec abutantur quomodohbet concel-
■ fione portationis armorum, nec offi
□ales nifi fibi neceilarios lia-
beant tales , qui fe confe-
rant ad fua cum lnquifi-
toribus ipfis officia
exequenda.

Idem

t Inqaifiio
rum alas,de
qua Eymer.
j.par.q.x.

f Dec6mif-
Gtni* iyuic-
j.par.q.

f Eyircr.
p.q.f 6. Gua
dilbluus dc
h^rct. q. i »•

ua.H.&fcq.

Inquifit orum cum Commentarijs:

iy»

.1 J dem in eodem. A n°n indige, lummcgjoris, ipfam tl enante ad

Damnat feclam Bcguardorum, 6T Begutarum
'jtlemanix , & odo bfitu errores , exatau dia-
tcfmorum (J inijuifitorum officium contra illoi .
boc dicit. Ioan. -rfnd.

C A P. III.

HUI1 UHU^Cl tivuuiucuu

J Deum videndum, &eo bcatx frufndum. Sex-
to, quod fcinaChbus exercete virmmm eft ho-
I- minis imperfecti , tc perfcifta anima licentiae 1
,fe virtutes . Scprirao, quhdmuberisofculum
(cum ad lioc natura non inclinet) eft mortale
J peccatum : Aiftus autem carnalis ( cum ad hoc
natura inclinet) peccaram non eft, maxime
cum tentatur exercens . Oclauo, quod inele-
uationc corporis Iefu Chrifti non debent allur
gere nec eidem rcuerentiam exhibere : afteren-
vons gerimus, vt naes camum* tes, qubd eifet itnperfeChonis el Ici em, 11 i puri-

noftrts prolperemr teporibus, jj tate,& altitudine liue contemplationis, tantum
io —.,,*** K»ri>nri de finibus dcicenderent , quod circa miniftcriuin 1 eu la-
xamentum Euchariftix, aut circa paftioiteii
humanitatis Chrifti aliqua cogitarem. Nonnul .
'Ia edam alia fub (imulata quadam faii<ftita,us
fpeciedicunt,faciunr,8:committunt,qu* oai-
los diuinx maicftaris offendunt , & grauc in fe
continent periculum animarum . Cum autem
ex debito commifli nobis officij, huiufmodi
feiftam deteftabilem, &prxmillbsipfius exe-
crandos errores (ne propagemur vlterius, &
debcet,quod nomo in vica prxtcnu iumu.ua per cos corda fidelium damnabiliter corrum-
talem pcrfetftionis gradum poteft acquirere, q pantur) cxnrpatc ab Ecclcfia catholica necef-
■ i .»wrv,.r-,-ikilic A: im. (anutiilvimus: Nos iacro approbante cOnci- ’

D noftrunvf(qui defideranter in
voris gcrimuSjVt fides catholiqt
noftns prolperemr teporibus ,
& prauitas hxrctica dc finibus
ficWiuracxrirpctur)non linedi

tDefe^aSc
erronb* Bc-
cuardoru vi
dc Clem. 1.

dc relij»«oC

domtb & ex uiicuum

txaaag. loun fplicentia grandi peruenit audi;ura,quod lecta
“fWgj nu.rd.rm abominabilis quorundam hominum
Romana tu. malignorum, qui BeguardiA quarundam infi-
de rdigiof delium mulierum, qu® Beguinx vulgariter ap-
domibaccx p^mntur in regno Alcmanix (procurante la-
* Iiaa p' tore malorum operum ) damnabiliter inlurrc-
JC [\u xit: tenens & ali er ens do&riiulua lacnlega &
cod.ru. inter pmirrl^inferius delignatos errores. Primo, vi-
communci. delicc^quod horat> in vita prxfcnti tantum &
Catmclnam edern pcrfetftionis gradum poteft acquirere,
, n ,uma de quod reddetur penitus impeccabilis, Bc am-
hxiefib. ttt. piius in gratia proficere non valcbir.nam (vtdi
dc tatieflm (-tmt) fi quis fera per polfct proficere,poifct ali-
JSjSei «P» Chnfto pcrfeOior inucniri . Secundo,
infra par. 2 . quod ieuinarc non oportet hominem, necora-
quzif ■ : j . re poftquam gradum perfectionis huiufmodi
fuerit allccutus : quia tunc fenlualuas eftita
pcrfe&c Ipiritui Si rationi fuljierfta, qu6d ho-
mo poteft libere corpori concedere quicquid
placet. Tertio , quod illi, qui lunt in prxdiCto
gradu pcrfetftionis, &t in fpiritu libertatis , non
lunt humanx lubicCtl oberhentix, nec ad ali-
qua prxeepta ecclefix obliganturiquia (st alle-
ruot/vbt lpiritus l)oniini,ibl hbertas. Quarto,
nucei homo poteft ita finalem bcaumdinen\,
lccundum omnem gradum perfectionis ipprx
feno allequi , ficut cam in vita obtinebit beata.
Quinto, quini quxhbct inrclle&ualis natura,
in fcipla naturaliter eft beata : quodque anulla

larto habeamus: Nosihcro approbante cinci-
lio, feiftam ipfam.cum prxnuflis erroribus
damnamiu & reprobamus omnino, inhibentes
diftnctius.ne quis ipfos dececero teneat, agpfo
bet vel defendar. Eos autem , qui feci» egennt,
animaduerlione canonica decernimus punien-
dos. Porro diracelam & illarum paruum In-
quifitores hpredex prauiiat», in quib’ Begiur
di & Bcguinx huiufmodi commoramur, luum
officium circaeos diligenter exerceant, inqui-
rentes de vita Sc conuetladonc ipforuro , qua-
D iiterve fenriant de arriculis fidei, & cccTefix (a-
cramentis . In illos vero, qups culpabiles.
rcperennt(nifiabiurarisfponte prr ^
duftis erroribus p; nituerint , S:
fansfatfioncm exhibuerint
competentem ) debitam

exerceant vldo- ,

nem.

-.VHjrt

-T 1»

rhntX
:tl oh.ui

ui - --ita

,'nc.r,

it tfl .

«*M mVix «

X 1 ..

trrjBvfl 4 X :1 I A T

m

Iviyqrg- i sct [.npAuip.hoi oi/ T a
. ...:-.i.vv'A .-:UVtc 3 X

.aqhi.* ea
aVdftl-V. . . 22^‘t, t

ii s.tfjffWtfjlv

A .••J

• * o.i

i I : mu

Wtsxiz

D B.

f*b

D

wsjiom xia \,y.
ood ,'^iaijj'i i.]
&riiiau <ii7
-jh n: f&pp t
inite zaathatr

.z'iu£ rn ju! i D mu3 nitm . ijpnl

CRETALES X II 1 1-

V MP TAE DE DIVERSIS

TITVLIS D E C R E T A L I V M ,

SEXTI ET CLEMENTINARVM

1 H <*_V ISITONIS OFFICIO

1 ■ ' e ,: o « 0 * T i M T 1 «, : ‘

+Vlde S<l"il
laceo.de fide
catho.c. tf.-
Tanch de he
rete jf. Car
rer.de hjcrct.
cum. 9.

Clemens V. in concilio Viennen.

Et habetur in Cleitientinis, tit.
de vfuris,cap vnico svltimo.

Vertinadicr a (ferens, exercerey furas non effe
• peccatum, bsrcticus ejl. loav^Aud-

X grauifnd nos.de infra.Sane>fi
quis in illum errorem incide-
rit , vt pertinaciter affirmare
prxlumat, txcrccrc vfurasnon
cfie peccatum , Decernimus cu
vel ut harrcticum puniendum:
locorum nihilominus ordinariis de harretioe
prauitads Inquilitoribus diftridius iniungen-
tes,vt contra eos, quos dc errore huiufmodi dif
famatos inuencrint.aut fulpe&os,tanquara co-
. tradi fiam atos vel lufpc&os dc lurrcii procede-
re non omittant-

-!:• *(W , »0 -• . .1 : Jiiit;.. • .a.)

Ex Decretalib.tit. de purg. Cano.

Jnnocentius tertius Se non en.
<sArchtepifcopo.

Tropter magnitudinem criminis infamatus fu-
fpendi pote R ne dum ab officio , fed etiam d benefi-
cio donec [e purgauerit.boc primo. 1:1 augetur pro-
pter hoc numerus com purgator um . boc fecundo.
£x caufa interdum peji purgationem proflitam fu
(penditur quis ad tempus . boc tertio . Et deficiens
in purgatione punitur, yt conuidusjyoc quarto.

C A P. X.

|N T E R 1 follideudines noflras,
illa debet elle pradpua , vt ca-
piamus vulpeculas: & infra. Li-
cet ergo ecclcfiaftica conftitu-
tio tales ab officio tarum vfque
ad purgationocn canonicam do
ceat fufpendcndos : quia tamen , eum etiam i
beneficio propter immanitatem criminis fufp£
clifh, nolumus improbare. Nec illud etiam im-
probamus, quod licet cvmra cum nullus ac$u-

A fator legitimus appareret, e* officio fuo tamen
(fama pubbea deferente) volui fti plenius inqtu
rcre ventarem . Attendentes autem vulgatam
infamiam , graue fcandalum , de vehementem
fufpicionem,ex tertium didis obortam,quar co
tra decanum fecere videbantur, cum b propter
eorum quodlibcr ei efTet purgatio indicencU;dc
lentantes « iufiinara,& molientes rigorem, pur
gationem ci xiii ). manus , fui ordinis duximus
erum indicendam. 1 pium igitur ad tc remitte- • .

tes,vt ibi purgetur, vbi noldeur infamatus: Ma-
damuSiquarenus acatis tecum NiucTncn.de Pa
B rilten.epifcopis, indi&am ei purgationem acci-
pias: ita tamen 4 vt qui ad eius purgationem
proceflCTint comprobandam, fint fide catholi-
ri,de vita probati, qni conuerlationcm dc vitam
ipfius non tam moderno tempore noucrint,
quam tranfadto.-Purgauone vero recepta,bcne-
hcium ei rclti ruere non poftponas . In poenam
autem ferailiarittitis illius,quam cum harrerids
fcientet habui ile dignofcuur, eum ab officio
volumus manere luipcnlum: donec fcandalum
fopkmti, ita tamen e vt publice femiliaritatem
harrcucorum abiuret. Prarcipias f infupcreidi-
C ftri&c, vt in prardi&u dc aliis villis dreumpofi-
ns profiteatur dc prardicet fidem catholicam,
ac confundat dedeteftetur hxreticam prauita-
tem , fic deinceps vitam luam bonis adornans
■operibus, vt infamia conuertanir 111 bonam fe-
mam, de omne fcandalum de fufpiao dc catho-
licorum mentibus deleatur. Quod* fi foriap
in purgatione defecerit, eum ccclcfiafticardifci
pbrur mucrone percellas, de ab offido de benefi
cjO depofimm ad agendam pxnitenriam in ar-
^um monafterium detrudere non omittas .

p. qf Sane h in purgationibus faoeodis ,cum Citis fit it*
lis, qui pro purgando exhibent luraraeutum/ccundum
propriam conlcrcnrura ic opinionem iurarc,qu6d pur
gandus fit 4 CTiminc immunts , vel qoAd bonum cani-
Buit iuramentum:li purgatores ab Ecclcfia tolerentur, ie
fint bona fam;, in luis ordinibus numftrantes.ncc in m
dicio pro crimine codentnaci , proculdubio fuut abfque
vilius indagine admittendi.

IN CAP. INTER SOLLICITVDI-
ncs.de purgat, canoni.

COMMENT. XII 1 L

a T Ntcr folliatudines. ] Dubitari poteR, quo qj i 0 conll-
JL conflio Eymcricut banc decretalem b fi- bd E;moiI
qupues

1“ n " et ' h 'nc i*<l(p r ompu l , bic collocari! fcdcau
Jam promptu efl» nam auxdam ex eii de prt.it br

Inquifitorum curti Commentari/s

u i

io fctcoid . • * ■' 7 *” •" ffaunmr v»

oc fctuau» fcucoTwn agunt $ (juxdam dc pj&iitcnipj redttoh
ln x .par -Di tium , alU denique multat &varias diffUuhatct ,
rectori! po. circa bxreticos.tr eorum pxnas,& ordinem iudi-
“• curium in hoc tribunali obferuandum declarant:
■ .. tonde non J urit ab injlitutofuo aliena , contra ijuam

o imperiti quidam femiant, dtcentei abjurdumvidc-

... n cifdempenitusverbii tranferibere^ux alibi paf
fim reperiri poffmt , quorum 'iniuflisvocibus alibi
pl etiius famjccmu;. In kaevero prtcipu e de pur-
gatione canonica imponenda infamato de bxrejt dif
Jeritur-.iteni is de alui qmbujdam ad negotium de
pxnit b creticorum JbeBantibus , ijuorum cognitio
fa/de ejljide . iuiuibut neceflaria . not omifiirmi-
nui neceffarns, fummatim more noflrovtiliorafre
° • quentiora,lgveriora trademur.

Hoc tamf admonebo, "vix commode hoc cjp. in-
... Hlligi poffe, nift Videatur integra Decretalis h b.i.

Kfjjrffi InnocemulH. cuiui argumentum ejt : vt
Decanui 'Niuemcnjit de hrrefi JnJpeBut (J defla-
matus, cogativr fc purgare.atq-, abturarefuper ijuo
Dominus Vapajcrtbtt -Archseptjcapo Senanas.
n 7 «nlJ!u b * C,, . m P ro P'««>f“ quodl.bct et efierpur-
qui dulciuc S 300 lm ' lccn< '-* ] Depurgatione canonica, qux ad
tine. prxjens inflitutu attinet, differunt communiter iu-

ns interpretes in d. c. inter ftUicimdinet. s3 alibi
fxpc.Hcpertorii Inqmfitorh, Vmbertui Lorktus,
Ber nardus C omenfts in lucerna, Syluefl er, Ange-
lus ir ceteri infummi, uerbo , piirg.tiio.Capegius
■ adZancbiniic.i i.Simacas decaibanfl.tit.fg.id-

in encbyridioviolatx religionis, tit. r+.Codifliluus
dehxret.q.lj.nu.i l.copiofcEymcricus : cflir.in
». modo procejfum fidei terminandi, idem infra ht
• • hac z.pardn concilio Tarraconenft. & q. 17. non-,
nulla etiam j fntonius Blancus traBotu dc nuis fu,,
nu.iS-y.ig iSq.vbt declarat quid dicatur purga-
tionis iuramentum-Tabieiifis infum.vcrbo,lnqui<i
tor.f.iS.ig alti multii locis.

- . , . & autem purgatio canonica , oBenfio hmocen-

n Hicaquil “k cr!mnc obtclio.hxc indici potefi, quaties ali
ti Sc qui Io jmsgraua hxrefeos infamia laboratcauvehemen-
uadicatut. ter cjl de kereji fufpettus: aut graue fcandalum in
cauft fidei populo dedit, vt apertifiime probant illa
referiptiverba: Attendentes autem vulgata infi
mura.&rc. tametft pafiim dicatur purgationem ca
norucam folu mdiccdam , cum reus publica laborat
infamia: quod tamen non improbarim, cumvtx repe
riri pofsit aliquis effevebementer \ufpcHus,U gra
ue fcandalum parturiens , qui publica non laboret
btfamia.denique nec obbas caufas fotum indicetur
purgatio , cum arbitrio iudicantis relinquatur ,
quando reis canonica purgatio indici debeat, vt re-
acfcripftt Decius in cap. at fi clerici, de indic.

Purpto,., a

& coi u rau C 1 tr Icruantes militiam , & mollientes rigo-
UU. Jcniime rem . purgationem ei xiiij. manus fiuordinis
“»• duximus etiam indicendam.] Hi dicuntur com-
purgator es, quos forte Marcus CueroaBionevIti-
ma in Verrem laudatores appellat, tametfi per lau
datores defles probationis devita is moribus intel

A ligi potius crederem. Fr purgatorum mtmut rfl iu-
rarefe credere .Verum iuraffe reum , cum dixit fe
nunquam au commi fifle, aut dixiffe ea, ob qux infa
mia laborat. quamquam autem Xtltt. purgatores
htc flaiuantur , non tamen putandum efi id perpe-
tuum c fle, hoc efl.quemhbet purgandum, tot purga
tores habere oportereiquoriam taxare hunc nutr.e
rum arbitrio iudien relmquitur , iuxta qualitatem
criminu, infamia, is perfonx:qua in re prudentifli-
mum rfl e oportet , ne tot requirat, quivel inucniri
non pojs ini ,vel purgare nolint, quodin manifeflum
Xergeret purgandi detrimentum.Tanormitatms ht
B e. cum in iuuentute de purgxano ■ Bernardus in lu-
cernd.Vcrbo.purgatio.f. I.

d «[ Ita tamen vtqui ad eius purgationem pro- Purgatore*

ceilerint comprobandam, fint fide catholici. ] quika-rfe;

Htc efl purgatorum qualitas, (J concordat textui °' bcant 1 ®
inc.fl legitimi. i.q. 4 .c.cum V.Manconeth. c. con- Z°Utiil&
flilutus.c. dilcBut. de purg. cano, tradit Simancat
detaibMftit.tit.peMu. x t. Vmbertusverbo.pur-
gationu.9.iS alii prxeitatis locis. •

Obferuandum hic cfi, in compurgatoribus plura
requiri, vt huic mineri fatis faciant'. Vrimtm.V! ab
Ecclcfta tolerentur: fecundo quod fint bont famt:

C tertio, quod nm fuerint de criminibus condemnati:
qu irio , vt habeant notam vitam illini, quem pkr-
gant.-quinto. quod iurem fecundum fuam coi: fiden-
tiam fc credere, verum iuraffe reum . -Panormita-
nus in d.c.conftitw.ui.de purg it-canoJfepcrtorium
Inquifstorumvcrbo, purgatio, f. nota quodinxom-
purgalonhui. P,ftrano(vi vnoverbo dicam) tales
perjont recipienda funtfcu admittende ad atique
tom purgandum, Je quibmveriftmile fit , quod non
debeant alicuius obtentu deierare.ficut ait oflexS
der III. fer ibis E.pifeopo Ceflrenft.vt habetur in r.
infmuatum.i f. tit.de fimo quod refertur po fl con-
D alium Latermtn.fuboflexan.lll.par.iAUe Ber
nardinum Di.rg in praBxrimtano.cap. i +0 .
c f Ita tamen vt familiaritatem hxreticorum
abi uret. ] Sed nonne valde iniquum efl pro. eo- ,,

dem trinunc debere quemquam pluribus teneri le-
gibus , aut pxnit coerceri > cum diuinitui tgavm •
propheta dixerit cap. 1. Non confinget duplex .
tribulatio; neque vindicabit Dominus bis in ,

id ipluin . cap. fceleratior. cap. funi plures. de
ptn.diflin. 5.C. preibyter. it.diOm Cum ergo
tam fuerit canonica purgatio 'nidiUa, utiquum efl
nunc ad obturationem eundem reum compellere.

E Campegius ad Zauchmum cap. 1 l.verfl dodri- purgatio
nam banc . dicebat ratione infamice purgationem f abl “' a "°
indici, rationeverojujpicionii abiurationem:qux coTmiunof
f em entia diligentius irjpell t forte vera non efl: ia. b
quoniam per purgationem ablata efl etiam ftjfi-
cio.vnde non efl amplius abiuratio imponenda, er-
go rnior efl Panormitani expofnio m d. c. inter fol
luit Umes .num.y Jicentis.propter infamiam, grj, * ° ;

ue fcandalum , tg Vehementem fujpicionem ex di-
dis teftiumebortam.purgationemfmfle iedidam :
rurfus quu reus ille fciemcrcihxreticis familiari-
tatem inierat , quet legitime probata erat , coaBus
efl abiurarc , nm quidem illas herefes, de quarum

1*1

Secunda pars Dirc&onj

fujfuione iam purgatus erat ,fedfolam familiari- i
tatem cumbxrctiets initam.

utique ex hac interpretatione, quxfempermt-
bivcrtorvtfa efi, refellitur [ementia Cardinalis m
Clemcn. i .deffuris.Sfane.quxU.xx.num. ix.if
Francifci Squtllacenfii tracl.de fide catbo.cap.i 1 .
«um. 1 . if quorundam aliorum afferentium, reum
•vehementer fufpetlum prius torquendum : quod fi
nihil confiteatur , purgationem ei effe indicendam,
(j fi fuerit expurgatui tandem in abiurarc quo-
que compellatur :nam hxc fententia nimiiefi fa-
tu, iS cumvnaquxquc harum pxnarumfit efficax
ad tollendam fufpiiionem, plane iniquum ejl reum
tot pxnis fuhijcere-ita St sis aneas de catboanfutuit.
f6.num.ii.tf feq.

Cicctrcuvc Ceterum inhaceaufa obferuanda mihi "videtur
h'™""' ioHnna Madrtiiar.x inflrutHouis Utfpanix anm
Domini i J 6 t.c. J 4 - qux ita fer me habet : Si reus
fuperaueric tormentum , debent tunc Inquiu-
tores arbitrari &: conlidcr.ire quali ratera indi-

riortim.Sc quantitatem Se fbr.nain (eu modum

tormcnd>& di (poli non em feu naturam iic a: ta-
lem i piius rei toro j quibus omnibus coniidtf-
rads li vifum fiunt quod reus lutficicnter pur-
gaucrit omnia indicia, abioluent cum ab ca iu- ,
dicij inflantia, quod li ob aliquam rauonem &
Ciulam vifum fuerit, (conlidcraris prodictis
qualitatibus) tormentum non fuilleintiidsum
cum debito rigore • tunc imponere ci pot:runt
abiuraiioncm delcuivel uclicmenu, aut ali-

2 uam pccnam pecuniariam i quamquam h?:c
crinon debe.uu nili cum magna conlidcra-
done, Aequando indicia non creduntur lufti-
cienter purgata. hxc ibi . Qj*od mihi if^UjumunCfi
detur ,42 dbjtrujndum pcmtufinpraxi ,quotie*is
cjfus occurreret ^uifjepifiime occurrere folet. at-

do ogendiyfic punietur fi in.purgdtioue deficiat xs»
fani tradit eleganter ^rcbidiaco. prxeitato luo:
dummodo intelligamus maius agendum efie,fi aga
turperxiam inquijUionis, quam fi ageretur per
modum accujationts , xt tradit ~Awireai Tiraqucl.
traH.de pamtemper-aut remittendis» cauja j 3 . Dcfi ^ COJ ^
Heceptum tamencH, deficientem in purgatione purgJWOOC
procoumcio, &i* cauja nojira pro conjummaio haUtm pro
bxretico habendum cfje.c.dc lm . <2 tanfinuatum. «uu
de Jimoma.xbi communiter Dccl. Panormitanus
42 alu communiter bic . Bernardus inlucernaxer-
bo.pur^atio.nu. 7 . 42 cum in tribunali inquifitiomt
receptum nunc fitxtfifcalisjcmptr accujet » conje -
qiutur plane, xi pxna ordinaria reus in purgatione
dejiciens puniri debeatutaque 42 curii' Jxcul ari re
luiq.u poieriixliimo pleilendus /uppluio •

Sed quid fi pxniteat , 42 mijeruvrdiam impio- Deficiens in
ra,erit ne audiendus 1 &yerius 42 receptius ejl, puigmooe
yt audiatur & admittatur ud tcclcfix gremium:
nam fi is,qui vere conuifiuiyel confejjits ejl ,ft ad - dll} .
mittt humiliter po/lulet, non traditur curix Jacu-
lari , multo minus is tradi debet , qui per probatio-
nem Jolum prxjumptiuam, qualis ejl purgatio , eo»
uitfus ejl : 42 bancjententiam lequiur hic Vanor-
mitanus 42HofiienJh,42 ceteri communiter . Vm-
bertus in opere iudieialixt rbo.purgatio. mnu 1 x.
yerj.nota ctiam.Simancas de c.ubo.infl.tit. t 6-nu.

1 6 .idcm in encbyridio,iit • J 4 -waw. 1 4 . elegdter 4J
co piofe nerturdus m lucernaxerbo, purgatio. §■ 9»

Ceterum anhnaduertendum ejl , quod fi defiihii Dificicns ia
in purgatione dicis incidijjet in bxrcjim , nunc ex
deficientia in purgatione tamquam conuiclus 42 ia>

maf.xtoCur /•iivi * trrul.iri r>rr,ttu< fr.iifrnJuit l cl.ilJ —i. .

ut/utem m m ^ c.dit in

relap}u> cur ix Jxculari penitus tradendus ef et-ita lcl i ;u c ,
prautathvndc amplias conjcquiiur.-vt periculum (t-lui
proximo relatum cuitctur , non cjfcfactlc purga- aeudua.
tiontns canonicam per mquifitores reis indiien-

. ,> r -i r.n : l

hx-

cunx

tu*

■ ...J. Arr,, 'Ilum bdettrr rumoptmone (fvolusttate pendeat. Itaque in Hi-

que noc etiam jmjijj* ***'■*— -r T

ter injpi fiat ur ).par.in yjnodo procejjum fidei ter
minandi, num.i 17» ■

j„ :.f ( Pricipias infuper ei diftniic.vt m pridi-
uiendum £b,& aliis vilUs.] Uwic locum pulchre mterpre-
reo, publi ^ jtur Zancbiniu de hxreticis c.io.nM.iVcrJ.itcm

ce fidem * aU /J talis.I\epertoriMmycrbo,pxnitcntiJ?verJjtemfi

m '£jsOd male. iffimilis omnino pxnitentia iniungitur per
‘ [oatmcni XXlt-mcxtrauag. Vasdeflioms. de
bxrei.infinc, relata in hac i. parte.

E/J autem hxc p.tmtentix valde conuenienst
nam medicina debet effe morbo contranaalaquefi
> ieftdeverlxt aut farits male fcvferatauberdus ejt ;

eam pMicc laudare if prxdtcart , if contrarios
errores diffiteri : fci hxc pxmtcmia dofhs.non im-
peritis imponenda efi.

Qualis fit g f Qjroti fi forfan m purgatione dcfecenc . ]

pcreTdeficif sed qux cft poena deficietis in purgatione! uidc Ha

ui in purga fiignfcm in JumJit. de purg. cano, i- qux fit pxna.
no”*- au . 7 .yn>kcTtum'verbo,purgatio.num.9. to.£riu

Hepcrtoriumverbo, dejicient-Simaneamde catho.
inftit.tit.i6atum.i 3 -if [eq,4f strcUiiaeonuinc.
accu[atus-$. 1 . de bxret. Itb. 6-quorum communit
regula efi, quod ficu puniretur reus de crimineM
quo impetebatur, fi canuinccrcoxraumfiicrau mo-

rum opinione if voluntate pendeat. Itaque in Hi-
j par. as quadam injlrtteUonc Madrtliana aimt Do-
mini x j 6 i.t-. 47 . hi sfermexerbis falubriter can-
ium efi: Ob malitiam humanam purgatio cano
nica pcnculoli (limum elt remedium, his pra:-
1 'erum tempori busudcoquc non multum cllin
vfu , quare illo vtendum raro , Se cum magna
cautela- Mea hxc efi fententia, tutius if falnbrtus
effe ad alus pimas arbitrarias, aliaq-, remedia eo»
fugere . Cetera bue jpe8atta,ij tn primis qux per-
linent ad ritum purg tuoms, dicam cumEymer. 3 .
par an a. modo proceffum fidei terminandi.
h f Sanein purgationibus fadcndis.]3fitcrvcr
ba, qux fequumur vjque tnjwem huius capitis, de-
JumptajunL excap. confiituus. f. Jane, de purgat,
cano. habentur in tribus Codicibus Darcinonen.im-
prcjjo, Bononicn . if Codice Cardinalis deCambo-
ratabfunt tamen J Sabellono. tgefiitutafsmt autem
fnx integritati ex ditio capxonftitutus.i.fa-
ne.EymericuCrero ideo relui», Yt hinc
eolligeremu.qualcs effe debeant
eompurgatores : de quo di-
ximus pau lo antea, rer/.

Qbicruandu hic efi.

Inquietorum cum Commentarijs. nj

Ex Dccrctalibustic.de prxfumpt. A "i**b*reficfificert ad condemnandum leuicret
* probationes: quoniam obgraue deliftum non debet

Jnnocentius iij. Ntuernen,
Epi/copo {$ Arcbidiaco-
no Tsituriccn.

Vropter prjefumptionem etiam vehementem,
non debet quis dcgraui crimine condemnari.

CAP. XIIII.

1 T T E R A S 1 veftras accepi-
mus contincnte$,qu6d cum au
fa,quc verti rur inter Alrifiiodo
reniem Epifcopum, & quofda
Burgenfcs cie Chaiitate, quos
idem Eoifcopus cie hxrcfi impe
tebat, vobis & abbati Collon. i Cede Apoitoli-
ca delegata fuiilet, utraque pars vos ciuos fub
certa perlona libi arbitros lbatuerunt, delegata
vobis potelbte nihilominus referuata . G. au-
tem lator prxfentium vnus ex illis , hxrefim
Tuam fuerat publica voce confeffus, & de b fra-
^ (te fuo limiliccr recognoucrat, quod eodem lc-

i cum laborabat errore:& infra. Nos vero prxdi

&um G. Aifpedttm de hxrcfi vehementer ha-
buimus: tum quia quod ante dixerat , poftea fe
dixille ncgauir: tum quia vel mendacium prius
dixit in fratrem, alTercndo illum hxreticum,vel
p en unum poftea commi fit in Deum , purgan-
do illum de hxrefr.quorum vtrumque reddit il
lura valde fuipechim : quamquam c verifimi-
hus videatur , quod eo tempore, quo tanquam
verepxnitensabhxrefi reuertebaturad fidem,
tam grauc mendacium non dixillet, prxfertim D
m fratrem, quem tanquam chariflimum non a fi
feruillct haereticum, nili fui flet accenfus zelo fi
dei orthodoxar.vnde prxfumitur, quod cum po
fteapurgauit illum dehxrefi, turpiter dcicra-
uit . Quocirca mandamus, quatenns orni pro-
pter folaro fufpicionem ( quam tus vehemen-
tem ) nolumus illum de tam jjraui crimine
condemnari , talem & tantam lecuri ratem re-
cipiatis ab ipfo, prxteriuratoriam cautionem,
quod timore pcenx corporalis debeat coerce-
ri , diferetam ei pxnitentiam iniungentes , ex E
qua d ualeat apparere vtrum in tenebris ambu-
let, an in luce: vtrumue fit uere pxnitens , an fi-
€kc conucrfus : & fi eum hoc modo verum ca-
tholicum coenoueriris , non finads ipfum in-
debite moleftaiialioquin cum tanquam hxretx~
cum condemnetis.

IN CAP. LITTERAS,
de prxfumpt.

Ex lenibus COMMENT. XV.

prqfumptio- a y Itteras veftras.] Hoc referipto aperte re-
£° C r L febim eorum opinatio, qui dicunt in cri-

quifquam puniri pcena ordinaria, etiam obveheme
tes prxfumptiones ,vt hic . Tradunt 1 tmoemtius in
cap. quiaVeriftmile. de prxfumpt. Sutrius, Cardi-
nalis, & alu in c. afferte, eod. tit. ’Palacius Kptbius
in allegatione de bxrefi.S. i x . Ioarmet Imola in Cie \ J

ment. i .de bxret. Veruftnus in c.accufatus. de btt*
retJib.6.0ldradus confiUo aio. incipien.Hegularis
habet traditio.Francijcus Squillaccnfis trati.de fi-
de cjtbo.c . 3 i Jtum. 3 .copiofe I oannes I\p)asftngu
la. 1 6 f . Simancas de catbo. inflit. tit. $ 1 ,num. 1 1 .

B (J ali*, quos omitto confulto.quam fententiam pro-
bat apertiflime hoc referiptum ibi : Quo circa
mandamus.

b f Et de fratre fuo fimili ter recognouerat.]

Dubitat Vanormitanus boc loco num. 1 -an hinc coi con *
ligatur fratrem poffe pro fratre, & contra fratrem tia coniun-
dicere teflimomum ■ qua difficultas tamclfi m alvi «m tcftifi-
delidis locum habere pofiit,in bxrtfis crimine du- caucus,
biumnon e tl, fratrem pcfle teftificari contra fra-
trem , in dcfcHum tamf aliarum probationunuSpe
cui. tit Je tcfl. S. de tefUum ccmpiilfianc.-eerf jcd
nunqtud frater, tradit pulchre Hieronymus Gigas

C traci.de crbnJstf.maujf.lib. z.in par -quomodo 0
per fu0t.q-9. imme 0 contra patrem, quem ft efit
boretieum utmerit, denuntiare , immo 0 afcufare
Inquifitortbus debet. Alexander «dlenfts par. J.
prxeepto q. q. J 3. Caietanus in Devtero. cap. 1 3,

Vatacius ityW in repet itione cap. per ueslras. de
dohatioMtcrrirum C n>xor.J. 1 7.num.6.0
notabili 1-poft principium, -verf. plus efl~ 4 lfmfus
Caflrus lib.r. c.vlumo de iufla hxreticorum puni-
tio.fiquarrusinc.intetrctrba laudantium. lt.q.
j.Ioanncs l{pjas ftngulari f. ampliatione «.mt-i 9.
0 }o. 0 hM fenteruiarcrior 0 tutior cft:quia po
tisu Deo quam parentibus obediendum cfl.c. rela-
tum .de femen.excom .0 c .quifqsus metu. st.q.).
nam fi beet patrem oppugnantem patriam impune
interfuere. I. minime, j). de religio. 0 fumpt.fune.
multo magit eundem fidei catholice reum licebit
denuntiare. Reuerendtfi, Simancas 01 libello de pa-
tre baretteo contrarium aferuit , cuius fcntcntia
rudia modo putarem m tam graui crimine fdendk .

Hoc aditdcrim,quod 0 prxeitati admittunt, fi- FiliuJrou-
lium deferentem patrem bxrcticum.d ptrxis in h* “»*. F 1 "*
reluorum fltot iurc flatuiss ob pramiumdef atin - ^
nit Uberari.argumentod.quifquii. iMttmo. C.ad, h^redeoeu g
legem Iuliam maiefl. quod 0 \crum efl, 0 inpra- lio» iurc
xi feruandum, quoties ii cafus occurreret , ncyllo “» toot.
modo tantum fcelus ex irfetdu denuntiationis re-
maneat impunitum, tradilcetcrii copioftus Alfa».

[m Coftrut lib.z.cap.z 6 .deiuslahxr.puuit. 0 no-
minatim deftnimt Federicut Romanorum Impera-, '
tor in Ixommifsi nolui cslitsu. rbtpofl latas px-,
uas m bxretuos.eoruuuj, complices, 0 fiui , fub,
dit: Nec quidem 1 milericoidif finibus duxi-
tnu J «eludendum , vt fi qui piternrr hxrefis
non fequaces bten tem patrum perfidiam reue-
lauerim, quacumque reatus illorum ariimadr r • .
uetlionc plccUntur, prjdtctu puniuom pon
Q_ 1 fub.

it4 Secunda pars Diredorij

fubiaceat innocentia filioram . bxc ibi. Has au-
tem Federici leges multi Vomifica comproba-
runt, Vt fuo loco diximus.

Speciale e» c f Quamquam verifimilius videatur. ] Sed
In crimine f nj Jtfi 0 liabitur primo ,vrf fecundo 1 £r brcuuer
'"'itciori d! rc fP on dcoffecia!e cfjein crimine bxrcfisprt poflc-
So credatur, r ‘ ori, non priori dido fidei adhibeatur .c .ac cufatut .

idicet.de h.eret.ltb.6. tradit Eymericm 3. par. q.
6jybi dixt.Couarruuiai Ub.i.c. tj.num.pyaria.
refolut.loan.Rpjn fing.t9aij 106. (7 alo.quos
cttaui apud Eymericum prxfato loco.tbtridcas .
Qnibui fi d ^ Ex qua ualeat apparere, vtrum in tenebris

J |nutogno- ambulet,an in luce.] id efl.yt cognofcatur an fit
tatut an 01 w , uclfiBc conucrfui-,quo.l ex fequcntlbus figi iit
ttc""onucr apparebit.fi paratui eft fecuritatem ij cautionem
faa. dignam prxllaretfi truuociam pamientiam humili-

ter recipiat, receptamquc patienter (J vere adim-
pleat-,qubd fi hxc defini, aut ex hii alterum , non
ccnfcturvcrc psnitcns ij conucrfui . ita I cannei
~4ndr. Hofiienfiu.fJ 'Panormitanus b.c.quoi cete-
ri fcquuiilnr.

Ex Decretalibus titu.de Poenis.

Honorius iij. Tr&pofito, Ar-
chi diacono H. cano-

nico Suefion.

Domino excommunicato manente , fubditi fide-
litatem non debent : O fi longo tempore in ea prr-
fiuenl , ij monit ui non paruerit Ecclefit, ab ebu
debito abfoluuntur.

C A P. XIII.

R A V E M capituli Laudu.rece
pimus queibonem , quod cum
comes Regi Itren.pro multis in
mrus.qu.is irrogarat eilde per
iudices 1 fede Apoftolicx dele
catos excommunicationis vin.
culo fuerit innodatus; idem * per duos annos
& amplius in excommunicatione perfidens, iu
ri parere pertinaciter renuit, daucs ecclefix co
temnendo . Licet igitur huiufmodi pertinacia
non careat fcrupulo hzretic? prauitatis: volen-
- res >■ tamen nobilitati porcere comitis fopradi-

' ‘‘ Oi.Dtfcretioui veftr* mandamus, quatenus fi
comes ptzdidhis pofi commonitionem ve-
ftram non paruerit plene iuri , vos eCclcIias in
uibus aliquod ius Haberi dignofatur , ab eius
ebito abfolucntes , fideles ipfius ( quamdiu in
excommunicatione pcrfhterit) ab eius fideli ta-
tis juramento denuntietis penitus abfolutos .

IN CAP. GRAVEM. PE POENIS.

COMMEN T. XVI.

PeifiAeni In * T Dcm P“ t * uo * * nnos & * m p'* u$ *“ txco-
cicomumti X roumcanone perfidens.] per fuenmit

A perfiflil in excommumcationefideo fufjicionm hx tione per an
refit contrahit, q nonum male feniire videtur de fa jj“ jj 1 c “j.
cramentii Ecclcfix.pollquam eanonrecipityi.ce- “*

teri fidelet. iuxta prxceplum E cclefix in r. omr.ii.
de pxniten, ij remifiio. Kjtrfui etiam , quia male
feniire putatur de Ecclefix pote flate , cum clauci
ciutispxnai animo indurato contemnat. Tamctfi
Vero hic biennium exprimatur, idem [elinendum eft
luet per annum tantum in excommunicatione per-
manfifjct.arg.c.rurfui.ij c.quicbque.t l.qusft.j.
ita Hqfticn.irVanor.htc,num.7Xonfirmai concit.
Trideit.fe[i.it Jc rcformalione.cap. 3 . $ Jtr caufii
B quoque, ubi quicunqne excommunuatui fi per an-
num in ea cenfura perfcucretjit fu/pecim debxre-
fi. verba ita habent : Excommunicatur vero qui-
cumque.fi poli legitimas monitiones non refi.
pueri t, non folum ad facramcta & communio-
nem fidelium , ac familiaritatem non recipia-
tur: led fi obduratoanimo cenfuris annexus.in
iliis per annum inforduerit , etiam contra eum
tanquam de hzrefl fulpcdura procedi polfit.
ballcnui ibi. Concordat ccnc.i nburtat. cap.i. ij
j.(7 de intellcflu buim rjpim Videto Eymcncum
i.par.q. 47.1. qusdamverofunt. ij qux fuper eo
" loco Jcripfi.

b J Volentes tamen nobilitati parcere comi. Nobiles in S
tis lupradicti. ] Concordat lex t.m l. nemo. C. de
fum.trin.U fid. catho.vbi plui in caujii fidei [erui JuimiJn».
quimliberi , ij iffiobilet quam nobilci puniuntur, bila.

Sed boc in pinu corporalibus, aut omnino arbitra-
nti locum habere exiftimarcm.gb'f.m cap. non co-
goMur.+luUSi.Bartolui in l.pxdiut.f.diuui.ff. de
inccnd. ruina ij naufrag. Cynui ij lialdm copiajc
isti.vlt.Calc fum. trinit. ij fide calbc. quoniam a-
luii miniam jule errata plui puniendi Junt quam
ignobile t, aut certe xque. ^ frehidiae . in caput con-
) ira.n.quxJl.l.Eely.ini.pallorMu.verf.jcxtofal
lit. (7 in exum quidain.verf quinto cSl. de iureiur.
quot [equitur TiraqueUm trabi Je pxms tempera,
aut remittendii,caufa ji.num.ii.Simait.de catb.
infltt.tind. itum. 6$. Qui enim ncfaal nobiles,
quorum exemplo maxime inferiora ij ad bonum
is malum commouentur , pofiloi effe in populo
quafi jcopum, quorum atiumes intueantur ciues fa
ciltlj [equimur, 17 gratam ob id delinquere,
qudmobfcuroi iS fordidoi! Hinc illud ,vt e legan-
terita irvete ificlum. _ ,

Omne animi viriu tanto confpeitius in fe
t Cnmc habet,quato maior qui peccat, habef.
utique cx bis miclligctur quam cauta, prudens,
falubnspvtiUsxulla ac iicccjjarufucrii cor, flttutio
fandifitmt domini Vauli Tapx Ull. cuius initium
efl : Cum cxvtpoflolitus officio- quam edidit Ra-
me armo Domutl lff3. XV.Cllcnd. Martii, Ton
iijicatus fui amo quarto, per quannel cx hoc foto
capite , quod nobiles prxfcrtim qui alus prxfunt,
grauifiime fuo exemplo illis nocent, grauifiimas (7
meritas poenas in eos fldlM tule qua re copiofiu, a-
gemus cum Eymerico infra iu bac. 1. parte quafi.

qt.tr si-

. - — _ Ex

Inquifitorum cum Commentarijs.

Ex Decretalibus titu. de ver- A
bor. fignif.

Jnnocctius iij ■ comit /T olofan.

Dicit qui dicuntur bxretut mamfcfti , quorum
bona cofifcamur.

CAP. XXVL

V P ERf quibufdam mandato-
rum articuhs:& infra. Tua de- |j
uotio poftulauit i nobis, qui
fine dicendi hxredci manifelti.
Super quo tibi duximus rcfpon
dendum, illos intelligendos ef-
femanifeilos hxreticos, qui contra fidem ca-
tDe conii- •holicaro publice prxdicant, aut profitentur,

I. mone hj feu defendunt eorum errorem : vel qui coram
tui nodi lare prxlahs luis conui Cti funt , vel confeffi , vel ab
traCUcujia eis fentcndaliter condemnati fuper haretica
ivs *Vall- P rau *tate: quorum bona t propria confilcatur,
quot lcq‘ * ipfi iuxta fanfliones legitimas puniuntur .

Ex Decretalib.tit.de off & pot-
iud. delegati.

u4lexandcr iij. Carnotcn.

Eptjcopo .

Delegatus Taps in caufa fibi comm iffa, iurifdi-
flionrm habet fuper ordinarium , H quememque
maiorem.

C A P. XLIX.

iOVER I T fraternitas tua : Sc
infra. Excommunicamus 1 om
nes hxreticos vtriulque fexus,
quocunque nomine (cieantur :
& fautores & receptatores , &
defenfotes eorum; Nccnon &
qui de cetero feruari fecerint flatura edita, iSc co
fuetudmes introduflas contra Ecdefi; liberta-
tem : nili ea de Capitularibus luis infra duos
menfes poft huiufmodi publicationem fenten-
tix fecerint amoueri. Item excommimicamus k
Statutarios & Scriptores (laturorum ipforum;
necnon Potcftatcs,Conf'ules,Rettores Se Con-
filiarios locorum, vbi de cetero huiulinodi (la-
tu ta Si confuetudines editx fuerint vel leruat;;
necnon & illos qui fecundum ea prxfumple-
nnt mdicare, ucl in publicam formam Icnbere
indicata.

IN CAP. NOVER
de fenren. eicom.
COMMENT. XVII.

I T.

t Concord.
tcz >n c Ia: -
duifti. leotfi
d. 1 : 1 ’ L-.:c
Curp uiui
■dXjdi.c.8.

CAP. XI.

ANEt quia nos: Seinfra.Tar

3 ux itioni duximus relponden-
um , quod iudex i nobis dele-
gatus , vices noflras gerit : vnde
in caufa illa fuperior eft & ma-
ior illis , quorum caufam (iifccpic terminandi.
Ideoque fi epifeopus uel alia perfona , que non
fit deiun Idndione illius, in caufa qium ei dcle-
, rebellis aut contumax fuent.fecundum

S temrfiufti poterir, vel interdidi, vel fui
.nis fentenria.i iudice delegato compel-
li: Ita quod iudex fccadym negoiij qualitatem
temperate procedens , epifeopo vel ingrcflum
es^lefixjUcl faccrdotaleofliau interdicat : aut
etiam tefram illius , qux ad iurifibdionem fua,
pertinet fpeci aliter, inter difto liipponat. ■ *

Ex Decretalib.tit.de fent. excom.

Honorius itj.epifcopoHonon.

• Excommunicat hxrttuos H quoftunqucvioln-
Ures cccltfsxfitcx Ubertatis. ■ iq

s i

a THXcommunicamus omnes lixredcos v-
J _J trmfque (exus. j C oncoriat textus in c.
excommunicamus i. Hi.dc bsreticis. inquam
etiam fententiam funt multa Vomificum refinpta
Innoc.lIII.Vrbxni llll.jSlexani. 1111. t/alio-
rum.qusvt nota omnibus conjulto omitto •
b f Item excommunicamus Sratucarios, &

Scriptores (laturorum ipforum. J tdemprorjus i.b.oiumbe
fenttendum eft badie de tmpre/Joribus librorum , micarii qua
qui tempore Honorij 111. cuius e/1 hocreftriptu, *»« punit»
qui floruit amo Domini iil<s. nondum prodic- i ‘ -
) r ani, quia refer a bac lege comprehenduntur: nam
imprejjorcs m locum fmptorum antiquorum feu li
brariorum fubftitmi funr.ilaque difpofttumin illis,
in his etiam habebit /«wn.(-i .f.hxc afiio.fi fi quii
ufta.ltber effe iufifncrit. (furfus, quomamvtroru-
que ars in rundimfinemrcfertur , & parem effe-
clum habet.cenfebumur itaque eodem lure.I.iliud,
ff.ad legem ^SquiUamammo imprejjtma aptior eft
ad libros esa ligandos , H reddendos propemodum ,M P re *
immortales Jta fentit H"vere Tetras CodoffrJnl. modu^ 0 ™
damnato.C. de barri, fir hodie fuluberrimalege in
concilso Tridenuno,Jtfiio.o.in decreto de editione
, tf vfu factorum hbrorum.f^ed H imprefforibus. |

cautum eft, ne fine Superiorum ccclcfixSlicoruqi li
cenita feu facultate libri imprimantur, aut ven-
dantur . ■

Immoamplius fynodus prouaeialis Saliibur-^r’ 1 '* 1 '
genfts edita anno Domini i r<5 o.conftiiuiionequin- li*f>u>gen.d*
tax. r.faluberrtme canit ,ft quotamns Typogra^^^"
pbi iS Bibliopola totam ab ordinor iq locorum dea
putatis, fidet catholice profefiionemfacere tenean
tu r , ftmulquc obedientum faucis fedi^fpoftolied
cum renuntiatione H abnegatione omniim boreo
fum polliceri. quod decretum his calamitojit t coipo
ribus vbtquc plane efiet ohfcwandum. -> . > ■

Sed

P*«a trm- Scdquxerilpmntranferibemhtm libros hxrc
lu*ru, L*rc- rff rHm * dUt ditnnjtof proret continentes 5 olim
t.tjmm. lushnianus noueBa quadam, conshtutionc 41. de
depofitione ^fnthimi pirum amputationis -vjiiui
mamtr Jlaliu: in cos, qui eius hxretici libros fcribe-
rent in bxc ucrbs : Sciendo quia amputatio ma-
nus , his qui (cripta eius fcripferint, pccna erit.
Idem proculiubio diilurus de imprefforibus fi
tunc exsisiffent,

Sed bxc feucrit.u ab Ecclcfix tribunali.qux ftn
panem noti fundi 'tt, longe abcfl.-at in concilio I.ate -
rancnfi fub Leone X.fefi. 1 o. imprefforibus libro-
rum prxter excommunicationem, ahx pxnx impo-
nuntur . Sxnein huc caufa ita fentirem 1 qui libror
-velitor [cient tranfcnbcrct , aut occulie contra le-
gum in jtione imprimere t ,vdut hxrcticorufautor
pojjet per Inquifitorcs pinis arbitrariis coerceri.
Veredarii de ; dem indico devereiaru r nollrifxculi ,/rn de

fcroi^ohi- Irorum latoribus , quos fxpe contingit ex Grrma-
fc.toi qua pe nia,Gallia,vcl ainr hxreticorum prouinciji, libror
na plcdcdi. vellloi clam deferre m terrui fidmunnam klfau-
tores hxreticorum proculiubio cenferi debent , &
acriter [uni puniendi . CF "Petrus Godofircdut in I.
4 .C.de bxret. capit j(i pxnx hos fubuciendot profi-
tetur per l. x.C-qux re 1 exportari non debeant, cai
addo l.cotem.ff. de publ.irvcbiigal.Jcd cum fxpe
monuerim bxc crimina oh h arefis fujpicioncm,
quam habent annexam, ab Inquifitoribiu coercen-
da effe, debuit omnino per leger canonicar indicari-
itaque prxter excommunicationem , bonorum etia
confifcationem patientur. argumentoc. ita quorsen-
dam-extrade ludiis l 7 Sarra-Ad bxc ctiam,frei-
. les fuennt, verber. bus exdi poterunt, fi bonefiio rei,

, exilio msUHari , inita qualitatem perfonarum:

na. qux omnia Inquifitorum arbitrio relinquuntur .

Ceterum , in jcriptore is latore ■petitorum li-
brorum [dentiam eorum oportet interuenire ,Vt
talcr pxnas [uHincani : nam fi fcnptor fit ignarut,
qui penitus ignoret quod Jcribit , quod fxpe contin-
g. utm fi lator fewveredariut , quem -vulgo Co-
rcumvocamus, quid deferat , nefeiat, cumclaufot
litterarum fafciulos.isrcetcra qux afportant.hutuf
modi homines recipere foleantfimmuuer ejfe crede
rem, quoniam ignoranti rtibtl imputatur. L fideiuf-
for.ff.maudati.tr ignorantia a pxna excufat. I ■ 1.
" ff.in iufYOcatcv I eant J .fiu.ff.de decreu ab ord. fa-

cien.tr adit ^dymon Cranetta con/.O.nnm. 71. Hac
autem ignorantia femper prxfumitur nifi [cientia,
probetur. l.vcrius. ff.de probatio, tradit Marita in
Lia potefi.ff.de acqutr.pofijtum- » 8 3 .

Vcrwmtamcn (vt plenius adhuc tr cofnofius di-
eam'de Scriptore librorum prohibitorum multum
-" referre ariotror confiderare, qualiter tranferibat:

-/tufiu difdpulutajui magi diro didante, aut alio
quouir modo iubente [eu notante feribat qux bona
& fana effe crederettltem an fit famulus, qui i abra
te domino hbroryel librum [eu quamlibet damna-
tam feripturam aut impia dogmata fer iberet, igno-
ram qualia ea /inlmwi contra [ciens, [ed metu non
audet denuntiare : Item an prcuoconduftut [an-
bat.nejcieni fevenenofa dogmata fcribereuut cm

Secunda pars Direcbonj i

A tra fcifnt item an aliquis fibi ipfifcienler /tribat ,
qux damnata effe intelligit : nam his confiderqtio. ■
nibus habitis prudens Inquifitor indicabit an Seri- 1

ptor de hxrefi fit fujpedui.s quo [ufpiciomsgenc-
relaborer.vt pro modo culpx ad abiuralionempeel
purgationem canonicam indicendam , aut ad alus
panos [ en pxmtentias.aut corporales aut pecunia-
rias imponendas procedere po/jit.

Denique qualis fit pxna eorum, qui libros catho Qnalt» pe-
licos faljaucruni , corrumpentes eos, aut Janxdo- “a tori, <4 ai
clrtnxbxrctica dogmata immifeentes , doieiurm
J exta fynodo Contlanunopolllana,aliio.l 5 . referi- Cuiexui cor-
ii que luo par.4.c. tfS. in bxcvcrhi.Vrxciptmusil rumpunt. .
ios, qui faliaueninr libros catholicos , anathe-
ma n tubi jd,& cum hxrcnds anathematizari.
hxcibt. Monebo inierim in huiujmods Jcelerupa- ,

tratores acerrime effe ammaduerteudum,cumvao
adu plura deliHa comant Itant. 1 IU autem uerba.di
cum hxrcticis anathematizari , indicant eos, qui
talia faciunt,hxreticos effe putandoi: quod <7 ueri \

esl,iuxta id quod diximus Jupra cap fratcrnlaut,
debxrctyerf.F.x fupradibhi pendet.

. Mullis autem modis contingere pol e si halfal- 1

/ilio feu deprauatto librorum Catbuhcoruni.rtde »

C licet, additione, diminutione, mutat lonc ,f ilj .1 com-
luitione, interpretatione ,iff male detorta allega-
tione ; qux nos copiofe docmmus Isbro 1 .'de ciujis
vnde bxrefes oriuntur , qux non fu nt prxfcntit
breutatis.

lamist Catholicis libris fqlfandis gradus qui-
dam obferuandi funt : namgrauifitii.c peccaot qui
canonicas feripturar "veteris auinoui Tcilame.xi
faijanunon aque peccant qui Catholicorum S( ri-
ptorum.id cfl,JanHoru Tali um libros et traflaini
deprauant, tamctfi ifj hi etiam ingens fcelus com-
mittant: minurvero sili delinquunt, qui non icpra-
D «aut libros ad religionem }[crt.u;ic:,jcd alios. illo-
rum certe fenera animadutrfione digna efi auda-
cia & pcrmcioja malitia ujui libris hxreticorum, no
mina (7 titulos catholicorum aut "virorum jancio-
r 111. imponunt, vi [a nam C catholicam credantur
babere dotirinamequod mmd-cium qptifijmum efi
ad decipiendum incautos , (7 ad bxrcjcs mirodnera
dat. Hxcomnia diligenter funt confiderar.di.yt ' "*

pro modo culpx condigna pxna delinquentibus
affigatur.

Ex Decretal.uc. de cefhb.& atteft.

E.

Gregorius non ut.

I fi

nat

Iterum examinanda efl teflii , qui obfetere
pofuitffupple tu,ex indicis officio.

CAP. LIII.

SrV M t clamor validus contra Ache f Dehtcmn
L rontin. Archicpiicopum fuper ii- tenatpmcr.
monia, & aliis criminibus alceiv- I p»r.q.6a.
diflct.Meltitch. & Rubeh.cpitco- ^dndiaL
pisdedimut in mandatu, vt 1'upct his diligen-
ter v*.

Inquifitorum cum Commentarijs. hy

ter veritatem inquirerent: & infra.Venyn quia A fruftratorias repel lcndo, partium aduocatorum

&procuratonim contentiones &iurgia,reffiu>

apertis atteibnonibus L. &G. fuper limonia
icadepofuere confule, qutid cx didis eorum
non poreft veritas declarari: Mandamus, quate
nus examinetis cos iterum diligenter : &tara
eorum , quam aliorum quos reccperitis,teftifi-
cata,lub ligillis ve (Iris, nobis fideli rer referatis.

Ex Decretalibus citu, de ver*
bor. fignif.

rt • • • n * • r n' r * 11 petfrc vol

Jnnocettus itj. Priori Janctt FtI q peutiofaacda.fiuc in fcriptis,fiue uerbo: adis

que luperfluam multitudinem refrenando. No
lic tamen iudex litem abbrcuice, quin proba-
tiones necefiariie & defeniiones legitima: ad-
mittantur. Citationem vero ac prarffationem
i uram enti de calumnia vel malitia, fiuede veri-
tate dicenda,ne veritas occultetur, per commif-
fionem huiufmodi intelligimus non excludi.
Verum quia iuxta petitionis formam pronun-
tiatio (equi debet pro parte agetis, 8c etiam rei,
fi quid petere voluerit , eft in ipfo li tis exordio

Edita anno
Lril rjo7.

diam Lue an.

^Appellatione ccclefiafiicx cenfurx comprehen
ditur excommunicatio, fufpnijio, mterdittum.

C A P. XX.

• V A E RE N T I quid per cenfu
ram ecclefiafticain debear inrel-
ligi, aim huiufmodi daufulam
in noftris litteris apponimus: p
Rcfpomlemus , quod per eam
non folum interdidi, (cd fufpen
fionis Sc excommunicationis fenteua valet in-
tclligi : nifi iudex diferetus ( rerum & perfona-
rum cucumibntiis indagatis ) ferat quam ma-
gis viderit expedire.

Ex Clemctmis tit. de verb. fignif.
(lentens V. in concilioViennen.

Dewrmhuitr declarat quid figmficcthacfer ®
ba inferta in iudicialibus commifuonibus , qux fiunt
d Vr mei pe vel d itare: Julii et quod procedatur fim
pliciter iZT de plano, # finefirepitu # figura iudy
cif. Ioon.^fnd.

C A P. I L

AEPE contingit, qu&dcaufas
committimus, & in earum ali-
quibus fimplicicer & de plano,
ac line ftiepuu & figura iudi-
cij procedi midamus. de quo- *
rum ligni ficationc verborum,
i multis contenditur, & qualiter procedi de-
beat, dubitatur. Nos autem dubitationem htt*:
iufmodi (quantum nobis eft podibilc) deadere
cupientes, hacin perpetuum valitura coniti tu-
tione fan cimus, vt iudex, cui taliter caufam co-
mittimus, necellario libellum non exigat , litis
conceftauonem non poftulet , tempore etiam
feriarum ob n rcc ili rates hominum indui tarum
i iure , procedere ualear , amputet dilationum
materiam , lirem quantum poterit fidat bre-
u!orcm,excepuoncs,appcllaaoncs dilatorias & -

tamen continuo ( vi fuper quibus politiones &
articuli formari debeant , podii haberi plenior
cerritudo,& vt fiat diffinitio clarior) ini crenda.

Et quia pofitiones ad faciliorem expeditionem

litium proprer partium confcdioncs & arti cui

losad clariorem probationem vius longaruus

in caulis admifit: Nos vfum huiufmodi oblbr- 1

uari volentes lbmimus,vt iudex fic deputatus £

nobis (nifi aliud de partium voluntate proce*

dat) ad dandum fimul vtrofque terminum dare

polfit , & ad exhibendum omnia ada‘& muni- • * * «riO

menta, quibus partes vtiuoluncin caufa , poft

dationem articulorum , diem certam quando-

cunque fibi videbitur , valeat a dignare : eo ial-

no,qu6d vbi rcmidioncm fieri contingeret pro

celtibus producendis, podint etiam miti umen*

ta produci, adignatione huiufmodi non obibn

te. Interrogabit etiam partes duc ad earum in-

ibntiam,fiue ex officio, vbiaxnquc hoc $quttas

luadebit. Sententiam vero diffini nuam ( ataris Sententia dif

ad id , licet non peremptorie, partibus ) in feri- finiuua eum

ptis.i (prout magis fibi placuerit) ibns vel tc- *g ,tur ^ e pl*

dens proferat: caam(u ei videbitur) condalio-

ne non iatb, prout ex petiaonc & probatione, poflic.

& alus actitatis in caula filent faciendum. Qux
omnia etiam in illis caiibus , in quibus per alia
confficutionem noftram , uei alias procedi po-
tcff fim pliciter & de plano, ac fine itrepitu & fi
gura aulici j volumus obfemari.Si tamc in pr$-
mi dis caiibus folemnis ordo iudiciarius in to-
to,vel in parce non contradicentibus partibus
oblenietur, non erit pi ocellus propter hoc irri-
tus, nec cnam irritandus.

Data Auinione I j. Kai Decembr.Pont.No
dri Anno Secundo.

Ex Decretalib. tit. dc accutat.
inquit- &: dcnunc.

Jnnocentius T ertius in cm-
cilio generali, f

Superior contra fubditum maxime prxlatum ,
debis tantum inquiret Juper quibtu jprxcefiii nifa-
mu.ij tuncvocabit eumliJ tradet jib: capitula,#
teftium dicta publicabit » & ipfim lepy
timor

“‘1

t Inc’ciUo
generali La-
teunen. c. 8’

u8

Secunda pars Diredtorij I

Gcn. i 8«

tinut exceptiones admittet: & probato grani crimi
ne,eum ab admimft ratione remone Ut. In regulari-
bus vero pr alatis ad vtiguem feruandus non eft
hic ordo . Et quamquam in bac jummatione, modi-
cavideatur agi differentia inter prxlatos C 7 [abdi-
tos, contra quos inquiritur : tamen facienda eft ,vt
patet in littera.

CAP. XXIILL

JV A LITER * & quando de-
beat pnclatus procedere -d in-

3 uircndum,& puniendum lub-
itorum cxcefius, cx auctorita-
tibus noui& veteris teftamenti
colligitur euidenter, ex quibus poftea procelle-
runt canonica: fandtiones, licui olim aperte dir
(linximus, Sc nunc (acri approbatione concili j
confirmamus. Legitur enim in E unge lio. quod
villicus ille, qui dilTamatus eratapud dominum
fuura quafi didi pallet bona i piius, audiuitab
iilo,quid hoc audio dc te?reddc rationem villi-
cationis tuxriam enim non potens amplius vil
licare. Etita in Gcnefi Dominus ait : Delccn-
dam, & videbo vtrum clamorem, qui venit ad
me, opere compleuerint . Ex quibus auctorita-
tibus manifefte probatur , quod non folum cu
fubdmis,ucrum edam cum pr ala tus excedit, fi
per clamorem «Sc fama ad aures fiiperioris per-
ueneriL* non quidem 1 maleuolis Sc maledicis,
fed a prouidis Sc honcftisinec femel tarum, led
fxpequod clamor inniuc Sc diffamatio numfe-
> fhc, debet coram ecdcfhe lenioribus veritatem

diligentius perfera tari . vt (fi rei popolcerit qua-
litas) canonica diftri&o culpam fenat delin-
^ t aucntis.non tamquam idem ut accufator&iu-

dex, fed quafi denuntiante fama , ucl dchrrcntc
cbmorcoffidj fui debitura cxcquatur. Licet
autem hoc fit obferuandum in lubdius.diligcn
tius tamen eft obferuandum in praebiis : qui
quafi lignum funi polia ad lagictam . Ec quia
non potiunt omnibus complacere: cum ex offi-
cio luo teneantur non folum arguere, led etiam
increpare: quin edam interdum lulpcndere,
nonnunquam vero ligare : frequenter odium
Accuratio- multorum incurrunt, Sc infidias patiuntur • Et
ne» conua ideo fartdti patres proiude ftatuerunt,vt accula
d° prxlatorum non faale admittatur : ne con-
irnd^. Con - cultis columnis corruat xdi fi cium , nifi diliges
cnr c-accula- adhibeatur caiUela.*per quam non folum fallar,
uo.z.q.7» fed etiam maligni criminationi ianua proclu-
datur. Verum ita voluerant prouiderc prolatis,
ne criminarentur iniufte,ut umen cauerent ne
dclinquerentinfolenter: contra morbum vtru-
que imienientes congruam medicinam, uideli-
cet, vt criminalis acculatio , quq ad diminutio-
nem capitis,idcft degradationem intenditur, ni
fi legitima procedat mfcnptio , nullatenus ad-
mittatur . Sed cum fuper exee Ilibus luis quil-
auam fuerit infamatus, vt um clamor alccn-
dat, qui diu&us fine fcandalo difliraubri non

A poflir, vel fine periculo tolerari, abfqucdu*
Litationis lcrupulo , ad inquirendum & pu-
niendum eius exceftu^non ex odij fomite, led
charitaris procedatur affedhi : quatenus fi fue-
rit grauis cxcclTuSjCtfi non degradetur ab ordu*
4ie,abadminiftrarionc tamen admoueator om-
n i no: quod eft fecundum fententiam Euangeli-
cam a villicatione villicum amoueri, qui non
pdteft villicationis luo dignam reddere rutio-
nem. Debet igitur efle profcns,is contra quem
facienda eft inquilitio,mli Ce per contumaciam
ablbuaucnt: Sc exponenda lunc ci illa capitub
B Ecquibus fuerit inquiredum , vt facultatem lu
beat defendendi fcipfum: Sc non folum di&a,
fed etiam nomina ipia teftium lunt ci (vtqiud,
§C a quo litdichim appareat) publicanda: Nec-
non exceptiones replicationes legitimo ad-
mittendo:nc per fupprcllionem nominum, in-
famandi per exceptionum veto exdufionem,
deponendi tulfum,audacu probearur. Ad corri
gendos itaque fubdiiorum cxcellus, ramo dili-
gentius debet prolatus adurgere , quanto dam-
nabilius eorum offenfas dclcrerct incorrectas.
Contra quos, vt de notoriis exccllibus taceatur.*
C etfi tribus modis poftit procedi: per accufano-
nem videbcct,dcnunnaaone, 6c inqmfitionera
ipforum: vt tamen in omnibus diligens adhi-
beatur cautela, ne forte perleue compendium
adgrjuedilpindium venumr: ficui accula no-
nem legitima debet prxcedercin(criptio,iic b
& denuntiationem charitatiua monitio , 3 d fd»
quili nonem clamofa inlinuatio pnucnirenllo
fempet adhibito moderamine , vt iuxQ forma
iudidj,fententioquoque forma dide tur.Hunc
umen Ordinem, circa regulares pcrlonas non
credimus vlquequaque feruandum ; qui ( aim
D caula reqmnc; facilius Sc liberius a ftus poliunt
adminilrianonibus amoueri.

IN CAP. QVALITER ET
quando, de accufac.

COMMENT. XVIII.
a /^\ Valitcr dc quando.] uxe decretalis opti
\*Jmo conftl io inferta eft ab Eymerico ope -
^^^ri buic , cum in ea modi procedendi in
dehfiis prjtfcribxntM , quorum magnus eflvfut in
facro inqwfuionis tribunali, vt 3. par. copiofeau-
fior demon ftrauit. dejumpta efl ex concilio Late-
^ ranen.fub Innocentia ill,cap.$.

b f Sic& denuntiationem charitatiua moni-
tio.] Sed an in crimine b arefis locum habeat cba-
ritatiua montio, feu fraterna correfiio , grauis eft
comrouerfia , quam prx ceteris tr a fiant abunde
tAlfonfus Caslrus hb.i. c. ajr. de iufla bxr. punit.
Simancas de catboanshuit. 1 9.num. 1 o.& jeque.
Melchior Canus lib.li»de locis , theologicis, cap. 9.
Verfjxt Chryfoftomus d nobis, i? nouifiime lodncs
B&)as trafi-dcbxr.par.zaijfcr.}.& altj.

in hac lite nevel nimis Jeuerc\ aut contra, nimis
leniter quidquam ftatuamus , primum obferuandu
efi,bxc duo longe differre , videlicet , labi m bxre -

fim,

Subdirorfl
excellat dili
geuter coiri
gcadi.

Ao in crimi
ne h;rcfit 1»
cara habeat
fi ater aa cot
redii o.

Inquifitorum cum Commentarijs.

fim, feu proferre hxreticas propofitioties, iT hxre-
ticum e[k : non enim omnis, qui hxreticas profert
propofitiones, protinus efl hxreticus , mft a,iimda
habeat pertinaciam, vt alibi copiofe dijjerui .

Qoi hxrcil- nis pofitis,fii hoc primum axioma: Qui fecreio

“• P r °P o1 '" nouit aliquem in hxrefim cecidifje, quoniam eis au-
ii °p” 1ROO ‘b |u, aut d ^‘ intellexit proferentem barelua ati-
lanc.i jptcu quam propofttionem-, nec fibt conllat eum bacrcticu
Iceres» coin ejfe, cum nefeiahan cx ignorantia illam protulerit >
jcoiiuj . tenetur faltcm femel illum fecreio corripere ante-

quam fidei iudicibus denutict. ita noder stlfor.fui
ltb.ix.Zf.de iufla har.pumtio.Cuiut leni entia, hac
limitatione addita, libenter accedo, fi talis alias fit
Vir fimplexig piut. qui ex mera ignorantia errare
probabiliter prxfumalur , iS noflra admonitione
corrigendus merito tenjcatur .

Verum in fecunda parte tota difficultas ccfiflit ■
^in [cilicet lex fraterna admonitionis cbjeruiri de-
beat cu eo, que fecreio conflat alicui har eluit efje .
in sjualjecludo nunc priuata inquifitionum c ditia ,
quibus omnino denuntiari iubentur )fit fecundum
axiomatDenuntiandus esi occultus haretteus abfq-,
fraterna correliione prae edenti , nifi forte aliquis
firmiter exiflimaret , quod flatim per jcirclam ad-
monitionem poffet eum d tanto malo reuocarc.ita
fandus Thomas i. i.q. 3 3. ari. 7. atque isi his
locum etiam habere fraternam conedtonem ,
Vnam tamen tantum , videtur velle Tertullianus
inlib.de prxfcriplion. harettcoruin, cap. 16. fed
apertius Beatus ^ (mbrefiusapud 'Paulum ad Ti-
tum cap.}. ir alti.

Itpifflmc o- Ceteri, rede admonent Mfonfus tr Canus prx

mmere fta- citatis locis, non mli cii exquifittfsimii confideratio-
terna cone- .. n . ' a s ' s

Uione etga ml:Uh m flrn temporibus effevfurpandam.vi plun-
kzrcticottu mumergo ed omittere tutius & fecunus efl .Tum
tithmuefl. aute penitus fieri debet hxreticoru occultor u deni
tiatio, cifimpltces & rudiores cla fubuertere it of-
cunlur. I tem tunc denuntiari omnino debet, cu non
efl probabilis fpes quod refipifeere debeant . Ite eos
tunc penitus denitiare oportet, cii legitime interro
gati in iudicio, eos, quos femus hxrctuosjurifiuran
di religione manifeflare cogimur: ac multis quidem
alijs modis denuntiandi funi neceffario : ifiudieio
meo pauci/simi funi cafus ,t» quibus cu hiuufmodi
hxrcticu fraterna correflio locum habere pofiit .
Nom obftan Et obligatio denuntiandi hxretuos tanta ed ,Vt
te imameto etiam locum habeat non obflante quouis iurameto
funt j„ contrarii cmiffo, pado, aut promifiume. fandus
*“““ ' Thomas l.t.q. 7 oasrt. I . ad fecundum argumenti,
cuius verba funi : Circa e» vero.qux aliter homi
ni fub fecreto committuntur, di llinguendu eft .•
Quandoqi enim funt talia , qui ftarim cum ad
notitiam hominis venerint homo ea mamfcfta-
re tenetur, puta U pertinet ad corruptione mul-
titudinis fpirituale vel corporalem, vel in graue
damnum alicuius perfonx , vel liquid aliud eft
huiulmodi, quod quis propalare tenetur vel te-
Ih ficando, vel denuntiando . Et contra hoc de-
bitu obligari no poteft per fecreti commi Ilum:
quia in hoc Irangcrcr fidem, quam alteri debet.
hatienm Thomas . alteri quidem tded , bono pu-

A blicovel Deo, in cafude quo agitur , fides frigere-
tur-. nam harefis bonum publicum perturbat Q Iu
dii, ij Deum ipfum oppugnat. Et prohac fententia
facit textus in cap. qunnadmodum.f.vltimo. de iu-
rciuran.ty textus in c.httimauit. de teihb.c.nor. esi
obligatorium.de regu.iurdib.6- tradiditque ia olim
Cutdo Fulcodius ,qui Clemens IUI. inde creatus
efl ,in confultationibus ad lnquifitores.q.Sanhxc
verba : Sed necuiramenro vel voto in contranu
emillo: nam hcet veritatem celare poflimus ho
ftivel perlecutori > vt nq.i.ncqms. mdici ta-
men veritatem inueftigand eam occultare mor
n tale peccatum eft, vt 11 .q j .quifquis. ergo lura
mentum vel votum in contrarium emillum no
eft lentandum. ia.q. 4. in malis, hadenusille.

Loquebatur autem 'tn jfiecie de caufa propofita ,VI
initium quxdionis indicat .

Voflremo adeoverum efl berrticos effe denun-
tiandos no» obflantibus fupradidis ,vt is qui abfq-,
legitima caufa eos omittit denuntiare, excommuni-
cationis fententia percellatur , fient diximus fupra
commentario x.fupcrxap. Quialios.dc hxret.

Ex hb.Sextork.de pernis.

Bonifacius ottetuus 'Bittcren.
Epifcopo.

Docet het Decretalis quibus afiiflentibus fieri
debeat degradatio , de quibus veflibus , ornamen-
tis, libris , C indrumentis in degradatione fiat 1

expoliatio , & quibus verbis viatur ipfe degra-
dans. Io. - 4 nd.

D CAP. II.

EGRADATIO t qualiter t Vide Ef-
fieri debeat 1 nobis tua frater- mer -i P“-f
nitasrequifiuit. Superquotibi
taliterrefpondemus, quod ver- medi.vbldl

bahs degradatio feu depofido xi cogiolc.

ao ordinibus vel gradibus ecclcfiaftias , eft i
proprio epifeopo libi alfiftente in degradatio-
ne aericorum , in facrisconlhtutorum ordini-
bus , certo epifeoporum numero diftmito 1
canonibus facienda 3 quamquam proprij epif-
E copi fententia line aliorum epilcoporum prx-
fenda fiiffidat in degradadone eorum , qui mi-
nores duntarat ordines receperunt. Actualis Degradatio
vero fiue folemnis , cxleftis milidx mihds , id- •

eft, clerici degradado ( cum ad cam fuerit pro-
cedendum J fiet vrexaudorizario eiur , qui mi-
lidx deleruie armarx , cui militaria detrahun-
tur infignia , ficquei milida remotus caltns
reuduir , jpriuams conforuo , & priuilegio
roihcari. Clcncusigmir degradandus velbbus
faens indutus , in manibus habens librum,
vas , vel aliudinftrumcnmm, feu ornamenmra
ad ordinem 1'uum Ipocfans , ac fi deberet in
R efficio

Inquifitorum cum Commentarijs. 151

pliriterir de phm c.fi Jebxrrt. lib.6. tradit Car- A datum noftrum capi fccilti , hoc tibi duximus
rrrim tTitt.de bsret. f.vcrfa autemvice. Sima»- confidendum , vt in perpetuum carcerem ad a-

C1S de rjtf).ii/?iuit.<4'"“"‘- 1 'ytoannei i^.jai/i»

£ 11.1 1 r. quonia in delittii grauibus procedi potcjl
Clite non conte ftata, ir etiam parte noncitit.t.
^frcHdia-m c.l.de homi.lib.i.qucm [equitur Mir
filius in prattica crimi.S diligenter. nu. i j8. quod
qiu ratione [it intelligendum, alibi explicui, potefl
etiim irah-i modiihocrejcriptuminfluuto aucto
,rii conuenirr. [ei bir videtur verior.

pendam pxnitentiam lpliim includas, pane do-
loris, & aqua anguftix fuftentandum , vt com-
miflktdeHcat,&flcndavlccriusnonc6mictac. t epeniren-

tia.de pxnit.

IN CAP. NOVIMVS.
deverbor. fignif.

C O M M E N T. XX.

diilj.

expn

cometta a

N Ouimus expedire.] D ittum erit ib Fy-
merteo in pricedetnilmi , i quibus C

Qnil opeie Q»dd fiquu queri! ,quid operentur te fles ita
* Ut fi C |iix »6 recepti; rcjpondebo multos efjcttui pojTe produce- _ _

re: primum enim ad inquirendum iiiuabunt, deinde B quomodo celebrirda ejjet degradatio ex c. l.de __

repetiti indicium facient, tandem fi fuerint integri, b.cr.hb.6. C ex cJegridltio. de pxnit. libe. Sed

■ - -- ' quonii dubitari poterat qua ratione intcltigerctur icndum ca _

tradi quempta curis fxculirigd dcmorjiratur bec n * fjcului
rrjiripto.tp htfumma hoc di i iiuriFxuitur priuile
gio clericali qui tradendus cfl potrflati f sati ari, i
foro Fcctefis proijcitur.et prsjent i indui ] scutati
dicitur ivt eum homine mfuurn forum reciptar.qus
qua ratione ad praxim remeetur, docet Fyncr. J.

r r.it: modo nono prccrjjum fidei terminandi.

i ProquotamcdebctHcclefiaefficaciterin- j n „ u ^ rotM
iercedere.]Ftiti[eruatlnquifitores,quai:doreoi rl J* II4 a„„

Tx Decrctalib. tit de verb. fionif. C ludicibucfxcuhribus tradunt , aut relinquunt , re cun. fkaOa
£X Uecrccuiu). Ul.uc vciu b ejfuftoricorfcmirrvideir.iur.i; irregu-

hoc cfl, omni exceptione maiores, pro qualitate de-
littieid probandum C cominceodum erum idonei,
dummodo cetera deinde iuxta ordinem iudicitriu

obferuentur jdcfl.vt tcflei repetantur, C reisle-

ginms defenfiones. C debiti difenfumum inducis
concedatur. Te fles enim, qui m alis eaufis lite non
conieflata recepti , nihil facerent , fauore fidei in
eaufis hxrefis [upraditta valide prsflant , cum in
hoc crimino de plano procedi pcfsil .

Jnnocentins iij. Efifeopo
Parijien.

Clericus traditur curis fsculari,quia degredi-
tur [xculart poteflate prsjente,ctu denui.tiaturvt
in Juum [orumitlum recipat. bx diatvfqur ad i .
Troillo. r ,

CAP. XXVII. 'O

lares efficianturiide difponit lexfeptipmita par. i.
jit.S.I.tto.iiv.Pero fu Perfido deue rogar por el, 6
tpae le aya alguna merced fi quifiere. Cni.iiu Ytr
bis alius ritui paulo digeris ab eo qui prsjiribiiPT
in hoc c.conlinctur; videlicet, qudd lnquifitorci ro-
gent iudiclpn cum [ibi traditis mifrricordia , [i ve-
Tit.Vtafunquod cfl diligenter cbferuandit: nam per
diffiofuionem d. legfrSo.hocfufficit ad eunanda ir
rcgularitatem. Cuuarruuias I amc inrelt ttio. Cie
meiit/i furio[us.o..pari. J . ««. 6. tutius ege putat,

O V 1 M V S * expedire , vt ver- p mqicifitoret non tradant fic danatos curis [seu

bum illud, quotj in antiqui^ ca- lari, fed confulitvt eos condemnent cora iudice lai

nonibus.Sc in noftro decreto co c0 j j tJ danatos d propria iurifdittione dimit-

tes falfarios edito conttrictur. vi tahl.Vt deniq; flatim index [tcularis eoi recipiat,
delicet , vtclcncus pcr ccdelia- (jvltimo /uppliiw afficiat , vtnotauit Henricut
fbcum iudiccm degiadatus , ix- Bou j, i„ c .jd abolcdam. ifuper eo.de hxret. nu.r.

culari tradatur curix puniendus: apertius fcxpo „ urm [equitur Ioamcs igneus in 1 . 1 . <.en domni,
namus . Cum enim quidam antcccllorum no. senaiu[con.SylUnisnu.', 7 [ed in prax i id /er

ftroru , fup.cr hoc contuiti diuerfa relpodcritit, uatur.quod traditur in boc.cjnminiui.Yt docet loa
ecquonindam ii t opi m o a pl uri bil s a mi robata, A 4 , j„ fmg.srf. qnodfatil tfi ad liberandos

vt clerico t,qui propter hoc , v#l aliud Uaguium jnqtujiiorcs ab irregularitate.

£ '^-Quamquam autem hst recte [e habeant, atnul i
lo pallo r dicendum puto , quodinbac cau[a am-

t dericoi,qui propter hoc , vel aliud tiaginum
^raue non folum damnabile , fed damnofom,
hterirdegradams , uroquatn exutus priuilegio
cleri cali.fxculari foro per ctmfeqoeriam appli-
cetur : Cu ab ecciefiaflico foto fuerit proiedhis,
eius e(l degradatio celebranda fxculari porefta
te prxfCnte.ac pronuntianddun eidem cum fue
rit celebrata , vtin fuum forum recipiat degrae
datum f Et fle mrelUgitur tradi cunx fxcaurt; 1
pro b quo tamendeber ccdelia efticactteHir-
tercederc, vttitta mcirtis perituliim, circa eum
fententia moderetur.

Faljarim perpetuo carceri mancipatur?:! in do
lore psnitrnliam agat.

Pro illo vero filiatio fcelerato.quem adma-

plius [oleru Remaneri Vomifici prouidentiacau
tumefl non modo cvrca mquifitores , fed etiam cir
ca confultorei.vi irregularitatem fecurius euiu-
ret. Ha dominus Vapa Vauliis III 1. Kpnisdie ap.

Aprilis, anno l ff7. coitfiderasts in congregationi- n6 ln0UIl4 ,
bus.qustncaufa hsrefn coram ipfofnbat.lrterue lutgula.
nire [olere pro maiori parte clericos fxcularcs (5 nuiem.
regularet in [acris (pfaceriotUi, ac in Fpifcopati,
^frchicpifcopali.vcl alia maiori dmiiute forfan
ronPirnroi, jcnomudloi etiam jantts Ifomans Fc
tlcfssClfdinaleuCrJspc cimliigere iuxta qualita t

Irin cafuutn tr demori, di qusbus agebatur , eos
K X contra

o*!e

tHsee eTtr*
«agat & du$
fequetet ha-
bentur inter
cxtrauagan -
tcs c^rounct
tk. dc hcrct
Et de huius
materia prae-
ter notata in
capperhoc.
de haeret. Iib.

£.?ide E/me
licum par.j.
q. To.yi.dc
ya. vba dixi
copiofc.

Secunda pars Diredtonj

» 3 %

contra reos fenterttiam dicere, ex qua membi mu- A
tilatio, JeuJanguints effufio, etiam ufq-, ad mortem
naturalem fuerit fubjecuta-, proinde eorundem fe-
euritati , i;- tranquillitati mentis is confeientix
confulere uolent , /latuit ac decreuit , vt pr edidi
omnes, qui in iudicando ftbi atftflcrent , non folum
in caufti b.erefu,fed etiam in quacumq\caufa trimi
nali, que coram ipfo inflata fuerit, uel traflare-
tur , jententiam poffent dicere contrarcos, qua
damnarentur ad qusflumri.fcu torturam , aut a-
liaj poenas condignas , etiam ufquead mutilat to-
nem membi , is ad mortem naturalem inclu-
ftue, abfque alicuius ccnfurx uel irregularitatis B
incurfu .

Idem ipfum decretu Pauli IIII. confirmauit po
fica Vius 'Papa y. cxiendiq) uo luit ad omnes ln-
quiftlorcs , corumq, vicanos, commiffartos,iS con
fui teres , "vi indatur ymbertus Locatus in opere
ii tdsciali Inquifttorum circa finem titulo de Deere
tisnpuod is uerum efl.

Itaqi hodie flantibus bis decretis aton uidettirne
ceffaria proteflatio de qua Isic, cum rei bxrcfcos a-
flualiter traduntur feu relinquuntur curis fatu-
lari, ad boc ut Inquifitores enitent irregularitem .

re, non modo quando funt bxretici declarati , fed
etid quando pendet inquifnio contra eos , etiaft de
eorit correchoncfpcs habeatur, VI docet Matihsus
de ^tflhllis juper conftit.mconfutile,notab.i t.^tl
fonfus Caflrus lib.i.c.t 7 Je iufla bsr. punit. I. quif
quis. §Jer.iq-,. C.aet leg.Iulanaiefl.facfl tcx. in cft
quis.S.q. t.is mc.mircr.jo.itfl. cum fintthbus , id
quod fanciuit nominatim Federicut Epmamrum
Imperator in d. I, inconfutilem. in fine bis Verbis:
Apud nos pro talibus nemo interuenire prefu-
matjquod qui (icerit, in ipiiim noiir.r indigna-
tionis aculeos non immerito couuertemus ?

Et plane Verum efl, interdictu ejje pro h creticis
intercedere , fed funt boc crimen fit grauijsimum,
pro quo imponitur pania traditionis brachio fxcu-
lari , (S expulflovis ab Ecclcfis foro , nec amplius
pertineat ad Ecclcfiamdc tali delinquente indi-
care : ideo apud alienum forum pro eo intercedunt
iudiees ecclefiaflui: ita Vanormitanm inhoccap.
nouimut.num.a .

Sei melius forte dici poffet , vetari quidem i n-
tercefiioncm.qus tendat ad fauorem bxretici, vel
ad impedimHum tuflitix,non autem eam , qux con
ducit advitaniam irregularitatem, is abipjoiure
Ceterum omittenda non efl,quoniam is communi C nominatiinprxfciipcanxncmoenimdubitaimultii

iure,is generalifori ecclefiaflUi confuetudineni
titur:(S quamquam uera, (S certa ftntqus hacte-
nus diximus, non tamen efl omiuendas.ec rcijcicn-
da funt plura remedia, qux ad eundem finem [ecu-
tius confequer.dum parari poflwtt.

Sed nome prohibtit efl pro bxretuis intercede -

modis intercedi pojfc.^ilix [offunt fututiones ajfcb
ri,qus adnoflram bcuitatem non pertinent,
IOannes fyjfeufts articulo 3 ■p.adacrfus Lut he-
rum non procul d pitcYtrf. I latui rcclevoc.is. ali-
ter qudm Doflcrcs hic videtur interpretari boc
cap.ncuimus. qux nos libenter hic mifla facimus .

EXTRAVAGANTE S

A L I QJ O T DIVERSOR VM ;

ROMANORVM PONTIFICVM . A: i
i N Q_V ISIIIONIS OFflClO - : /. H

C0MO ariMTlf. ■ - -aa-M

Dc Hxrcticis.

fEeneditttu XI. Jntjuifitorihus
hsretics prauitatis.

Declarat decretalem, Ver boc.eod. tit.lib.S-bo-
na bxrettcorum per dbxcefanosvfurparivetarts . j

C A P. .1.

X eo t , qttbd quatiam noitella
conui turio fuper negotio haere-
tici prauitatisa boni memeb
rix BdnifacioPapa VIII. prxete
celTbre noltro edita continet:
quod in ipfo negotio , per dia»

ni inubct] in,
lina iriiO . tui,
, aOdiuLonl .

A celanos epifcoposi&.f pqui firares ftipn- eoden»
fuito inquin valeat communitu- vd diuilim.Sc
fi diuiliiu prpceftcfjnt , tenian^uj: liti inuiceiq
:1 gommumcurc prQOriJiis a Nos /cqnijdcre, volui»

(lis, quando & quodyis (i t iftaprocdJijum cA,
roiaiicaiio (^iend^Ndsquicmdefrajtqun no,

Arorum conjilio tj intelligcmlo diacelanosi^
inquiitoics tqnc Aem urn diiufim procedere^
cumi|& illi leparatim, non quaiulo cpiiiop\
ranihm, vel lnquidtotcs tarum prqcediuiu Co-
luit ationi veltr.e breutter jjelpqndcqiu? ,, quod|
quando ,\triqjic procedunt leiunCtup, iibi de-,

B bent in line tantum , dum nil rdtat agendum, t Authra.*
pili quod lqUimlqpffnd.qprim.ulgctut , coin- )>zc.C de , u
municareprdceiius. Licet enun quibuidam pol j!' 1 "
piiftt videri watifgem auiieqitj.qqbd.Ofut

quando

quando aliquis ex a&tatis coram alio , debet
ferre fcntznciam, vtpuu, quando admini lirator
delegat caulam fibi lententia referuata : fid-
tem in principio,id cll contelladone, rurfus in
medio,& 1'einel m fine, qua: funr examinata au
diredebct:ita & in calu pr^lemi vbi ex a&is co
ram alio habitis , alter profert fentemiam , fic
terhuiuimodi adla recenfeat: quod fieri non
potell, ii eorum denegetur editio : tamen id ae-
quitas canonum non admifit. Vnum laneca-
lum excipimus , li alter commode non poflic
procedcrc,mii alterius adis vilis . Ex hac enim
cauiit femel cantum (vt fraudi locus non fiat) in
t Eymerlnn toto negotio copia tribuatur. Verum |» quia
™ Gq noDnu ll^ diGccclimi partem partis prouentuum
▼buiui. H de hxredcorum bonis Inquifitioms officio de-
puta tar propter expenfas : quas dum inquirunt
in hrpeditio negotio laciunt , a vobis exigere
moliuntur: hcc tamquam iuri abfonum ( cum
ordinarii linr, idcoque effiaum tale , quod eis
incumbit , propriis tos opertet explere ftipen-
diis furi penitus prohibemus. Rationem au-
Bpifcopi tcmijdcm dicrccfani prouentuum obuenien-
ippriis fum- liurat ex inquilitionis officio a vobis non ob-
ptibus m hx ft a nte aliqua conffimaonc, confucrudinc vel
■ninuducr- undato contrariis non cxpofcuntilcd eam ca-
lere. mera: noftrar vel alij, cui nos vel luccdlorcs no

t Al obuea- ft n Romani Pontifices mandaremus redden-
tioaum dam, reddatis , qua: generaliter obleruan lube-
mus. Dat. Latcrancn. vj. nonas Mart. Ponn-
ficaius nollri anno pruno .

Extrauagans domini Joan-
nis XXII.

Inqmfitorcs bjtrrlicx prsuitaiis cenfscras eccle
fiaflicas fulminare non plffuni in cffuiales (J nun
liot jedis ^fpoflolicx /i ne ipftus luentia jpettaU:
fei de eorum e xcefiibus, informationem facere pofr
fwt>& deinde Hgmano Tomifici figmfuare.

C A P. III.

Inquifitorum cum Commentarijs. 133

A fingulis, quacumque aij&oritate fungantur, au-
donutc Apollolica difltichus inhibemus, Oc
mandamus exprcllc, ne contra nollros & Apo-
ilolicr Sedis officiales vel niinrios ? autip(orura
aliquem, quauis occa (Ione vel caula, ablque no
ftra & Apollolica: ledis liccntu fpcciali.cjs per
fcdis ipfius litteras concedenda, plenam facicn-
tede tenore prodendum mentionem , procede-
re quoquomodo prxlumanc , aut in eos vel ip-
forum aliquem cxcommunicadonis vel fufpcn
fioms, fcu qualius aliaslentcntias promulgare.
Nos enim,cxnunc decernimus irri tum & inane

B quicquid contra inhibitionem & mandatum ^j lS Apoifto
huiulmodi contigerit attentari. Volumus ume | ICZ dciiaa,
quoddi(ECc(ani& Inquifitorcs praedicti fuper Papq funt
ijs,quc negotium ungunt fidei , alij vero fuper «undanda,
iis, qua: rem ungunt vel publicam vel priuata, jJ^cet
fiue ordinari) fiue delegati, quacumque au^lo- cociccnd».
ritate fuerint , prout polTct ad eorum officium
pertincrc,li quid per officiales & nuntios ipfos
indebite fbrlan attentatum ex u terit, fc plenius
informare: idque nobis lignificarc lludcant , vt
prouidere fuper hoc de remedio opportuno • ' 1
valeamus. Nulli ergo, &c. Datiun Auinione
C xij. Calend. lanuanj, Pontificatus nolhi Anno
Vndecimo.

em.

L -tib

Tres errores magflri 1 zumis ie Voliaco ioHo
ris Varifuufis circa materia confcfiotis facfamfn .
talis, ir pote flatem abfoluendt bic damnantur., x
Eo/dem etiam errores damnawt Caltfluu jll.
J\omx per rxtrauagjn.'m(tpi}, Inter letrraajua ba
betur inter priuileffu Fratri ord-Vradfol-tii,

C A P. II.

tl

iffidc

Ircllettu La

r tcfpon-
«3

V M t Mattlurus de Pontinian,
ordinis Prardi catorum, Inquili-
tor haredea* prauiuusin Rc-
quodam [AXwfiBl gno Sicili* automate Apoilo-
inuden t a- W >S S*ji ^« C lica deputatus, frtuola occalio-
dlum fuper ne qiuelita»ac no ftra Sc Apollo-

SSmtei licx fe dis & honore poftpofins m <U

coii idia 01- lefium filiam magiftrum Guiltermum dcB»,
diadk Icto Arcludiaconum Foroliuicn. capelUnura
nollrum, campam^. maritincque remorem, ex-
communicationis lentiimiam, inconlulns mo-
bbus non line multa teineriuce duxerit profe-
rendam r Nos voleme, decetero ulium prae-
tal.pr?fain lutnptoribus t obuiare.vnmerlis de fingulis ia
jtiombai otdtqaiiis^ulm delegatis iudiabusac lnquiii-
tonbus prautcatis juideua,&alus vtuuaus^

^A,S eleflionisdoaoreximiusifc
egregius pra-dicator, cuius prs-
dtcatio mundum docuit vniucr
lum , pra' Ium ptuolam illorum
audacum reira-naie lolbcuus,
qui prudenti* propri* .lntutcnte» in errores
ptoprios prolaburitufrtnon plus lapcre , quaui Fgm. it.
oportet laperr, led ad lobrictatem lapere, fa|ti-
bndoitnna lugge(Iii:& iuxta Rapientis el9- Trou. 13.
quium : Quilque fu* prudenti* tuotltmi po-
nat. Sane dudum ■ cum diledum libum mjgj-
ilrum loanncm de PoliacQ t lacr* Theologi* t De hoc late
dodlorem certis ex caules eie frattum nolirei tymer. hac
tum conlilioad noftiam pr*lcntiam vouuil- l
iemus : fide jdigna relado ari noftruol peteluxit
auditum, quod i ple in quibuldam topijulistan-
gentibus pznitcnti* facramcnrum uou fobrio,
led perperam fapiebac infraluriptos ani puto
periculolos continentes errores , elocens publi-
ce in fuis prxdicationibus.de iri Ichobs . 1 ’timo
fiquidem atiruens , quod Contefli fcitribtU ha-
bentibus licendam generalem audiendi evafetr
iioucs , tenentur eadem peccata qux confciS

fuerant;

m Secunda pars Direftorij :

fuerant, iterum confiteri proprio facerdori. Se- A mus, nequifquam prxmtfTos articulos per eos
cundo.quod dante, omnis vtriufque fcxus.edi-

■ • t I D — -M - .... a- llnnnMtf

VUmiU)tjuvti iuu>») 1

.. flo t in concilio generali , Romanus Pontifex
I omau. dc non poteft facere, qu6d parochiani non tenean
peut. at te- mr omnia peccata fua iemcl in anno proprio
ouffio. facerdori confiteri , quein dicit efle parochia-
lem curatum . Immonec Deus pollet hoc face-
re: quia(vt dicebat) implicat contradidtonem .
Tertio , quod Papa non poteft dare poteftatem
generalem audiendi confcflionem : immonec
Ueu J , quin confeiliis habenti licentiam tenea-
tur eadem confiteri proprio facerdoti.qucm di-

at eflefvt premuntur) proprium curatum. Nos B

, igitur frire volentes, it fuggelia nobis verita-

tem haberent, articulorum prxmillbrum co-
piam eidem magiftro loannt fecimus afllgna-
ri,& ad fui defcnlionem plenam audientiam ft-
. bi prxbuimus tam in noftra & fratrum no-

ftrorum prxlcntia in confiftono, quam altis
coram aliquibus ex ipfis fratribus per nos ad
huiufmodi officii deputatis . Verum licet prx-
Proreftatio ^ms ma gifter ditftos articulos & contenta in
eathohea Sc j_(J s defendere niteretur: aflerebat tamen fe pa
contacta. & , enere j n prarmidis & aliis , qua:

tenenda At credenda clle lcdes Apoftolica difti- 0
ntret. Nos igitur attendcntes,quod prxdidtoru
articulorum artcitio,prxdicatio,& dodrina re-
dundare poterant in multarum perniciem ani-
marum: ipfos per prxlatos magitiros in Theo-
logia examinari ferimus diligenter . Nocipfi
etiam cum didis fratribus noftns collationem
-'dolcrtcm & examinationem habuimus fuper
liis . 1’erquas quidem collationem & examina-
tionem fuper his habitas, comperimus prxmif
fos articulos dodrinam non (a nam, led pericu-

• r .1. (> ...niari enniMri im cnnnnP.

JlltfclSSSSUSSIl , g

tenta in eis vel aliquo i olorum, vtpote i catho-
licis mentibus rcfpuenda, tenere audeat 1'cu de-
fcnlare , quomodolibct vel docere . Quo circa
vniucrfitan veftra? per Apoftolica Icripta prxd
piendo mandamus, quatenus vniucrfts & fingu
fis veftrum, in duitatibus &diceccfibus vcftns
conuocato ciero & populo communiter omnia
pra: milia & lingula per vos leu per alios iolen-
niter publicetisinos etiam eidem magiftro Ioa-
ni mandamus, qued in Icholis, & iermone Pa-
rilius, pr^diClos articulos dc contenta in eis ta-
quam vcntati contraria pioprix vocis oracu-
lo, alleucratione conftand publice debeat reuo
caretqubd fe fa&urum didhis magifter lo-nnes
cfticadter repromilit. Dat.Auinioncviij.CaL
Augufti. Pontificatus noftri anno Quinto.

Extrauagas domini r Benedi£ii>
de * vtjione beatorum .

nam iui multos mores deyifsone Iratorum.

iENEDICTVS* Epifcopus
leruus fe ruorum Dei ad perpe-
tuam rei memoriam .

BENEDlCTVS Deusin
donis fuis, & fandus in omni-
bus operibus fuis, qui lacrolan-
dam Romanam Catholicam & Apoftolicam
Fcdefiam , quam vr vincam plaiiuuit dextera
fua, quamque vr prardpuam in ccclcliarum om
nium csduc erexi tvtvidricemt , dicente Do- 1 •

VII

Ia t

Mfrinoti

■j.ti .J
.k c *

, 11.1 , CJ t i-- 111 Cj U C M ••• ••• ~ _ |

fos articulos dodrinam non lanam, i«i pericu- niumcjputcrexitvtvidricemt. dicente Do-

lofim multum veritati cupirariam contine- mino ad Petrum : Tues retrus, hinc Mjllh lA

rc Ouos cuam aruculos omnes & fineulos, ide D petram xdificaho Ecdeftam meam : luamite-
r ' ’ ' L ~ ratione non defrrit, fcd per beatos Apoftolos
fuos, prxdpitc Petrum & Paulum ftngularcs
eiuldcin Ecclcfix defenforcs,pia benignitate Sc
continua pietate cuftodii: quatenus einlcni le-
don bm gubernata, in fc flabilis maneat , fun-
data fupra firmam petram, omncfque Chriftia-
nx fidei ailtorcs illi obediant, illi parcant , illi
in tendant, fub illius magilterio degant, fub eius
difciplina & corredione confidant: Non in tl-
ladogmatixctur improuidum. tnleratur incau-
tum, in fide temerarium ingeratur.Sicque dccli
nent homines a malo»& factant bonum, ambu-
lent per vias redas, dc ad meliora per fanda de-
fideria proficilcanturtfpercnt inftorum propin
quas xtemx vir® retributiones: timeant malo-
rum inferni calamitates non remotas : Nam .

feriptu effcEccc venio cito, & mertes mea me- •Xp« e ’ **•
eum t ft, reddere vnicuiq;iuxta opera fua. Quod
fi fecus i quoquam fuerit attentatuin,id proti-
nus fua audontate.ptrms etiam adiedis, prout
expedire viderit, 'prorlus euellat. Pro qua,vt in

(tipfa fubiiftensalios informaret, paliiomi fu?

tempore Saluator nofler lefus Cntiftus patre
ixoratle perhibetur dicens r Sitnon, ecceSau,

magifter loannes, veris fibi rationibus opinio-
ni uuduuvfux habitx contrariis dcmonftraris,
in confiflorio rettocalutiaflcrensfc credere eos
non veros, fed i pforum contfirram veram elle,
■&dicen»lenefdre rationibus fibi fadts, in con
• «hrkmv refpondetw Ideoque ne per allerttoftl ,
■pt^fieattonem , & dodrinam huiufmodi in cr-
■ forem (quod abfit)amm*'Gmpliamn prolabi-
-fur, omnes articulos & quemlibet eorum, tam-
quam filios & erroneos, & i doflrina facrade-
-iiios.audoritate Apoftolica condemnamus, &
reprobamus , de fratrum noftrorum confilio
ptxdidorum.dodrinam contrariam veram, &
contrarium clle catholicum allcrentes: Itllicec,
quod illi; qui pntdidis fratribus confitentur,
'nonmagts teneantur eadem peccata confiteri
-stctuin , quim ft ea aliis iconfeffi fiuflent et>-
xum proprio facerdori iuxta conditum gene-
rale . Optantcfque veritatis vias notas elle fide-
libus eundis, & prxdidts crronbus prxdude-
readitum,nc lubtutrencerrores.fe.rc.Alexand,
Illi, gc Citroen. IUI. Romanorum Pontifi-
curo prxdecctlbrum noftrorum vdbgus inni-
tendo, vniuerfis & lingulis diilndius inhibc-
■ :

ir. :• ia

luta

. ,nt
'u ot

,oop

-ii

Inquifitonjjn cum Commcntarijs. >13^

nas expetiuit vos, vt cribraret licut triticu ; Ego A porura, & iudicium generale, poftalcenfioncm

autem pro tc rogaui,vc non defictae fides cua:&
tu aliquando conuerfus confirma fratres tuos.
Sanedudum tepore felicis recordationis loan-
n»s XXI I.prxdecelloris noftri»inter nonnullos
etiam Theologice facultads nugi Uros , luper
vi fione animarum nidorum hominu poft mor
tem fuam , in quibus nihil erat purgabile, cum
de hoc licculo decdlerut: vel fi fuerat, iam pur-
gatum fuerat ex toto: an diuinam eilentiam vi-
xieant ante corporum fuorum refumpttonem,
tic iudicium generale : Et fuper nonnul lis aliis
orta materia quxftionis, lplorum aliqui nega-»
tiuam, aliqui affirnuduam,alij vero fecundum
luas imaginationes , de vilionc diuina: clienti a*
ab.unmabus huiufmodi, diucria& dmcrlimo-
xle offendere nitebantur; prout ex diciis & feri-*
ptis rpforum nola tur apparere ; luper raeths
vero luis c6certauombus,quas hic caula b retu-
ratis omittimus : quia ita ex noftris determina-*
t tLdilsiJc- donibus inter Aeetiam decidebant! • Cumque
baot idem prxdeceflbr noder , ad quem prxdi&ora

determinano perrinebar,ad dcdlioncm concer
talionum huiulmodi fc pararet, in luo conii fto
do publico, tam fratribus litis fandix Romanx

• Ecdclix Cardinalibus^ quorum numero tuc

• mmus, quim prxlads & raagiftris in Theolo-
gia, qui multi aderantprxicntcs.iniungcndodt.
SriCfius, & mandando , rvt luper materia de vi-
fione prxdi&a, quando requirerentur abeo, de-
liberate vnufquilqucdiccrct quod lendret. Ta-
men morte prxucntos , licut Domino plaaiit,
•perficere illud nequimu Defundo itaque pr$-
■decellorc prxfato,nos diuina dignatione ad api
cem liimmi ApoftolatusalTampti , diligentius
attendcntes,quanta ex prxmiftis eorum concer

t al.immi- tationibus non folutis,aninianim immineret t
periaila, quanta exinde pollent t fcandala fub-

nateat . „

ratione cum fratribus noftris didtx Romana:
Ecclelix Cardinalibus,dc ipfomm fratrum con
filio, hac in perpemum valitura conlEturione,
atidoritate A poftolica diffinimus: quod leain-
dum communem Dei ordinatione, animx fan-
dorum omnium , qui de hoc mundo anre Do-
mini noftri lefu Chrifti paftionem decclTcrfit :
necnon fandorum A poftolorum , martyrum ,
confcllomm, virginum ,& aliorum fidebu de-
fundomm poft lacramentnm baptifmiab cis
fufeeptuni, in quibus nihil purgabile fuit, quan
dodecdlcriint, nec erit quando decedent etiam
«n futurum*, vd li tunc en r aliquid purgabile in
t al purga- «i Idem, tamen poft morte luam purgalie#intT*
atq-, anime puerorum eodem Chrifti b.tptilifia-
■cc renatorum , & baptizandorum , aim fuerint
-baptiza u, ante vlum liberi arbitrii decedendi,
'mox poft mortem fuaUV, & purgationem prx-
in illis , qiii purgatione huiulmodi indi-
.gebant: eoam amc reiumpaonem iuoru tdf-

bum

ialuatoris Domini noftri lefu Chrifti in cxlu ,
fuerunt , fune , & erunt in cxlo cxlorum regno
& paradilo cxlefti cum Chrifto, landonim an-
gelorum conforrio aggregatx : ac poft Domi-
ni f lefu paftionem &: mortem viderunt , & vi- t al • Chrilli
dent, & videbunt diuinam eilentiam immedia-
te , fc bene , clare & aperte cis t oftendentem : t al. illis
quodque lic videntes , eade diuina ellentia per-
fruuntur : Necnon quod tali vilionc & fruitio-
ne eorum animx, qui iam deccfjcrunr, fune ve-
re bcatx,&: habent vitam & requiem x cernam,

B & f edam iliorum, qui poftea decedent , eande f al. & om-
diuinam videbunt ellbntiam, lpfaquc perffuen- ni “
tur ante indicium gcnerale;uc quod viiio huiuf-
modi ciufquc frudus,a(ftumt fidei ipain fai/vinutS
cis cuacuant, prout fides & lpcs proprie rheolo
gicx funt virtutes; Qu6dquc poftquam inchoa
ta fiieric vd erit talis intuiuua & facialis viiio &
fruitio in cifdera , ei uldem viiio fruitio fine

aliqua intcrmiftioncf , fcu euacuadone prxdi- f a l interci -
clx vifionis& fruitionis condniuta cxiftctt, fionc
Sc condnuabitur vfque ad finale iudicium, ^.tal.«»lUi
extunc vfque in fempiternura . .

C Diffinimus infuper,qiiod fecundum Dei or-

dinationem communem , animx decedendum
in acfuali peccato mortali , mox poft mortem
fuam ad inferna defeendune, vbi poenis infer-*
naiibus cruciantur; & quod nihilominus in die
sudicii omnes homines ante tribunal Chrifti
cum luis corporibus comparebunr , reddituri,
de fa&is propius radonem,vc recipiat vnufauif
que propria corporis, prout geflit , liuc bo-
num , liu e malum . -

Decernentes prxdi&as noftras diffinitiones
fcu determinationes , & lplaru lingulas ab om- .

D nibus fidelibus clfc tenendas. Quicumque aute
deinceps prxdi&aram noftranun dilhnuionu
fcu detcmunationum , ac lingularum iplarum
contrarium fcienter & pcirinadter tenere, con-
ferre, prxdicare, docere , aut defendere, verbo
vel fcnpro prxfumpl'eric,contra eum licut con-
tra harrencum medo debito procedatur , Nulli
ergo hominum liceat hanc paginam noftr? con
ftitudonis, Scc. Dacum Auimone iiii. Calen.Fe
bnurii. Pontificatus Noftri Anno Secundo.

IN EXTRAVAGANTEM

domini BenedicH de vilione beatorum.

COMMENT. XXI.

a TJ Enedi&us Epifcopus.]^f//bw/«; Caflrus

X) lib. 3. aduerjut barefet^rboy Beaiitudo.

hxreji 6 .& Bartholomxus Meditu apud Suti ii Tho
mxm 1 -i.qusjl'4.an.;. & j lu pleruj-Jjac extraua
gamem tribuunt Bcncdifto VtfM ei ut- nominis vn-
decimo . item in Direciorio B arsmonen: imprefjo ,
cuius Ictbonemi a priori editione fumus Jequuti ,
.Bencditiaindecimo tribuehxtur , id tamen itaefjc
non pote ii: nam. cum in bac extrituagami fiat men-
tio loamus xxy.qui pojt- EentJudum ymddcimtm

pontifi*

3igjtn

lji Secunda pars Dire&orij

pontificium gefdil , nuBo modo potuit Benedidn t
videamus eius meminifse pontificii , qui nondum
pontifex fidus fuerit ■ Quod autem Benedidusvn
decimut amecefieris Ioitmem xxn.mamfefli cfi ex
catalogo , ferte , feu Romanarum pontificum chro-
mlogia , vnde apparet Beuedidovndecimo fuccef-
ftjfe Clementem i'. Clementi Ioitmem XXII. huic
nero Beneditlum duodecimum inno Domini 1 ^ 34 .
Quire omnino dicendumvidetur , hocrejcriptum
Itenedidi duodecimi efftiquod e tu exVerbu refert -
pti conflare poiefl,vbt po/l longi mentione fidam d
Ilenedtdoieloanne XXII. /«Milita : Detundo
itaque prxdeceflore pixfato, nos diurni digna-
tione ad apicem lumini Apoftolatusailumpti ,
&c. Manif ellum eft autem 1 omni XXII. immedu
te in pontificatu fnccejiijje Benedictum duodecimi.
Domtnicut etiam Solui lib-qfcnteuMft.q y.quafl.
uttru 3 . conduf. 3 . Benedido duodecimo mbutt ,
quamuit perperam ii» dicatur , hanc extrauagan-
lem incipere , Animas purgatas . cum incipiat ,
Bencdittus Deus.

Referunt eam prater E ymericum hic, s tlfonfui
Caflrm prxcu.no loco, G AUrjiltui Itb.q .Jentent,
quxfl. 1 jart.y. & ali .

Um Eymericus ideo retulit, quii hxreticiu in ea
declaratur, qui auderet ajferercjdeur aliquid con-
tra qutmhic /latuatur ac definiatur devifio ne bea
lorum 47 punitione damnatorum .

E ditavero fuit anno fecundo pontificatui fan-
Bifiimi domini Benedicti duodecimi , qui inciditin
annum 1 3 ; r.YI ex ferie 47 cbronologia annorum
pontificiorum colligi non obfcure potefl, ad compo-
nenda 47 fodanda qutfliones controuerfu de vi ■
fione beatifica animarum beatarum , 17 nonnullis
alte, 1 qua multo <7 frequenti litteratorum con-
flidu agitabantur ,

Primum itaque catholicum dogma,quod tic dc- •
finitur tale eR-.Pofl afcifionemSaluaioris Domini
noflri icJuCbrifliincxlum , simma, fandorum,
in quibut vel mini erat purgandum cumdccefjeriii,
nec erit quando decedent in futurum-, vel fi tic erit
aliquid purgandum, pofl mortem tamen purgabit-,
item anime puerorum bapii%atorum,qui iam decef
fcrmt,aM baptizandorum in poRerum 17 deceden
timn ante vfum liberi arbitrq , moxvt iecefferiul
ante refumptionem corporum <7 iudicium genera-
le, recipiuntur in calum, i 7 diuinam effemiam cla-
ravifione intuentur.

sflterum dogma efhstmma deerdentiu in aHua
Ii peccato mortali, mox poR mortem fuam ad mfer
na defendunt, vbipirnii wfernalibu, cruciantur .

Olim controuerfumfuu,num anima Sindorum
vjque ad diem iudicq Deum viderent , 17 diuina
vijione fruerentur -, cum mulli infignes "Viri <7
dodrina '47 fauHuaie clari tcnere-ndcrcnlur , eas
ncc videre nec frmvfque ad diem mdicu, donec re-
ceptu corporibui vnd cum ilii diuina beatitudine
perfruantur : nam Irenaut, luflinui martyr , Tcr-
tullianui.Clerueni Rgmanui,Origcnts*Ambrofius,
CkryfofiomuusfuguRinui , Laciamini, V iHon-
mu, Prudentius, Tbcodaretm , si retat , Oetume-

mut , Theophiladui, (7 Euthymiui huius referun-
tur fuijje fi ementia .vi commemorant, Caftru s,4T
Medma prxcitatii locis , (7 Solus lib.u.fcnt.did.
qf.quafl.i.art.y.

Ceterum nequehi.neque alii eiuflem opinionis
fcdatoret,in ea re haretici, jut de bxrcfi fulpedi di
ci pojjunt , etiam fi contraveram fementiam fenfe-
rint antequam per Ecclefiam effiet definitum , quid
m tanta controuerfia tenendum ac crcdendumfo-
ret, iuxtJVeram (7 communem fentemiam Sandi
Tbomx, (7 Caietani p.ir.i.qusft.\ i.an.+.de qua
diximus copiofc fupra commentario 1 . iiuiur 1 par
tit , fupcrcap. Dubius. de haret. quare impune ( 7
citra barefu notam potuerunt eo tempore quamli-
bet partem fequi . jtt pofl Ecelefia declarationem
non licet abjque crimine barefu (v t hic dicitur ) con
trinum fantor (7 pertinaciter tenere , conferre ,
praduare. docere, aut defendere.

Hec defuerunt etiam viri granei i 7 funditate
(7 eruditione infignes , qui iam olim hoc ipfum non
obfcure profefii funi, quod dominui Ecncdidui
duodecimus bic declarauit ; nam (7 i dem stugu-
Rinu, slmbrofiui ( 7 CbryfoRomui alsii inlocu ,
47 Hieronymus,Gregorius 17 alq.vtpraciutircfe
runt , aptrtijsime banc catholicam Jnunsiam fiunt
amplexi, Et limocniius Vapa IIIancap.Maiores.
f. caute tamen.extra de baptif. 47 eius effed.idem
Jlituerevidetur dicens: Quoniam etfi originalis
culpa remittebatur per circuncifionis myltenu,
& damnationis periculum vitabatur, non tamc
perueniebatur ad regnum calorum , quod vfq;
ad mortem Clinlli fuit omnibus oblcratum:
Sed perlacramentum bapnlmi Clari Ili langui-
nerubncati culpa remittitur, vitatur penculu,
& ad regnum ca torum etiam peruenitur, cuius
ianuam Chrilb fanguis fidelibus filis milcricor
diter leteraiUL hac Innoeentius . I dem Innocen-
tius tertius (vt mibtvidetur ) in eap. sfpofiolicam
extra de presbytero non baptizato, eandem non
obfcure definire ac Rabilirc vuletur fcr.icntiim in
biXCVerl>.i:Inquilidoni tux raliter reipondemus,
presbyterum , quem line vnda laapuimaus ex-
tremum diem ciaulille ligni licalti ; quia in ian-
Ctx marris Eccleli; fide,& Chrilb nominis con
fc!Tionepcrieuerauit,aborigina!i peccaro lolu-
tum, & cselclbs pairix gaudium ellc adeptum ,
allerimus incuodanter.

Pofl hac Bcnedidus in bac extrauaganti longe
•uberiore 47 exprrfiierem definitione edidit 1 quam
cuamconalmmgaieTilc odauum feu Florentini
fub E ugenio llll.celebrdlum fefiio.vli.circa fini ,
anno Domini 143 9 . clare 47 aperte tradidit bis
verbis : Definimus illorum animas, qui polt
baprilma fufcepmm , nullam omnino peccati
maculam incurrerunt, illas etiam.quar poit con
tradam peccati maculam , vel in luis corpori-
bus , vel cifdem exuta corporibus, ( prout fu-
pernis diCtum eft ) funt purga tat, in calum mox
recipi , & intueri clare lplum Deum trinum Sc
vnurn, ficuti eft, meritorum tamen diucrfiute
alium alio perfectius; illorum autem animas.

Inquifitorum cum Commentarijs. 13*7

qui in a&uali morali peccato, vel foloorigina- A futategregie Guido Carmelita in fumma de hxre-
fi decedunt, moi intnfcrnu defcendcre , pernis fibtu titJe hxrefibut Grxcorum, cap. 7 . & iit.it
tamen dilparibus puniendas. hadenus concilii . bxrtfibui ^trmenorum.cap. j.

utique ex bit confeqtutur.Grxiot et ^frmenot Ex hac extraiuganti TqicolausEjmericut infra

nunc potifiimum pofi has Ecclefix definitiones vel inhxc l.parjfKj/i.s.ver.rn extraujgiti ausr.duo-
cx hoc [olo hereticot effe,qsti affer ut, animas icfun dtctm bxrefcs damnatas [ Mlitnr colligit, tfr tolt-

Horum fuss corporibus exutas , non habere pxium dem inde catbolicaiveritatei illis hxrefibui em-

yelgloriamvfq-, ad die iudscsj, quos refert& con- trarias comprobari yerifsime admonet .

LITTERAE DECEM APOSTOLICAE

DIVER.SORVM PONTIFICVM SVMMORVM
In quibus magna 8c mulca priuilegia Inquifitoribus conce-
duntur, & quamplura dubia ad inquifitionis
officium pertinenda difloluuntur.

oh

•aueaOt

Vrbanus II II. ad Jnquijitores.

Multo inquifitoribus priuilegis 1 conceduntur,
& pleraque alii declaramur que ad eorum offi-
cium f pedant .

Mica anno
Kiuii.

RBANVS Epifcopus fetum
femori Dei.dileflis filiis , Fra-
tribus ordinis Prxdicitorum
Inquifitoribus hxreticx praui-
tatis in Regno & dominio cha-
ntfimi in Chrifto filii noflri Regis Aragonum
deputatis aufloritate Apoftolica , te in pofteru
deputandis, Salute & Apoftolica benediibone.

PRAECVNCTIS noftr* mentis defi- B
f al. dcfiJe derabilibust catholica incrementum fidei affe
«iis flantes , nimio vtiqtie dolore replemur , cum

audimus aliquos , vel fentimus ad illius depref-
♦ aL quili- fionem quacunque t malignitate fatagcre , vel
cunque damnabilibus ipfam deptauado reprehefioni-
bus, aut detraflionibus ei abrogabilibus dero-
gando , (eu comminus eandem mendacibus
peruertendo : ad quorum iniqui conterenda
molimini ei> animofius afpiramus, qti6 in ani-
marum flragem perniciolius eos agnofeimus
confpitare . Sane vt accepimus, m aliquibus
partibus regni & dominii chariflimi in Chri- q
no filii noftri illufttis regis Aragonum, adeo
infidelitatis error inualuit , quod ibi quamplu-
fimi i via ventatis prorlus auerfi , euntes per
deuium f.ilfitalis, peltiferas ad concutiendum
orthodoix mutum fidei machinas conftmxe-
rant , molientes ipfum lallaeium argumenta-
tionum impullibus demoliri .Verum licet vbi-
. libet fedis A poftolicx diligentia contra ulium

dolofum alludam , ne diftufius huitifmodi fer-
pat motbus , remedium libenter adhibeat op-
' t portunum : in prxdtflis tamen patubus co- D

pientes anxie, vt negotium fidei iugi profechi ,
elifis omnino terronbus fortius conualefcat, f oaialboa
vigilare ad hateper nos&alios eo ftudemus
attentius , qui prxdiflum Regem fenienrio-
rem fentimus aa idem negotiii efficaciter pro-
mbuendum . Prouidimus igitur ibidem ad pro:
fens perfonas aliquas circunfpeflas , pro tanto 1

negotio deputari , quarum honefta connerlado
exemplum tribuat puritatis t, & doflrinam tiLpmatli
fondat erudita labia falutarem, vt facroipfaru
minifterio prjfiit* patres ab huiufmodi conta-
giis expurgentur . Vtautem inquifitionis offi-
cium f contra hxreticos in prxfatis panibus f liaegoull
ppftit efficacius adimpleri : difcrctioni vrfitx .. .{
per Apoftolica feripta mandamus, in rcmitfio-
hem vobis peccatorum iniungentes, quatenus
in ehariute Dei hominum timore poftpoiito,
virtutem fpiritusinduentesexalto, prxdiflum
officium in diflis partibus fimulfvel fepara- t CfieordJt
tim ant fingulariter , prout negotii viilitas 1'ua.
ciebit, ad extirpandam de ipfis partibus hatreu- j c
cam prauitatem , fub fpc mercedis atternx fic ’ i

efficaciter' profequi & exequi ftudeatis, vt per
follicimdinis veifirx prudentiam , de partibus
ipfis tadtx iniquitatis ha-reticx fuccidatur : & .f

vtnea Domini exterminans vulpeculis . qua:
peruerfis morfibus demoliuntur eandem , fru-
flus afferat cathoiicr puritatis.

Si quos autem t de prauiute prxdifla cui- j
pabiles inueneritis vel infcflos, feu etiam infii- TOO , & ap.
matos , contra ipios ( nili exanimari velint ab- tiwmnw -
folute mandatis Ecclefix obedire ) necnon con nlcM ““ '.i
tra receptatores , dcfitnlbrcs 1 & fautores eoru , dchaitL ° '
iuxu fanfliones canonicis, aufloritate Apollo
fica , huiuf modi meat diuino umori poftpofs-
to, procedatis.

Non obftanribus aliquibus latteriSfcad auot :v

cunque alios de parcibus ipfis ( exceptis loco- ,
rom diaecelami ) fuper huiulmoda negotio, ab
S ipl»

»38

Secunda pars C 3 ije&onj

...

inlalitde dircfbs, quaru deinceps ad huiufmo- A uones.A ttftiuin exanunationes.aundc huiuf
...ihtinnoc fi.u-ndit ii« jiuicoritAtc luotii chiiuiiCi 2 cipfiu$ flrC|W|wflIUSflUISXUlf

inquifi uones faciendas nolumus auctoritate
procedu Qinimmo n e proceditur per illas di-
lip ichus mlubemus ; nec prxtcxtu copumipp-
ms Ipcculitcr cildein diaceUms luper hoc fa- ,
Ox .procellus velkrosin coiundcdiacdanoru
cmnatibusA diqtceiibu* volumus impediri,

■■■ Nec per boet, quod li«ler negouu gci.erab-
Jai mc-lcr teriniplis partibus vobis eo minimus, commil
hoc de ha- ijoneva pnefiita lede dtrxceianis ciiile tactas ,
fi fijrlbn illaru.lcu erum ordinatu velint aucfo
unie proccdcrc.incendtmus rei*ic^re J V erunt
tamen nue audoritatc ordinaria.fiuc ex delega I
tione ledisprxdicfcr, iidem dierectam in huiui-

• . _ 1 1 ■ .. . ^ ■ ■ «.mi itAinninr

ro-hb.6.

none iaui pi*uiv**,

modi negouo procdlcrmt.ncqpaqua volumus,
vel per concurium procelfufi, Wf iliis quomb-
doliber procellus veltros impedin/jum dimct- •
fimorum lpforum proce ilibus n^ob liantibus,
in eodem negotio procede! e libere valeafi? .
t Concorda» Si vero t Aqui ex praditbs , hireuru labe- _
tat. ,ncap. penitus abturata redire voluerint ad ccclelultt=
V* officium, (-juj vnitatem, eis iuxta formam Ecdenar, abfd
t fi,C f°kl C lupoms benefiaum impenditis , Sc muu^uis
hxtet. ub. 6 c ^y cin q U od iniungi tabbus confutuit : Pcoui-
fo iolerter ne fimuUu coue»fionc redeant hau
dulcarer, & vos, immo pouus Iciplos fallentes
firbagpifpeciegerantlupuw. J
t Vide CIc- Quod ii t aliqui fuerinciudicandi hxrctia,
mcn. i .Vpio vd 'mcwerationis pmnaperpemi alicui pro
per quod, hniiiliumli cnniuic fuerit indigenda, per vos
adilluddedsotcdanorumvd vicanorum fup-
nini, fi diascefanis ipfip abfentibus pixieutfS
fuerint, confibo procedatur: vein unus ani,
nudueeuoms mdicio, non pollponcnda Poufj-
- ficum auctoritas intercedit . ii

tConmrdai Verum intaineriui ajntinecu tniil-
!£*££ u oportet procedi cauicfa , vt ... reos fine 4»
Vc ofliaum. proferatur errore durx acdignxicucrius vi^q
[• • de volumus & mandimus, v* vos, vel illi quos

hxio.lib.6. duxerms aeputimaos , in tcxanunauo.nc

ce fo u, quos recipi iupcf hoccnmmepcxai&o,
iplutnq; contingentibus opocnuritjadhibeaus
i Eymciicus «Tuas t rel.giofas perfonas A dilbretas , in qua-
3 . par.q.dj. tu prurientia per publica,!! pornode potcllis hq
bcre perfonaiu.aut per duos viros idoneos hdc-
but cor unde depolitiones tclbu cdlcribaniur,

modi cnininc, ac ipfius circunftantiis duxerit»
inquirendum : Adcinmciationeslcnrcntiaru,
quas u» quosbbet haede cauia tulcnns : Accer-
lendi quoque, prout expedierit, peritos quosli-
bet, vt vobis m ferendis huiuimodr lentendis
pnebeaut confibum opportunum , ac vobis af-
lillant: Commeandi etiam clerum & populum
ciuitatum , Caltrorum , aliorumque focorum ,
-prout dido negono fidei vidermsexpedire-.ln-
lupcr indido ncgquo,de plpnoA ablquc iudi-
i4 dotum «t adiiocatOrum UpipitJ : ^c contra iU
a B los quos inprsed‘^b s panibus in hirefcbst eri t *!•
i'- mine commi 11 Ile ooiilbtcnt-, licet ad’ahas par-

hxrrfit
ccimca lom
t.iiilc

dcbxxci.

mine coivmminc wumwnfj «vwvae* t— •

tes fe, transferendos duxenne, proccdciuli.Ncc-
non fidendi Vobis iibfos, 1'cii quatemds,& alia
Icnpta, in quibttS inquifinones fadfccA procel
lus, per quolcunque auctoritate fedis Apoltoli-
cx, vel legatorum eius habin, contra li.vrcucos
cqnnncn rnr, a quibuslibet aflignan .oblcruari:

Erdiiinia ftatuta tam per ledem Apoftolicam ,
qiiMi in conciliis t aufdcm ledi s prouide e,!i- l »1 i> «rad
J. ta, qua* negotijam Atholid fidei t-igere dtgnof
ctintur, flOut promotioni negotii iie augmenta-'

C noni fidei fiierit opportunum : Pnuandt prx-

reicat d* Attcelanonmi, vel asabletvtbus, vi 1 Evmcrtcui
canp(inu fuorum coiifilm hxreticos , corund^ i 1'“ 1- ‘
credentes, receptatores, fautores, & defcnlorcs,
coromque filios, & nepotes , perlonatibus , di-
gnitaribyis,dcbeDefiau ccdchaibcisA olbais
ppblias, & bonpribus qmbulcunquc: Nccnoti
de Urgicndi ngmu,vel quadraginta dierum in-

i e.M
1 1 k .4

videritis,

Iisd|uia4

ereoruu»eu,i'v..— — - -

«rmaiem Qubdfi tefttbust,quo»i vobis rcc.pi, vel
3 p,,. q uaft. ab abo vice veftra fuper eodem crimine cxarai,

71- «s ibl nan contigerit, ex publicatione uominumco-

• rundem videntis periculum imminere , iptoru

“ nomina non publice , fod lecrete coram aliqu.-

‘ •• bus pcrlonu prouidis bonelbs, religiolis ,M

abis ad hoc votatis, de quorum conbbo ad len
♦.» uncian vel coodemn^uonc procctli volumus ,

• ‘ exprimanturiEtfic non oblkame, quod illis,cb-

tra quos huiufimodi relles depoluerint, eorum
uonuna non fuerint publica» , ad cognitioua
i udi cis inftmendain, adhibeatur plena fides te-
tConeorJat ftinro cUpofiuonibus eortindetn . .
ap. vr coni Vt ergo t commilb vobisofficiidebituvti-
to^Ubmibacquamim.cpmpiitMndidBc

dulgcnuam , qqauens o rr _,_,

omnibus ve4C,p*:iutenubuvA c --v . • m

velirum conuocidoncm propter bqciucid-nda ,
acccilcriru : Plena iit vobis>& lingulis vcllrum
D prxlaitnuu tenore facultas . , •fvmeticu»

S Vobis t autem pro huiuimodi negotio Uno } p ir . q .Tlt.
umibus, illam peccatorum veuiam lodulge- . . (

mus , qux iuccurcntibus cerrx UnCix m gene-
rali conctboeft concefia . +E,meri<u«

Socus ve^o t Fratribus velbi ordinis, A No- , .pjr.qiuetv
tarbs vcllris , qm vna vobilcu in pioleeuuone tij.<t fiq.
huiuimodi negotii laborauetmt , Pc ommbus
qm vobis perfonabter aftttcrint in code nego-
tio: A qui ad impugnandi bxrcricqs, iautores,
iQiepiatoies .Scdelenlbres eorum, ex animo vo
bis prxlbterint auxilium, conlilium,aut fimo-
: rem: de omnipotenns Dei milericordia. Se bea
toru IfcviA l*auli Apoftolorum cusauCtorita
u oou fili , tres annos de inmndbs liba pqnitcuis,
relaxamus . Et fi qui ex iis m profecuuone hu-
lulmodi negotii forte dcceflcnnt , eis peccato-,

rum ommum.dequibus corde contnu, ac orc

conte ili fuerint, plenam veniam indulgemus .

Compefcendi t prxicrea monitione prx-
milla , per cenliiram ecclefulbcam , appella-
tione poftpofiu , prxdtcatores quxlUiarios t Concordat
3 prxdicarionu oflicio ( quod ad iplos nulla- , ,p. vt offi-
temn perunct , quorum intcrcit tantum cha- o m.l. cora
t ruaupa lubbdia bmpbaicfpctefe , jic indui-

genuam.

Inquiutorum cum Commcntarijs.

V9

Fi cjuxA a* gentixm, fiquam forte habenr,exponere ) libc-
n°s rArn vobis & fi neniis veflrum concedimus, au-
coocilui T 11 «oncate prxlcntium, faautucm .
dea fcilio f . Ceterum, (i forte ( quod non credimus ) ali-

<k refor cap. qui cuiufcunque condicionis huic negotio vo-
11 ^efrefar ^ 1S c orailIo, (e opponere, (eu illud prxliimpfe-
a p^ ‘ rint aliquatenus impedire, vt no pollit procedi
libere in ecdenu immo nili rcquiliti illud foue
rinr,A: iuxta ofHcium tk polle iuu finguli muc-
nnr ftudtolrcotni eos unqua hcrcticoru fauto
res, dc defenlores, fccudu sadiones canonicas ,
freti eadem audoritate, intrepide procedatis .

Denique vt circa premifla plene vobis & (in
-gulis veltrum cocrtionis expedita & inuiolabi-
us adfitaudoritas, volumus vt ea omnia vtih-
ter exequamini,inuocato(li opus foerit)auxilio
brachii (xculans j Contradidores per cenfura
ecclcliafticam appellatione pollpolita compc-
P^ 1 * fccndo. Non obllandbus aliquibus priuilegiis,
q7i*bl>erant "vd indulgentiis, quibuldinque perlonis,cuiuf-
a luriflldio-uis conditionis, dignitatis, vel gradus » religio-
ne inquiCco n j s V cl ordinis,& prxfcriim Cilkcraen. Prxdi-
u,m * catorum , 6c Minorum , (eu Eremitarum , liue
communitatibus vel vniuerlitatibus emiratu,
Sc locorum, fpecialiter vcl generali ter,fub qua-
r cunque verborum expredione vel forma a me-

morata (ede concedis , vel in pofterum conce-
dendis : Etiam (i dicatur in iliis , quod cis per
aliquas litteras totum de verbo ad verbum teno
rem non continentes priuilegiorum vel indul-
gentiarum i piarum, nequeat derogari : Et illis
maxime pnuilcgiis& indulgentiis , quibus ab

• ip(a fede conceflum cft aliquibus, fcu conccde-

* tur deinceps, quod excommunicari , vcl ipfo-

rum terre iupponi non podint ecdefiaftico in-
terdicto : aut quod prxdidorum, vcl aliorum
quorumlibet ordinum fratres , ad exeeutiones
negotiorum , aut ad citationes quorumlibet ,
liue denunaationes lentendarum excommuni
canonis, fufpenfionis, vcl interdidi, audorica-
tc litterarum Apoftolicarum minime cogi pof-
fint, nifi de ipforum ordinibus, priuilegiis, vcl
indulgentiis , eis luper hoc i fede concedis ea-
dem, habeatur in cildcpi litteris mendo fpeda
hs : cum ex huiulmodi vel ahis priuilegiis , vel
indulgentiis nullum vobis in camo pietatis ne-
gotio,' velimus obftaculum interponi : Et con-
ditu uonc de duabus dictis edita in concilio ge-
tia neraii. f Datum apud Montem Flafcon. v. Ca-

fub boo* len , Augulli , Popdficatus noftri anno primo .
lio It I. cip.

$7. refert jr
in cap. non-
nulli, de xe*
feripe.

EJ.tr anno
Dni xi6f.

Clemens II II,

L E M E N S Epilcopus fcnius
jjr leruoru Oci , Dilcths (iliis Fra-
Jg tribus ordinis Pnrdicatoru In-
quilitoribus hxredcx prauita-
Sftjj ns in regno Se dominio charii-
Cmiin Cltnfto filii noftri illu-
diis Rogis A rogor, u deputaus auiftorilaic Apo

A ftoltcj, A: in pofterum deputandis , Salutem &
Apoftolicam benedictionem .

PRAECVNCT1S 1 noftra: mentis t ♦ j. jcLdo-
deliderabilibus;Sec.(icui in pricedcd imediitc. rui
Datum Peruiij lexto nonas Octobris , Pon-
Chficatus noltn anno primo .

CJuia vero in prididu duobus priuilegiis
Vrbani Se Clementis , fcquens claufula ,
qui dirigitur Inqutlitoribus , continetur :

Vobis duiem pro butufmodi negotio laborantibus ,
ilUm peccatorumvema 'mdulgcmus , qut fuccurri
tibus urrxjar.ttx in generali cbcilio t t/l cocc(ja : f Conccfcit
n Idcirco," vt videatur qux cft illa indulgetia.qu* Inno.UL m
conceditur f terrx landtx fuccurrentibus , & concilio ge-
conlequcnter Inquifi cor ibus in negotio fidei la- ocrali L«c*
borantibus : fcicnduxn cll, quod in capitulo. ,an * Rom *
Ad liberandam terram fan&am . extra de Iu- ^ a . k>,to inu ®
diis 8: Sarracenis, in parte decifa, vt notat Ho- Uni u,, ‘
ftien. in IcCtura habetur Ec :

Ad librrandam terram fandam t & infra.

Nos ergo de omnipotentis Dei mifericordia,

Se beatorum Apoftolorum Petri Se Pauli auCto
nwtc confili , Se exilLaquam nobis, licet indi-
gnis, contulit Deus litjtndi atque foluendi po.
teftate : omnibus qui laborem ifttim in pro-
C priis pctfonis (ubtcrint Se expeniis, plenam
tuorum peccaminum , de quibus fuerint vera-
citer corde contriti. Se ore confefli , veniam in.
dulgemus. Se in rctrtbudoncm iuftorum , (alu-
tis alterna: pollicemur augmentum: Eis autem
qui non in peribitis propnis illuc acceflerint,
led in luis duntaxat expen (is , iuxta facultatem
Se qualitate fuam vivos idoneos defttnauerint :

Et illis limiliter, qui licet in alienis expenfis, in
propriis tamen perfonis acceftennt, plena fuo-
rum concedimus veniam peccatorum . Huiul-
modi quoque remtftionis volumus Se concedi-
D mus elie parridpes, iuxta qualitatem t fubfidii t >1. qinnil
Se deuotionts altetlum, omnes, qui ad fubucn- “ Kra
tioncmiplius terne de bonis (uis congrue tni-
ntftrabunt ; auc circa pridicta conlilium,Se
auxibum impendennr oppormnum. Omnibus
edam pie profidfcendbus f in hoc opere in t at.proficiJ
communi tanCU Se vniuerlalis lynodus orado- nb "‘
num Se benefidorum fuorum luifragiura iin-
parttmr , vt eis digne profidat ad falutem .
tx pndiCits omnibus dare patec,quod Inqiiiflto
res dum laborant in eorum officio fando , fuoru
plenam peccatorum veniam confequuntur.

E

IN RESCRIPTVM CLEMEN-
ds 1 1 1 1. Prx eundis .

COMMENT. KXll.

a T) Rx eundis.] Edidit Clemens Illi, tsrno Rim, TCTU .

X Domuii li« s.eijdem penitut ycrbii, rfui- ftu> promul
busVrbjnus Illi, pndecejjor psulo ante edtde- B""
nt •, videtur er.imjuijje mos vetustis teporibus ei
itares po/luijbst, vt m principio Vilificatur quili psuficuu».
bet Itymjnus 'Pamifcx citra (wrcdeoi.et fcdcftx
rebellet leges promulgaret, vt eoi fuppheiorum &
pmnaru accrixtate d lito crimine amouent,& ai
S 1 Ecclefia

Olimter in
■nno hzreti
ci anathema
tizabantur .

Origo Bull?
qux dicitur
in ctznaDo
mini Ttf«—
ftior efl qni
p.iujcrit So
lu«.

140

E cclefsx gremium reduceret .Has autemleges in- A
terdum a prxdecefforibut acceptu nulin mutatu
•verbis ( rufi occafto funderet) edebant, Vt me etiam
ycre docuit llluflrillimus lulius -4 munius Santio-
rius fanftx Scuerinx Cardinalis , generalis Inqui-
fitorpnr fmgulari pietate 4r eruditione : tjuat con-
fueludo ,yt ex antiquis Vomificum rejcnptis col-
ligo , tunc mjximcvigusi , cum .Albigmjcs , Pau-
peres de Lugduno , (7 ceteri eius Jcflx bxretici
ab hinc fere trecentis annis pacem Eccleftx per-
turbabant .

Illud etiam olim fuit in y fu, yt ter in anno fo-
lemnirituhxretici cuiufcunquc fetix anathema- B
libaremur .yidelicet in die esenx Dominia ^fjcen-
ftonis ,(? in feflo Dedicationis baftlicarum Ve iri

Vauli,yt nolatglof.Ioanr.it Jlrid. inClcment.
dudum.ycrbo, fohmncs. de iudicys . is idelonn.
ofnd. in c.y t officium, in prin. de bxret. Ub ■ 6. is
loannes Monachus in glof. fuper extrauag. Ikmi-
facij oHaui incipien. Rem nonnouam. tlt. de dolo
iS contu. inter communesfin verbo, Solemncs dies,
quibus tandem ritibus (yt arbitror) fuccefitt pro-
eeffut Bullx, qux dicitur in cana Domini , qux an-
nis ftngulit in die Ionii fanda coram fummo Roma
no Vomifice lcgitur,qua in primis bxreticivniucr- C
fi anathematizamur: namvfus huius Bullxtyi bre
uiler id moneam) tametfi nonvideatur multum an
tiquus , yt putat Dominicus Sotus Ub^SentMV.
u. qux fl. j.jrt. ] xerf. Hxc autem Bulla.cum nec
f antius Thomas, nec Eymericus , nec alijvetuftio-
res auctores eius meminerim,fcd d tempore Mar-
tin! quinti , circa annum Domini Iqic. quo tem-
pore Bohemorum hxrcfes in concilio Con)tamienfi
fuerunt damnata, cxpijfcvideatur, ac de ea motio-
nem ii faciant Vanius fecundus,iS Sixtus quartus
qmbufdam refcriptii incipiemibus, Et fi dominici
gregis . Tofi Leo decimus aduerjus I.utherum ea D
auxit, ac deinde Paulus tertius , is ceteri Romani
Tontifices donec ad Cregt rium XIII. qui nunc fe
liciter regnat , continua Jerie peruenias : tametfi in
quamyfus huius bulla, nonvideatur Solo multum
antiquus : confiderata tamen antiqua anathemati
Zandi hxreticos confuetudinevctu/liorvidcri pote
rit, quam Sotus forte minui Vere putauerit ; quod
efficaciter probari potefl ex textum dtda dement.
Dudum.de iudiciis ,vbi feriptum efl ita: Etiam ex-
tra dies lolcmncs , in quibus Romani Po nti li-
ces procedi is confueuerunt (acere generales .
Quxvcrba etiam ponuntur in dtda extrauaganjfe £
non nouam. dedolo is contu. iS glof.indida clc-
men. Dudum.ycrbo: Generales, rede adnotat hos
generales proceffus fieri contra hxreticos , creden-
tes, (S ceteros huiufmodi .

yftque ex didis deftnes mirari, fi quandoque
muenias multa Vomificum referipta de panis bxre
tuorum aditer fus hxreticos edita cifdem fx pe ver-
bis concepta . nam circa eandem rem idem modus
folitus erat feruari d diuerfis Romanis Vonitficib*.
b f Idcirco vt videatur qu; cft illa indulgeda,
qux conceditur terrx Sancte fuccurrennbus.]
f't hxc imclhgantur olj er nandum efl Innocentiis

Secunda pars Diredonj

teri iu in concilio generali Later anen. Rpm.c apud
Lateranum habito, armo Domini 1 1 1 j .pro recu-
peranda terra Sanda multum laborafie , magnaq ;
pnuilegi.i,(J ingentes indulgentias concejsifje Cru
cefignatis , id ejl illis, qui vel in proprus perfonis ,
Vel aliter id negotium iuuijjen t . Qux res multis
Verbis narratur in fine ler.nl n Later anen. Vbi po-
nitur expeditio pro recuperanda terra Sancta,
quam refert Hojtienfis in cap-Ad liberandam.ex-
trade ludxis & Sarrace. F.ymericus hic ex Ho-
IUer.fl eam folum partem retulit (yt apparet) qux
Juo iuflitulo conue